Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

exhibeo

From LSJ
Revision as of 09:08, 15 August 2017 by Spiros (talk | contribs) (3_5)
Sophocles, Antigone, 781

Latin > English (Lewis & Short)

ex-hĭbĕo: (ex-ibeo, v. Brix. ad Plaut. Capt. 4, 2, 37), ŭi, itum, 2, v. a. habeo; lit., to hold out, reach out; hence,
I To hold forth, tender, present; to deliver, give up, produce (class.; syn.: praebeo, porrigo, praesto, tribuo, ministro, do, dono, dedo, etc.).
   A Lit.: ait Praetor: QVEM HOMINEM DOLO MALO RETINES, EXHIBEAS.... Exhibere est in publicum producere, et videndi tangendique hominis facultatem praebere; proprie autem exhibere est extra secretum habere, Dig. 43, 29, 1 and 3, § 8: jam periculum est ne cogantur ad exhibendum formulam accipere, i. e. to acknowledge legal notice, etc. Sen. Ep. 50, 1: alicui omnia integra, Cic. Verr. 2, 5, 25, § 63: exhibe librarium illud legum vestrarum, id. Mil. 12, 33: pallium, Petr. 15: tabulas testamenti, Suet. Vit. 14: rationes, Dig. 40, 5, 41 fin.: fratres exhibe, Cic. Fl. 15, 35; so, fugitivos apud magistratus, Dig. 11, 4, 1: aliquem apud acta, ib. 2, 4, 17: debitorem in judicium, ib. 12, 2, 28 quadringentos senatores ad ferrum, Suet. Ner. 12 et saep.: vias tutas, i. e. to make safe, Ov. Pont. 4, 5, 34: toros, i. e. to furnish, allow, id. H. 17, 194: exhibuit querulos ore gemente sonos, uttered, id. Tr. 3, 11, 54.—
   B Transf.
   1    To show, to display, to exhibit: exhibuit gemino praesignia tempora cornu, Ov. M. 15, 611: notam linguae, id. ib. 14, 526: exhibuit linguam paternam, displayed, i. e. used the language of her father, id. ib. 6, 213: faciem sucumque, Plin. 15, 13, 12, § 41: malui me tribunum omnibus exhibere quam paucis advocatum, Plin. Ep. 1, 23, 4: se ministratorem alicui, Suet. Vit. 17: se adorandum adeuntibus, id. Calig. 22 (but not in Cic. Sest. 50, 107, where the right reading is praebuit, v. Halm. ad h. l.).—In the latter (reflexive) sense sometimes without se: quid me putas populo nostro exhibiturum? how I shall exhibit, show myself, Cic. Ac. 1, 5, 18; cf.: qui vere civilem virum exhibeat, shows, proves himself, Quint. 12, 2, 7 Spald.; Ov. M. 6, 44: pro fratre hostem exhibuit, Just. 27, 2.—
   (b)    To show, confer (late Lat.): alicui honorem, Aug. Serm. 46, 7.—
   2    To maintain, support, sustain (post-class.; esp. freq. in jurid. Lat.): si quis a liberis ali desideret, vel liberi, ut a parente exhibeantur, Dig. 25, 3, 5; so, aliquem, ib. 1, 12, 1; 3, 5, 33 al.; cf.: Scythas alimentis, Just. 9, 2: vitam, id. 11, 10; 22, 1.
II To show, exhibit, employ; to procure, occasion, cause: rem salvam exhibebo, I will set it all right, Plaut. As. 2, 4, 51: quorum virtus exhibet solidum decus, Phaedr. 4, 23, 24: vocis fidem, id. 3, 19 Epil. 9: munificentiam, Suet. Tib. 48: liberalitatem, clementiam, comitatem, id. Ner. 10; cf.: liberalitatem et justitiam, Plin. Pan. 33, 2: vicem spodii, i.e. to supply the place of, Plin. 23, 7, 63, § 125; cf.: vicem testamenti, Dig. 29, 6, 16: humanitatem, to exercise, exhibit, Plin. Ep. 5, 19, 2: diligentiam, Dig. 18, 6, 2: imperium, to exercise, Plaut. Cas. 2, 6, 57: alicui molestiam, to cause, Cic. Att. 2, 1, 2; Plaut. Pers. 2, 4, 3; id. Capt. 4, 2, 37: negotium hominibus, to produce, occasion, id. Poen. 1, 2, 30; cf.: qui deum nihil habere ipsum negotii (dicunt), nihil exhibere alteri, Cic. Off. 3, 28, 102; id. ib. 3, 31, 112: negotium alicui, Plaut. Am. 3, 2, 14; id. Most. 3, 1, 38; id. Men. 5, 9, 13; id. Pers. 2, 5, 14; and once reflexively: jam se exhibebit hic mihi negotium, will present itself, id. Rud. 2, 6, 72: argutias mihi, id. Most. 1, 1, 2: difficilem laborem alicui, Col. 5, 5, 17: curam alicui, Tib. 2, 1, 61 et saep.

