Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

caligo

From LSJ

Περὶ τοῦ ἐπέκεινα τοῦ νοῦ κατὰ μὲν νόησιν πολλὰ λέγεται, θεωρεῖται δὲ ἀνοησίᾳ κρείττονι νοήσεως → On the subject of that which is beyond intellect, many statements are made on the basis of intellection, but it may be immediately cognised only by means of a non-intellection superior to intellection

Porphyry, Sententiae, 25

Latin > English

caligo caligare, caligavi, caligatus V :: be dark/gloomy/misty/cloudy; have bad vision; cloud; be blinded; be/make dizzy
caligo caligo caliginis N F :: mist/fog; darkness/gloom/murkiness; moral/intellectual/mental dark; dizziness

Latin > English (Lewis & Short)

cālīgo: (call-), ĭnis, f. root cal-, cover; cf.: oc-culo, clam, cella,
I a thick atmosphere, a mist, vapor, fog (mostly poet. or in post-Aug. prose): suffundere caelum caligine, Lucr. 6, 479; 6, 461; 6, 92: (ignis) piceă crassus caligine, Verg. G. 2, 309; cf. id. A. 9, 36; Liv. 29, 27, 7: densa caligo occaecaverat diem, id. 33, 7, 2; cf. Suet. Ner. 19: fumidam a terră exhalari caliginem, Plin. 2, 42, 42, § 111: caligo aestuosa, Col. 11, 2, 53 (for which, id. 11, 2, 57: nebulosus aestus): pruinae et caligo, id. 3, 2, 4; cf. Pall. Febr. 9, 2.—Also in plur.: inter caligines, Col. 3, 1, 7.—Hence,
II Transf.
   A (Causa pro effectu.) Darkness, obscurity, gloom (produced by mist, fog, etc.; freq. with tenebrae; class. in prose and poetry): mi ob oculos caligo obstitit, Plaut Mil. 2, 4, 51: cum altitudo caliginem oculis obfudisset, i. e. had caused dizziness, Liv. 26, 45, 3: erat in tantā calligine major usus aurium quam oculorum, id. 22, 5, 3 Weissenb.: noctem insequentem eadem calligc obtinuit; sole orto est discussa, id. 29, 27, 7: nox terram caligine texit, Lucr. 6, 853; 5, 649: caeca noctis, id. 4, 457: caecae umbra, id. 3, 305; cf. Verg. A. 3, 203: quam simul agnorunt inter caliginis umbras, Ov. M. 4, 455: ara obscurā caligine tecta, Cic. Arat. 194.—With tenebrae, Cic. Agr. 2, 17, 44; Curt. 9, 4, 18; Lampr. Comm. 16.—In later writers also with a gen.: caligo tenebrarum, Quint. Decl. 18, 7; cf. Sen. Agam. 472 Heins.; and inversely: tenebris illunae caliginis impeditus, App. M. 9, p. 214.—
   B Trop.
