Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

moveo: Difference between revisions

From LSJ

Οὔτ' ἐν φθιμένοις οὔτ' ἐν ζωοῖσιν ἀριθμουμένη, χωρὶς δή τινα τῶνδ' ἔχουσα μοῖραν → Neither among the dead nor the living do I count myself, having a lot apart from these

Euripides, Suppliants, 968
m (Text replacement - "]]>" to "]]")
(D_6)
Line 1: Line 1:
{{Lewis
{{Lewis
|lshtext=<b>mŏvĕo</b>: mōvi, mōtum, 2 (<br /><b>I</b> sync., mōstis for movistis, Mart. 3, 67, 1; mōrunt for moverunt, Sil. 14, 141), v. a. and n. Sanscr. mīv, [[set]] in [[motion]]; Gr. [[ἀμείβω]], [[change]]; cf.: [[momentum]], mutare.<br /><b>I</b> Act., to [[move]], [[stir]], [[set]] in [[motion]]; to [[shake]], [[disturb]], [[remove]], etc. (syn.: [[cieo]], [[agito]], [[ago]], [[molior]]).<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> Lit.: movit et ad certos nescia membra modos, Tib. 1, 7, 38: ut festis [[matrona]] moveri jussa diebus, to [[dance]], Hor. A. P. 232: moveri Cyclopa, to [[represent]] a Cyclop by [[dancing]] (gesticulating), id. Ep. 2, 2, 125: et fila sonantia movit, struck, Ov. M. 10, 89: citharam cum voce, id. ib. 5, 112: tympana, id. H. 4, 48; to [[disturb]]: novis Helicona cantibus, Manil. Astron. 1, 4: [[signum]] movere [[loco]], to [[move]] from the [[place]], Cic. Div. 1, 35, 77: os, Cels. 8, 2: gradum, i. e. to go [[forward]], [[advance]], Sen. Thyest. 420: se, to [[move]] or bestir one's [[self]]: [[move]] ocius te, Ter. And. 4, 3, 16: praecepit eis, ne se ex eo [[loco]] moverent, not to [[stir]] from the [[spot]], Liv. 34, 20; Caes. B. G. 3, 15: [[castra]], to [[break]] up, [[remove]]: [[postero]] [[die]] [[castra]] ex eo [[loco]] movent, Caes. B. G. 1, 15; ellipt. [[without]] [[castra]]: [[postquam]] [[ille]] Canusio moverat, Cic. Att. 9, 1, 1: movisse a Samo Romanos audivit, Liv. 37, 28, 4.—Pass. reflex.: priusquam hostes moverentur, Liv. 37, 19, 18: hostem statu, to [[drive]] from his [[position]], [[dislodge]], id. 30, 18: aliquem possessione, Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116: heredes, to [[eject]], id. Off. 3, 19, 76: tribu centurionem, to [[turn]] [[out]], [[expel]], id. de Or. 2, 67, 272; so, aliquem de senatu, id. Clu. 43, 122; the [[same]] also [[without]] senatu, Hor. S. 1, 6, 20: senatorio [[loco]], to [[degrade]], Liv. 39, 42, 6: ex agro, Cic. Fam. 13, 5, 2: [[move]] abs te moram, [[remove]], [[cast]] [[off]], Plaut. Capt. 4, 2, 10: consulem de sententiā, to [[cause]] to [[recede]], to [[dissuade]], Liv. 3, 21: litteram, to [[take]] [[away]], Cic. Fin. 3, 22, 74.—Prov.: [[omnis]] terras, omnia maria movere, to [[turn]] the [[world]] upside [[down]], Cic. Att. 8, 11, 2.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Transf.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> To [[excite]], [[occasion]], [[cause]], [[promote]], [[produce]]; to [[begin]], [[commence]], [[undertake]]: exercitatione [[sudor]] movetur, is promoted, produced, Cels. 2, 17: alvum, [[Cato]], R. R. 115: dolorem, id. ib. 7, 4: lacrimas, to [[cause]], Quint. 6, 1, 26: fletum [[populo]], Cic. de Or. 1, 53, 228: risum, id. ib. 2, 62, 281: alicui exspectationem, id. Att. 2, 14, 1: indignationem, Liv. 4, 50, 1: misericordiam, Cic. de Or. 2, 69, 278: suspicionem, id. Part. 33, 114: ego [[istaec]] [[moveo]], aut [[curo]]? [[begin]], [[commence]], Ter. And. 5, 4, 18: [[bellum]], Cic. Off. 1, 11, 37; Liv. 23, 48, 6: jam [[pugna]] se moverat, [[was]] [[going]] on, Curt. 8, 14, 6: cantūs, Verg. A. 10, 163: [[tantum]] [[decus]], [[begin]], Manil. Astron. 1, 42; cf. Verg. A. 7, 45: nominis controversiam, to [[begin]], Tac. Dial. 25 init.; cf. Cels. 3, 3, § 25; Dig. 37, 10, 4: litem, ib. 4, 3, 33: actionem, ib. 19, 1, 10: mentionem rei, to [[make]] [[mention]], Liv. 28, 11, 9: sacra, Val. Fl. 3, 540: movere ac moliri aliquid, to [[undertake]] [[any]] [[thing]] [[that]] excites [[disturbance]], Liv. 23, 39: ne [[quid]] moveretur, id. 35, 13.