ἤ

English (LSJ)

(A), Ep. also ἠέ (in signf. A.11 ἤ (or ἠέ) folld. by ἦ (or ἦε), v. infr.), Conj. with two chief senses, Disj. (

   A or) and Comp. (than).    A DISJUNCTIVE, or, ἐγὼ . . ἢ ἄλλος Ἀχαιῶν Il.2.231, cf. 397,800, 4.142, 7.236, al.; θεόσυτος ἢ βρότειος ἢ κεκραμένη A.Pr.116.    2 ἢ . . ἤ either . . or, ἢ νῦν δηθύνοντ' ἢ ὕστερον αὖτις ἰόντα Il.1.27, cf. 151, 5.484, etc.; so ἢ . . ἤτοι . . Pi.N.6.4, Fr.138; ἤτοι . . ἤ . . A.Ag.662, S. Ant.1182, Th.2.40, etc. (in Classical Gr. the alternative introduced by ἤτοι is emphasized, later no distn. is implied, Ep.Rom.6.16; ἤτοι . . ἢ . . ἤ . . PTeb.5.59(ii B.C.)); ἤ repeated any number of times, ἐγὼ δέ κεν αὐτὸς ἕλωμαι ἢ τεὸν ἢ Αἴαντος ἰὼν γέρας ἢ Ὀδυσῆος Il.1.138, cf. Od.15.84, S.Ant.707; ἤ is prob. wrongly accented in codd. of Il.2.289, Od.3.348, 19.109, v. ἦ Adv.1.3: ἢ πόλις βροτός θ' ὁμοίως A.Eu.524(lyr.) is exceptional.    3 or else, otherwise, εἰδέναι δεῖ περὶ οὗ ἂν ᾖ ἡ βουλή, ἢ παντὸς ἁμαρτάνειν ἀνάγκη Pl.Phdr.237c; μή με λυπεῖτε, ἢ φεύξομ' ἐκ τῆς οἰκίης Herod.5.74; ζῶντα κακῶς λέγειν ἐκώλυσε... ἢ τρεῖς δραχμὰς ἀποτίνειν ἔταξε Lex Sol. ap. Plu.Sol.21, cf. 24, IG12.94.10, Them.Or.21.260a.    II in Questions or Deliberations in Disj. form(the accentuation is ἢ (ἠέ) folld. by ἦ (ἦε), Hdn. Gr.2.24, al., A.D.Conj.224.28):    1 Direct questions,    a introduced by ἢ (ἠέ), ἢ δολιχὴ νοῦσος ἦ Ἄρτεμις ἰοχέαιρα . . κατέπεφνεν; Od.11.172; ἤ τι κατὰ πρῆξιν ἦ μαψιδίως ἀλάλησθε . .; 3.72, cf. 1.408, 16.462, Il.6.378, 15.735, 16.12, etc.    b without an introductory Particle, θεός νύ τις ἦ βροτός ἐσσι; art thou a goddess or a mortal? Od.6.149, cf. 1.226, 4.314,372,643, 20.130, 21.194, Il.10.63,425,534, 15.203: accented ἦ, Hdn.Gr.2.145, al., but ἤ freq. in codd. of Hom. and always in codd. of later writers: ἤκουσας ἢ οὐκ ἤκουσας ἢ κωφῇ λέγω; A.Th.202; ἄρτι δὲ ἥκεις ἢ πάλαι; Pl.Cri.43a; κακουργεῖν δεῖ ἢ οὔ; ib.49c; preceded by πότερον, πότερον δοκεῖ σοι κάκιον εἶναι, τὸ ἀδικεῖν ἢ τὸ ἀδικεῖσθαι; Id.Grg.474c, etc.    2 Indirect questions, freq. epexegetic of a preceding question and identical in form with direct questions.    a εἴπ' ἄγε, . . ἤ ῥ' ἐθέλει... ἦ ἀπέειπε . . Il.9.674; ὄφρα δαῶμεν ἢ ἐτεὸν Κάλχας μαντεύεται ἦε καὶ οὐκί 2.300; διάνδιχα μερμήριξεν ἢ ὅ γε . . ἐναρίζοι ἦε χόλον παύσειεν 1.190; later with εἰ . . ἤ A.Ch.890,Ag.478, S.OC80, etc.; πότερον or πότερα . . ἤ . . Id.Pers.148, 352, Ag.630, etc.; sts. εἴτε . . ἤ E.El.897; ἢ . . εἴτε S.Aj. 177.    b without introductory Particle, οὐδέ τι οἶδα ζώει ὅ γ' ἦ τέθνηκε Od.11.464, cf. Il.10.546, Od.24.238.    