refert

Latin > English (Lewis & Short)

rēfert: (or separately rē fert), tŭlit, ferre, v. n. and
I impers. (plur. rarely personal; v. II. infra) [res - fero; the ancients regarded rē in this word as derived from res; cf. Fest. s. v. refert, p. 282 Müll.]; prop., it follows from or in view of a thing, i. q. ex re est; hence, it is for one's interest or advantage, it profits; or, in gen., it befits, matters, imports, concerns, it is of importance or consequence (syn.: juvat, conducit, attinet; freq. and class.); constr.,
I In all periods and in all kinds of composition, refert hoc (id, illud, etc., a subj.-clause) meā (tuā, etc., qs. fert re meā, tuā, etc.; cf. Prisc. p. 1077 P.) magni (pluris, quanti, etc., nihil, quid?), or absol.
   (a)    Hoc meā refert, etc. (in Cic. very rare; whereas interest meā occurs very freq.): tua istuc refert maxime, Plaut. Trin. 2, 2, 38: tua istuc refert, si curaveris, id. Am. 2, 2, 109: id mea minime refert, Ter. Ad. 5, 4, 27: quod refert tua, Plaut. Pers. 4, 3, 50: nihilo pol pluris tua hoc, quam quanti illud refert meā, id. Rud. 4, 3, 27: meā quidem istuc nihil refert, id. Pers. 4, 3, 68: id tuā refert nihil, utrum illae fecerint, Ter. Hec. 4, 3, 12: tuā quod nihil refert, ne Cures, Plaut. Stich. 2, 1, 48: tuā quod nihil refert, percontari desinas, Ter. Hec. 5, 3, 12: non ascripsi id, quod tuā nihil referebat, Cic. Fam. 5, 20, 5: quid id meā refert? Plaut. Curc. 3, 25; 4, 2, 44; id. Merc. 2, 3, 117: quid id refert tuā? id. Curc. 3, 88; id. Rud. 1, 2, 88; Ter. Phorm. 4, 5, 11.—With subj.-clause: quid meā refert, hae Athenis natae an Thebis sient? Plaut. Rud. 3, 4, 41.—
   (b)    Hoc refert, etc.: quomodo habeas, illud refert, jurene an injuriā, Plaut. Rud. 4, 4, 25: ne illud quidem refert, consul an dictator an praetor spoponderit, Liv. 9, 9: illud permagni referre arbitror, Ut ne scientem sentiat te id sibi dare, Ter. Heaut. 3, 1, 58: primum illud parvi refert, nos publicanis amissis vectigalia postea victoria reciperare, Cic. Imp. Pomp. 7, 18: magni quod refert, Lucr. 2, 760: at quibus servis? refert enim magno opere id ipsum, Cic. Cael. 23, 57: quanti id refert? Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 9, 1. — With subject-clause: parvi retulit Non suscepisse, Ter. Phorm. 4, 3, 41; cf.: parvi refert abs te ipso jus dici aequabiliter, nisi, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 7: quanti refert, te nec recte dicere, qui nihili faciat? Plaut. Ps. 4, 6, 23: meminero, sed quid meminisse id refert? id. Mil. 3, 1, 214: quid mihi refert Chrysalo esse nomen, nisi, etc., id. Bacch. 4, 4, 53: quid te igitur rettulit Beneficum esse oratione, si, etc., id. Ep. 1, 2, 13: neque refert videre, quid dicendum sit, nisi, etc., Cic. Brut. 29, 110: neque enim numero comprehendere refert, nor indeed is it necessary, need we, Verg. G. 2, 104: nec dicaris aliquid, quod referret scire, reticuisse, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 2.—With inf. pass.: jam nec mutari pabula refert, Verg. G. 3, 548; cf.: plures e familiā cognosci referre arbitror, Suet. Ner. 1. — With a rel. subj.