τρεῖς: Difference between revisions
Μακάριος, ὅστις ἔτυχε γενναίου φίλου → Generosa amicus mente , felicis bonum → Glückselig ist, wer einen edlen Freund gewinnt
m (Text replacement - "(?s)(\n{{ls\n\|lstext.*}})(\n{{.*}})(\n{{elru.*}})" to "$3$1$2") |
(CSV import) |
||
(8 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=treis | |Transliteration C=treis | ||
|Beta Code=trei=s | |Beta Code=trei=s | ||
|Definition=οἱ, αἱ, [[τρία]], τά: gen. [[τριῶν]]: dat. [[τρισί]], also τριοῖσι Hippon. 51, and τρίεσσι Delph.3(5).80.21 (iv B. C.); Aeol. τρίσσι Inscr.Perg. 245 B18 (Pitana): acc. [[τρεῖς]] (written τρες IG12.24.16, 44.15, 188.37, 1085, al.), [[τρία]]: Dor. nom. [[τρέες]] Leg.Gort.9.48; τρῆς IG12(3).1640 (Thera); τρῖς SIG236A10 (Delph., iv B. C.), Tab.Heracl.1.23; acc. τρίινς Leg.Gort.5.54, al. (for [[Τρίνς]], | |Definition=οἱ, αἱ, [[τρία]], τά: gen. [[τριῶν]]: dat. [[τρισί]], also [[τριοῖσι]] Hippon. 51, and τρίεσσι Delph.3(5).80.21 (iv B. C.); Aeol. [[τρίσσι]] Inscr.Perg. 245 B18 (Pitana): acc. [[τρεῖς]] (written τρες IG12.24.16, 44.15, 188.37, 1085, al.), [[τρία]]: Dor. nom. [[τρέες]] Leg.Gort.9.48; τρῆς IG12(3).1640 (Thera); τρῖς SIG236A10 (Delph., iv B. C.), Tab.Heracl.1.23; acc. τρίινς Leg.Gort.5.54, al. (for [[Τρίνς]], lengthened to correspond with the other cases); τρῖς IG12.838,839 (vi B. C.), SIG239 D ii 28 (Delph., iv B. C.), Berl.Sitzb.1927.158 (Cyrene):—[[three]], Il.15.187, etc.; [[τρία ἔπεα]] = [[three]] [[word]]s, [[proverb|prov.]] in Pi.N.7.48,—for from the earliest times [[three]] was a [[sacred]] and [[lucky]] number, esp. with the [[Pythagoreans]] (cf. [[τριάς]]), Arist.Cael.268a11; so τῶν τριῶν μίαν λαβεῖν εὔσοιαν S.Fr.122; εἰ καὶ τῶν τριῶν ἓν οἴσομαι ib.908; cf. [[σωτήρ]] 1.2:—διὰ τριῶν ἀπόλλυμαι I am [[thrice]], i.e. [[utterly]], [[undone]], E.Or.434 (cf. [[τριάζω]]); ἡ διὰ τριῶν [[ἀγωγή]] = the '[[trivium]]', Simp. in Ph.1171.34; ἵνα δήσῃ τρία τρία = [[by threes]], POxy.121.19 (iii A. D.). (I.-E. stem trǐ-, fuller form trey-, nom. tréy-es (Skt. tráyas, Lat. [[tres]]), whence [[τρέες]], contr. [[τρῆς]] and [[τρεῖς]] (written τρες IG12.295.11); acc. [[tri-ns]] (Goth. prins, Skt. trī́n), whence [[τρῖς]] and τρίινς; in Gr. the nom. [[τρεῖς]] functions as acc. (as in Att.), or the acc. [[τρῖς]] as nom. (ll. cc.).) | ||
}} | }} | ||
{{bailly | {{bailly | ||
|btext=[[τρεῖς]], [[τρία]];<br /><i>gén.</i> τριῶν, <i>dat.</i> τρισί;<br /><i>numéral</i> trois.<br /><i><b>Étym.</b> lat.</i> tres, tria, etc. | |btext=[[τρεῖς]], [[τρία]];<br /><i>gén.</i> τριῶν, <i>dat.</i> τρισί;<br /><i>numéral</i> trois.<br /><i><b>Étym.</b> lat.</i> tres, tria, etc. | ||
}} | |||
{{pape | |||
|ptext=οἱ, αἱ, [[τρία]], τά, gen. τριῶν, dat. τρισί, Hippon. frg. 8 auch [[τριοῖσι]], – <i>drei</i>, Hom. und Folgde. Die Drei galt von jeher als eine heilige, glückbringende [[Zahl]], [[τρία]] ἔπεα Pind. <i>N</i>. 7.48, und so oft. | |||
}} | }} | ||
{{elru | {{elru | ||
Line 23: | Line 26: | ||
}} | }} | ||
{{Slater | {{Slater | ||
|sltr=<b> | |sltr=<b>τρεῖς</b> ([[τρεῖς]], τρᾰῶν, [[τρεῖς]]; τρᾰα nom., acc.) [[three]] μετὰ τριῶν τέταρτον πόνον (“ob drei πόνοι gemeint sind oder drei andere Büßer, ergibt sich aus [[den]] Worten nicht,” Wil.) (O. 1.60) [[τρεῖς]] τε καὶ δέκ' ἄνδρας ὀλέσαις (O. 1.79) πύργον ἐσαλλόμενοι [[τρεῖς]] (''[[sc.]]'' δράκοντες) (O. 8.38) [[τρία]] ἔργα ποδαρκὴς [[ἁμέρα]] θῆκε κάλλιστ' ἀμφὶ κόμαις (O. 13.38) θύγατρες αἱ [[τρεῖς]] (''[[sc.]]'' Κάδμου) (P. 3.98) Ζηνὸς υἱοὶ [[τρεῖς]] (P. 4.171) [[πεντάκις]] [[Ἰσθμοῖ]] στεφανωσάμενος, Νεμέᾳ δὲ [[τρεῖς]] (Hermann: [[τρίς]] codd.: ''[[sc.]]'' στεφανώσεις, Schr.) (N. 6.20) [[ἐπεί]] οἱ [[τρεῖς]] ἀεθλοφόροι πρὸς [[ἄκρον]] ἀρετᾶς [[ἦλθον]] (N. 6.23) εὐώνυμον ἐς δίκαν [[τρία]] ἔπεα διαρκέσει (cf. Demosth., 19. 209) (N. 7.48) ἄραντο γὰρ νίκας ἀπὸ παγκρατίου [[τρεῖς]] ἀπ' Ἰσθμοῦ (I. 6.61) [[εἴπερ]] τριῶν [[Ἰσθμοῖ]], Νεμέᾳ δὲ δυ[οῖν fr. 6a. h. [[τρία]] [[κρᾶτα]] fr. 8. ]αν [[τρεῖς]][ (referring to the [[three]] lamentations, vv. 6—9) Θρ. 3. . [[πέφνε]] δὲ [[τρεῖς]] καὶ δέκ' ἄνδρας· τετράτῳ δ αὐτὸς πεδάθη fr. 135. ]ον ἷκε συγγόνους [[τρεῖς]] π[ fr. 140a. 71 (45). | ||
}} | }} | ||
{{eles | {{eles | ||
Line 32: | Line 35: | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=[[τρία]] / | |mltxt=[[τρία]] / τρεῖς, [[τρία]], ΝΜΑ<br />(απόλ. αριθμτ.)<br />Ι. ΚΛΙΣΗ: α) δωρ. ονομ. αρσ. και θηλ. <i>τρέες</i> και <i>τρῆς</i> και <i>τρῑς</i><br />β) γεν. αρσ., θηλ. και ουδ. <i>τριών</i>, <i>τριῶν</i><br />γ) δοτ. αρσ., θηλ. και ουδ. <i>τρισί</i> και <i>τριοῖσι</i> και <i>τρίεσσι</i>, αιολ. τ. <i>τρίσσι</i><br />δ) αιτ. αρσ. και θηλ. [[τρεις]], <i>τρεῖς</i> και δωρ. τ. <i>τρίινς</i> και <i>τρῖς</i>, ουδ. [[τρία]]<br />II. ΣΗΜΑΣΙΑ: ο [[αμέσως]] [[μετά]] το δύο [[ακέραιος]] [[αριθμός]], που εκφράζει την [[έννοια]] της ποσότητας η οποία σχηματίζεται όταν στις δύο μονάδες προσθέσουμε [[ακόμα]] μία (α. «[[τρεις]] άνδρες» β. «[[τρία]] ἔπεα», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (το ουδ. με το [[άρθρο]]) το [[τρία]]<br />α) ο [[αριθμός]] και το [[σύμβολο]] 3<br />β) αυτός που χαρακτηρίζεται με τον αριθμό 3 (α. «το [[τρία]] [[τραπέζι]]» β. «το [[τρία]] [[σπαθί]]»)<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «πάτησε τα [[τρία]]» — μπήκε στο τρίτο [[έτος]] της ηλικίας του<br />β) «[[μέθοδος]] τών τριών»<br /><b>μαθημ.</b> βασική [[μέθοδος]] επίλυσης προβλημάτων [[κατά]] την οποία από [[τρία]] δεδομένα βρίσκεται το [[ζητούμενο]] [[τέταρτο]]<br />γ) «[[πρόβλημα]] τριών σωμάτων»<br />(αστρον.-φυσ.) το [[πρόβλημα]] προσδιορισμού της κίνησης ενός συστήματος τριών ουράνιων σωμάτων, η οποία δεν διέπεται [[παρά]] μόνον από τις ασκούμενες [[μεταξύ]] τους δυνάμεις βαρύτητας, [[πρόβλημα]] στο οποίο δεν έχει δοθεί [[ακόμη]] [[λύση]]<br /><b>3.