B COMPARATIVE, than, as, after a Comp., Il.11.162, etc.: after positive Adjs. which imply comparison, ἄλλος, ἕτερος ἤ . ., S.OT595, Tr.835(lyr.); ἐναντίος ἤ Pl.Grg.481c; ἴδιόν τι πάσχειν πάθος ἢ οἱ ἄλλοι ibid.: after Advbs. or adverbial phrases, πλήν, πρίν, πρόσθεν, χωρίς (qq. v.), ἀλλά (v. ἀλλ' ἤ) ; τῇ ὑστεραίᾳ ἤ . . Id.Cri.44a (f.l. in Smp.173a); ἐν τῷ πέμπτῳ καὶ δεκάτῳ ϝέτει ἀπὸ τῶ ποτεχεῖ ϝέτεος ἢ Ἀριστίων ἐφορεύει Tab.Heracl.1.121; παρὰ δόξαν ἢ ὡς αὐτὸς κατεδόκεε Hdt.1.79, cf. 8.4; διαφερόντως ἤ . . Pl.Phd.85b; οὐδ' ὅσον ἤ . . not so much as . ., not more than . ., Theoc.9.21: after Verbs implying comparison, βούλεσθαι ἤ . . to wish rather than . ., v. βούλομαι IV, αἱρέω B. 11.1b; so φθάνειν ἤ . . to come sooner than . ., Il.23.445, Od.11.58; ἐπιθυμεῖν ἤ . . X.Cyr.1.4.3; δέχεσθαι ἤ . . Lys.10.21: less freq. after a word not implying comparison, δίκαιον ἡμέας ἔχειν . .(sc. μᾶλλον) ἤ περ Ἀθηναίους Hdt.9.26; ἐμοὶ πικρὸς . . ἢ κείνοις γλυκύς S.Aj.966(s.v.l.); δεδικαιωμένος ἢ ἐκεῖνος Ev.Luc.18.14.    2 joining two Comparatives which refer to the same subject, πάντες κ' ἀρησαίατ' ἐλαφρότεροι πόδας εἶναι ἢ ἀφνειότεροι Od.1.165; ταχύτερα ἢ σοφώτερα Hdt.3.65; μανικώτεροι ἢ ἀνδρειότεροι Pl.Tht.144b, cf. Ar.Ach.1078.    3 rarely after a Sup., πλεῖστα θωμάσια ἔχει Αἴγυπτος ἢ ἄλλη πᾶσα χώρη Hdt.2.35 (s.v.l.); πίθοιτό κεν ὔμμι μάλιστα ἢ ἐμοί A.R.3.91.    4 ἢ οὐ is used when a neg. precedes, οὐδέν τι μᾶλλον ἐπ' ἡμέας ἢ οὐ καὶ ἐπ' ὑμέας Hdt.4.118, cf.5.94, Th.2.62, etc.: after an implied neg., ὠμὸν . . πόλιν ὅλην διαφθεῖραι μᾶλλον ἢ οὐ τοὺς αἰτίους Id.3.36.    5 freq. omitted with numerals after πλείων, ἐλάττων, μείων, ἔτη . . πλείω ἑβδομήκοντα v.l. in Pl.Ap.17d; οὐ μεῖον πεντακοσίους X.An.6.4.24: sts. with an inf. or conditional clause, τί γὰρ ἀνδρὶ κακὸν μεῖζον ἁμαρτεῖν E.Alc. 879; τίς εὐπραξία σπανιωτέρα... εἰ [δύναμις] πάρεστιν (for ἢ δύναμιν παρεῖναι); Th.1.33.    6 pleon. with a gen., τίς ἂν αἰσχίων εἴη ταύτης δόξα, ἢ δοκεῖν . . Pl.Cri.44c, cf. Lys.10.28.    7 the Disj. and Comp. uses are found together in Il.15.511 βέλτερον, ἢ ἀπολέσθαι ἕνα χρόνον ἠὲ βιῶναι, ἢ δηθὰ στρεύγεσθαι ἐν αἰνῆ δηϊοτῆτι better, either to die once for all or win life, than long to toil in battle. [ἢ οὐ, ἢ οὐκ combine by Synizesis into one syll. in Trag. and Com., A.Pr.330, S.Aj.334, Ar.Lys.128; so usually in Ep., Od.1.298, al.; ἢ αὐτός Hes.Fr.194; ἢ εἰ Alex.201.]
ἤ (B), an exclamation expressing disapproval,

   A ἢ ἢ σιώπα Ar.Nu. 105; ἢ ἤ· τί δρᾶς; E.HF906(lyr.), cf. Suid.    2 to call attention, ποῦ Ξανθίας; ἢ Ξανθία where's Xanthias? hi, Xanthias! Ar.Ra.271.
ἤ (or ἦ) (C), Cypr. for

   A if, Inscr.Cypr.135.6H.    2 Cret. for when, after, ἤ κ' ἀποστᾷ μωλῆν after retiring, he shall take proceedings, Leg.Gort.1.52; ἐν ταῖς τριάκοντα ἤ κα ϝείποντι within 30 days from the time of their proclamation, ib.8.18.

