δάκνω

English (LSJ)

Hippon.49.6 (cj.), A.Th.399, etc.: fut.

   A δήξομαι Hp.Nat.Mul.16, Mul.1.18 (v.l. δάξεται): pf. δέδηχα Babr. 77: aor. 1 ἔδηξα late, Luc.Asin.9: aor. 2 (the only tense in Hom.) ἔδᾰκον Batr.181, Tyrt.10.32, etc., Ep. δάκε Il.5.493, redupl. δέδακε AP12.15 (Strat.): Ep. inf. δακέειν Il.17.572: —Pass., δάκνομαι Thgn.910: fut. δηχθήσομαι E. Alc. 1100: aor. ἐδήχθην S.Tr.254, Ar. Ach.18, etc.; later ἐδάκην Aret.SD2.2: pf. δέδηγμαι Ar.Ach. 1, etc.; Dor. δεδαγμένος Pi.P.8.87, Call.Epigr.50 codd.:—bite, of dogs, δακέειν μὲν ἀπετρωπῶντο λεόντων Il.18.585; of a gnat, ἰσχανάᾳ δακέειν 17.572; στόμιον δ. champ the bit, A.Pr.1009; χεῖλος ὀδοῦσι δακών, as a mark of stern determination, Tyrt.l.c.: abs., δακὼν ἀνάσχου Men. Sam.141; δ. στόμα bite one's tongue, so as to refrain from speaking, πρὸ τῶν τοιούτων χρὴ λόγων δ. στόμα A.Fr.397, cf. S.Tr.976; δ. ἑαυτόν to bite one's lips for fear of laughing, Ar.Ra.43; so (by a joke παρὰ προσδοκίαν) δ. θυμόν Id.Nu.1369; δ. χόλον A.R.3.1170.    II metaph. of pungent smoke and dust, sting, Ar.Ach.18, Lys.298, Pl. 822; δ. ὄμματα, of dry winds, Hp.Aph.3.17.    III of the mind, bite, sting, δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι μῦθος Il.5.493, cf. Hes.Th.567; ἔδακε λύπη Hdt.7.16.a'; συμφορὰ δ. A.Pers.846; λόφοι δὲ κώδωντ' οὐ δάκνουσ' ἄνευ δορός have no sting, Id.Th.399; σαίνουσα δάκνεις S.Fr. 885; τὸ δάκνον τῆς συμβουλῆς Jul.Or.7.207d; of love, πάντες οἱ ἐν ὥρᾳ τὸν φιλόπαιδα δάκνουσι Pl.R.474d:—freq. in Pass., δηχθεῖσα κέντροις . . ἠράσθη E.Hipp.1303; ἔρωτι δεδαγμένος Call. l.c.; of vexation, δάκνομαι ψυχήν Thgn.910; συμφορᾷ δεδαγμένοι Pi.l.c.; δέδηγμαι καρδίαν Ar.Ach.1; ὑπὸ τῆς δαπάνης Id.Nu.12; πρός τι, ἐπί τινι, at a thing, S.Ph.378, X.Cyr.4.3.3; ὑπὸ τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ λόγων Pl.Smp.218a: c.part., ἐδήχθη ἀκούσας X.Cyr.1.4.13. (Cf.Skt.dáśati 'bite', Goth. tahjan 'tear'.)

German (Pape)