</b> <b>παροιμ. φρ.</b> α) «[[τρεις]] κι ο [[κούκος]]»<br /><b>(μειωτ.)</b> λέγεται για ελάχιστο αριθμό προσώπων<br />β) «[[τρεις]] λαλούν και δυο χορεύουν» — λέγεται για περιπτώσεις στις οποίες επικρατεί [[ακαταστασία]] και [[έλλειψη]] συστήματος σε μία [[επιχείρηση]] την οποία διευθύνουν περισσότερα άτομα από όσα εργάζονται<br />γ) «[[κάθε]] [[τρεις]] και λίγο» ή «[[κάθε]] [[τρεις]] και [[λιγουλάκι]]» — πολύ [[συχνά]]<br /><b>4.</b> <b>παροιμ.</b> α) «[[τρεις]] το [[λάδι]], [[τρεις]] το [[ξίδι]] κι έξι το λαδοξιδο» — λέγεται σε περιπτώσεις σκόπιμα εσφαλμένων υπολογισμών για [[αποκόμιση]] παράνομου κέρδους<br />β) «[[τρία]] πουλάκια κάθονται και πίνουν και ταμπάκο» ή, [[απλώς]], «[[τρία]] πουλάκια κάθονται» — λέγεται για [[άτομο]] που αδιαφορεί [[προς]] τις συμβουλές οι οποίες του δίνονται ή για [[άτομο]] που λέει πράγματα άσχετα [[προς]] το [[θέμα]] της ομιλίας<br />γ) «μια του κλέφτη, δυο του κλέφτη, [[τρεις]] και η κακή του [[μέρα]]» — και ο πιο [[επιτήδειος]] [[κακοποιός]] [[κάποτε]] θα πιαστεί<br />δ) «μια του φίλου, δυο του φίλου, [[τρεις]] και την κακή του [[μέρα]]» — [[ακόμη]] και οι φίλοι καταντούν ανεπιθύμητοι όταν έχουν υπερβολικές ή συχνές αξιώσεις<br /><b>αρχ.</b><br /><b>φρ.</b> «[[τρία]] καί δύο»<br />(στον <b>Αριστοφ.</b> [[κατά]] τον σχολιαστή) «[[τρία]] καὶ δύο, [[τρία]] μέρη ὕδατος ἐπιδεχόμενον, οἴνου δὲ δύο<br />ἀρίστη δὲ κρᾱσις οἴνου δύο μέρη καὶ ὕδατος [[τρία]]».<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το απόλ. αριθμτ. [[τρεῖς]], [[τρία]] ανάγεται σε ΙΕ τ. <i>treyes</i> (<span style="color: red;"><</span> ΙΕ ρ. <i>trei</i>- / <i>tri</i>-). Η ονομ. του αρσ. και θηλ. εμφανίζεται στη δωρ. διάλ. και ασυναίρετη <i>τρέες</i> και συνηρημένη <i>τρῆς</i>, στην αττ. διάλ. η [[συναίρεση]] έδωσε τον τ. [[τρεῖς]], που χρησιμοποιείται και στη Νέα Ελληνική, ενώ η βοιωτ. διάλ. χρησιμοποίησε ως ονομαστική τον τ. <i>τρῖς</i> της αιτιατικής. Η ονομ. <i>τρέες</i> / <i>τρῆς</i> / [[τρεῖς]] συνδέεται με τα αρχ. ινδ. <i>trayah</i>, λατ. <i>tr</i><i>ē</i><i>s</i>, γοτθ. <i>?reis</i>, αρχ. σλαβ. <i>trĭje</i>, ενώ το ουδ. [[τρία]], που έχει σχηματιστεί από τη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] <i>τρι</i>- της ρίζας, αντιστοιχεί με τα: αρχ. ινδ. <i>tr</i><i>ī</i>, αρχ. σλαβ. <i>tri</i>, λατ. <i>tria</i>. Η γενική <i>τριῶν</i> αντιστοιχεί με το λατ. <i>trium</i>, ενώ η δοτ. <i>τρι</i>-<i>σί</i> με το αρχ. ινδ. <i>trisu</i>. Παράλληλα με τη δοτ. <i>τρισί</i> μαρτυρείται στην ιων. διάλ. και θεματική [[δοτική]] [[τριοῖσι]]. Στην [[αιτιατική]] [[αρχικός]] τ. θεωρείται το δωρ. <i>τρῖς</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>τρινς</i><span style="color: red;"><</span> ΙΕ τ. <i>trins</i>), <b>πρβλ.</b> αρχ. ινδ. <i>tr</i><i>ī</i><i>n</i>, γοτθ. <i>?rins</i>. Ο τ. <i>τρίινς</i> στην [[Κρήτη]] εμφανίζει δύο συλλαβές, πιθ. [[κατά]] τη γεν. <i>τριῶν</i>, ενώ στην αττ. διάλ. χρησιμοποιήθηκε ως [[αιτιατική]] ο τ. [[τρεῖς]] της ονομαστικής. Από την εξασθενωμένη [[βαθμίδα]] <i>τρι</i>- του θέματος, [[εκτός]] από τις πλάγιες πτώσεις και το ουδ. [[τρία]], έχουν σχηματιστεί όλα τα παράγωγα του αριθμτ., όπως [[είναι]] τα επιρρ. [[τρίς]], <i>τρί</i>-<i>χα</i>, <i>τρι</i>-<i>χῶς</i>, το [[τακτ]]. αριθμτ. [[τρίτος]] και τα ουσ. <i>τρι</i>-<i>άς</i>, <i>τρί</i>-<i>τρα</i>, <i>τρί</i>-<i>αινα</i>. Από το θ. <i>τρι</i>-, εξάλλου, έχουν σχηματιστεί πάμπολλα σύνθ. με α' συνθετικό <i>τρι</i>- (<b>πρβλ.</b> <i>τρι</i>-[[ήρης]], <i>τρί</i>-<i>μηνος</i>, <i>τρί</i>-<i>οδος</i>, [[τρίπους]], <b>βλ. λ.</b> <i>τρι</i>-). Σε ό,τι αφορά, [[τέλος]], τήν [[προέλευση]] της ρίζας του αριθμτ. <i>tre</i>-<i>i</i>-, έχει διατυπωθεί η [[άποψη]] ότι θα μπορούσε να συνδεθεί με τη [[ρίζα]] <i>ter</i>- «[[διαπερνώ]]» (<b>βλ. λ.</b> [[τείρω]], [[τετραίνω]]) με την [[έννοια]] ότι ο [[αριθμός]] [[τρία]] έχει υπερβεί, έχει ξεπεράσει τον αριθμό <i>δύο</i>]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
Line 41: | Line 44: | ||
}} | }} | ||
{{FriskDe | {{FriskDe | ||
|ftr='''τρεῖς''': [[τρία]] (ion. att.),<br />{treĩs}<br />'''Forms''': äol. (Gramm.) τρῆς, dor. τρῆς (Thera), τρέες (Gortyn), n. [[τρία]], Gen. τριῶν, Dat. τρισί, äol. τρίσσι, ion. auch [[τριοῖσι]] (Hippon.), Akk. [[τρεῖς]] (ion. att.), altatt. usw. τρῖς, dor. τριινς (Gortyn)<br />'''Meaning''': [[drei]].<br />'''Composita''': Als Vorderglied [[τρι-]], z.B. [[τριήρης]] (s. [[ἐρέτης]]), daneben [[τριάκοντα]], ion. τριή- ~ [[dreißig]] mit -κόσιοι, ark. -[[κάσιοι]], dor. -κάτιοι [[dreihundert]] (Erklärung strittig, s. Szemerényi Numerals 16f., 115f.), -κάς, -[[κάδος]] f. [[die Zahl dreißig]], [[Versammlung von 30 Personen]], [[der dreißigste Tag des Monats]] (ion. att.).<br />'''Derivative''': Davon 1. Zahladv. [[τρίς]] [[dreimal]] (seit Il.), auch [[τριάκις]] (Ar. u.a.; nach [[τετράκις]] usw.); ganz fraglich myk. ''ti''-''ri''-''se''-''ro''-''e'' (s. Morpurgo Lex.). 2. Ordinale [[τρίτος]] (seit Il.), äol. τέρτος (mit Τέρτιος u.a.), erweitert [[τρίτατος]] (ep. poet. seit Il.; nach [[τέτρατος]] u.a.), äol. [[τέρτατος]] (Pi.; codd. τετρ-); davon [[τριταῖος]] [[am dritten Tage eintreffend]], [[dreitägig]] (ion. att.), von τρίτη (sc. [[ἡμέρα]]), -εύς m. [[der dritte Teil eines [[μέδιμνος]], -εύω, -ευμα, -ευτής, -εία (hell. u. sp. Inschr.; vgl. Bosshardt 78), -εῖα n. pl. [[der dritte Preis]] (Pl. u.a.; wie πρωτεῖα, [[ἀριστεῖα]] u.a.). 3. Distributive Adv. [[τρίχα]], -χῇ, -χόθεν, -χοῦ, -χῶς, -χθά [[dreifach]], [[in drei Teilen]], [[an drei Stellen]] (Schwyzer 598) mit [[τρισσός]], [[τριττός]], ion. auch [[τριξός]] [[dreifältig]] (wie [[δισσός]] usw.). 