German (Pape)

[Seite 1146] gedehnt ἠέ, und ἦ, gedehnt ἦε Die alten Griechen selbst unterschieden drei hierhergehörige Partikeln: das betheuernde, das fragende und das disjunctive ἠ. Das betheuernde ward immer mit dem Circumflex betont, ἦ, das disjunctive immer mit dem Acut, ἤ, das fragende bei einfachen Fragen mit dem Circumflex, ἦ, bei Doppelfragen im ersten Gliede mit dem Acut, ἤ, im zweiten Gliede mit dem Circumflex, ἦ. S. Lehrs Quaest. Ep. p. 50 und die kurze Darstellung von Sengebusch in dem Offenen Briefe an Rost S. 14. Wesentlich anders als die antike Theorie ist die der meisten Neueren. Die hier folgende Darstellung schließt sich aus practischen Gründen der modernen Theorie an. In den Tert des Homer dat freilich Immanuel Bekker die antike Betonung wieder eingeführt, durch seine Ausgabe von 1843. p., bes. ep. auch in ήέ gedehnt, Conjunction mit drei Hauptbedeutungen, trennend, fragend u. vergleichend. – 1) ἤ als Trennungspartikel, oder, oder auch, zwischen zwei Wörtern od. Sätzen, die als verschieden, häufig als einander ganz entgegengesetzt bezeichnet werden sollen; τούς μ' ἐκέλευσα Πύλονδε καταστῆσαι καὶ ἐφέσσαι ἢ εἰς Ἤλιδα Od. 13, 274; bei den Tragg. u. in Prosa, δρῶντ' ἢ λέγοντα Aesch. Prom. 663, χειμῶνα ἢ θάλπος Ag. 551, ζητῶν ὄλεθρον ἢ φυγήν Soph. O. R. 659, χρηστοῦ ἢ πονηροῦ αὐτοῦ γενομένου Plat. Prot. 313 a, oft. Einzeln steht es immer in der Vrbdg σὺν τρισὶν ἢ τέτταρσι, Xen. An. 1, 8, 12; στάδια πέντε ἢ ἕξ, 5, 2, 4, wofür Soph. auch δύο ἢ καὶ πλέους ἡμέρας sagt, Tr. 940. – Häufig u. gewöhnlich, wenn die beiden Gggsätze als gleichbedeutend ausgesprochen u. sich bestimmt ausschließend gegenüber, od. auch als gleichbedeutend neben einander gestellt werden, steht es zwei- od. mehrmal, entweder – oder, sive – sive od. aut – aut, ἢ τεὸν ἢ Αἴαντος ἢ Ὀδυσῆος Il. 1, 138, εἷς δέ τις ἀρχὸς ἀνὴρ βουληφόρος ἔστω ἢ Αἴας ἢ Ἰδομενεὺς ἢ δῖος Ὀδυσσεύς, ἠὲ σὺ Πηλείδη ibd. 144, gleichviel, sei es nun Ajas od. Idom. u. s. w.; mit hinzutretendem καί, ἀλλ' ἄγε δή τινα μάντιν ἐρείομεν ἢ ἱερῆα ἢ καὶ ὀνειροπόλον 1, 62, wie Soph. O. R. 233; ἤ τις Ἀπόλλων ἢ Πὰν ἢ Ζεύς Aesch. Ag. 55; ἢ σεισ μὸν ἢ βροντὴν ἢ Διὸς σέλας Soph. O. C. 95; viermal, ibd. 251; ἤ τις ἢ οὐδείς, einer od. gar keiner, kaum einer, Her. 3, 140; διακινδυνεύοντα ἢ χρηστὸν γενέσθαι ἢ πονηρόν Plat. Prot. 313 a. Abweichend ist Il. 2, 289, ὥς τε γὰρ ἢ παῖδες νεαροὶ χῆραί τε γυναῖκες, der Uebergang in die verknüpfende Partikel τε. – Vgl. noch ἤ τοι u. εἴτε. – Oft läßt es sich durch sonst, außerdem übersetzen, εἰδέναι δεῖ περὶ οὗ ἂν ᾖ βουλή, ἢ παντὸς ἁμαρτάνειν ἀνάγκη, oder es ist, wenn man es nämlich nicht weiß, nothwendig, daß man Alles verfehlt, d. i. man muß wissen, worüber Rath gehalten wird, sonst muß man..., Plat. Phaedr. 