   1    In gen., mental blindness, dulness of perception: quod videbam equidem, sed quasi per caliginem: praestrinxerat aciem animi D. Bruti salus, Cic. Phil. 12, 2, 3; so id. Fin. 5, 15, 43: adhuc tamen per caliginem video, Plin. Ep. 5, 8, 8: caecā mentem caligine consitus, * Cat. 64, 207: Augustus... omnibus omnium gentium viris magnitudine suā inducturus caliginem, to throw into the shade, Vell. 2, 37, 1. —
   2    Of dark, difficult circumstances, calamity, affliction, gloom: vide nunc caliginem temporum illorum, Cic. Planc. 40, 96: superioris anni, id. post Red. in Sen. 3, 5: an qui etesiis, qui per cursum rectum regnum tenere non potuerunt, nunc caecis tenebris et caligine se Alexandriam perventuros arbitrati sunt? id. Agr. 2, 17, 44: illa omnis pecunia latuit in illā caligine ac tenebris, quae totam rem publicam tum occuparant, id. Verr. 2, 3, 76, § 177: ecce illa tempestas, caligo bonorum, tenebrae rei publicae, id. Prov. Cons. 18, 43: tantum caliginis, tantum perturbationis offusum, Plin. Ep. 3, 9, 16: quaedam scelerum offusa caligo, Quint. 9, 3, 47.—
   C In medic. lang., as a disease of the eyes, dim-sightedness, weakness of the eyes, Cels. 6, 6, n. 32; Plin. 20, 7, 26, § 61; 20, 23, 95, § 254; 25, 13, 92, § 144; 32, 9, 31, § 97; 34, 11, 27, § 114; Scrib. Comp. 179.
cālīgo: āre, v. n. 1. caligo.
I To emit vapor or steam, to steam, reek: amnes aestate vaporatis, hieme frigidis nebulis caligent, Col. 1, 5, 4: aram tenui caligans vestiet umbrā, Cic. Arat. 205 (449); cf.: omnem quae nunc Mortalis hebetat visus tibi et umida circum Caligat, nubem eripiam, Verg. A. 2, 606.—
   B Transf.
   1    To be involved in darkness, to be dark, gloomy: caligare oculos, darkness covers the eyes, Lucr. 3, 157; Verg. G. 4, 468; Stat. Th. 1, 95. —
   2    Poet.: altae caligantesque fenestrae, dizzy, Juv. 6, 31.—
II Trop., of the understanding, to be blind, to be surrounded by darkness, to grope about: orbatae caligant vela carinae, Stat. S. 5, 3, 238: caligare ad pervidendum, Sen. Vit. Beat. 1, 1: virtus inhorrescit ad subita, et caligabit, si, etc., id. Ep. 57, 4; Plin. 30, 1, 1, § 2; Quint. Decl. 18 fin.: rex caligare alto in solio, nec pondera regni posse pati, Sil. 14, 88.—Prov.: caligare in sole, to grope in broad daylight, Quint. 1, 2, 19.—
   B In medic. lang., of the eyes, to suffer from weakness, be weak, Cels. 6, 6, 32; Plin. 20, 22, 87, § 239; cf. id. 11, 37, 54, § 147.—Transf., of the person, to be dim-sighted: caligans Thyestes, Mart. 10, 4, 1; Scrib. Comp. 184.