4. [[τριάς]], -άδος f. [[Dreizahl]] (Pl., Arist. usw.) mit -αδικός, -αδίζω (sp.). 5. [[τρίτρα]] n. pl. [[dreifache Zahlung]] (Gortyn); s. Fraenkel Nom. ag. 1, 203 ff. —Zu [[τριττύς]], [[τρίαινα]], [[τριάζω]] s. bes.<br />'''Etymology''': Die Nominativformen [[τρεῖς]], τρῆς, τρέες können alle auf idg. *''trei̯''-''es'' zurückgehen, woraus auch aind. ''tráyah'', lat. ''trēs'' u.a. Daneben stand eine schwachstufige oblique Form im Akk. *''tri''-''ns'' > got. ''þrins'', gortyn. τριινς (zweisilbig nach τριῶν, -σί), mit Kontraktion τρῖς; dafür ion. att. [[τρεῖς]] nach dem Nom. Ebenso Gen. τριῶν = lat. ''trium'', Dat. τρισί wie aind. Lok. ''triṣú''. Ntr. [[τρία]] aus idg. *''trii̯ə'' neben aind. ''trī''(-''ṇi''), lat. ''trī''-''ginta'' (''tria'' Neubildung) wie z.B. [[ἡδεῖα]] neben aind. ''svādvī'', lat. ''suāvi''-''s''. — Zum Zahladv. [[τρίς]] stimmen aind. ''tríḥ'', lat. ''ter'' (Plaut. ''terr'' < *''ters'' < *''tris''). Altererbt ebenfalls [[τρίτος]] = toch. B ''trite'', A ''trit'' (vgl. noch ved. ''Tritáḥ'' bei Mayrhofer [[sub verbo|s.v.]] mit weiteren Ausführungen); daraus mit ''i̯o''-Umbildung aw. ''þrit''-''ya''-, lat. ''tertius''; daneben, gleichfalls alt, aind. ''tr̥tī́ya''- u.a. Als Vorderglied z.B. [[τρίπους]] wie aind. ''tri''-''pád''-, lat. ''tri''-''pēs'' [[dreifüßig]]. — Weitere Einzelheiten m. Lit. bei Schwyzer 589, 595, 597. Für die übrigen Sprachen außer den betreffenden Grammatiken und Spezialwörterbüchern noch WP. 1, 753 f., Pok. 1090 ff., dazu die Diskussion bei Szemerényi Numerals (s. oben). Hypothesen über die Vorgeschichte der Zahl [[drei]] bei Porzig Gliederung 203, Knobloch Pyramide 4 (1952) 81 f.<br />'''Page''' 2,921-922 | |ftr='''τρεῖς''': [[τρία]] (ion. att.),<br />{treĩs}<br />'''Forms''': äol. (Gramm.) τρῆς, dor. τρῆς (Thera), τρέες (Gortyn), n. [[τρία]], Gen. τριῶν, Dat. τρισί, äol. τρίσσι, ion. auch [[τριοῖσι]] (Hippon.), Akk. [[τρεῖς]] (ion. att.), altatt. usw. τρῖς, dor. τριινς (Gortyn)<br />'''Meaning''': [[drei]].<br />'''Composita''': Als Vorderglied [[τρι-]], z.B. [[τριήρης]] (s. [[ἐρέτης]]), daneben [[τριάκοντα]], ion. τριή- ~ [[dreißig]] mit -κόσιοι, ark. -[[κάσιοι]], dor. -κάτιοι [[dreihundert]] (Erklärung strittig, s. Szemerényi Numerals 16f., 115f.), -κάς, -[[κάδος]] f. [[die Zahl dreißig]], [[Versammlung von 30 Personen]], [[der dreißigste Tag des Monats]] (ion. att.).<br />'''Derivative''': Davon 1. Zahladv. [[τρίς]] [[dreimal]] (seit Il.), auch [[τριάκις]] (Ar. u.a.; nach [[τετράκις]] usw.); ganz fraglich myk. ''ti''-''ri''-''se''-''ro''-''e'' (s. Morpurgo Lex.). 2. Ordinale [[τρίτος]] (seit Il.), äol. τέρτος (mit Τέρτιος u.a.), erweitert [[τρίτατος]] (ep. poet. seit Il.; nach [[τέτρατος]] u.a.), äol. [[τέρτατος]] (Pi.; codd. τετρ-); davon [[τριταῖος]] [[am dritten Tage eintreffend]], [[dreitägig]] (ion. att.), von τρίτη (''[[sc.]]'' [[ἡμέρα]]), -εύς m. [[der dritte Teil eines [[μέδιμνος]], -εύω, -ευμα, -ευτής, -εία (hell. u. sp. Inschr.; vgl. Bosshardt 78), -εῖα n. pl. [[der dritte Preis]] (Pl. u.a.; wie πρωτεῖα, [[ἀριστεῖα]] u.a.). 3. Distributive Adv. [[τρίχα]], -χῇ, -χόθεν, -χοῦ, -χῶς, -χθά [[dreifach]], [[in drei Teilen]], [[an drei Stellen]] (Schwyzer 598) mit [[τρισσός]], [[τριττός]], ion. auch [[τριξός]] [[dreifältig]] (wie [[δισσός]] usw.). 4. [[τριάς]], -άδος f. [[Dreizahl]] (Pl., Arist. usw.) mit -αδικός, -αδίζω (sp.). 5. [[τρίτρα]] n. pl. [[dreifache Zahlung]] (Gortyn); s. Fraenkel Nom. ag. 1, 203 ff. —Zu [[τριττύς]], [[τρίαινα]], [[τριάζω]] s. bes.<br />'''Etymology''': Die Nominativformen [[τρεῖς]], τρῆς, τρέες können alle auf idg. *''trei̯''-''es'' zurückgehen, woraus auch aind. ''tráyah'', lat. ''trēs'' u.a. Daneben stand eine schwachstufige oblique Form im Akk. *''tri''-''ns'' > got. ''þrins'', gortyn. τριινς (zweisilbig nach τριῶν, -σί), mit Kontraktion τρῖς; dafür ion. att. [[τρεῖς]] nach dem Nom. Ebenso Gen. τριῶν = lat. ''trium'', Dat. τρισί wie aind. Lok. ''triṣú''. Ntr. [[τρία]] aus idg. *''trii̯ə'' neben aind. ''trī''(-''ṇi''), lat. ''trī''-''ginta'' (''tria'' Neubildung) wie z.B. [[ἡδεῖα]] neben aind. ''svādvī'', lat. ''suāvi''-''s''. — Zum Zahladv. [[τρίς]] stimmen aind. ''tríḥ'', lat. ''ter'' (Plaut. ''terr'' < *''ters'' < *''tris''). Altererbt ebenfalls [[τρίτος]] = toch. B ''trite'', A ''trit'' (vgl. noch ved. ''Tritáḥ'' bei Mayrhofer [[sub verbo|s.v.]] mit weiteren Ausführungen); daraus mit ''i̯o''-Umbildung aw. ''þrit''-''ya''-, lat. ''tertius''; daneben, gleichfalls alt, aind. ''tr̥tī́ya''- u.a. Als Vorderglied z.B. [[τρίπους]] wie aind. ''tri''-''pád''-, lat. ''tri''-''pēs'' [[dreifüßig]]. — Weitere Einzelheiten m. Lit. bei Schwyzer 589, 595, 597. Für die übrigen Sprachen außer den betreffenden Grammatiken und Spezialwörterbüchern noch WP. 1, 753 f., Pok. 1090 ff., dazu die Diskussion bei Szemerényi Numerals (s. oben). Hypothesen über die Vorgeschichte der Zahl [[drei]] bei Porzig Gliederung 203, Knobloch Pyramide 4 (1952) 81 f.<br />'''Page''' 2,921-922 | ||
}} | }} | ||
{{Chinese | {{Chinese | ||