-clause (so most freq. in the class. per.): ipsi animi magni refert quali in corpore locati sint, Cic. Tusc. 1, 33, 80: magni refert, hic quid velit, Caes. ap. Cic. Att. 14, 1, 2: cum ego ista omnia bona dixero, tantum refert, quam magna dicam, Cic. Fin. 5, 30, 90: quasi vero referat quam id saepe fiat, id. Div. 2, 29, 62: quid refert, quā me ratione cogatis? id. Lael. 8, 26: quid refert, utrum voluerim fieri, an gaudeam factum? id. Phil. 2, 12, 29: quid refert, tanto post ad judices deferantur, an omnino non deferantur? id. Fl. 9, 21: quae (aves) pascantur nec ne, quid refert? id. Div. 2, 34, 72: tuo vitio rerumne labores, Nil referre putas? Hor. S. 1, 2, 77: cum referre negas, quali sit quisque parente Natus, id. ib. 1, 6, 7 et saep.: quod tu istis lacrimis te probare postulas, Non pluris refert, quam si imbrem in cribrum geras, Plaut. Ps. 1, 1, 100; cf.: tantum retulerit, ut in transferendis seminibus similem statum caeli locique observemus, Col. 3, 9, 7. —
   (g)    Refert, etc.: Do. Hae (tabellae) quid ad me? To. Immo ad te attinent, Et tuā refert, Plaut. Pers. 4, 3, 28: Ep. Tua pol refert enim? Ge. Si quidem meā refert, operā utere, id. Stich. 4, 2, 36: quid tuā refert, qui cum istac venerit? id. Merc. 5, 2, 65: non plus suā referre, quam si, etc., Cic. Quint. 5, 19: quos, cum nihil refert, pudet, Plaut. Ep. 2, 1, 1: cum nihilo pluris referet, quam si, etc., id. Bacch. 3, 4, 20: nego et negando si quid refert, ravio, id. Poen. 3, 5, 33: si servus est, numquid refert? id. Ps. 2, 4, 28: quid refert, si hoc ipsum salsum illi et venustum videbatur? Cic. N. D. 1, 28, 79 et saep. — *
   (d)    Entirely absol.: bona Sejani ablata aerario, ut in fiscum cogerentur, tamquam referret, as though it mattered, as if there were any difference, Tac. A. 6, 2.—
II Analogous to attinet, conducit, and interest; it is of importance; it belongs, relates, concerns, etc.; constr., refert hoc, id, etc. (once referunt haec), ad aliquem, alicui, alicujus, etc. (mostly ante-class. and post-Aug.; but, with alicujus, once in Sall. and once in Liv.): quam ad rem istuc refert? Plaut Ep. 2, 2, 91; cf.: quid id ad me aut ad meam rem refert, id. Pers. 4, 3, 44: refert etiam ad fructus, quemadmodum vicinus in confinio consitum agrum habeat, Varr. R. R. 1, 16 fin.— In plur.: te ex puellā prius percontari volo, Quae ad rem referunt, Plaut. Pers. 4, 4, 44: quoi rei id te assimulare rettulit? id. Truc. 2, 4, 40: dic, quid referat intra Naturae fines viventi, jugera centum an Mille aret? Hor. S. 1, 1, 49: quin et verba Flavii vulgabantur, non referre dedecori, si citharoedus demoveretur et tragoedus succederet, Tac. A. 15, 65: faciundum aliquid, quod illorum magis quam suā retulisse videretur, Sall. J.111, 1: praefatus ... et ipsorum referre, si quos suspectos status praesens rerum faceret, Liv. 34, 27, 6: quorum nihil refert, ubi litium cardo vertatur, Quint. 12, 8, 2: neque refert cujusquam, Punicas Romanasve acies laetius extuleris, Tac. A. 4, 33: ipsius certe ducis hoc referre videtur, Juv. 16, 58: plurimum refert compositionis, quae quibus anteponas, Quint. 9, 4, 44: tu nihil referre iniquitatis existimas, exigas, quod deberi non oportuerit, an constituas, ut debeatur? Plin. Pan. 40 fin.: quem insignire exempli nonnihil, non insignire humanitatis plurimum refert, id. Ep. 8, 22, 4: nec minimo sane discrimine refert, Quo gestu lepores et quo gallina secetur, Juv. 5, 123. — Rarely with a subst. as subj.: adeo magni refert studium atque voluptas, et quibus in rebus consuerint esse operati homines, Lucr. 4, 984: adeo incessus in gravida refert, Plin. 7, 6, 5, § 42: longitudo in his refert, non crassitudo, id. 18, 31, 74, § 317: multum tamen in iis refert et locorum natura, id. 11, 51, 112, § 267: plurimum refert soli cujusque ratio, id. 18, 21, 50, § 187.

Latin > French (Gaffiot 2016)

rēfert,⁸ rētŭlit, rēferre, intr. et impers.