237 c; πᾶσα ἀνθρώπου ψυχὴ τεθέαται τὰ ὄντα, ἢ οὐκ ἂν ἦλθεν εἰς τόδε τὸ ζῷον, sonst wäre sie nicht gekommen, ibd. 249 e; ἔργον γε οὐδαμοῦ ληπτέον ἢ εὐθὺς ἐλεγχθήσεται γελοῖος ὤν Xen. Mem. 1, 7, 2; vgl. Dem. 39, 33. – Dasselbe ἤ steht auch innerhalb einer Frage od. vrbdt zwei Fragen, τί σοι φάμενος ἢ τί ῥέξας Aesch. Ch. 314; τί χρή με στέγειν ἢ τί λέγειν πρὸς ἄνδρ' ὑπόπταν; was soll ich verheimlichen od. was soll ich sagen? Soph. Phil. 136. – Daraus ist abzuleiten – 21 ἤ in der Frage, zunächst in directer Doppelfrage, πότερον od. πότερα – ἤ, u. in indirecter, εἰ – ἤ, bei den Tragg. u. in Prosa die gewöhnliche Form, ob – oder; πότερα γὰρ αὐτοῦ ζῶντος ἢ τεθνηκότος φάτις ἐκλῄζετο Aesch. Ag. 616; πότερον ἐκείνους καλῶμεν ἢ 'μοὶ τοῖσδέ τ' ἐξειπεῖν θέλεις Soph. Tr. 342; auch mit zweimaligem ἤ, πότερα δ' ἐν οἴκοις ἢ 'ν ἀγροῖς ὁ Λάϊος ἢ γῆς ἐπ' ἄλλης συμπίπτει φόνῳ O. R. 112; πότερα ἔστι τι ἓν ἢ οὐκ ἔστιν Plat. Prot. 324 d; Beispiele von εἰ – ἤ s. unter εἰ. – Auch ἆρ' οὖν τοῖς ποιηταῖς ἡμῖν μόνον ἐπιστατητέον – ἢ καὶ τοῖς ἄλλοις δημιουργοῖς, Plat. Rep. III, 401 a u. öfter. – Bei Hom. auch ἤ – ἤ, ἡμεῖς δὲ φραζώμεθα, ἤ ῥ' αὖτις πόλεμον ὄρσομεν, ἢ φιλότητα βάλωμεν, ob wir die Schlacht wieder anfangen od. Freundschaft stiften sollen, Il. 4, 15, vgl. 1, 190. 10, 342 Od. 6, 142. 9, 175; eben so wo ein Zweifel ausgedrückt ist, μερμήριξε – ἢ – διώκοι, ἢ ὅ γε τῶν πλεόνων ἀπὸ θυμὸν ἕλοιτο Il. 5, 672; so nach δίζε 16, 713, πειρηθῆναι 21, 225, ὁρμαίνω Od. 15, 299, μετὰ φρεσὶ νόησον Il. 20, 311; vgl. Orac. bei Her. 1, 65. Bei attischen Schriftstellern ist diese Vrbdg zweifelhaft, vgl. Elmsl. u. Herm. zu Eur. Med. 480; Aesch. ἑλοῦ γὰρ ἢ πόνων τὰ λοιπά σοι φράσω – ἢ τὸν ἐκλύσοντ' ἐμέ, Prom. 782; εἰδῶμεν ἢ νικῶμεν ἢ νικώμεθα Ch. 745. – Das erste Frageglied steht auch ohne eine Partikel, οὐδέ τι ἴδμεν, ζώει ὅ γ' ἢ τέθνηκεν Od. 4, 110; λοιμοῦ τις ἦλθε σκηπτὸς ἢ στάσις πόλει Aesch. Pers. 701; ἥμαρτον ἢ θηρῶ τι τοξότης ἃς ἢ ψευδόμαντίς εἰμι Ag. 1167; Κρέοντος ἢ σοῦ ταῦτα τἀξευρήματα Soph. O. R. 378, vgl. πόθεν λαβών; οἰκεῖον