oratio
Latin > English
Latin > English (Lewis & Short)
ōrātĭo: ōnis, f. oro,
I a speaking, speech, discourse, language
I In gen., the connection of words to express thought: non est autem in verbo modus hic, sed in oratione, id est, in continuatione verborum, Cic. 3, 42, 167.
1 Speech, the power or faculty of speech, the habit or use of language: quae (ferae) sunt rationis et orationis expertes, Cic. Off. 1, 16, 50: natura vi rationis hominem conciliat homini et ad orationis et ad vitae societatem, id. ib. 1, 4, 12.—
2 Speech, language, utterance; opp. to fact, action, etc.: lenitudo orationis, mollitudo corporis, Cic. Tusc. 5, 16, 46: idque videns Epicurus re tollit, oratione relinquit deos, id. N. D. 1, 44, 123: qui sunt leves locutores ... eorum orationem bene existimatum est in ore nasci, non in pectore, Gell. 1, 15, 1: nam quid te igitur rettulit beneficum esse oratione, si ad rem auxilium emortuum est, Plaut. Ep. 1, 2, 19: ut in vitā, sic in oratione, nihil est difficilius quam quid deceat videre, Cic. Or. 21, 70: qualis homo ipse esset, talem ejus esse orationem; orationi autem facta similia, factis vitam, id. Tusc. 5, 16, 47: partes igitur orationis secundum dialecticos duae, nomen et verbum, parts of speech, Prisc. 2, 4, 15.—
3 Hence, a mode of speaking; a kind, manner, style of speech; language: quin tu istanc orationem hinc veterem atque antiquam amoves. Nam proletario sermone nunc utere, Plaut. Mil. 3, 1, 155: nam opulenti cum loquuntur pariter atque ignobiles, eadem dicta eademque oratio aequa non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4, 3: quam tibi ex ore orationem duriter dictis dedit, id. ap. Non. p. 512, 8: aliam nunc mihi orationem despoliato praedicas, Plaut. As. 1, 3, 52: Creta est profecto horum hominum oratio, quam orationem hanc aures dulce devorant, id. Poen. 5, 2, 9: (Andria et Perinthia) non ita sunt dissimili argumento, sed tamen Dissimili oratione, Ter. And. prol. 11.—Esp. (in gram.): oratio obliqua, indirect speech, the use of dependent clauses in citing the language of others: quam (orationem) obliquam Pompeius Trogus exposuit (opp. to conciones directae), Just. 38, 3, 11.—Hence,
4 Mode of speech, language, use of language, style: mollis est enim oratio philosophorum, Cic. Or. 19, 64: (fabulae) tenui oratione et scripturā levi, Ter. Phorm. prol. 5: ut Stoicorum est astrictior oratio aliquantoque contractior, quam aures populi requirunt, sic illorum (Peripateticorum) liberior et latior, quam patitur consuetudo judiciorum et fori, Cic. Brut. 31, 120: orationem Latinam efficies profecto legendis nostris pleniorem, id. Off. 1, 1, 2; cf. id. ib. 1, 1, 1.—
5 Esp., the language of any people or nation: Timaeus in historiis quas oratione Graecā composuit, Gell. 11, 1, 1: semper cum Graecis Latina (exempla) conjunxi ... ut par sis in utriusque orationis facultate, Cic. Off. 1, 1, 1.—
II In partic., formal language, artificial discourse, set speech (opp. to sermo, ordinary speech, conversational language): mollis est oratio philosophorum et umbratilis, nec verbis instructa popularibus nec vincta numeris, sed soluta liberius: itaque sermo potiusquam oratio dicitur. Quamquam enim omnis locutio oratio est, tamen unius oratoris locutio hoc proprio dignata nomine est, Cic. Or. 19, 64; cf.: et quoniam magna vis orationis est eaque duplex, altera contentionis, altera sermonis, contentio disceptationibus tribuatur judiciorum, contionum, senatus, sermo in circulis, disputationibus, congressionibus familiarium versetur, sequatur etiam convivia, id. Off. 1, 37, 132.—Hence,
