ἡνίοχος

English (LSJ)

Dor. and Aeol. ἀν- Pi.P.5.50 (A v.l. ἁν- as in N.6.66, but cf. ἀνιοχίω), Sapph.Supp.20a.19, ὁ: (ἡνία, ἔχω):—one who holds the reins, driver, charioteer, Il.8.89, etc.: sts. opp. παραιβάτης, 23.132; ἡ. θεράπων 5.580, 8.119; παρεβεβήκεε δέ οἱ ἡ. Hdt.7.40. 2 generally, chariot-driver, as in the games, etc., Pi. P.5.50, Ar.Pax905 (pl.), X.HG3.2.21, Pl Phdr.254b, PPetr.3p.180 (pl., iii B.C.), etc.; ὑποπτέρων ἵππων ἡ. Pl.Criti.116e. b rider, Thgn. 260. 3 ὁ ἡ. τῆς νεώς the helmsman, Poll.1.98. 4 metaph., one who guides, governs, χειρῶν καὶ ἰσχύος ἀ. Pi.N.6.66; παλαισμοσύνας δεξιὸς ἡ. Simon.149; ἡ. τέχνης τραγικῆς IG2.2263 (iv B.C.); παντοίης ἀρετῆς ib.7.2539.2 (Thebes); ἡ. κιθάρας, of a harper, Epigr. ap. St.Byz. s.v. Μίλητος: fem., αἰγίδος ἡ., of Athena, Ar.Nu.602; in Prose with οἷον prefixed, Pl.Plt.266e, etc.; of love, Plu.2.759d, Hermesian.7.84. 5 as Adj., guiding, γνώμη Carm.Aur.69; ἄνεμοι Man.5.153. II ἡνίοχοι, οἱ, at Athens, a class of rich citizens who had to furnish chariots for public service, Ael.Dion.Fr.196, Phot. III in pl., also,= ἔκφοροι (ἔκφορος III), Id. IV the constellation Auriga, Arat.156, Eudox. ap. Hipparch.1.2.10, etc.

German (Pape)

[Seite 1172] ὁ, der die Zügel hält, Wagenlenker, Rosselenker, Il. öfter; dem παραιβάτης, dem vom Wagen herab kämpfenden Helden entgeggstzt, 23, 132, vgl. 11, 47, dem er untergeordnet ist; dah. ἡνίοχος θεράπων, 5, 580. Daß es kein Knecht ist, sieht man daraus, daß Patroklus der ἡνίοχος des Achilles ist. Hektor, der Il. 21, 91 den Kebriones, 8, 120 den Eniopeus zum Wagenlenker hat, wird 8, 89 selbst ἡνίοχος genannt. Vgl. noch 18, 225. 23, 460. – Plat. Phaedr. 247 e u. öfter; Xen. Cyr. 6, 2, 17. Bei Theogn. 260 der Reiter. Allgemein der Lenker, Beherrscher, νεώς, Steuermann, Poll. 1, 98; χειρῶν τε καὶ ἰσχύος ἁνίοχος Pind. N. 6, 111; αἰγίδος ἡνίοχος heißt Athene Ar. Nubb. 602; παλαισμοσύνης Simonid. 61 (Plan. 2); δεινὸν δ' ἦλθον ὑφ' ἡνίοχον Hermesian. bei Ath. XIII, 597 b.