ἢ 'ξ ἄλλου τινός O. R. 1162; οὐδ' ἄν διαγνοίη λίνου ἢ καννάβιός ἐστι Her. 4, 76; ἐγρήγορας ἢ κα θεύδεις Plat. Prot. 310 b. Wie hier schon oft in dem zweiten Fragegliede eine Berichtigung oder Erwiderung auf das erste Frageglied liegt, so wird auch, wenn kein Frageglied vorausgegangen ist, eine Frage mit ἤ hinzugefügt, um durch eine das Gegentheil ausdrückende Frage die Richtigkeit des Gesagten auszudrücken, od., in Beziehung auf eine andere Frage, das, was am wahrscheinlichsten darauf geantwortet werden kann, hinzuzusetzen, ist es nicht etwa so, oder, wie das lat. an, Od. 1, 298 οὐδέ τί σε χρὴ νηπιάας ὀχέειν –. ἢ οὐκ ἀΐεις, οἷον κλέος ἔλλαβε δῖος Ὀρέστης; oder weißt du nicht, was für einen Ruhm Orestes erlangt hat? Welcher Ruhm doch eben dich auffordert, nicht mehr so kindisches Sinnes zu sein, sondern nach gleichem Ruhme zu streben; Od. 4, 710 τίπτε δέ μοι παῖς οἴχεται; οὐδέ τί μιν χρεὼ νηῶν ἐπιβαινέμεν –. ἢ ἵνα μηδ' ὄνομα αὐτοῦ λίπηται; oder soll er etwa deswegen weggehen, damit auch nicht einmal sein Name übrig bleibe (das wünschen sicher die Freier)? vgl. Il. 5, 466. Andere Stellen, wie Il. 7, 26. 17, 445, richtiger als selbstständige Fragen gefaßt und ἦ betont. – Πῶς οὖν Ὀδυσσεὺς πρὸς τάδ' οὐκ αὐτάγγελος πλεῖν ἦν ἑτοῖμος; ἢ φόβος τις εἶργέ νιν; oder ist es nicht so? hielt ihn nicht Furcht zurück? Soph. Phil. 565; οὐδ' ἔχω τί φῶ –. ἢ τοῦτο φάσκω ἔπος –; ἢ σῖγ' ἀτίμως στείχω; oder soll ich etwa? Aesch. Ch. 91 ff.; τῷ γὰρ ὄμνυτ'; ἢ σιδαρέοισιν (νο μίσμασιν); Ar. Nubb. 249; τίς οὖν δὴ ἦν ἡ διατριβή; ἢ δῆλον ὅτι τῶν λόγων ὑμᾶς Λυσίας εἱστία; oder bedarf es vielmehr der Frage nicht und ist klar –? Plat. Phaedr. 227 b; ἀλλὰ τίς σοι διηγεῖτο; ἢ αὐτὸς Σωκράτης; Conv. 173 a; εἰ δέ τινα ἄλλην ἡδονὴν παρέχεται, θαυμαστὸν οὐδέν · ἢ πῶς σοι φαίνεται, Rep. III, 390 a; διελέσθαι οὐ σμικροῦ λόγου · ἢ σὺ οἴει; oder meinst du etwa? ibd. 400 c. – Eben so ἢ οὐκ, oder nicht, Il. 5, 349. 15, 506; Plat. Rep. II, 370 b 371 d. – Bei Hom. steht es auch so allein in indirecter Frage, ob, εἴσεται, ἢ καὶ ἐμὸν δόρυ μαίνεται Il. 8, 111; ἀλλ' ἄγε μοι τόδε εἰπέ –, ἢ καὶ Λαέρτῃ αὐτὴν ὁδὸν ἄγγελος ἔλθω, sage mir, ob ich gehen soll, Od. 16, 138. – 3) als Vergleichungspartikel, al s. ganz gewöhnlich nach Comparativen, von Hom. an überall; zuweilen vrbdí es zwei Comparative, wodurch der erste als bedeutsamer hervorgehoben wird, πάντες κ' ἀρησαίατ' ἐλαφρότεροι πόδας εἶναι ἢ ἀφνειότεροι, sie möchten wünschen, lieber schnellfüßig als reich zu sein, Od. 1, 165; στρατηγοὶ πλείονες ἢ βελτίονες Ar. Ach. 1042; ἐποίησα ταχύτερα ἢ σοφώτερα Her. 3, 65; σοφώτερος ἢ ἀμαθέστερος δοκεῖ εἶναι ἑαυτῷ, er meint mehr weise als ungebildet zu sein, Plat. Rep. III, 409 d; Theaet. 