    I intr., être important, importer, intéresser, etc.,
1 [avec sujet pron. n.] : a) quid id refert mea ? Pl. Curc. 395, que m’importe cela ? cf. Pl. Rud. 177, etc.; Ter. Phorm. 723, etc.; id mea minime refert Ter. Ad. 881, cela m’est absolument indifférent ; non ascripsi id, quod tua nihil referebat Cic. Fam. 5, 20, 5, je n’ai pas inscrit dans les comptes une chose qui ne t’intéressait pas, cf. Cic. Quinct. 19 ; b) quid id ad me aut ad meam rem refert ? Pl. Pers. 512, en quoi cela importe-t-il à moi ou à mes intérêts ? quæ ad rem referunt Pl. Pers. 593, les choses qui importent à l’affaire ; c) faciundum aliquid, quod illorum magis quam sua retulisse videretur Sall. J. 111, 1, [il montra] qu’il devait faire qqch. qui parût importer plus à eux qu’à lui-même (plus avantageux pour eux que...) ; ipsius ducis hoc referre videtur, ut... Juv. 16, 58, au chef lui-même ceci importe, à savoir que...; d) [constr. diverses] : abs^t] refert magnopere id ipsum Cic. Cæl. 57, cette question elle-même est d’une haute importance ; [avec prop. inf.] illud parvi refert nos... reciperare Cic. Pomp. 18, il est de peu d’importance que nous recouvrions... || [av. ut ] illud permagni referre arbitror, ut Ter. Haut. 467, il est de la plus haute importance, à mon avis, que
2 [avec sujet subst.] : usque adeo magni refert studium atque voluptas Lucr. 4, 984, tellement sont de grande importance les goûts et le plaisir, cf. Plin. 7, 42 ; 18, 317, etc.
    II impers., il importe, etc.,
1 si mea refert Pl. St. 616, s’il m’importe ; nil refert Pl. Epid. 166, il n’importe en rien ; si quid refert Pl. Pœn. 778, s’il importe en qqch. ; quid refert, si...? Cic. Nat. 1, 79, qu’importe, si... ? tamquam referret Tac. Ann. 6, 2, comme s’il importait, comme si cela avait de l’importance || ipsorum referre... Liv. 34, 27, 6, [il dit] qu’il leur importait... ; humanitatis plurimum refert Plin. Min. Ep. 8, 22, 4, c’est au premier chef une affaire d’humanité, cf. Plin. Min. Pan. 40, 5 ; Tac. Ann. 4, 33 || non refert dedecori... Tac. Ann. 15, 65, il importe peu pour ce qui concerne le déshonneur..., cf. Hor. S. 1, 1, 49 || [avec ad ] Varro R. 1, 16
2 [avec interr. ind.] : quid refert, utrum voluerim fieri an gaudeam factum ? Cic. Phil. 2, 29, qu’importe l’une ou l’autre de ces alternatives, que j’aie voulu voir l’acte s’accomplir ou que je me réjouisse de le voir accompli ? cf. Cic. Fl. 21 ; Div. 2, 72 ; refert qui audiant, senatus an populus an judices Cic. de Or. 3, 211, il importe de considérer quel est l’auditoire, si c’est le sénat ou le peuple ou les juges, cf. Cic. Tusc. 1, 80 ; Læl. 26, etc.
3 avec inf. [ellipse de sujet indéterm.] : non refert videre Cic. Br. 110, il n’importe pas qu’on voie, cf. Cæl. d. Cic. Fam. 8, 10, 2 ; Virg. G. 2, 104 || [avec prop. inf.] Cic. Q. 1, 1, 20 ; Fam. 13, 68, 2.