Latin > French (Gaffiot 2016)

exhĭbĕō,¹⁰ hĭbŭī, hĭbĭtum, ēre (ex et habeo), tr.,
1 produire au jour, présenter, faire paraître : exhibe librarium illud legum vestrarum Cic. Mil. 33, produis cette boîte qui renferme vos lois ; fratres saltem exhibe Cic. Fl. 35, fais au moins paraître tes frères, cf. Dig. 43, 29, 1 || philosophiam populo Romano Cic. Ac. 1, 18, présenter la philosophie au peuple romain
2 montrer, faire preuve de : liberalitatem et justitiam Plin. Min. Pan. 33, 3, faire preuve de libéralité et de justice || virum vere civilem Quint. 12, 2, 7, faire preuve des qualités d’un véritable homme d’état ; pro fratre hostem Just. 27, 2, 10, montrer les sentiments d’un ennemi au lieu de ceux d’un frère || se omnibus tribunum Plin. Min. Ep. 1, 23, 4, montrer à tous qu’on est tribun || faciem parentis Plin. 15, 41, présenter les traits du fruit d’origine
3 causer, effectuer, susciter : alicui molestiam Cic. Att. 2, 1, 2, causer des désagréments à qqn ; alicui negotium Cic. Off. 3, 112, susciter à qqn des embarras || vias tutas Ov. P. 4, 5, 34, rendre les routes sûres
4 entretenir, nourrir qqn : Dig. 1, 12, 1, etc.

Latin > German (Georges)