B A set speech, harangue, discourse, oration: (oratio) ut gravis, ut suavis, ut erudita sit, ut liberalis, ut polita, ut sensus, ut doloris habeat quantum opus sit, non est singulorum articulorum: in toto spectantur haec corpore, etc., Cic. de Or. 3, 25, 96; cf. the context: illam orationem disertam sibi et oratoriam videri, fortem et virilem non videri, id. ib. 1, 54, 231: hanc habere orationem mecum principio institit, Ter. Hec. 3, 3, 21: pleraeque scribuntur orationes habitae jam, non ut habeantur, Cic. Brut. 24, 91: non est haec oratio habenda apud imperitam multitudinem, id. Mur. 29, 61: ignarus faciundae ac poliendae orationis, id. de Or. 1, 14, 63: in orationibus hisce ipsis judiciorum, contionum, senatus, id. ib. 1, 16, 73: quanta illa, di immortales, fuit gravitas, quanta in oratione majestas! sed adfuistis, et est in manibus oratio, id. Lael. 25, 96: qui orationem adversus rem publicam habuissent, eorum bona in publicum adducebat, Caes. B. C. 2, 18, 5: ab adulescentiā confecit orationes, Nep. Cat. 3, 3: Catonis aliae acerbae orationes extant, etc., Liv. 39, 42, 6: oratio plebi acceptior, id. 3, 69: accurata et polita, Cic. Brut. 95, 326: longa, Liv. 34, 5: acris et vehemens, Quint. 5, 13, 25: admirabilis, Cic. de Or. 3, 25, 94: angusta et concisa, opp. collata et diffusa, id. Or. 56, 187: aspera, tristis, horrida, neque perfecta neque conclusa, opp. laevis et structa et terminata, id. ib. 5, 20: circumcisa et brevis, Plin. Ep. 1, 20, 4: rotunda et undique circumcisa, Quint. 8, 5, 27: cohaerens, Cic. de Or. 3, 44, 173: concinna, id. ib. 3, 25, 98: stabilis, opp. volubilis, id. Or. 56, 187.—
III Transf.
A The power of oratory, eloquence: tantam vim habet illa, quae recte a bono poëtā dicta est, flexamina atque omnium regina rerum oratio, ut non modo inclinantem excipere aut stantem inclinare, sed etiam adversantem ac repugnantem ut imperator fortis ac bonus capere possit, Cic. de Or. 2, 44, 187: satis in eo fuisse orationis atque ingenii, id. Brut. 45, 165: non enim verendum est ne te in tam bonā causā deficiat oratio, Lact. 2, 3.—
B Prose (opp. to poetry): et in poëmatis et in oratione, Cic. Or. 21, 70.—
C (In gram.) A sentence, a clause expressing a complete sense: oratio est ordinatio dictionum congrua sententiam perfectam demonstrans, Prisc. 2, 4, 15: oratio dicitur liber rhetoricus, necnon unaquaeque dictio hoc saepe nomine nuncupatur cum plenam ostendit sententiam, id. ib.: defectio litterae, et syllabae, et dictionis, et orationis, id. 17, 1, 5.—
D (Under the empire.) An imperial message, rescript: orationes ad senatum missae, Suet. Ner. 15: oratio principis per quaestorem ejus audita est, Tac. A. 16, 27: orationesque in senatu recitaret etiam quaestoris vice, Suet. Tit. 6; cf. id. Aug. 65.—
E A prayer, an address to the Deity (eccl. Lat.): respice ad orationem servi tui, Vulg. 3 Reg. 8, 28: per orationes Dominum rogantes, id. 2 Macc. 10, 16: pernoctans in oratione Dei, id. Luc. 6, 12.—Also absol., prayer, the habit or practice of prayer: perseverantes in oratione, Vulg. Act. 1, 14: orationi instate, id. Col. 4, 2; cf. Gell. 13, 22, 1.
Latin > French (Gaffiot 2016)
ōrātĭō,⁶ ōnis, f. (oro),
1 faculté de parler, langage, parole : feræ rationis et orationis expertes Cic. Off. 1, 50, animaux privés de la raison et de la parole
2 propos, paroles : re, oratione Cic. Nat. 1, 123, en fait, en paroles ; orationi facta similia Cic. Tusc. 5, 47, actes semblables aux paroles, cf. Cic. Verr. 2, 5, 166, etc.