Latin > French (Gaffiot 2016)

(1) cālīgō,¹⁰ ĭnis, f.,
1 tout état sombre de l’atmosphère : nox obruit ingenti caligine terras Lucr. 5, 650, la nuit couvre la terre d’un immense voile sombre ; caliginis aer Lucr. 4, 313, couche d’air obscure ; (ventus) crassa volvit caligine fumum Lucr. 6, 691, (le vent) pousse en tourbillon une fumée d’un noir épais (les noirs tourbillons d’une fumée épaisse) ; picea caligine Virg. G. 2, 309, d’un noir de poix ; nubis caligo crassa Lucr. 6, 461, l’épaisseur sombre d’un nuage || obscurité, ténèbres : tætris tenebris et caligine Cic. Agr. 2, 44, par des ténèbres et une obscurité affreuses ; pandere res alta terra et caligine mersas Virg. En. 6, 266, dévoiler les secrets enfouis sous l’épaisseur de la terre dans les ténèbres (dans les sombres profondeurs de la terre) || brouillard, vapeur épaisse, nuage : solum densa in caligine Turnum vestigat lustrans Virg. En. 12, 466, Turnus est le seul qu’il cherche des yeux dans l’épais nuage de la bataille ; noctem insequentem eadem caligo obtinuit Liv. 29, 27, 7, la nuit suivante, le même brouillard persista ; densa caligo occæcaverat diem Liv. 33, 7, 2, un brouillard épais avait aveuglé le jour ; discussa caligine Curt. 4, 12, 22, le brouillard s’étant dissipé ; videre quasi per caliginem Cic. Phil. 12, 3, voir comme à travers un nuage, cf. Fin. 5, 43 ; discussa est illa caligo, quam paullo ante dixi Cic. Phil. 12, 5, il s’est dissipé ce nuage dont je parlais tout à l’heure || brouillard qui s’étend sur les yeux : cum altitudo caliginem oculis offudisset Liv. 26, 45, 3, comme la hauteur leur causait le vertige (étendait un brouillard sur leurs yeux) ; cervix ejus saxo ita icta est, ut oculis caligine offusa collaberetur Curt. 7, 6, 22, il fut frappé d’une pierre à la tête de telle sorte, qu’un brouillard s’étant étendu sur ses yeux, il s’écroula [sans connaissance]
2 [fig., métaph. diverses] : ténèbres [= époque troublée] : vide nunc caliginem temporum illorum Cic. Planc. 96, vois maintenant les ténèbres [le malheur] de ces temps-là (Sen. 5 ; Verr. 2, 3, 177 ) || nuit, détresse : illa caligo bonorum Cic. Prov. 43, cette nuit dans laquelle se trouvaient les gens de bien || nuit, brouillards de l’intelligence, ignorance : philosophia ab animo tamquam ab oculis caliginem dispulit Cic. Tusc. 1, 64, la philosophie a dispersé loin de l’esprit, comme on le ferait des yeux, les nuages qui l’enveloppaient ; hic error, hæc indoctorum animis offusa caligo est, quod... Cic. Tusc. 5, 6, cette erreur, ces ténèbres sont répandues sur les esprits des ignorants, parce que...
(2) cālīgō,¹³ āvī, ātum, āre, intr.,
1 être sombre, obscur, couvert de ténèbres, enveloppé de brouillard : Cic. Arat. 34, 205 ; 246 ; caligantem nigra formidine lucum ingressus Virg. G. 4, 468, pénétrant dans le bois qu’enveloppe une effroyable nuit || [fig.] lucem caliganti reddere mundo Curt. 10, 9, 4, rendre la lumière au monde plongé dans la nuit ; (nubes) quæ circum caligat Virg. En. 2, 606, (le nuage) épaissi autour de toi || (videmus) caligare oculos Lucr. 3, 156, (nous voyons) que les yeux se couvrent d’un brouillard || [médecine] avoir les yeux brouillés, obscurcis, faibles : Cels. Med. 6, 6, 32 ; Gell. 14, 1, 5
2 [fig.] avoir la vue obscurcie, être ébloui, être aveuglé : ad pervidendum, quid sit quod beatam vitam efficiat, caligant Sen. Vita b. 1, 1, quant à voir pleinement ce qui est capable d’assurer le bonheur, ils sont dans la nuit ; non aliter caligabis quam quorum oculi in densam umbram ex claro sole redierunt Sen. Nat. 3, præf., 11, tu n’y verras plus, exactement comme ceux dont les yeux passent d’un clair soleil à une ombre épaisse ; (utraque materia) ad quam cupiditas nostra caligat Sen. Ben. 7, 10, 1, (les deux métaux, or, argent) devant lesquels notre cupidité reste éblouie ; ad cetera caligant Curt. 10, 7, 4, pour le reste ils sont aveugles ; caligant vela carinæ Stat. S. 5, 3, 238, les voiles du vaisseau vont à l’aveugle (ne savent où se tourner) ; caligare in sole Quint. 1, 2, 19, n’y pas voir en plein jour
3 [emploi trans. à la décadence] obscurcir : Fulg. Virg. p. 103.

Latin > German (Georges)