144 b; Legg. IV, 704 d u. Sp., φορτικώτερον ἢ φιλοσοφώτερον διαλέγεσθ αι Plut. Sol. 3. – Erklärend tritt es auch zu einem Comparativ, dem schon ein von ihm abhängiger Genitiv vorhergeht, τίς ἂν αἰσχίων ταύτης εἴη δόξα ἢ δοκεῖν χρήματα περὶ πλείονος ποιεῖσθ αι ἢ φίλους; welcher Ruf schimpflicher als dieser, daß man nämlich scheint, Plat. Crit. 44 c; οὗ τί ἂν μᾶλλον σπουδάσειέ τις ἢ τοῦτο Gorg. 500 c, vgl. Legg. V, 738 d VII, 811 d. – Bei Zahlbestimmungen wird ἤ auch ausgelassen, ἔτη μὴ ἔλαττον ἑξήκοντα γεγονώς Plat. Legg. VI, 759 d; Apol. 17 d; ἀποκτείνουσι οὐ μεῖον πεντακοσίους Xen. An. 6, 2, 24, nach den besseren mss. – Durch eine eigene Attraction steht der gen. nach ἤ in Vrbdgn, wie πηγαὶ ἑτέρου ποταμοῦ οὐκ ἐλάσσονος ἢ Μαιάνδρου Her. 7, 26; vgl. Herm. zu Viger. p. 787 u. Fäsi in Friedem. u. Seebode misc. crit. 2, 4, 697 ff. – Ueber die Vrbdg μεῖζον ἢ κατὰ ἄνθρωπον s. κατά. – Ueber ἤ nach βούλομαι, lieber wollen, s. βούλομαι. – Auffallend ist ἤ beim superl., πίθοιτό κεν ὔμμι μάλιστα ἢ ἐμοί Ap. Rh. 3, 91. – Häufiger beim Positiv mehrerer Wörter, in denen eine Vergleichung liegt, bes. ἄλλος, ἄλλα χρῄζειν ἢ τὰ σὺν κέρδει καλά Soph. O. R. 595; Plat. Prot. 318 a; vgl. ἄλλος u. ἀλλοῖος; – ἕτερος ἤ Soph. Tr. 832; πέρα γ' ἴσθι ἢ λέγω Phil. 1261; – ἐναντίος ἤ Plat. Gorg. 481 c, s. ἐναντίος; – ἴδιος ἤ Plat. Gorg. 481 c; – τῇ ὑστεραίᾳ ἢ ᾑ Conv. 173 a; – μηδὲν πρόσθεν ἢ τὰ Λοξίου πειρώμεθ' ἔρδειν Soph. El. 82; – διαφέρειν ἤ Plat. Phaedr. 228 d, διαφερόντως ἤ Phaedr. 85 b; vgl. διαφέρω, ἐπιθυμέω, ζητέω. So bes. auch nach den Zahlwörtern διπλάσιος, πολλα πλάσιος, mehr als. Interjection, die Aufmerksamkeit rege zu machen, he! ἢ ἢ σιώπα, Ar. Nubb. 106, st, st! nur stille.

Greek (Liddell-Scott)

ἤ: Ἐπ. καὶ ἠὲ (ἐπανορθωθὲν ὑπὸ Δινδ. καὶ ἐν Ἀριστοφ. Λυσ. 589)· σύνδεσμος ἔχων δύο κυρίας δυνάμεις, διαζευκτικὴν καὶ συγκριτικὴν (ἠὲ μόνον ἐπὶ διαζευκτικῆς ἐννοίας). Α. ΔΙΑΖΕΥΚΤΙΚΟΣ, ἤ, Λατ. vel, ἁπλῶς ἐπισυνάπτων μίαν ἢ πλείστας λέξεις ἢ προτάσεις διαφερούσας ἀπὸ τῆς πρώτης, θεόσυτος ἢ βρότειος ἢ κεκραμένη Αἰσχ. Πρ. 116· ἤκουσας ἢ οὐκ ἤκουσας ἢ κωφῇ λέγω; ὁ αὐτ. Θήβ. 202· ― ἐνίοτε δέον νὰ μεταφρασθῇ διὰ τοῦ εἰ δὲ μή, ἄλλως, εἰδέναι δεῖ περὶ οὗ ἂν ᾖ ἡ βουλή, ἢ παντὸς ἁμαρτάνειν ἀνάγκη Πλάτ. Φαίδρ. 