Latin > German (Georges)

rēfert, rētulit, rēferre, v. n. u. impers. (aus der Zusammenschreibung, nicht Zusammensetzung, von rēs und fert entstanden und verwandt mit der Redensart ex re est, daher, wie συμφέρει, conducit =) es ist zuträglich von seiten des Interesses (res), es liegt daran, ist daran gelegen, es dient, verschlägt usw., wobei die Person oder Sache, der an etwas gelegen ist, in der Regel durch meā, tuā, nostrā, vestrā, cuiā, selten durch ad m. Akk. od. durch bl. Acc. od. durch den Genet., das, woran gelegen ist, in der Regel durch das Neutrum eines Pronomens, wie id, illud, quid, od. durch einen Subjektsatz od. durch ein bestimmtes Substantiv im Nominativ, endlich wieviel? daran gelegen ist, durch Advv. od. einen Genet. pretii ausgedrückt wird, a) hoc meā refert: quid id meā refert? Plaut.: quid id refert tuā? Plaut.: tuā istuc refert maxime, Plaut.: id meā minime refert, Ter.: non ascripsi id, quod tuā nihil referebat, Cic. – m. folg. indir. Fragesatz, tuā refert nil, utrum illaec fecerint, quando haec aberit, Ter.: quid meā refert, hae Athenis nataene an Thebis sient? Plaut. – b) bl. meā refert: Do. hae (tabellae) quid ad me? To. Immo ad te attinet et tuā refert, Plaut. – m. folg. indir. Fragesatz, quid tuā refert, quicum istuc venerit? Plaut.: non plus suā referre, quam si etc., Cic. – c) bl. hoc refert: quid retulit? Ter.: a quibus servis? refert enim magno opere id ipsum, Cic. – m. Acc. u. Infin., mit vorhergehendem allg. Pronomen, primum illud parvi refert nos publicanis amissis vectigalia postea victoriā recuperare, Cic.: m. Infin. ohne vorherg. allg. Pronomen, meminero, sed quid meminisse id refert? Plaut.: neque refert videre, quid dicendum sit, nisi etc., Cic.: parvi retulit non suscepisse, Ter.: mit Infin. Pass., iam nec mutari pabula refert, Verg.: parvi refert abs te ipso ius dici aequabiliter, nisi etc., Cic. – mit ut u. Konj. als Subjekt, m. vorherg. allg. Pronomen, illud permagni referre arbitror, ut ne scientem sentiat te id sibi dare, Ter. heaut. 467: ohne vorherg. allg. Pronomen, tantum retulerit, ut in transferendis seminibus similem statum caeli locique observemus, Colum. 3, 9, 7. – m. Fragesätzen als Subjekt, m. vorherg. allg. Pronomen, ne illud quidem refert, consul an dictator an praetor spoponderit, Liv. – ohne vorherg. allg. Pronomen, quid enim refert, quā me ratione cogatis? Cic.: ipsi enim animi magni refert, quali in corpore locati sint, Cic.: referre arbitrabatur, cuiusmodi victoria esset futura, Auct. b. Afr.: nec minimo sane discrimine refert, quo gestu lepores et quo gallina secetur, Iuven.: quid refert, utrum voluerim fieri, an gaudeam factum? Cic.: utrum sit aureum poculum an crystallinum an murreum an Tiburtinus calix an manus concava, nihil refert, Sen.: quia parvulum referret, an idem displiceret, quibus non idem placuisset, Plin. ep.: quae (aves) pascantur necne, quid refert? Cic. – d) refert m. einem bestimmten Substantiv als Subjekt, usque adeo magni refert studium atque voluptas, Lucr. 4, 981 (984): multum tamen in iis refert et locorum natura, Plin. 11, 267; u. so Plin. 7, 42; 18, 187 u. 317: nolim te ignorare unius syllabae discrimen quantum referat, Front. ep. ad M. Caes. 4, 3. p. 64, 11 sq. N. – e) refert m. Ang. der Pers. od. Sache, hinsichtlich deren etwas von Wichtigkeit ist, α) durch ad m. Akk.: quam ad rem istuc refert? Plaut.: te ex puella prius percontari volo, quae ad rem referunt, Plaut. – m. folg. indir. Fragesatz als Subjekt, quid id ad me aut ad meam rem refert, Persae quid rerum gerant? Plaut.: refert enim ad fructus, quemadmodum vicinus in confinio consitum agrum habeat, Varro. – β) durch Dat., gew. m. folg. Infin. usw. als Subjekt: quoi rei id te assimulare retulit? Plaut.: dic, quid referat intra naturae fines viventi, iugera centum an mille aret? Hor.: non referre dedecori, si citharoedus demoveretur et tragoedus succederet, Tac. – γ) durch Genet.: faciendum aliquid, quod illorum magis, quam suā retulisse videretur, Sall. Iug. 111, 1. – gew. mit folg. Infin. od. mit folg. ut u. Konj. od. mit folg. indir. Fragesatz als Subjekt, quem non insignire humanitatis plurimum refert, Plin. ep. 8, 22, 4: ipsius ducis hoc referre videtur, ut, qui fortis erit, sit felicissimus idem, Iuven. 16, 58 sq.: quorum (neglegentium) nihil refert, ubi litium cardo vertatur, Quint. 12, 8, 2: plurimum refert compositionis, quae quibus anteponas Quint. 9, 4, 44: neque refert cuiusquam Punicas Romanasve acies laetius extuleris, Tac. ann. 4, 33. – f) ganz absol.: bona Seiani ablata aerario, ut in fiscum cogerentur, tamquam referret, als ob das etwas ausmachte, Tac. ann. 6, 2.