(1) cālīgo1, ginis, f., I) jeder bedeckende, verdüsternde Dunst, dichter-, starker Nebel, Dampf, Rauch u. dgl., fulvae nubis caligo crassa, Verg.: meridie nebula occepit... noctem insequentem eadem caligo obtinuit; sole orto est discussa, Liv. (vgl. Fabri Liv. 22, 5, 3. Mützell Curt. 4, 3 [14], 16): caligo, immodico terrae fervore excitata, lucem tegit, Curt.: caligo, quam circa umidi effuderant montes, Curt.: e terra fumidam exhalari caliginem (Dampf) certum est, Plin.: pingues multā caligine taedae, Lucr.: statim concidit crassiore caligine spiritu obstructo clausoque stomacho, Plin. ep. – Plur., (vites) quarum inter caligines uvae deflorescunt, Col. – II) meton., die alles bedeckende Dunkelheit, die Finsternis, A) eig.: 1) im allg.: tetrae tenebrae et caligo, Cic.: caligo tenebrarum, Amm.: c. obscura, Cic. poët.: caeca, Verg.: caliginem et tenebras et perpetuam noctem profundo incubantem mari, Curt. – 2) insbes., Dunkel vor den Augen: a) als augenblicklicher Zustand: oculorum cal. u. bl. cal., Verdunkelung der Augen, Flor, Schwindel, Cels. u.a.: cum altitudo oculis caliginem offudisset, den Blick schwindeln gemacht hatte, Liv.: alqd videre od. cernere quasi per caliginem, wie durch einen Nebel od. Flor, Cic.: u. so quasi per caliginem vidi Gitonem in crepidine semitae stantem, Petr. 9, 1. – Plur., caligines, Schwindelanfälle, Cels. 1, 3. p. 19, 33 D., vollst., oculorum caligines, Plin. 25, 158 u. ö. – b) (mediz. t. t.) als dauernder Zustand = ἀμβλυωπία, die Augenschwäche, Gesichtsschwäche, mit u. ohne oculorum, Cels. u.a.: oculi caligine quādam obducuntur, Ambros. – B) übtr.: 1) im allg.: alci magnitudine suā inducere caliginem, jmds. Ruhm durch seine Größe verdunkeln, Vell. 2, 36, 1. – 2) insbes.: a) geistiges Dunkel, Nebel, Flor, caecā mentem caligine consitus, Catull.: discussa est illa caligo, quam dixi, Cic.: sed ut opinor hic error et haec indoctorum animis offusa caligo est, quod tam longe retro respicere non possunt, Cic.: eademque (philosophia) ab animo tamquam ab oculis caliginem dispulit, ut omnia supera infera, prima ultima media videremus, Cic. – b) trüber Zustand, trübe Verhältnisse, Trübsal, temporum illorum, Cic.: superioris anni caligo et tenebrae, Cic.: ecce illa tempestas, caligo bonorum, tenebrae rei publicae, Cic.: quaedam scelerum offusa c., Quint.: numquam sibi tantum caliginis, tantum perturbationis offusum, Plin. ep.
(2) cālīgo2, āvī, ātum, āre (1. caligo), I) intr.: A) finstern Nebeldunst-, Finsternis verbreiten, dunkeln Dampf aufsteigen lassen, amnes frigidis nebulis caligant, Col. 1, 5, 4. – omnis, quae umida circum caligat, nubes, Verg. Aen. 2, 605 sq.: aram tenui caligans vestiet umbra (Centaurus), Cic. Arat. 205. – dah. meton. = Schwindel erregen, schwindeln machen, caligantes fenestrae, Iuven. 6, 31. – B) in Dunkel gehüllt-, dunkel-, düster sein, 1) eig.: a) übh.: caligans lucus, Verg.: caligantes animarum examine campi, Stat. – b) insbes., v. den Augen, α) als augenblicklicher Zustand, caligant oculi, es wird dunkel vor den Augen, Lucr., Cels. u.a.: caligavit aspectus, es schwindelte dem Blick, Cypr. de laps. 8: u. so caligat in altis obtutus saxis, Sil. 3, 492. – v. Pers., caligant, Scribon. 184: lato Mucius caligat in hoste, es wird ihm dunkel vor den Augen, Sil. 1, 499. – β) als dauernder Zustand = ἀμβλυωπειν, trübe, blöde, schwach (an Sehkraft) sein, oculi eius caligaverant, er war schwachsichtig geworden, Vulg. 1. regg. 4, 15: caligare oculi non numquam ex lippidine consuerunt, es pflegt infolge der Augenentzündung eine Abnahme der Sehkraft sich einzustellen, Cels. 6, 6, 32: cuicumque oculi caligant, wo Schwäche der Augen eintritt, ibid. § 34: longinqua oculorum acies per intervalla media caligantium, Augen, die in die Weite sehen, aber für mittlere Entfernungen nichts taugen, Gell. 14, 1, 5: von Pers., schwachsichtig sein, Mart. 10, 4, 1. – 2) übtr.: a) im allg.: orbatae caligant vela carinae, irren im Finstern = wissen nicht, wohin sie sich wenden sollen, Stat. silv. 5, 3, 238. – b) insbes. von Pers., im Finstern tappen = der Einsicht ermangeln, vivere omnes beate volunt, sed ad pervidendum quid sit quod beatam vitam efficiat caligant, Sen.: ad quas (vires religionis) maxime etiamnum caligat humanum genus, Plin. – Sprichw., caligare in sole, bei hellem Tageslicht im Finstern tappen, d.i. bei der größten Klarheit nichts verstehen, Quint. 1, 2, 19. – II) (spätlat.) tr. in Dunkel hüllen, Fulgent. Virg. contin. p. 162 M. Chrysol. serm. 42 u.a. – / In guten Hdschrn. des Liv. auch calligo geschr., s. Alschefski Liv. 22, 5. p. 306.