3 façon de parler, parole, style : Pl. Mil. 751 ; Cic. Or. 64 ; Br. 120 ; Off. 1, 1 ; 1, 132
4 propos suivis, exposé oral : Cic. CM 3 ; 62 ; Læl. 25 ; Ac. 2, 44 ; Tusc. 4, 43 ; continens oratio Cic. Tusc. 1, 16, exposé suivi
5 [en parl. de l’orateur] : a) discours : orationem scribere, habere Cic. Br. 91, écrire, prononcer un discours ; omnium ceterarum rerum oratio Cic. de Or. 2, 72, un discours sur tous les autres objets ; b) parole, éloquence : Cic. de Or. 2, 187 ; Br. 7, 165, etc. ; c) [rhét.] style : genus orationis Cic. Or. 87, genre de style ; sententiarum orationisque formæ Cic. Br. 69, figures de pensée et de style, cf. Cic. Or. 133 ; 168 ; Br. 119, etc. ; d) prose [oppos. à poésie] Cic. Or. 201 ; 198 ; de Or. 3, 153 ; 174 ; 184, etc. ; e) [qqf.] la phrase : Cic. Or. 218
6 [ép. impér.] rescrit, message de l’empereur : Tac. Ann. 16, 27 ; Suet. Nero 15 ; Tit. 6, etc.
7 oraison, prière : Eccl.
Latin > German (Georges)
ōrātio, ōnis, f. (ōro), I) das Reden, die Sprache, als Gabe, seine Gedanken u. Empfindungen durch Worte auszudrücken, A) im allg.: quae (ferae) sunt rationis et orationis expertes, Cic. de off. 1, 50. – B) insbes.: 1) (= lingua) die einem Volke eigentümliche Sprache, oratio Latina, Gell. 10, 22, 3: or. Graeca, Gell. 11, 1. § 1; 18, 10. § 11. – 2) prägn.: a) der rednerische Ausdruck, Latina, Cic. de off. 1, 2: utriusque orationis facultas, Fertigkeit in beiden Arten des Ausdrucks (näml. des rhetor. u. philos.), Cic. de off. 1, 1. – b) die Beredsamkeit, Rednergabe, elatio atque altitudo orationis suae, Cic.: satis in eo fuit orationis, Cic.: vincas oratione Regulos, Mart. – c) die Art der Beredsamkeit, die Redeweise, sed et huius (Demosthenis) oratio in philosophiam tralata pugnacior, ut ita dicam, videtur et illorum (Aristotelis, Theophrasti) in iudicia pacatior, Cic. Brut. 121. – II) meton., die Rede, Sprache = die Aussage, der Ausdruck, die Darstellung, die Äußerung, die Worte jmds., A) im allg.: haec oratio, Ter. u. Cic.: oratio abhorrens (nicht passend) a persona gravissimi hominis, Cic.: oratio Aetnensium, Siculorum, aratorum, von den usw., Cic.: honesta oratio est, das ließe sich recht gut hören, das klingt ganz gut, Ter. u. Cic.: in qua oratio (der Redestoff, die Worte) deesse nemini possit, Cic.: orationem bonorum imitari, Cic.: non ita sunt dissimili argumento, sed tamen dissimili oratione sunt factae (fabulae) ac stilo, Ter.: quam orationem habuerit tecum, was er mit dir gesprochen hat, Cic.: tecum mihi instituenda est oratio, ich habe noch ein Wort mit dir zu sprechen, Cic.: apud quem (Platonem) saepe haec oratio usurpata est (häufig die Behauptung ausgesprochen wird), ut nihil praeter virtutem diceretur bonum, Cic.: erit ergo rebus ipsis par et aequalis oratio, Cic.: iam vero virtuti Cn. Pompei quae potest oratio par (entsprechender, erschöpfender Ausdruck) inveniri? Cic. – im Zshg. zuw. = Einrede, ista oratio, Cic. de imp. Pomp. 52: illorum oratio, qui dissentiunt, ibid. 68. – u. = Entschuldigungsrede, Entschuldigung, perceptā oratione eorum, Caes. b. G. 5, 1, 8. – B) insbes.: a) eine nach den Vorschriften der Redekunst u. für einen öffentlichen Vortrag ausgearbeitete Rede, ein Vortrag, orationes iudiciorum, gerichtliche R., Cic.: M. Caesaris, Suet.: or. Q. Metelli de prole augenda, Suet.: oratio Neronis, quā in Vindicem perorabat, Suet.: m. obj. Genet., oratio falsae legationis, über usw., Cic.: or. plebi acceptior, Liv.: or. accurata, Cic., accuratior, Liv.: acris et vehemens, Liv.: contumeliosa, Cic.: contentiosa et pugnax, Plin. ep.: continens, Cic., continua, Sen. u. Tac.: extemporalis, Quint.: erudita (Ggstz. popularis), Cic.: festiva, Cic.: florida, Quint.: inelaborata, Sen.: longa, Cic.: luculenta, Sall.: magnifica, Tac. u. Plin. ep.: non valde nitens, non