|sngr='''原文音譯''':tre‹j 特雷士<br />'''詞類次數''':形容詞(68)<br />'''原文字根''':三 相當於: ([[מִשְׁלֹשׁ]]‎ / [[שָׁלֹשׁ]]‎) ([[שָׁלַשׁ]]‎)<br />'''字義溯源''':三*,三個,三個人,三座,三樣,三條,三位<br />'''同源字''':1) ([[τρεῖς]] / [[Τρεῖς ταβέρναι]])三 2) ([[τριάκοντα]])三十 3) ([[τριακόσιοι]])三百 4) ([[τριετία]])三年之久 5) ([[τρίμηνος]])三個月 6) ([[τρίς]])三次 7) ([[τρίστεγον]])三層樓 8) ([[τρισχίλιοι]])三千 9) ([[τρίτον]] / [[τρίτος]])第三部分<br />'''出現次數''':總共(67);太(12);可(7);路(10);約(4);徒(13);林前(4);林後(1);加(1);提前(1);來(1);雅(1);約壹(2);啓(10)<br />'''譯字彙編''':<br />1) 三(41) 太12:40; 太12:40; 太12:40; 太12:40; 太13:33; 太15:32; 太26:61; 太27:40; 太27:63; 可8:2; 可8:31; 可9:31; 可10:34; 可14:58; 可15:29; 路2:46; 路4:25; 路13:7; 路13:21; 約2:6; 約2:19; 約2:20; 徒5:7; 徒9:9; 徒25:1; 徒28:7; 徒28:12; 徒28:15; 徒28:17; 林前10:8; 加1:18; 雅5:17; 約壹5:7; 啓6:6; 啓11:9; 啓11:11; 啓16:19; 啓21:13; 啓21:13; 啓21:13; 啓21:13;<br />2) 三個(11) 路1:56; 路11:5; 徒7:20; 徒11:11; 徒17:2; 徒19:8; 徒20:3; 徒28:11; 提前5:19; 來10:28; 啓16:13;<br />3) 三個人(7) 太18:20; 路10:36; 路12:52; 路12:52; 林前14:27; 林前14:29; 林後13:1;<br />4) 三座(3) 太17:4; 可9:5; 路9:33;<br />5) 三樣(2) 林前13:13; 約壹5:8;<br />6) 三位(1) 啓8:13;<br />7) 三條(1) 約21:11;<br />8) 三人的(1) 太18:16 | |sngr='''原文音譯''':tre‹j 特雷士<br />'''詞類次數''':形容詞(68)<br />'''原文字根''':三 相當於: ([[מִשְׁלֹשׁ]]‎ / [[שָׁלֹשׁ]]‎) ([[שָׁלַשׁ]]‎)<br />'''字義溯源''':三*,三個,三個人,三座,三樣,三條,三位<br />'''同源字''':1) ([[τρεῖς]] / [[Τρεῖς ταβέρναι]])三 2) ([[τριάκοντα]])三十 3) ([[τριακόσιοι]])三百 4) ([[τριετία]])三年之久 5) ([[τρίμηνος]])三個月 6) ([[τρίς]])三次 7) ([[τρίστεγον]])三層樓 8) ([[τρισχίλιοι]])三千 9) ([[τρίτον]] / [[τρίτος]])第三部分<br />'''出現次數''':總共(67);太(12);可(7);路(10);約(4);徒(13);林前(4);林後(1);加(1);提前(1);來(1);雅(1);約壹(2);啓(10)<br />'''譯字彙編''':<br />1) 三(41) 太12:40; 太12:40; 太12:40; 太12:40; 太13:33; 太15:32; 太26:61; 太27:40; 太27:63; 可8:2; 可8:31; 可9:31; 可10:34; 可14:58; 可15:29; 路2:46; 路4:25; 路13:7; 路13:21; 約2:6; 約2:19; 約2:20; 徒5:7; 徒9:9; 徒25:1; 徒28:7; 徒28:12; 徒28:15; 徒28:17; 林前10:8; 加1:18; 雅5:17; 約壹5:7; 啓6:6; 啓11:9; 啓11:11; 啓16:19; 啓21:13; 啓21:13; 啓21:13; 啓21:13;<br />2) 三個(11) 路1:56; 路11:5; 徒7:20; 徒11:11; 徒17:2; 徒19:8; 徒20:3; 徒28:11; 提前5:19; 來10:28; 啓16:13;<br />3) 三個人(7) 太18:20; 路10:36; 路12:52; 路12:52; 林前14:27; 林前14:29; 林後13:1;<br />4) 三座(3) 太17:4; 可9:5; 路9:33;<br />5) 三樣(2) 林前13:13; 約壹5:8;<br />6) 三位(1) 啓8:13;<br />7) 三條(1) 約21:11;<br />8) 三人的(1) 太18:16 | ||
}} | |||
{{elmes | |||
|esmgtx=tb. γʹ [[tres]] a) animales ἐπιθύσας χῆνα ἄσπιλον καὶ ἀλέκτρύονας γʹ καὶ περιστεροὺς γʹ <b class="b3">quema un ganso sin mancha, tres gallos y tres palomos</b> P XII 213 λαβὼν μολίβου ἐπίγραψον ἐπ' αὐτοῦ ζῴδιον ... καὶ ἐπὶ τῆς κεφαλῆς ἱέρακες γʹ <b class="b3">toma plomo y graba en él una figura y sobre la cabeza tres halcones</b> P XXXVI 182 b) figurillas ποίησον ἐκ σεμιδάλεως ζῴδια γʹ· ταυροπρόσωπον, τραγοπρόσωπον κριοπρόσωπον <b class="b3">haz con harina de flor de trigo tres figuras: una con cara de toro, otra de macho cabrío y otra de carnero</b> P XIII 32 c) láminas λαβὼν δὲ τὸν αἴλουρον ποίησον λάμνας τρεῖς <b class="b3">toma el gato y haz tres láminas</b> P III 15 d) cuchillos παραθήσεις δὲ αὐτῷ παντοῖα γένη καρπῶν νέων ... λύχνους ἀμιλτώτους ζʹ καὶ τρία μικρὰ δίπαλτα <b class="b3">pondrás junto a él toda clase de frutos nuevos, siete lámparas no pintadas de rojo y tres pequeños (cuchillos) de doble filo</b> P XII 22 e) peonias σεληνόγονα τρία περιειλήσας φοροῦ ἀριστερῷ βραχίονι <b class="b3">pon tres peonias alrededor de tu brazo izquierdo y llévalas</b> P LXII 24 f) días πρὸ γʹ ἡμερῶν ἁγνεύσας ἐλθὲ πρωίας πρὸς ἀνατολάς <b class="b3">purifícate tres días antes y dirígete por la mañana temprano hacia oriente</b> P IV 783 προάγνευε δὲ πρὸ ἡμερῶν γʹ ἀπὸ παντός <b class="b3">purifícate previamente de todo tres días antes</b> P IV 1100 P III 304 P VII 334 τὸν δεῖνα ἄνθρωπον ἁγνίσας ἀπὸ συνουσίας ἐπὶ ἡμέρας γʹ <b class="b3">después de mantener tres días al hombre tal purificado de cohabitación</b> P IV 898 ἐὰν γυναικὸς ἐπιτυχεῖν θέλῃς εὐσχήμονος, καθαρὸς γενόμενος ἐπὶ ἡμέρας γʹ <b class="b3">si quieres conseguir una mujer hermosa, mantente puro durante tres días</b> P IV 1269 πάντα ταῦτα ἀποτελέσας ἀφιέρωσον ἡμέρας γʹ <b class="b3">cuando hayas terminado por completo todo esto, haz una consagración durante tres días</b> P XII 21 λαβὼν ἰχνεύμονος ἐπὶ τοῦ ἀγροῦ ἔμβαλε εἰς ὀξύμυρον καὶ ἕψησον ἐφ' ἡμέρας γʹ <b class="b3">toma un ichneumon del campo, échalo en un aceite ácido y hiérvelo durante tres días</b> P LII 11 προϋπόθες δὲ (τὴν χρυσῆν λεπίδα) τῇ σιδηρᾷ ἡμέρας γʹ <b class="b3">pon la lámina de oro bajo la de hierro durante tres días</b> P IV 2230 κατορύξεις δὲ ἐπὶ ἀώρου θήκην τὴν λεπίδα ἐπὶ ἡμέρας γʹ <b class="b3">enterrarás la lámina durante tres días en la tumba de uno muerto prematuramente</b> P IV 2216 ποίει δὲ πρὸ ἡμερῶν τριῶν ἐπικαλεσάμενος Ἄρκτον ἐνάκις ἀναβὰς ἐπὶ δῶμα ὑψηλόν <b class="b3">hazlo tras haber subido a lo alto de la casa e invocar nueve veces a la Osa tres días antes</b> P LXXII 4 g) noches ἐν ἀγγείῳ ὀστρακίνῳ ἀνενεγκὼν καὶ ἐμβαλὼν εἰς τὸ ὕδωρ τὰ τετριμμένα, ἔασον ἐπὶ νύκτας μόνας γʹ <b class="b3">en un recipiente de cerámica trae agua introduce en ella lo triturado y déjala durante tres noches solamente</b> P II 39 h) ref. a cantidades en recetas ἔστιν δὲ καὶ τοῦ μελανίου ἡ σκευή· τρωγλῖτις ζμύρνα δραχμαὶ δʹ, ἰσχάδας Καρικὰς γʹ <b class="b3">ésta es también la preparación de la tinta: cuatro dracmas de mirra troglitis, tres higos secos de Caria</b> P I 244 P VII 998 θῦσον λιβάνου κόκκους γʹ <b class="b3">ofrece tres granos de incienso</b> P VII 638 σκευὴ μέλανος· ... ἀρτεμισίας ἄγματα γʹ καὶ ζμύρνης χόνδρους γʹ <b class="b3">preparación de la tinta: tres trozos de artemisa y tres granos de mirra</b> P VII 999 σκευὴ μέλανος· ... θαλλοὶ φοίνικος ἀρσενικοῦ γʹ, ἀφρὸς θαλάσσης <b class="b3">preparación de la tinta: tres ramos de una palmera macho, espuma de mar</b> P IV 3203 ἐπιθύσας ἐπὶ τῷ βωμῷ λαβέ ... γʹ ἄρτους <b class="b3">realizando la ofrenda sobre el altar toma tres panes</b> P III 382 | |||
}} | |||
{{lxth | |||