Latin > Chinese

caligo, as, are. n. :: 目瞎 漸暗。霧。— in sole 白日不見。Caligant amnes 霧氣盖河。Fenestrae caligantes 高窗昏迷人眼。
caligo, inis. f. :: 目瞎

Translations

Abkhaz: алашьцара; Albanian: terr, errësirë, mugëtirë; Arabic: ظَلَام‎, ظُلْمَة‎; South Levantine Arabic: عتمة‎; Armenian: խավար, մթություն; Aromanian: ãntunearic, ntunearic, scutidi; Asturian: escuridá; Azerbaijani: qaranlıq, zülmət; Belarusian: це́мра, змрок; Bulgarian: мрак, тъмнина; Catalan: foscor; Central Atlas Tamazight: ⵜⴰⵍⵍⴰⵙⵜ; Cherokee: ᎤᎳᏏᎬᎢ; Chinese Mandarin: 黑暗; Czech: tma, temnota; Danish: mørke; Dutch: duisternis, donkerheid; Esperanto: mallumo; Estonian: pimedus; Ewe: viviti; Finnish: pimeys; French: obscurité, ténèbres, sombreur, noirceur; Galician: escuridade, tebras, mourén, foscume, escureza, calixen; Georgian: სიბნელე, წყვდიადი, უკუნეთი; German: Dunkelheit, Finsternis; Gothic: 𐍂𐌹𐌵𐌹𐍃; Greek: σκοτάδι, έρεβος, ζόφος; Ancient Greek: ἀμυδρά, γνόφος, δνόφος, ἔρεβος, Ἔρεβος, ζοφερόν, ζόφος, κνέφας, ὄρφνα, ὄρφνη, σκοτασμός, σκοτεινόν, σκοτεινότης, σκοτία, σκότος, σκοτωδία, ψέφας, ψέφος; Hebrew: חשיכה‎; Hindi: अंधेरा, अन्धेरा; Hungarian: sötétség; Hunsrik: tunkelheet; Icelandic: myrkur, dimma, nifl, ljósleysa; Ido: tenebro; Indonesian: kegelapan; Istriot: tienabre; Italian: buio, oscurità, tenebre; Japanese: 闇, 暗黒; Javanese: pepeteng; Kapampangan: kedalumduman; Kazakh: қараңғылық, түнек; Khmer: ភាពងងឹត; Korean: 암흑(暗黑), 어두움); Kurdish Central Kurdish: تاریکی‎; Latgalian: timss, tymsums; Latin: tenebrae, caligo, obscuritas, nox; Latvian: tumsa; Lithuanian: tamsa; Lombard: scur; Luxembourgish: Däischtert, Donkelheet; Macedonian: темнина, мрак; Malagasy: ny maìzina; Maltese: dlam; Maori: hinapouri, taipouri, whēuriuri; Marathi: अंधार; Middle English: derknesse; Mongolian: харанхуй; Mwani: kisi; Navajo: chahałheeł; Ngazidja Comorian: hidza Northern Sami: seavdnjat, seavdnjadas; Norwegian Bokmål: mørke; Nynorsk: mørker, mørke; Occitan: foscor; Old Church Slavonic Cyrillic: тьма; Old English: þīestru; Persian: تیرگی‎, تاریکی‎; Polish: ciemność, mrok; Portuguese: escuridão, trevas; Punjabi Shahmukhi: ہَنیر‎, ہَنیرا‎; Quechua: laqha; Romagnol: bur; Romanian: întuneric, întunecime; Russian: темнота́, тьма, мрак, потёмки; Sanskrit: रजस्, ध्वान्त, अन्धकार, तमस्; Scottish Gaelic: dubhar, dorchadas, dubh; Serbo-Croatian Cyrillic: тама; Roman: tama, tamnoća, mračnina, mračnost; Slovak: tma, temnota; Slovene: tema; Spanish: oscuridad; Sumerian: 𒂿, 𒋯, 𒌖, 𒀯𒅊, 𒍪𒈬𒊌, 𒌓𒄷𒄭; Swedish: mörker; Tagalog: kadiliman; Tamil: இருள்; Telugu: చీకటి, అంధకారము; Thai: ความมืด; Tocharian B: orkamo; Tok Pisin: tudak; Turkish: karanlık; Udi: беъиънкъ, байинкъ; Ugaritic: 𐎎𐎄𐎂𐎚; Ukrainian: те́мрява, тьма́, мо́рок, темно́та, темнота́; Urdu: اندھیرا‎; Vietnamese: bóng tối; Welsh: tywyllwch; West Frisian: tsjusternis; Yiddish: פֿינצטערניש‎ or; Yoruba: òkùnkùn; Yámana: akuš