237C. 2) ἤ..., ἤ... (ἢ ὡς οἱ ἀρχαῖοι γραμμ. προετίμων: ἢ (ἠὲ)…, ἦ...), ἐπαναλαμβανόμενον εἰς δύο συστοιχούσας προτάσεις, Λατ. aut…, aut..., Ὅμ., κτλ.· πρὸς ἐνίσχυσιν τῆς ἑτέρας τῶν δύο προτάσεων ἐνίοτε τίθεται ἤτοι ἀντὶ ἤ, ὡς ἤ..., ἤτοι... Πίνδ. Ν. 6. 8, Ἀποσπ. 103· ἤτοι…, ἤ..., Αἰσχύλ. Ἀγ. 662, Σοφ. Ἀντ. 1182, Ἀποσπ. 150, κτλ.· ὁ Ὅμ. ἐνίοτε θέτει τε ἀντὶ τοῦ δευτέρου ἤ, ἢ παῖδες νεαροὶ χῆραί τε γυναῖκες Ἰλ. Β. 289, πρβλ. Αἰσχύλ. Εὐμ. 525· ― συχνάκις, ὅταν τὸ ἢ ἐπαναλαμβάνηται πλέον ἢ δίς, τὸ τρίτον ἢ ἁπλῶς προσθέτει πρότασιν, ἥτις εἶναι δευτερεύουσα ὡς πρὸς τὴν ἑτέραν τῶν δύο συστοιχουσῶν προτάσεων, ὅστις γὰρ ἢ φρονεῖν μόνος δοκεῖ, ἢ γλῶσσαν ἣν οὐκ ἄλλος ἢ ψυχὴν ἔχειν... Σοφ. Ἀντ. 707. ΙΙ. ἐν ἐρωτήσεσι, 1) ἐν ἀνεξαρτήτοις ἐρωτήσεσιν, αἵτινες ἀκολουθοῦσι γενικὴν ἐρώτησιν καὶ ὑποδεικνύουσι τὴν εἰς αὐτὴν ἀπόκρισιν, ὡς τὸ Λατ. an, τίπτ’ εἰλήλουθας; ἢ ἵνα ὕβριν ἴδῃ Ἀγαμέμνονος; πρὸς τί ἦλθες; (μήπως) διὰ νὰ ἴδῃς; Ἰλ. Α. 203, πρβλ. Ε. 466, Η 26, Ὀδ. Δ. 710, Ρ. 376· τί δῆτα χρῄζεις; ἤ με γῆς ἔξω βαλεῖν; Σοφ. Ο. Τ. 622, κτλ. Οὕτως ὁ Wolf παρ’ Ὁμ.· ἀλλὰ εἰς ταύτας τὰς περιστάσεις νεώτεροι ἐκδόται γράφουσιν ἦ... · ἴδε ἦ ΙΙ. 2) ἐν πλαγίαις ἐρωτήσεσιν, εἰ..., ἢ…, ἐὰν..., ἢ..., Λατ. utrum…, an..., εἰδῶμεν εἰ νικῶμεν ἢ νικώμεθα Αἰσχύλ. Χο. 890, πρβλ. Ἀγ. 748, κτλ.· οὕτω, πότερον... ἢ πότερα..., ἢ... ὁ αὐτ. Πέρσ. 148, 352, Ἀγ. 630, κτλ.· ― ἀλλὰ παρ’ Ὁμ. ἤ κεῖται ἀντὶ εἰ, (τὸ εἰ εἰσήγαγον ἤδη οἱ ἄριστοι τῶν ἐκδοτῶν), Λατ. an, εἰπὲ ἢ..., εἰπὲ ἂν..., Ὀδ. Π. 138· εἴσεται, ἢ καὶ ἐμὸν δόρυ μαίνεται, θὰ γνωρίσῃ ἂν..., Ἰλ. Θ. 111· ὡσαύτως ἢ..., ἢ…, ἀντὶ πότερον…, ἢ.. Α. 190· Β. 300, Δ. 15, Ὀδ. Ζ. 142, Ο. 300, κτλ.· τοῦτο μιμεῖται ὁ Αἰσχύλ. Πρ. 780, ὁ Σοφ. Ο. Κ. 80 (ἐκτὸς ἂν ἐν τοῖς χωρίοις τούτοις γράφεται εἰ ἐκ διορθώσεως ἀντὶ τοῦ πρώτου ἤ), πρβλ. Αἰσχύλ. Χο. 757· ― παρ’ Ἀττ. ἐνίοτε, εἴτε..., ἢ…, ἀντὶ εἴτε…, εἴτε... Seidl. Εὐρ. Ἠλ. 891, Λοβ. Αἴ. 178. Β. ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ, παρά, Λατ. quam, μετὰ συγκρ., Ὅμ., κτλ.· ὡσαύτως μετὰ θετικὰ ἐπίθ., τὰ ὁποῖα ἐνέχουσι σύγκρισιν, ὡς ἄλλος, ἕτερος, ἀλλοῖος, διπλάσιος, ἐναντίος, ἴδιος, πολλαπλάσιος, καὶ μετὰ τὰ ἐπιρρ. πρίν, πρόσθεν, ἴδε ἐν λέξ.· οὕτω, τῇ ὑστεραίᾳ ἢ... Πλάτ. Συμπ. 173Α· διαφερόντως ἢ... ὁ αὐτ. Φαίδωνι 85Β· οὐδ’ ὅσον ἢ..., ὄχι τόσον ὅσον…, ὄχι πλειότερον παρὰ..., Θεόκρ. 