|lthtxt=''[[tres]]'', [[three]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.36.3/ 1.36.3]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.48.1/ 1.48.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%201.48.3/ 1.48.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.74.1/ 1.74.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.82.2/ 1.82.2]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.93.3/ 1.93.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.112.1/ 1.112.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.116.2/ 1.116.2], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.122.4/ 1.122.4]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.13.7/ 2.13.7]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.65.12/ 2.65.12]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.81.2/ 2.81.2]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.93.4/ 2.93.4]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.94.3/ 2.94.3]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.97.2/ 2.97.2], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.40.2/ 3.40.2]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.66.3/ 3.66.3]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.76.1/ 3.76.1], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.92.2/ 3.92.2]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.92.5/ 3.92.5]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.11.2/ 4.11.2], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.110.1/ 4.110.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.124.4/ 4.124.4]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:5.47.6/ 5.47.6]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:6.42.1/ 6.42.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%206.42.2/ 6.42.2]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:6.46.1/ 6.46.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:6.59.4/ 6.59.4]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:6.73.1/ 6.73.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:6.74.2/ 6.74.2], [<i>vulgo</i> <i>commonly</i> τρισκαίδεκα]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:6.103.2/ 6.103.2]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:6.104.1/ 6.104.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.4.5/ 7.4.5]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.23.4/ 7.23.4]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%207.23.4/ 7.23.4][https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.24.1/ 7.24.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%207.24.2/ 7.24.2]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.28.3/ 7.28.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.34.3/ 7.34.3]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.34.5/ 7.34.5]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.42.1/ 7.42.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.43.4/ 7.43.4]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.7.1/ 8.7.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.14.3/ 8.14.3]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.16.1/ 8.16.1], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.21.1/ 8.21.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.23.4/ 8.23.4]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%208.23.4/ 8.23.4][https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.29.2/ 8.29.2]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%208.29.2/ 8.29.2][https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.34.1/ 8.34.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%208.34.1/ 8.34.1][https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.39.3/ 8.39.3]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.42.3/ 8.42.3]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.67.3/ 8.67.3]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.73.6/ 8.73.6]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.74.2/ 8.74.2]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.99.1/ 8.99.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.101.1/ 8.101.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.108.1/ 8.108.1], [<i>praeterea vulgo</i> <i>moreover in the common texts</i> [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.79.2/ 3.79.2], <i>ubi nunc</i> <i>where now</i> τρισκαίδεκα.] | |||
}} | }} |
Latest revision as of 13:46, 16 November 2024
English (LSJ)
οἱ, αἱ, τρία, τά: gen. τριῶν: dat. τρισί, also τριοῖσι Hippon. 51, and τρίεσσι Delph.3(5).80.21 (iv B. C.); Aeol. τρίσσι Inscr.Perg. 245 B18 (Pitana): acc. τρεῖς (written τρες IG12.24.16, 44.15, 188.37, 1085, al.), τρία: Dor. nom. τρέες Leg.Gort.9.48; τρῆς IG12(3).1640 (Thera); τρῖς SIG236A10 (Delph., iv B. C.), Tab.Heracl.1.23; acc. τρίινς Leg.Gort.5.54, al. (for Τρίνς, lengthened to correspond with the other cases); τρῖς IG12.838,839 (vi B. C.), SIG239 D ii 28 (Delph., iv B. C.), Berl.Sitzb.1927.158 (Cyrene):—three, Il.15.187, etc.; τρία ἔπεα = three words, prov. in Pi.N.7.48,—for from the earliest times three was a sacred and lucky number, esp. with the Pythagoreans (cf. τριάς), Arist.Cael.268a11; so τῶν τριῶν μίαν λαβεῖν εὔσοιαν S.Fr.122; εἰ καὶ τῶν τριῶν ἓν οἴσομαι ib.908; cf. σωτήρ 1.2:—διὰ τριῶν ἀπόλλυμαι I am thrice, i.e. utterly, undone, E.Or.434 (cf. τριάζω); ἡ διὰ τριῶν ἀγωγή = the 'trivium', Simp. in Ph.1171.34; ἵνα δήσῃ τρία τρία = by threes, POxy.121.19 (iii A. D.). (I.-E. stem trǐ-, fuller form trey-, nom. tréy-es (Skt. tráyas, Lat. tres), whence τρέες, contr. τρῆς and τρεῖς (written τρες IG12.295.11); acc. tri-ns (Goth. prins, Skt. trī́n), whence τρῖς and τρίινς; in Gr. the nom. τρεῖς functions as acc. (as in Att.), or the acc. τρῖς as nom. (ll. cc.).)
French (Bailly abrégé)
τρεῖς, τρία;
gén. τριῶν, dat. τρισί;
numéral trois.
Étym. lat. tres, tria, etc.