[Seite 519] beißen, fut. δήξομαι, aor. ἔδακον, perf. δέδηχα, z. B. Babr. 77, 1; δέδακε Strat. 14 (XII, 15); δέδηγμαι. – Homer dreimal, im aorist. 2. activ.: Iliad. 18, 585 von Hunden, οἱ δ' ἥτοι δακέειν μὲν ἀπετρωπῶντο λεόντων; Iliad. 17, 572, von einer μυῖα, ἥ τε καὶ ἐργομένη μάλα περ χροὸς ἀνδρομέοιο ἰσχανάᾳ δακέειν, λαρόν τέ οἱ αἷμ' ἀνθρώπου, = stechen; Iliad. 5, 493, übertr., ἃς φάτο Σαρπηδών, δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι. μῦθος. Mit Unrecht hat man Gewicht darauf gelegt, daß alle drei Stellen der Ilias angehören, keine der Odyssee; Odyss. 8, 185 θυμοδακὴς γὰρ μῦθος, ἐπώτρυνας δέ με εἰπών; also reiner Zufall, daß δάκνω selber in der Odyssee nicht erscheint. – Folgende; Tragg. u. in Prosa; στόμιον, in den Zügel beißen, Aesch. Prom. 1008; Plat Gorg. 516 a u. öfter; vom Rauche ἔδακε τὰ βλέφαρα Ar. Pl. 822; vgl. Lys. 298; oft übertr., ἄλγος δάκνει Soph. Phil. 1342; ὄνειδος Tr. 253; von der Liebe, Eur. Hipp. 696, reizen, wie Plat. Rep. V, 474 d; πληγεὶς καὶ δηχθεὶς ὑπὸ τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ λόγων Conv. 218 a; δάκνω ἐμαυτόν Ar. Ran. 43; δάκνειν τὴν καρδίαν Vesp. 374, seinen Grimm verbeißen; vgl. Nubb. 1358; οὐ δάκνει σε τοῦτο, das kümmert dich nicht, Vesp. 253. Im pass. gereizt, erbittert sein, von Aerger u. Gram, δέδηγμαι τὴν καρδίαν Ar. Ach. 1; δάκνεσθαι ὑπὸ τῆς δαπάνης Nubb. 12; ἐπί τινι Xen. Cyr. 4, 3, 3; Plut. Alc. 9; ἀκούσας ταῦτα ἐδήχθη Xen. Cyr. 1, 4, 13; vom Weine gesagt im Ggstz von ἱλαροὺς ποιεῖν Alex. Ath. II, 36 f; ὁ λιμὸς τοῦτον δακών Men. ib. XII, 552 e.

French (Bailly abrégé)

f. δήξομαι, ao.2 ἔδακον, pf. δέδηχα;
Pass. f. δηχθήσομαι, ao. ἐδήχθην, pf. δέδηγμαι;
mordre ; p. anal. en parl. d’une piqûre de mouche, de l’odeur âcre de la fumée ; fig. en parl. d’une parole blessante, d’une injure, d’un chagrin, de l’amour, etc.
Étymologie: R. Δακ, mordre.

English (Autenrieth)

only aor. 2 δάκε, inf. δακέειν: bite, Il. 18.585; met., φρένας, ‘stung,’ Il. 5.493. (Il.)

English (Slater)

δάκνω
   1 bite, sting met. πτώσσοντι, συμφορᾷ δεδαγμένοι (Bergk e Σ: δεδαϊγμένοι codd.: δεδαιγμένοι Hermann: sc. the defeated athletes) (P. 8.87) ἀλλἐγὼ τᾶς (sc. Ἀφροδίτας) ἕκατι κηρὸς ὣς δαχθεὶς ἕλᾳ ἱερᾶν μελισσᾶν τάκομαι fr. 123. 10.

Spanish (DGE)