ex-hibeo (archaist. exibeo), hibuī, hibitum, ēre (ex u. habeo), heraus-, her-, darhalten, darbieten, I) im allg., die körperl. Gegenwart einer Person od. Sache bewirken, beischaffen, herschaffen, beibringen, zur Stelle schaffen od. bringen, stellen, bes. als gerichtl. t.t., a) eine Person od. Sache beibringen, α) eine Pers.: erum exhibeas volo, Plaut. mil. 546: Nebridius pusio patrem quaerentibus exhibet, Hieron. epist. 79, 6. – bes. vor Gericht zur Konfrontation, zum Verhör, zur Verantwortung, zur Bestrafung, testem, Curt.: pupillum, fratres, Cic.: debitorem in iudicium, ICt.: alqm ad (vor) iudicem, Augustin. serm. 308, 5: fugitivos apud magistratus, ICt.: si quis reum criminis, pro quo satis dedit, non exhibuerit, ICt.: duci iussit eum, qui ex commeatu sine commilitone redierat, quasi interfecisset quem non exhibuit (zur Stelle bringen konnte), Sen.: alqm passioni, Augustin. serm. 109, 3. – β) eine Sache jmdm. zur Besichtigung (damit er, wenn er sie als sein Eigentum erkannt hat, sein Recht durch Klage verfolgen könne) ein schriftl. Dokument zur Einsicht beibringen, vorzeigen, vorlegen, pallium, centonem, Petron.: gemmam, ICt.: rem ablatam exh. et deponere, ICt. – exhibe librarium illud legum vestrarum, Cic.: u. so exh. testamenti tabulas, Suet.: rationes, Plin. ep. u. ICt. – b) eine Sache od. Pers. aus seinem Besitze, aus seiner Gewalt ausliefern, aushändigen, ausantworten, herausgeben, verabfolgen lassen, bes. widerrechtlich Zurückgehaltenes, omnia alci integra, Cic. – servum, Cic.: uxorem, liberos, ICt. – agere ad exhibendum, auf Herausgabe klagen, ICt.: ad exhibendum formulam accipere, die Klageformel auf Herausgabe (deiner so lange gleichs. widerrechtlich zurückgehaltenen Geisteskinder), Plin. ep. 5, 10 (11), 1.
II) prägn., gleichsam heraus-, herhaltend, 1) zur Wahrnehmung, zur Erkenntnis bringen, a) zur sinnlichen Wahrnenmung darbieten, darstellen = zeigen, erscheinen-, vernehmen-, wahrnehmen-, erkennen lassen, vernehmbar-, wahrnehmbar, erkennbar machen, insigne atque etiam memorabile populi Romani oculis spectaculum exhibuit publicum funus Vergini Rufi, Plin. ep.: capiti demptā coronā exhibuit gemino praesignia tempora cornu, Ov.: exhibuit querulos ore gemente sonos, Ov.: exhibuit linguam paternam (die vermessene Sprache des Vaters), Ov.: notam linguae bacis oleaster amaris exhibet, Ov.: recidit... pondus et exhibuit iunctam cum viribus artem, Ov.: pruna nucibus insita faciem parentis sucumque adoptionis exhibent, Plin.: ubi calor a primo vere orsus aestatem quoque similem exhibet, Cels.: u. im Bilde, quorum virtus exhibet solidum decus, echten Glanz zeigt, Phaedr. – dea formam removit anilem Palladaque exhibuit, ließ die P. erscheinen = erschien als P., Ov. – m. dopp. Acc., v. Pers., se alci nudas (v. Göttinnen), Ov.: se adorandum adeuntibus, Suet. – b) zur Erkenntnis durch schriftliche od. mündliche Darstellung bringen, darstellen, vorführen, populo Romano philosophiam, Cic.: ex hac nota sapientem alci, Sen.
2) zur Wirklichkeit, zur Verwirklichung bringen, a) verwirklichen, betätigen, ausüben, erweisen, durch die Tat zeigen, beweisen, abgeben, α) abstr. Objj.: imperium, ausüben, Plaut., virtutem, ad quam cotidie praeceptis magistri erudiebantur, exhibere cupientes, Iustin.: vocis fidem, Phaedr.: u. so promissa exhibent fidem, verwirklichen ihr Wort = bewähren sich, Ov.: domino fidem et benevolentiam, Col.: alci humanitatem, Plin. ep.: moderationem clementiamque tum in administratione tum in victoria belli civilis admirabilem, Suet. – vicem tortoris, die Rolle eines Peinigers spielen, Cels.: vicem spodii, ersetzen, Plin. – β) eine Pers.: alci ministratorem, abgeben, Suet.: professum adversus Phocenses ducem, Iustin.: pertinacem inimicum, Val. Max.: non secretis disputationibus, sed rerum experimentis virum vere civilem, betätigen, Quint.: verb. qui pro auxilio bellum, pro fratre hostem exhibuit, Iustin. – u. se exh. m. Prädik.-Akk., sich erweisen, se admirabilem, Val. Max.: malle se tribunum omnibus exhibere, quam paucis advocatum, Plin. ep. – b) verursachen, bereiten, machen, α) mit Acc.: aliquanto minus difficultatis, Cels.: alci difficilem laborem, Col.: alci curam, Tibull. – bes. oft alci negotium (wie im Griech. πράγματα παρέχειν τινί), jmdm. Plage, Plackerei, Schererei, Mühe, Not machen, jmdm. zu schaffen machen, Plaut., Cic. u.a.: so auch ipse exhibes negotium tibi, qui etc., Plin. ep.: u. nimia omnia nimium exhibent negotium hominibus ex se, Plaut. – alci molestiam (= παρέχειν πόνον), jmdm. Beschwerde machen, beschwerlich, lästig fallen, Plaut. u. Cic.: exhibere mihi molestiam destiterunt, sie ließen mich ferner in Ruhe, Cic. – β) m. dopp. Acc.: vias tutas, sicher machen, Ov.: rem salvam, Plaut. 3) als Gabe, Leistung darbringen, darreichen, reichen, zukommen lassen, gewähren, liefern, stellen, geben, a) im allg.: librum, quem prioribus epistulis promiseram, exhibeo, Plin. ep.: actionem a te frequenter efflagitatam et a me saepe promissam exhibui tibi, Plin. ep.: exhibe (gestatte) liberam contionem vel Argis vel Lacedaemone, Liv. – toros, Ov.: cibum, potum, tectum, ICt.: vicariis suis epulas, Lact.: Palatinis ingentes dapes, Lampr.: convivia aestiva coloribus (nach den Farben), Lampr.: operi elephantos viginti quattuor, Spart. – b) auf Requisition liefern, stellen, operarios et artifices et plaustra omniaque, quaecunque sint fabricandis muneribus necessaria, Lact.: milites, Lact. – c) im Theater, auf der Arena geben, aufführen, leb. Wesen auftreten lassen, comoediam publicis spectaculis, Suet.: gladiatoria munera, pyrrhichas, quadrigarum certamina, Troiae lusum, Suet.: naumachiam, Suet.: Athenis mille ferarum venationem in stadio, Spart.: pyrrichas populo frequenter, Spart. – Africanas (afrikan. Panther), Plin. ep. u. Suet. – ad ferrum quadringentos senatores sescentosque equites Romanos, vor die Klinge liefern, Suet. – Thessalos equites, Suet. – adulescentulum Lucium (einen Zwerg), Suet.
4) (wie sustentare) in der Existenz erhalten, unterhalten (= ernähren), vitam misere, Iustin.: diu vitam stupri patientiā, Iustin. – parentes, uxorem, ICt.: nautas, ICt.: alqm alimentis, Iustin.: propriis sumptibus uxorem, ICt.: alqm benigne triduo, Vulg. – se, zB. si filius se possit exhibere, ICt.: dare athletae, unde se exhibeat, ICt. Vgl. Duker De Latinit. veter. ICt. p. 436. – / Die Form exibeo in den Handschrn. des Plautus, s. Brix Plaut. capt. 814.