German (Pape)
οἱ, αἱ, τρία, τά, gen. τριῶν, dat. τρισί, Hippon. frg. 8 auch τριοῖσι, – drei, Hom. und Folgde. Die Drei galt von jeher als eine heilige, glückbringende Zahl, τρία ἔπεα Pind. N. 7.48, und so oft.
Russian (Dvoretsky)
τρεῖς: οἱ, αἱ, τρία τά (gen. τριῶν, dat. τρισί) три, трое Hom. etc.: τρία ἔπεα Pind. три слова, т. е. сказанное в добрый час (три считалось счастливым числом).
Greek (Liddell-Scott)
τρεῖς: οἱ, αἱ, τρία, τά˙ γεν. τριῶν˙ δοτ. τρισί, καὶ ἐν Ἱππώνακτ. Ἀποσπ. 8. τριοῖσι (ὡς δυοῖσι Ἰωνικ. ἀντὶ δυσί)˙ αἰτ. τρεῖς, τρία˙ περὶ τῆς ποικιλίας τῆς κλίσεως ἐν τοῖς συνθέτοις ἴδε Λοβέκ. εἰς Φρύνιχ. 108. Τρεῖς, Ὅμηρ., κλπ., τρία ἔπη, παροιμία παρὰ Πινδ. ἐν Ν. 7. 71, ἔνθα ἴδε Σχολιαστάς,- διότι ἐξ ἀρχαιοτάτων χρόνων ὁ ἀριθμὸς τρία ἦτο ἱερὸς καὶ εὐοίωνος, μάλιστα παρὰ τοῖς Πυθαγορείοις (πρβλ. τριάς), Ἀριστ. π. Οὐραν. 1. 1, 2˙ οὕτω, τῶν τριῶν μίαν λαβεῖν εὔσοιαν Σοφ. Ἀποσπ. 124˙ εἰ καὶ τῶν τριῶν ἓν οἴσομαι αὐτόθι 754, πρβλ. σωτὴρ Ι. 2, καὶ ἴδε Πίνακ. Κωμικ. Ἀποσπ. σ. 1062˙- περὶ τῆς φράσεως διὰ τριῶν, ἴδε τριάζω˙ πρβλ. ὡσαύτως τριτόσπονδος. (Ἐκ τῆς √ ΤΡΙ παράγονται ὡταύτως τὰ τρίς, τρισσός˙ πρβλ. Σανσκρ. tri, tra-yas (tres), tris, (ter)˙ Λατ. tres, tria, terϏ Σλαυ. tri, tri-jeϏ Λιθ. trýs (τρεῖς)˙ Ἀρχ. Ἰρλανδ. tri (tres)˙ - Ζενδ. thri (tres)˙- Γοτθ. thri, threis, οὐδ. thrijaϏ Ἀρχ. Σκανδ. drir˙Ϗ Ἀγγλο-Σαξον. drî˙ Ἀρχ. Γερμαν. drî (drei)˙ - πρὸς τὸ τρίτος (Αἰολ. τέρτος) πρβλ. Σανσκρ. trĭtiyas, Λατ. tertius, Σλαυ. tretii, Λιθ. tréczas, Ἀρχ. Ἰρλ. tris˙Ϗ Ζενδ. thritya, Γοτθ. thridja, κτλ.).
English (Autenrieth)
English (Slater)
τρεῖς (τρεῖς, τρᾰῶν, τρεῖς; τρᾰα nom., acc.) three μετὰ τριῶν τέταρτον πόνον (“ob drei πόνοι gemeint sind oder drei andere Büßer, ergibt sich aus den Worten nicht,” Wil.) (O. 1.60) τρεῖς τε καὶ δέκ' ἄνδρας ὀλέσαις (O. 1.79) πύργον ἐσαλλόμενοι τρεῖς (sc. δράκοντες) (O. 8.38) τρία ἔργα ποδαρκὴς ἁμέρα θῆκε κάλλιστ' ἀμφὶ κόμαις (O. 13.38) θύγατρες αἱ τρεῖς (sc. Κάδμου) (P. 3.98) Ζηνὸς υἱοὶ τρεῖς (P. 4.171) πεντάκις Ἰσθμοῖ στεφανωσάμενος, Νεμέᾳ δὲ τρεῖς (Hermann: τρίς codd.: sc. στεφανώσεις, Schr.) (N. 6.20) ἐπεί οἱ τρεῖς ἀεθλοφόροι πρὸς ἄκρον ἀρετᾶς ἦλθον (N. 6.23) εὐώνυμον ἐς δίκαν τρία ἔπεα διαρκέσει (cf. Demosth., 19. 209) (N. 7.48) ἄραντο γὰρ νίκας ἀπὸ παγκρατίου τρεῖς ἀπ' Ἰσθμοῦ (I. 6.61) εἴπερ τριῶν Ἰσθμοῖ, Νεμέᾳ δὲ δυ[οῖν fr. 6a. h. τρία κρᾶτα fr. 8. ]αν τρεῖς[ (referring to the three lamentations, vv. 6—9) Θρ. 3. . πέφνε δὲ τρεῖς καὶ δέκ' ἄνδρας· τετράτῳ δ αὐτὸς πεδάθη fr. 135. ]ον ἷκε συγγόνους τρεῖς π[ fr. 140a. 71 (45).
Spanish
English (Strong)
or neuter tria a primary (plural) number; "three": three.
Greek Monolingual
τρία / τρεῖς, τρία, ΝΜΑ
(απόλ. αριθμτ.)
Ι. ΚΛΙΣΗ: α) δωρ. ονομ. αρσ. και θηλ. τρέες και τρῆς και τρῑς
β) γεν. αρσ., θηλ. και ουδ. τριών, τριῶν
γ) δοτ. αρσ., θηλ. και ουδ. τρισί και τριοῖσι και τρίεσσι, αιολ. τ. τρίσσι
δ) αιτ. αρσ. και θηλ. τρεις, τρεῖς και δωρ. τ. τρίινς και τρῖς, ουδ. τρία
II. ΣΗΜΑΣΙΑ: ο αμέσως μετά το δύο ακέραιος αριθμός, που εκφράζει την έννοια της ποσότητας η οποία σχηματίζεται όταν στις δύο μονάδες προσθέσουμε ακόμα μία (α. «τρεις άνδρες» β. «τρία ἔπεα», Πίνδ.)
νεοελλ.
1. (το ουδ. με το άρθρο) το τρία
α) ο αριθμός και το σύμβολο 3
β) αυτός που χαρακτηρίζεται με τον αριθμό 3 (α. «το τρία τραπέζι» β. «το τρία σπαθί»)
2. φρ. α) «πάτησε τα τρία» — μπήκε στο τρίτο έτος της ηλικίας του
β) «μέθοδος τών τριών»
μαθημ. βασική μέθοδος επίλυσης προβλημάτων κατά την οποία από τρία δεδομένα βρίσκεται το ζητούμενο τέταρτο
γ) «πρόβλημα τριών σωμάτων»
(αστρον.-φυσ.) το πρόβλημα προσδιορισμού της κίνησης ενός συστήματος τριών ουράνιων σωμάτων, η οποία δεν διέπεται παρά μόνον από τις ασκούμενες μεταξύ τους δυνάμεις βαρύτητας, πρόβλημα στο οποίο δεν έχει δοθεί ακόμη λύση
3. παροιμ. φρ. α) «τρεις κι ο κούκος»
(μειωτ.) λέγεται για ελάχιστο αριθμό προσώπων
β) «τρεις λαλούν και δυο χορεύουν» — λέγεται για περιπτώσεις στις οποίες επικρατεί ακαταστασία και έλλειψη συστήματος σε μία επιχείρηση την οποία διευθύνουν περισσότερα άτομα από όσα εργάζονται
γ) «κάθε τρεις και λίγο» ή «κάθε τρεις και λιγουλάκι» — πολύ συχνά
4. παροιμ. α) «τρεις το λάδι, τρεις το ξίδι κι έξι το λαδοξιδο» — λέγεται σε περιπτώσεις σκόπιμα εσφαλμένων υπολογισμών για αποκόμιση παράνομου κέρδους
β) «τρία πουλάκια κάθονται και πίνουν και ταμπάκο» ή, απλώς, «τρία πουλάκια κάθονται» — λέγεται για άτομο που αδιαφορεί προς τις συμβουλές οι οποίες του δίνονται ή για άτομο που λέει πράγματα άσχετα προς το θέμα της ομιλίας
γ) «μια του κλέφτη, δυο του κλέφτη, τρεις και η κακή του μέρα» — και ο πιο επιτήδειος κακοποιός κάποτε θα πιαστεί
δ) «μια του φίλου, δυο του φίλου, τρεις και την κακή του μέρα» — ακόμη και οι φίλοι καταντούν ανεπιθύμητοι όταν έχουν υπερβολικές ή συχνές αξιώσεις
αρχ.