• Morfología: [fut. δήξομαι E.Ba.351, Hp.Mul.1.18; aor. rad. tem. ἔδακε Batr.181, ép. sin aum. δάκε Il.5.493, subj. δάκῃ Aret.SD 2.2.5, inf. δακέειν Il.17.572, part. δακών Tyrt.6.32, sigm. tard. ἔδηξε Apostol.11.82, imperat. δῆξον Luc.Asin.9, pas. ἐδήχθη S.Tr.254, part. δαχθείς Pi.Fr.123.10; act. perf. 3^a sg. δέδαχε AP 12.15 (Strat.), part. δεδηχώς Babr.77.1, med.-pas. ind. δέδηγμαι Ar.Ach.1, dór. part. δεδαγμένος Pi.P.8.87, Call.Epigr.49.3 (cód.)]
I sent. fís.
1 morder de anim. οἱ δ' (κύνες) ... δακέειν ἀπετρωπῶντο λεόντων y los perros se guardaban de morder a los leones, Il.18.585, ὥσπερ κύων λυττῶσα τὠφθαλμὼ δάκνει Ar.Lys.298, cf. Satyr.Vit.Eur.39.8.25, ICr.1.16.6.4B (Lato II a.C.), Plu.2.48b, Hierocl.Facet.28, δακὼν δὲ στόμιον ὡς νεοζυγὴς πῶλος A.Pr.1009, cf. en v. pas., Artem.4.1
•de insectos y reptiles picar, morder (μυίη) ἐργομένη ... ἰσχανάᾳ δακέειν Il.17.572, cf. Hdt.2.95, Arist.HA 604^b21, Arat.975, ἢν αὐτὸν ὄφις τὠντικνήμιον δάκῃ Hippon.39.6, cf. LXX De.8.15, D.P.Au.1.31, Plu.2.982d, τὸ ἑρπετὸν θηρίον, ἢν δάκῃ τινά Aret.l.c., prov. μῦς ἔδηξε Βρασίδαν ἐν ἰσχάσιν equiv. a ‘no hay enemigo pequeño’, Apostol.l.c.
•en v. pas. recibir un mordisco οἱ κατὰ τὸν μῦθον ὑπὸ τῆς διψάδος δηχθέντες Eun.VS 474, cf. Vett.Val.105.10, Plu.2.190b, 219c, D.C.51.14.3, 4
•de pájaros coger con el pico κόραξ δεδηχὼς στόματι τυρόν Babr.l.c.
•cóm., de una tabla áspera Γραφικοῦ πυγαῖα σανὶς δέδαχ' ἐν βαλανείῳ un banco en el baño pellizcó el culo de Gráfico, AP 12.15 (Strat.), del hambre, Men.Fr.305
•de pers. δάκη τὼ σίκυος Alc.401A (= δάκῃ τῶν σικύων Alc.Com.36), en una amenaza δήξομἄρ' ὑμᾶς ἐγώ Ar.Ach.325, κατὰ πλάτος διὰ βουβῶνος δῆξον Luc.Asin.9, Ἀλκιβιάδης ... ἔδακε τὴν χεῖρα τοῦ καταπαλαίοντος Plu.2.186d, cf. 234d
•c. obj. dir. χεῖλος, στόμα o similares morderse los labios como expresión de una determinación firme χεῖλος ὀδοῦσι δακών del soldado antes del combate, Tyrt.l.c., como expresión de contención πρὸ τῶν τοιούτων χρὴ λόγων δάκνειν στόμα antes que pronunciar tales palabras, hay que morderse la lengua A.Fr.397, abs., para reprimir un impulso δακὼν δ' ἀνάσχου, καρτέρησον εὐγενῶς muérdete y contente, aguanta con dignidad Men.Sam.356, para reprimir la risa δ. γ' ἐμαυτόν Ar.Ra.43
•prov. metáf. σαίνεις δάκνουσα καὶ κύων λαίθαργος εἶ mueves la cola mientras clavas los dientes y eres una perra de pérfido mordisco S.Fr.885
•medic., en v. pas. ser mordido ὑπὸ τοῦ πόνου Hp.Acut.(Sp.) 37, c. ac. rel. δάκνεται τὸν στόμαχον siente mordiscos en la zona del cardias Hp.Mul.1.2.
2 picar, escocer rel. el humo o el polvo ἐμὲ δ' ἐξέπεμψεν ὁ καπνὸς ... ἔδακνε γὰρ τὰ βλέφαρά μου Ar.Pl.822, cf. Arist.Pr.959^b5, rel. la ceniza abrasiva que se usaba para lavarse ἐδήχθην ὑπὸ κονίας τὰς ὀφρῦς sentí el escozor de la ceniza abrasiva en mis cejas Ar.Ach.18, rel. el gusto, neutr. subst. τὸ δάκνον el picante de una lengua aliñada con pimienta Vit.Aesop.G 52.
3 medic. irritar αἱ δὲ καθ' ἡμέρην καταστάσιες ... τὰ ὄμματα δάκνουσι Hp.Aph.3.17, ὅ τι μὴ δήξεται Hp.Mul.1.18, δάκνει τῆς γυναικὸς ᾗ ἂν ἐπιψαύσῃ irrita las partes de la mujer que toca cierto flujo, Hp.Mul.1.9, cf. Nat.Mul.24, Steph.in Hp.Progn.150.19, 272.1.
II fig., en sent. moral