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> To [[shake]], to [[cause]] to [[waver]], to [[alter]]: alicujus sententiam, to [[change]], [[cause]] to [[waver]], Cic. Att. 7, 3, 6: sententiam regis, Liv. 35, 42, 6.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> To [[present]], [[offer]] an [[oblation]]: [[ferctum]] Jovi moveto, [[Cato]], R. R. 134.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>d</b> To [[disturb]], [[concern]], [[trouble]], [[torment]] one: men moveat [[cimex]] Pantilius? Hor. S. 1, 10, 78: Armeniosne movet, Romana [[potentia]] cujus Sit ducis? Luc. 7, 282; cf. Val. Fl. 7, 131. intoleranda vis aestūs omnium [[ferme]] corpora movit, Liv. 25, 26: strepitu fora vestra, Juv. 2, 52.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>e</b> Of plants, to [[put]] [[forth]]: si se gemmae [[nondum]] moveant, do not [[yet]] [[appear]], Col. 11, 2, 26: de palmite [[gemma]] movetur, is produced, Ov. Tr. 3, 12, 13.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>f</b> To [[exert]], [[exercise]]: [[inter]] principia condendi hujus operis, movisse [[numen]] ad indicandam tanti imperii molem traditur deos, Liv. 1, 55, 3 (cf.: se movere, I. A. [[supra]]): artis opem, Ov. F. 6, 760.—<br /> = mutare, to [[change]], [[transform]]: quorum Forma [[semel]] mota est, Ov. M. 8, 729: [[nihil]] motum [[antiquo]] probabile est, Liv. 34, 54, 8.—<br /> In mal. [[part]]., Plaut. Am. 4, 1, 43.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Trop., to [[move]], [[affect]], [[excite]], [[inspire]]: ut pulcritudo corporis movet oculos et delectat, charms, Cic. Off. 1, 28, 98: quae me causae moverint, id. Att. 11, 5, 1: [[fere]] [[fit]], quibus [[quisque]] in locis [[miles]] inveteravit, uti [[multum]] earum regionum consuetudine moveatur, is [[much]] [[affected]], influenced, Caes. B. C. 1, 44: aliquem ad [[bellum]], to [[stir]] up, [[excite]], Liv. 35, 12, 5: movet feroci juveni animum conploratio sororis, stirs his [[anger]], id. 1, 26, 3; cf. id. 21, 38, 3; 23, 31, 11: numina Dianae, to [[irritate]], [[provoke]], Hor. Epod. 17, 3: [[multa]] [[movens]] [[animo]], to [[revolve]], [[ponder]], [[meditate]], Verg. A. 3, 34: moverat plebem [[oratio]] consulis, had stirred, made an [[impression]] on, Liv. 3, 20: judicum animos, Quint. 6, 2, 1: [[acutule]] moveri, [[keenly]] [[affected]], Aug. Conf. 3, 7: [[neque]] illud me movet, [[quod]], Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A. 2: [[affectus]], Quint. 6, 1, 7: moveor [[etiam]] ipsius loci insolentiā, Cic. Deiot. 2, 5: nil moveor lacrimis, Prop. 3, 23, 25 (4, 25, 5): absiste moveri, be not disturbed, Verg. A. 6, 399: quos sectis [[Bellona]] lacertis Saeva movet, inspires, Luc. 1, 565 (al. monet): ut captatori moveat fastidia, excites [[nausea]] in, Juv. 10, 202.—<br /><b>II</b> Neutr., to [[move]] itself, [[move]] ([[very]] [[rare]]): [[terra]] [[dies]] [[duodequadraginta]] movit, an [[earthquake]], Liv. 35, 40, 7; 40, 59, 7.—In [[pass]].: [[reptile]] [[quod]] movetur, [[which]] moves itself, Vulg. Gen. 1, 26 saep.—Hence,<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> mŏvens, entis, P. a., movable ([[class]].): ex eā praedā, quae rerum moventium [[sit]], movable things (as [[clothes]], [[arms]], [[furniture]]), Liv. 5, 25, 6: [[voluptas]], [[that]] consists in [[motion]], Cic. Fin. 2, 10, 31: [[furtum]] rerum moventium, Gell. 11, 18, 13.—Plur. subst.: quaedam [[quasi]] moventia, motives, Cic. Tusc. 5, 24, 68.—Hence, adv.: mŏventer, [[movingly]], affectingly ([[late]] Lat.), Schol. Bob. ad Cic. Mil. 7, n. 4.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> mōtus, a, um, P. a., moved, [[affected]], disturbed ([[poet]]. and in [[post]]-[[class]]. [[prose]]): Ithaci digressu mota [[Calypso]], Prop. 1, 15, 9: dictis, Ov. Tr. 4, 10, 23: precibus, Curt. 6, 5, 23.