9. 21, πρβλ. 9. 34, 35, κτλ.· οὕτω, μετὰ ῥήματα ἐνέχοντα σύγκρισιν, βούλομαι ἢ..., ἐπιθυμῶ μᾶλλον παρὰ..., προτιμῶ, ἴδε βούλομαι ΙΙΙ, αἱρέω Β. ΙΙ· οὕτω, φθάνω ἢ..., ἔρχομαι ἐνωρίτερον παρὰ..., Ἰλ. Ψ. 445, Ὀδ. Λ. 58· ἐπιθυμεῖν ἢ... Ξεν. Κύρ. 1. 4, 3· δέχεσθαι ἢ... Λυσ. 118. 5· οὕτω καί, παρὰ δόξαν... ἢ ὡς αὐτὸς κατεδόκεε Ἡρόδ. 1. 79, πρβλ. 8. 4. ― Σπανίως μόνον εὑρίσκεται τὸ ἢ μετὰ λέξιν μὴ ἐνέχουσαν σύγκρισιν, ὑμᾶς δίκαιον ἔχειν..., μᾶλλον ἤπερ Ἀθηναίους ὁ αὐτ. 9. 26· ἐμοὶ πικρὸς..., μᾶλλον ἢ κείνοις γλυκὺς Σοφ. Αἴ. 966. 2) τὸ ἢ ἐνίοτε συνάπτει δύο συγκριτικά, ὁπότε ἀμφότερα ἀναφέρονται εἰς τὸ αὐτὸ ὑποκείμενον, πάντες κ’ ἀρησαίατ’ ἐλαφρότεροι πόδας εἶναι ἢ ἀφνειότεροι Ὀδ. Α. 165· ταχύτερα ἢ σοφώτερα Ἡρόδ. 3. 65· οὕτω παρ’ Ἀττ., ὡς Ἀριστοφ. Ἀχ. 1078· μανικώτεροι ἢ ἀνδρειότεροι Πλάτ. Θεαιτ. 144Β· πρβλ. Λατ. libentius quam verius, Cic. Mil. 29. 3) σπανίως μετὰ ὑπερθ., πλεῖστα θωυμάσια ἔχει Αἴγυπτος ἢ ἄλλη πᾶσα χώρη Ἡρόδ. 2. 35· πίθοιτό κεν ὔμμι μάλιστα ἢ ἐμοὶ Ἀπολλ. Ρόδ. Γ. 91. 4) ἢ οὐ, συχνάκις ὑπάρχει ὅπου θὰ εἴχομεν μόνον ἤ, κυρίως προηγουμένης ἀρνήσεως, οὐδέν τι μᾶλλον ἐπ’ ἡμέας ἢ οὐ καὶ ἐπ’ ὑμέας Ἡρόδ. 4. 118, πρβλ. 5. 94, Θουκ. 2. 62, κτλ.· ἀλλ’ ἐνίοτε ἡ ἄρνησις μόνον νοεῖται, ὠμὸν... πόλιν ὅλην διαφθεῖραι μᾶλλον ἢ οὐ τοὺς αἰτίους Θουκ. 3. 36. 5) ἢ συχνάκις παραλείπεται μετὰ τῶν ἀριθμητικῶν προηγουμένων τῶν συγκριτικῶν πλέων, ἐλάττων, μείων, ὡς, ἔτη... πλέω ἑβδομήκοντα Πλάτ. Ἀπολ. 17D· οὐ μεῖον πεντακοσίους Ξεν. Ἀν. 6. 2, 24· ὡς ἐν τῇ Λατ. plus decem, minus viginti, κτλ.· ― ἐνίοτε καὶ μετ’ ἀπαρεμφάτου ἢ μετὰ προτάσεως ἰσοδυναμούσης ἀπαρεμφάτῳ, τί γὰρ ἀνδρὶ κακὸν μεῖζον ἁμαρτεῖν, ἀντὶ ἢ ἁμαρτεῖν, Εὐρ. Ἀλκ. 879· τίς εὐπραξία σπανιωτέρα..., εἰ δύναμις πάρεστιν (ἀντὶ ἢ δύναμιν παρεῖναι) Θουκ. 1. 33. 6) ἐνίοτε πλεοναστ. μετὰ γεν., τίς ἂν αἰσχίων εἴη ταύτης δόξα, ἢ δοκεῖν... Πλάτ. Κρίτωνι 44C, πρβλ. Νόμ. 765Α, Λυσίας 118. 28. 7) ὁ διαζευκτικὸς καὶ ὁ συγκριτικὸς ἢ εὕρηνται ὁμοῦ ἐν Ἰλ. Ο. 511, βέλτερον, ἢ ἀπολέσθαι ἕνα χρόνον ἠὲ βιῶναι, ἢ δηθὰ στρεύγεσθαι καλλίτερον ἢ νὰ ἀποθάνῃ τις ἅπαξ ἢ ἅπαξ νὰ ζήσῃ, παρὰ νὰ... Ὁσάκις ἢ οὐ, ἢ οὐκ, συμπίπτουσιν ὁμοῦ ἐν στίχῳ, τὰ δύο μόρια προφέρονται ὡς μία συλλαβή, ἀείποτε παρ’ Ἀττ. ποιηταῖς, ὡς ἐν Αἰσχύλ. Πέρσ. 328, Σοφ. Αἴ. 334, Ἀριστοφ. Λυσ. 128· καὶ συνήθως παρ’ Ἐπ., π. χ., ἐν Ἰλ. Ε. 349, Ὀδ. Α. 298· πρβλ. μὴ ἐν τέλ.· οὕτω, ἢ αὐτὸς Ἡσ. Ἀποσπ. 89 (104)· ἢ εἰ Ἄλεξ. Πυραυν. 1.