plane horrida, Cic.: de horridis rebus nitida est oratio tua, Cic.: or. nuda et rudis (nüchterne u. ungekünstelte), Cic.: or. ad tempus (nach den Verhältnissen) parata, Liv.: perpetua, Cic. u. (Ggstz. concisa) Quint.: polita, Cic.: popularis (Ggstz. erudita), Cic.: orationes populares, Liv.: or. praeparata (im voraus entworfene), Liv.: or. summissa et infracta (demütige u. mutlose), Liv.: or. subita et fortuita (aus dem Stegreif gehaltene u. durch Zufall veranlaßte), Ggstz. commentatio et cogitatio, Cic. – oratio honorifica in alqm, Cic.: orationes criminosae in patres, Liv.: orationes et pro se et pro aliis et in alios, Liv. – adhibere orationem ad alqm, eine Ansprache an jmd. richten, Cic.: adhibere orationem ad singulas perturbationes, gegen die einz. L. anwenden, Cic.: si temporum potius quam maiestatis memor adhibeatur oratio, eine mehr der Zeit als der Hoheit angemessene Rede angewendet werde, Cic.: nec ab officio vestro nec ab ipsa causa P. Sestii abhorrebit (wird unangemessen sein) oratio mea, Cic.: si quid in nostra oratione claudicat, sentit (vulgus), Cic.: comparare ad id longam orationem, Cic.: componere orationem, Liv., alci reo orationem, Quint.: nullo modo possum omnia istius facta aut memoriā consequi aut oratione complecti, Cic.: ita compresseram (hielt so verborgen) orationem, ut numquam emanaturam putarem, Cic.: convertere orationes e Graeco, Cic.: sed nescio, quo pacto ab amicitiis perfectorum hominum, id est sapientium, ad leves amicitias defluxit oratio, Cic.: iam a sapientium familiaritatibus ad vulgares amicitias oratio nostra delabitur, Cic.: dicere orationem de scripto, vom Konzept halten, Cic.: ediscere orationem, Cic.: exprimere oratione mores alcis, Cic.: exstat eius (Appii) oratio, Cic.: Catonis oratio scripta exstat Originum quinto libro inclusa, Liv.: facere ac polire orationem, Cic.: facere orationem pro P. Sextio (v. Cicero), Gell.: habere orationem in senatu, Cic., in agrestium conventu, Cic., apud imperitam multitudinem, Cic.: habere orationem de optimo civitatis statu, Cic.: habere orationem super ea re, Tac.: habere orationem adversus alqm, Hieron.: oratione ultro citro habitā, durch Hinüber- u. Herüberreden, Liv.: incipere orationem de alqa re, Tac.: includere alqd orationi suae, Cic.: magnā spe ingredior in reliquam orationem, schreite ich zu dem übrigen Teile der R., Cic.: ingressus in eam orationem, Caes.: quorum mediam orationem interrumpunt subito undique tela immissa, Caes.: oratio mea interrumpitur interpellatione alcis, Cic.: mittere orationes ad senatum, Suet.: proferre (ins Publikum bringen) orationem, Cic.: recitare orationem, Cic.: pleraeque scribuntur orationes habitae iam, non ut habeantur, Cic.: serere populares orationes, Liv.: mihi haec oratio suscepta non de te est, sed de genere toto, mein Vortrag hat es nicht mit dir zu tun, sondern mit usw., Cic.: oratio turget, Cornif. rhet.: sed antequam ad eam orationem venio, quae etc., zu dem Teile der Rede, Cic.: in extrema oratione nostra, im letzten Teil unserer R., Cic. – prägn., Gegenstand der Rede, Thema, huius orationis difficilius est exitum quam principium invenire, Cic. de imp. Pomp. 3. – b) die Prosa, aber nur im Ggstz. zur Poesie, vollst. oratio soluta (Ggstz. oratio poëtica, Varro LL. 6, 97: Ggstz. versus, Varro r. r. 1, 1, 9), saepissime et in poëmatis et in oratione peccatur, Cic. or. 70 (u. so im Ggstz. zu poëma, versus oft bei Cic., s. Jahn Cic. or. 174): oratione et versu promptissimus, Spart. Hadr. 15, 10. – c) ein Gebet, bes. das Vaterunser, Tertull. u.a. Eccl. – d) zur Kaiserzeit = ein kaiserl. Schreiben, Reskript, Erlaß u. dgl., Tac. u. Suet.
Latin > Chinese
*oratio, onis. f. :: 祝文
oratio, onis. f. :: 一片講論。一篇文章。祝文。Hac oratione habita 此講論畢。Habere multam orationem de illa re 多講論此事。