φρ. «τρία καί δύο»
(στον Αριστοφ. κατά τον σχολιαστή) «τρία καὶ δύο, τρία μέρη ὕδατος ἐπιδεχόμενον, οἴνου δὲ δύο
ἀρίστη δὲ κρᾱσις οἴνου δύο μέρη καὶ ὕδατος τρία».
[ΕΤΥΜΟΛ. Το απόλ. αριθμτ. τρεῖς, τρία ανάγεται σε ΙΕ τ. treyes (< ΙΕ ρ. trei- / tri-). Η ονομ. του αρσ. και θηλ. εμφανίζεται στη δωρ. διάλ. και ασυναίρετη τρέες και συνηρημένη τρῆς, στην αττ. διάλ. η συναίρεση έδωσε τον τ. τρεῖς, που χρησιμοποιείται και στη Νέα Ελληνική, ενώ η βοιωτ. διάλ. χρησιμοποίησε ως ονομαστική τον τ. τρῖς της αιτιατικής. Η ονομ. τρέες / τρῆς / τρεῖς συνδέεται με τα αρχ. ινδ. trayah, λατ. trēs, γοτθ. ?reis, αρχ. σλαβ. trĭje, ενώ το ουδ. τρία, που έχει σχηματιστεί από τη μηδενισμένη βαθμίδα τρι- της ρίζας, αντιστοιχεί με τα: αρχ. ινδ. trī, αρχ. σλαβ. tri, λατ. tria. Η γενική τριῶν αντιστοιχεί με το λατ. trium, ενώ η δοτ. τρι-σί με το αρχ. ινδ. trisu. Παράλληλα με τη δοτ. τρισί μαρτυρείται στην ιων. διάλ. και θεματική δοτική τριοῖσι. Στην αιτιατική αρχικός τ. θεωρείται το δωρ. τρῖς (< τρινς< ΙΕ τ. trins), πρβλ. αρχ. ινδ. trīn, γοτθ. ?rins. Ο τ. τρίινς στην Κρήτη εμφανίζει δύο συλλαβές, πιθ. κατά τη γεν. τριῶν, ενώ στην αττ. διάλ. χρησιμοποιήθηκε ως αιτιατική ο τ. τρεῖς της ονομαστικής. Από την εξασθενωμένη βαθμίδα τρι- του θέματος, εκτός από τις πλάγιες πτώσεις και το ουδ. τρία, έχουν σχηματιστεί όλα τα παράγωγα του αριθμτ., όπως είναι τα επιρρ. τρίς, τρί-χα, τρι-χῶς, το τακτ. αριθμτ. τρίτος και τα ουσ. τρι-άς, τρί-τρα, τρί-αινα. Από το θ. τρι-, εξάλλου, έχουν σχηματιστεί πάμπολλα σύνθ. με α' συνθετικό τρι- (πρβλ. τρι-ήρης, τρί-μηνος, τρί-οδος, τρίπους, βλ. λ. τρι-). Σε ό,τι αφορά, τέλος, τήν προέλευση της ρίζας του αριθμτ. tre-i-, έχει διατυπωθεί η άποψη ότι θα μπορούσε να συνδεθεί με τη ρίζα ter- «διαπερνώ» (βλ. λ. τείρω, τετραίνω) με την έννοια ότι ο αριθμός τρία έχει υπερβεί, έχει ξεπεράσει τον αριθμό δύο].
Greek Monotonic
τρεῖς: οἱ, αἱ, τρία, τά, γεν. τριῶν, δοτ. τρισί, αιτ. τρεῖς, τρία· Λατ. tres, tria, σε Όμηρ. κ.λπ.
Middle Liddell
Lat. tres, tria, three, Hom., etc.
{{FriskDe
|ftr=τρεῖς: τρία (ion. att.),
{treĩs}
Forms: äol. (Gramm.) τρῆς, dor. τρῆς (Thera), τρέες (Gortyn), n. τρία, Gen. τριῶν, Dat. τρισί, äol. τρίσσι, ion. auch τριοῖσι (Hippon.), Akk. τρεῖς (ion. att.), altatt. usw. τρῖς, dor. τριινς (Gortyn)
Meaning: drei.
Composita: Als Vorderglied τρι-, z.B. τριήρης (s. ἐρέτης), daneben τριάκοντα, ion. τριή- ~ dreißig mit -κόσιοι, ark. -κάσιοι, dor. -κάτιοι dreihundert (Erklärung strittig, s. Szemerényi Numerals 16f., 115f.), -κάς, -κάδος f. die Zahl dreißig, Versammlung von 30 Personen, der dreißigste Tag des Monats (ion. att.).
Derivative: Davon 1. Zahladv. τρίς dreimal (seit Il.), auch τριάκις (Ar. u.a.; nach τετράκις usw.); ganz fraglich myk. ti-ri-se-ro-e (s. Morpurgo Lex.). 2. Ordinale τρίτος (seit Il.), äol. τέρτος (mit Τέρτιος u.a.), erweitert τρίτατος (ep. poet. seit Il.; nach τέτρατος u.a.), äol. τέρτατος (Pi.; codd. τετρ-); davon τριταῖος am dritten Tage eintreffend, dreitägig (ion. att.), von τρίτη (sc. ἡμέρα), -εύς m. [[der dritte Teil eines μέδιμνος, -εύω, -ευμα, -ευτής, -εία (hell. u. sp. Inschr.; vgl. Bosshardt 78), -εῖα n. pl. der dritte Preis (Pl. u.a.; wie πρωτεῖα, ἀριστεῖα u.a.). 3. Distributive Adv. τρίχα, -χῇ, -χόθεν, -χοῦ, -χῶς, -χθά dreifach, in drei Teilen, an drei Stellen (Schwyzer 598) mit τρισσός, τριττός, ion. auch τριξός dreifältig (wie δισσός usw.). 4. τριάς, -άδος f. Dreizahl (Pl., Arist. usw.) mit -αδικός, -αδίζω (sp.). 5. τρίτρα n. pl. dreifache Zahlung (Gortyn); s. Fraenkel Nom. ag. 1, 203 ff. —Zu τριττύς, τρίαινα, τριάζω s. bes.
Etymology: Die Nominativformen τρεῖς, τρῆς, τρέες können alle auf idg. *trei̯-es zurückgehen, woraus auch aind. tráyah, lat. trēs u.a. Daneben stand eine schwachstufige oblique Form im Akk. *tri-ns > got. þrins, gortyn. τριινς (zweisilbig nach τριῶν, -σί), mit Kontraktion τρῖς; dafür ion. att. τρεῖς nach dem Nom. Ebenso Gen. τριῶν = lat. trium, Dat. τρισί wie aind. Lok. triṣú. Ntr. τρία aus idg. *trii̯ə neben aind. trī(-ṇi), lat. trī-ginta (tria Neubildung) wie z.B. ἡδεῖα neben aind. svādvī, lat. suāvi-s. — Zum Zahladv. τρίς stimmen aind. tríḥ, lat. ter (Plaut. terr < *ters < *tris). Altererbt ebenfalls τρίτος = toch. B trite, A trit (vgl. noch ved. Tritáḥ bei Mayrhofer s.v. mit weiteren Ausführungen); daraus mit i̯o-Umbildung aw. þrit-ya-, lat. tertius; daneben, gleichfalls alt, aind. tr̥tī́ya- u.a. Als Vorderglied z.B. τρίπους wie aind. tri-pád-, lat. tri-pēs dreifüßig. — Weitere Einzelheiten m. Lit. bei Schwyzer 589, 595, 597. Für die übrigen Sprachen außer den betreffenden Grammatiken und Spezialwörterbüchern noch WP. 1, 753 f., Pok. 1090 ff., dazu die Diskussion bei Szemerényi Numerals (s. oben). Hypothesen über die Vorgeschichte der Zahl drei bei Porzig Gliederung 203, Knobloch Pyramide 4 (1952) 81 f.