1 morder el corazón, afligir, hacer sufrir c. suj. de abstr., obj. dir. que designe el alma o los sentimientos y dat. de pers. δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι μῦθος Il.5.493, cf. Batr.l.c., Hes.Op.451, D.C.38.20.1, c. ac. de pers. ἐμὲ ... οὐ τοσοῦτον ἔδακε λύπη Hdt.7.16α, δάκνει σε, Θησεῦ, μῦθος; E.Hipp.1313, c. suj. de pers. y dos ac. δάκεν δ' ἄρα ... θυμὸν Ζῆν' ὑψιβρεμέτην entonces afligió el ánimo de Zeus altitonante Hes.Th.567, c. suj. y ac. de pers., ref. al amor πάντες οἱ ἐν ὥρᾳ τὸν φιλόπαιδα καὶ ἐρωτικὸν ... δάκνουσι Pl.R.474d, c. doble sent. ἡ Μυῖα <δ'> ἔδακνεν αὐτὸν ἄχρι τῆς καρδίας Com.Adesp.459, abs. μάλιστα δ' ἥδε συμφορὰ δάκνει pero es esta desgracia la que hace sufrir A.Pers.846, τὰ σκληρὰ γάρ τοι, κἂν ὑπέρδικ' ᾖ, δάκνει las palabras duras, por muy justas que sean, hacen sufrir S.Ai.1119, c. subord. temp. οὐ γὰρ δάκνει σ', ὅταν δέῃ τίμιον πρίασθαι; ¿es que a ti no te duele, cuando hay que comprarlo caro? Ar.V.253, en v. pas. συμφορᾷ δεδαγμένοι Pi.P.8.87
•molestar c. or. complet. με δάκνει ὅτι ... me molesta que ... Numen.24.16, abs. ὁ μὲν δάκνει γάρ, ὁ δ' ἱλαροὺς ἡμᾶς ποιεῖ Alex.280.4, ἀκούειν τῶν προσηνῶν καὶ μὴ δακνόντων μηδὲ βαρυνόντων escuchar cosas placenteras que no molestan ni son penosas Plu.2.134a, prov. Ἀφροδίσιος ὅρκος οὐ δάκνει de los falsos juramentos de amor, Hsch.α 8771
•rel. discursos, conversaciones, etc. impresionar, conmover δριμὺς λόγος ... δάκνει ... μάλιστα Arist.SE 182^b33, εἰ δάκνει τινὰς ὑμῶν τὰ ὑπ' ἐμοῦ λεγόμενα D.C.56.6.2, en v. pas. δηχθεὶς ὑπὸ τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ λόγων conmovido por los discursos filosóficos Pl.Smp.218a, c. part. predic. ἀκούσας δὲ ταῦτα ... ἐδήχθη X.Cyr.1.4.13, τούτων εἰρημένων οἱ μὲν ἐδήχθησαν ... οἱ δὲ ὀλιγώρως εἶχον Hld.5.23.1.
2 en v. med.-pas. sentir un mordisco, una punzada c. suj. de pers. expresando la corrosión interna que supone una gran duda y c. ac. rel. δάκνομαι ψυχήν, καὶ δίχα θυμὸν ἔχω siento un mordisco en el corazón y estoy indeciso Thgn.910, o un cúmulo de desgracias, irón. ὅσα δὴ δέδηγμαι τὴν ἐμαυτοῦ καρδίαν ¡cuántos mordiscos he sentido en mi propio corazón! Ar.Ach.1, o la falta de recursos δακνόμενος ὑπὸ τῆς δαπάνης καὶ τῆς φάτνης καὶ τῶν χρεῶν mordido por el dispendio, el pesebre y las deudas Ar.Nu.12, esp. del amor τῆς γὰρ ἐχθίστης θεῶν ... δηχθεῖσα κέντροις παιδὸς ἠράσθη σέθεν mordida por el aguijón de la diosa más aborrecible se enamoró de tu hijo E.Hipp.1303, Πάμφιλον οὐκ ἐν ἔρωτι δεδαγμένον Call.l.c., cf. Plu.2.619a, Hld.2.8.2, ζηλοτυπίᾳ δηχθείς Hld.10.30.7, part. neutr. subst. τὸ δεδηγμένον τῆς ψυχῆς la mordedura e.d. la herida del corazón Hld.7.28.1
•molestarse, disgustarse c. giro prep. δηχθεὶς πρὸς ἁξήκουσεν molesto por lo que había oído S.Ph.378, cf. I.BI 1.208, δακνόμενος δὴ ὁ Κῦρος ἐπὶ τούτοις X.Cyr.4.3.3
•estar intranquilo, estar preocupado δακνόμεθα ἕως ἂν ἐπιγνῶμεν πῶς τὸν πόδα ἔχεις PBremen p.130.12 (II d.C.), ἕκαστος δάκνεται τῷ οἰκείῳ κακῷ Sch.Pi.N.1.82
•gener., del dolor moral sufrir abs. οὐ μετρίως ἐδήχθη Plu.Alex.58, cf. Caes.54.
3 fastidiar, importunar c. suj. y obj. de pers. «παῦσαι ὑλακτῶν με» ... «νὴ Δία» εἶπεν «ἢν καὶ σὺ παύσῃ δάκνων με» diálogo entre un recaudador de impuestos y un cínico, Philostr.VS 511, δάκνειν ἀλλήλους importunarse los unos a los otros Arr.Epict.2.22.28, Ep.Gal.5.15
•en v. med. reconcomerse ὅταν γὰρ ὁ ὑβρίσας ἴδῃ μὴ καθικνουμένην αὐτοῦ τὴν πληγὴν τῆς ... ψυχῆς, αὐτὸς δάκνεται Chrys.M.49.46.