Greek (Liddell-Scott)

ἡνίοχος: Δωρ. ἁνίοχος, ὁ (ἔχω) ὁ κρατῶν τὰς ἡνίας, ἁμαξηλάτης, διφρηλάτης, συχνὸν ἐν Ἰλ., ἔνθα ὁ ἡνίοχος ἐνίοτε ἀντιτίθεται πρὸς τὸ παραιβάτης (ὁ παρὰ τὸν ἡνίοχον ἑστὼς πολεμιστής), Ἰλ. Ψ. 132· ὁπόθεν ὁ ἡνίοχος ὡς ὑποδεέστερος ἐκαλεῖτο ἡν. θεράπων Ε. 580, Θ. 119, καὶ ὑφηνίοχος Ζ. 19· - δὲν ἦτο ὅμως οὗτος δοῦλος, ἀλλ’ ἐλεύθερος στρατιώτης, μάλιστα πολλάκις ἥρως, ὡς ὁ Μηριόνης ἦτο ἡνίοχος τοῦ Ἰδομενέως, ὁ Πάτροκλος τοῦ Ἀχιλλέως, μάλιστα ἐν Θ. 89 αὐτὸς ὁ Ἕκτωρ ἐμφανίζεται ὡς ἡνίοχος, πρβλ. Σ. 225, Ψ. 460· ἂν καὶ ἀλλαχοῦ ἔχει ἡνίοχον, Θ. 119, Μ. 91· οὕτω, παραβέβηκε δέ οἱ ἡν. Ἡρόδ. 7. 40. 2) καθόλου, ὁ ὁδηγῶν ἅρμα, ὡς ἐν τοῖς ἀγῶσι, Πίνδ. Π. 5. 66, Ἀριστοφ. Εἰρ. 904, Ξεν. Ἑλλ. 3. 2, 21, Πλάτ., κλπ.˙ ὑποπτέρων ἵππων ἡν. ὁ αὐτ. Κριτ. 116Ε˙ - παρὰ Θεόγν. 260, ἱππεύς. 3) ὁ ἡν. τῆς νεώς, ὁ πηδαλιοῦχος, Πολυδ. Α΄, 98˙ πρβλ. ναύκληρος Ι. 3. 4) μεταφ., ὁ ὁδηγῶν, κυβερνῶν, διοικῶν, χερὸς καὶ ἰσχύος ἀν. Πίνδ. Ν. 6. 111˙ παλαισμοσύνης ἡν. Σιμων. 151˙ ἡν. τέχνης τραγικῆς Ἐπιγράμμ. Ἑλλην. 39, πρβλ. 498. 2˙ ἡν. κιθάρας, ἐπὶ κιθαριστοῦ παρὰ Στεφ. Βυζ. ἐν λ. Μίλητος˙ ὡς θηλ., αἰγίδος ἡν., ἐπὶ τῆς Ἀθηνᾶς, Ἀριστοφ. Νεφ. 602˙ - οὕτω παρὰ πεζοῖς προτασσομένου τοῦ οἷον ἢ ὥσπερ, Πλάτ. Πολιτ. 266Ε, κλ.˙ ἐπὶ ἔρωτος, Πλούτ. 2. 759D, πρβλ. Ἑρμησιάν. 84. 5) ὡς ἐπίθ., ὁδηγῶν, ὁδηγός, γνώμη Χρυσ. Ἐπ. 69˙ ἄνεμοι Μανέθ. 5. 153. ΙΙ. ἡνίοχοι, οἱ, ἐν Ἀθήναις, τάξις πλουσίων πολιτῶν, οἵτινες ὑπεχρεοῦντο νὰ παρασκευάζωσιν ἅρματα πρὸς δημοσίαν ὑπηρεσίαν, Αἰλ. Διον. παρ’ Εὐστ. 576. 42, Φώτ. ΙΙΙ. ἐν τῷ πληθ. ὡσαύτως = ἔκφοροι (ἔκφορος ΙΙΙ), Φώτ. IV. ἀστερισμός τις, Ἄρατ. 156.

French (Bailly abrégé)

ου (ὁ) :
1 conducteur d’un char, cocher;
2 fig. qui dirige qqn ou qch, gén..
Étymologie: ἡνία, ἔχω.