Page 2,921-922
}}
Chinese
原文音譯:tre‹j 特雷士
詞類次數:形容詞(68)
原文字根:三 相當於: (מִשְׁלֹשׁ / שָׁלֹשׁ) (שָׁלַשׁ)
字義溯源:三*,三個,三個人,三座,三樣,三條,三位
同源字:1) (τρεῖς / Τρεῖς ταβέρναι)三 2) (τριάκοντα)三十 3) (τριακόσιοι)三百 4) (τριετία)三年之久 5) (τρίμηνος)三個月 6) (τρίς)三次 7) (τρίστεγον)三層樓 8) (τρισχίλιοι)三千 9) (τρίτον / τρίτος)第三部分
出現次數:總共(67);太(12);可(7);路(10);約(4);徒(13);林前(4);林後(1);加(1);提前(1);來(1);雅(1);約壹(2);啓(10)
譯字彙編:
1) 三(41) 太12:40; 太12:40; 太12:40; 太12:40; 太13:33; 太15:32; 太26:61; 太27:40; 太27:63; 可8:2; 可8:31; 可9:31; 可10:34; 可14:58; 可15:29; 路2:46; 路4:25; 路13:7; 路13:21; 約2:6; 約2:19; 約2:20; 徒5:7; 徒9:9; 徒25:1; 徒28:7; 徒28:12; 徒28:15; 徒28:17; 林前10:8; 加1:18; 雅5:17; 約壹5:7; 啓6:6; 啓11:9; 啓11:11; 啓16:19; 啓21:13; 啓21:13; 啓21:13; 啓21:13;
2) 三個(11) 路1:56; 路11:5; 徒7:20; 徒11:11; 徒17:2; 徒19:8; 徒20:3; 徒28:11; 提前5:19; 來10:28; 啓16:13;
3) 三個人(7) 太18:20; 路10:36; 路12:52; 路12:52; 林前14:27; 林前14:29; 林後13:1;
4) 三座(3) 太17:4; 可9:5; 路9:33;
5) 三樣(2) 林前13:13; 約壹5:8;
6) 三位(1) 啓8:13;
7) 三條(1) 約21:11;
8) 三人的(1) 太18:16
Léxico de magia
tb. γʹ tres a) animales ἐπιθύσας χῆνα ἄσπιλον καὶ ἀλέκτρύονας γʹ καὶ περιστεροὺς γʹ quema un ganso sin mancha, tres gallos y tres palomos P XII 213 λαβὼν μολίβου ἐπίγραψον ἐπ' αὐτοῦ ζῴδιον ... καὶ ἐπὶ τῆς κεφαλῆς ἱέρακες γʹ toma plomo y graba en él una figura y sobre la cabeza tres halcones P XXXVI 182 b) figurillas ποίησον ἐκ σεμιδάλεως ζῴδια γʹ· ταυροπρόσωπον, τραγοπρόσωπον κριοπρόσωπον haz con harina de flor de trigo tres figuras: una con cara de toro, otra de macho cabrío y otra de carnero P XIII 32 c) láminas λαβὼν δὲ τὸν αἴλουρον ποίησον λάμνας τρεῖς toma el gato y haz tres láminas P III 15 d) cuchillos παραθήσεις δὲ αὐτῷ παντοῖα γένη καρπῶν νέων ... λύχνους ἀμιλτώτους ζʹ καὶ τρία μικρὰ δίπαλτα pondrás junto a él toda clase de frutos nuevos, siete lámparas no pintadas de rojo y tres pequeños (cuchillos) de doble filo P XII 22 e) peonias σεληνόγονα τρία περιειλήσας φοροῦ ἀριστερῷ βραχίονι pon tres peonias alrededor de tu brazo izquierdo y llévalas P LXII 24 f) días πρὸ γʹ ἡμερῶν ἁγνεύσας ἐλθὲ πρωίας πρὸς ἀνατολάς purifícate tres días antes y dirígete por la mañana temprano hacia oriente P IV 783 προάγνευε δὲ πρὸ ἡμερῶν γʹ ἀπὸ παντός purifícate previamente de todo tres días antes P IV 1100 P III 304 P VII 334 τὸν δεῖνα ἄνθρωπον ἁγνίσας ἀπὸ συνουσίας ἐπὶ ἡμέρας γʹ después de mantener tres días al hombre tal purificado de cohabitación P IV 898 ἐὰν γυναικὸς ἐπιτυχεῖν θέλῃς εὐσχήμονος, καθαρὸς γενόμενος ἐπὶ ἡμέρας γʹ si quieres conseguir una mujer hermosa, mantente puro durante tres días P IV 1269 πάντα ταῦτα ἀποτελέσας ἀφιέρωσον ἡμέρας γʹ cuando hayas terminado por completo todo esto, haz una consagración durante tres días P XII 21 λαβὼν ἰχνεύμονος ἐπὶ τοῦ ἀγροῦ ἔμβαλε εἰς ὀξύμυρον καὶ ἕψησον ἐφ' ἡμέρας γʹ toma un ichneumon del campo, échalo en un aceite ácido y hiérvelo durante tres días P LII 11 προϋπόθες δὲ (τὴν χρυσῆν λεπίδα) τῇ σιδηρᾷ ἡμέρας γʹ pon la lámina de oro bajo la de hierro durante tres días P IV 2230 κατορύξεις δὲ ἐπὶ ἀώρου θήκην τὴν λεπίδα ἐπὶ ἡμέρας γʹ enterrarás la lámina durante tres días en la tumba de uno muerto prematuramente P IV 2216 ποίει δὲ πρὸ ἡμερῶν τριῶν ἐπικαλεσάμενος Ἄρκτον ἐνάκις ἀναβὰς ἐπὶ δῶμα ὑψηλόν hazlo tras haber subido a lo alto de la casa e invocar nueve veces a la Osa tres días antes P LXXII 4 g) noches ἐν ἀγγείῳ ὀστρακίνῳ ἀνενεγκὼν καὶ ἐμβαλὼν εἰς τὸ ὕδωρ τὰ τετριμμένα, ἔασον ἐπὶ νύκτας μόνας γʹ en un recipiente de cerámica trae agua introduce en ella lo triturado y déjala durante tres noches solamente P II 39 h) ref. a cantidades en recetas ἔστιν δὲ καὶ τοῦ μελανίου ἡ σκευή· τρωγλῖτις ζμύρνα δραχμαὶ δʹ, ἰσχάδας Καρικὰς γʹ ésta es también la preparación de la tinta: cuatro dracmas de mirra troglitis, tres higos secos de Caria P I 244 P VII 998 θῦσον λιβάνου κόκκους γʹ ofrece tres granos de incienso P VII 638 σκευὴ μέλανος· ... ἀρτεμισίας ἄγματα γʹ καὶ ζμύρνης χόνδρους γʹ preparación de la tinta: tres trozos de artemisa y tres granos de mirra P VII 999 σκευὴ μέλανος· ... θαλλοὶ φοίνικος ἀρσενικοῦ γʹ, ἀφρὸς θαλάσσης preparación de la tinta: tres ramos de una palmera macho, espuma de mar P IV 3203 ἐπιθύσας ἐπὶ τῷ βωμῷ λαβέ ... γʹ ἄρτους realizando la ofrenda sobre el altar toma tres panes P III 382
Lexicon Thucydideum
tres, three, 1.36.3. 1.48.1. 1.48.3, 1.74.1. 1.82.2. 1.93.3, 1.112.1. 1.116.2, 1.122.4. 2.13.7. 2.65.12. 2.81.2. 2.93.4. 2.94.3. 2.97.2, 3.40.2. 3.66.3. 3.76.1, 3.92.2. 3.92.5. 4.11.2, 4.110.1. 4.124.4. 5.47.6. 6.42.1. 6.42.2. 6.46.1. 6.59.4. 6.73.1. 6.74.2, [vulgo commonly τρισκαίδεκα]. 6.103.2. 6.104.1. 7.4.5. 7.23.4. 7.23.47.24.1. 7.24.2. 7.28.3, 7.34.3. 7.34.5. 7.42.1. 7.43.4. 8.7.1. 8.14.3. 8.16.1, 8.21.1. 8.23.4. 8.23.48.29.2. 8.29.28.34.1. 8.34.18.39.3. 8.42.3. 8.67.3. 8.73.6. 8.74.2. 8.99.1. 8.101.1. 8.108.1, [praeterea vulgo moreover in the common texts 3.79.2, ubi nunc where now τρισκαίδεκα.]