• Etimología: De *dn̥k-, cf. ai. dáśati ‘morder’, perf. dadaṃśa < *dedonk-; toc. B tsāknaṃ ‘morder’; las formas como fut. δήξομαι, perf. δέδηγμαι serían innovadas por anal. c. λήψομαι: λαβεῖν, etc.

English (Strong)

a prolonged form of a primary root; to bite, i.e. (figuratively) thwart: bite.

English (Thayer)

to bite;
a. properly, with the teeth.
b. metaphorically, to wound the soul, cut, lacerate, rend with reproaches: Homer, Iliad 5,493 μῦθος δακε φρενας, Menander quoted in Athen. 12,77, p. 552e., and times without number in other authors.

Greek Monolingual

δάκνω (AM)
1. δαγκώνω, πληγώνω με τα δόντια
2. κεντώ, ερεθίζω
3. (για τον νου, το πνεύμα ή την καρδιά) λυπώ, στενοχωρώ («δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι μύθος» — ο λόγος στενοχώρησε τον Έκτορα)
μσν.
διαπερνώ, διατρυπώ
αρχ.
1. σφίγγω απλώς ή κρατώ κάτι με τα δόντια
2. ενοχλώ, βλάπτω με έργα ή λόγια («νεκρός οὐ δάκνει»)
3. (για τον έρωτα) βασανίζω, τυραννώ
4. (για το κρασί) προκαλώ δυσθυμία
5. (για ασθένεια) καταλαμβάνω, κυριεύω
6. φρ. α) «δάκνω χεῑλος ὀδοῡσι» — προσπαθώ να πάρω σοβαρή απόφαση
β) «δάκνω στόμα» — δαγκώνω τη γλώσσα μου, σιωπώ
γ) «δάκνω ἐμαυτόν» — δαγκώνω τα χείλη μου, προσπαθώ να μη γελάσω
δ) «δάκνω τον δάκτυλον» — προσπαθώ να θυμηθώ
ε) «δάκνω χόλον» — συγκρατώ την οργή μου.
[ΕΤΥΜΟΛ. < dāk- / dak (< deə₂k- / də₂k-) πρβλ. αρχ. ινδ. daśati «δαγκώνει»). Αν θεωρηθεί πρωταρχική η ρίζα dnk-, συνεσταλμένη βαθμίδα της IE denk- «δαγκώνω, τσιμπώ» (πρβλ. αρχ. άνω γερμ. zangar «οξύς, κοφτερός, δηκτικός», αρχ. νορβ. tong «τανάλια, ψαλίδα», αλβ. dane «τανάλια, ψαλίδα»), τότε πιθ. η ρίζα dăk- να αποτελεί νεωτερισμό της Ελληνικής.
ΠΑΡ. δακνίς
αρχ.
δακνάς, δακνηρός
μσν.
δακνότης.
ΣΥΝΘ. (Α' συνθετικό) αρχ.-μσν. δακνώδης
μσν.
δακνοκάρδιος
νεοελλ.
δακνομανία, δακνομοιομανία. (Β' συνθετικό) αρχ. αμφιδάκνω, αναδάκνω, αντιδάκνω, αποδάκνω, διαδάκνω, ενδάκνω, επιδάκνω, καταδάκνω, συνδάκνω, υπερδάκνω, υποδάκνω].