English (Autenrieth)

(ἡνία, ἔχω): holding the reins, θεράπων, Il. 5.580; charioteer. The charioteer usually stood at the left of the πρόμαχος. (Among the Assyrians, as shown by the cut, the warrior, armed with a bow, had also a second attendant as shield-bearer with himself on the chariot. The Egyptian monuments represent only one warrior or triumphing king upon the war-chariot.)

Spanish

auriga

Greek Monolingual

ο (AM ἡνιόχος, Α δωρ. και αιολ. τ. ἀνίοχος)
1. αυτός που κρατά τα ηνία, που οδηγεί όχημα με τα ηνία, διφρηλάτης, αμαξηλάτης («ἄν δ' ἔβαν ἐν δίφροισι παραιβάται ἡνίοχοί τε», Ομ. Ιλ.)
2. μτφ. κυβερνήτης, διευθυντής, διοικητής («χειρῶν καὶ ἰσχύος ἀνίοχος», Πίνδ.)
3. ο ιππέας («οι Ηνίοχοι του ιπποδρόμου»)
νεοελλ.
1. ζωολ. γένος ακανθοπτερύγιων οστεοϊχθύων της οικογένειας chaetodontidae
2. αστρον. λαμπρός αστερισμός του βόρειου ημισφαιρίου
αρχ.
1. πληθ. οἱ ἡνίοχοι
α) (στην Αθήνα) τάξη πλούσιων πολιτών οι οποίοι ήταν υποχρεωμένοι να δώσουν άρμα στην πόλη με πλήρη εξάρτυση για δημόσιο σκοπό
β) ναυτ. τα σχοινιά της κατώτατης σειράς τών ιστίων πλοίου, αλλ. έκφοροι, κν. μούδες
2. φρ. α) «ἡνίοχος νεώς» — πηδαλιούχος, κυβερνήτης, τιμονιέρης
β) «ἡνίοχος κιθάρας» — δάσκαλος στην κιθάρα
3. ως επίθ. κυρίαρχος, οδηγητικός («ἡνίοχος γνώμη»).
[ΕΤΥΜΟΛ. < ηνία + -οχος < έχω (πρβλ. έν-οχος, έξ-οχος). Η λ. μαρτυρείται ήδη στη μυκηναϊκή a-ni-o-ko.
ΠΑΡ. ηνιοχικός
αρχ.
ηνιοχεία, ηνιοχεύω, ηνιοχώ].

Greek Monotonic

ἡνίοχος: Δωρ. ἁνί-οχος, ὁ (ἔχω),
1. αυτός που κρατά τα χαλινάρια, ηνίοχος, αρματηλάτης, αντίθ. προς το παραιβάτης (ο οποίος ήταν ο πολεμιστής στο πλευρό του ηνιόχου), σε Ομήρ. Ιλ.
2. γενικά, οδηγός άρματος, όπως στους αγώνες, σε Πίνδ., Αττ.· σε Θέογν., ιππέας.
3. μεταφορ., οδηγός, αρχηγός, κυβερνήτης, σε Πίνδ., Αριστοφ.

Russian (Dvoretsky)

ἡνίοχος: дор. ἁνίοχος (ᾱ) ὁ
1) управляющий вожжами, т. е. правящий конями или колесницей (παραιβάται ἡνίοχοί τε Hom.): ἐφ᾽ ἅρματι ἑστὼς ἓξ ἵππων ἡ. Plat. стоящий на колеснице и управляющий шестеркой коней;
2) (у)правитель, руководитель (χειρῶν τε καὶ ἰσχύος Pind.; πολιτικὸς οἷος ἡ. Plat.): αἰγίδος ἡ. Ἀθάνα Arph. управляющая, т. е. вооруженная эгидой Афина.

Middle Liddell

ἁνί-οχος, ὁ, [ἔχω]
1. one who holds the reins, a driver, charioteer, opp. to παραιβάτης (the warrior by his side), Il.
2. generally a chariot-driver, as in the games, Pind., attic:—in Theogn., a rider.
3. metaph. a guide, governor, Pind., Ar.