|lshtext=<b>mŏvĕo</b>: mōvi, mōtum, 2 (<br /><b>I</b> sync., mōstis for movistis, Mart. 3, 67, 1; mōrunt for moverunt, Sil. 14, 141), v. a. and n. Sanscr. mīv, [[set]] in [[motion]]; Gr. [[ἀμείβω]], [[change]]; cf.: [[momentum]], mutare.<br /><b>I</b> Act., to [[move]], [[stir]], [[set]] in [[motion]]; to [[shake]], [[disturb]], [[remove]], etc. (syn.: [[cieo]], [[agito]], [[ago]], [[molior]]).<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> Lit.: movit et ad certos nescia membra modos, Tib. 1, 7, 38: ut festis [[matrona]] moveri jussa diebus, to [[dance]], Hor. A. P. 232: moveri Cyclopa, to [[represent]] a Cyclop by [[dancing]] (gesticulating), id. Ep. 2, 2, 125: et fila sonantia movit, struck, Ov. M. 10, 89: citharam cum voce, id. ib. 5, 112: tympana, id. H. 4, 48; to [[disturb]]: novis Helicona cantibus, Manil. Astron. 1, 4: [[signum]] movere [[loco]], to [[move]] from the [[place]], Cic. Div. 1, 35, 77: os, Cels. 8, 2: gradum, i. e. to go [[forward]], [[advance]], Sen. Thyest. 420: se, to [[move]] or bestir one's [[self]]: [[move]] ocius te, Ter. And. 4, 3, 16: praecepit eis, ne se ex eo [[loco]] moverent, not to [[stir]] from the [[spot]], Liv. 34, 20; Caes. B. G. 3, 15: [[castra]], to [[break]] up, [[remove]]: [[postero]] [[die]] [[castra]] ex eo [[loco]] movent, Caes. B. G. 1, 15; ellipt. [[without]] [[castra]]: [[postquam]] [[ille]] Canusio moverat, Cic. Att. 9, 1, 1: movisse a Samo Romanos audivit, Liv. 37, 28, 4.—Pass. reflex.: priusquam hostes moverentur, Liv. 37, 19, 18: hostem statu, to [[drive]] from his [[position]], [[dislodge]], id. 30, 18: aliquem possessione, Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116: heredes, to [[eject]], id. Off. 3, 19, 76: tribu centurionem, to [[turn]] [[out]], [[expel]], id. de Or. 2, 67, 272; so, aliquem de senatu, id. Clu. 43, 122; the [[same]] also [[without]] senatu, Hor. S. 1, 6, 20: senatorio [[loco]], to [[degrade]], Liv. 39, 42, 6: ex agro, Cic. Fam. 13, 5, 2: [[move]] abs te moram, [[remove]], [[cast]] [[off]], Plaut. Capt. 4, 2, 10: consulem de sententiā, to [[cause]] to [[recede]], to [[dissuade]], Liv. 3, 21: litteram, to [[take]] [[away]], Cic. Fin. 3, 22, 74.—Prov.: [[omnis]] terras, omnia maria movere, to [[turn]] the [[world]] upside [[down]], Cic. Att. 8, 11, 2.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Transf.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> To [[excite]], [[occasion]], [[cause]], [[promote]], [[produce]]; to [[begin]], [[commence]], [[undertake]]: exercitatione [[sudor]] movetur, is promoted, produced, Cels. 2, 17: alvum, [[Cato]], R. R. 115: dolorem, id. ib. 7, 4: lacrimas, to [[cause]], Quint. 6, 1, 26: fletum [[populo]], Cic. de Or. 1, 53, 228: risum, id. ib. 2, 62, 281: alicui exspectationem, id. Att. 2, 14, 1: indignationem, Liv. 4, 50, 1: misericordiam, Cic. de Or. 2, 69, 278: suspicionem, id. Part. 33, 114: ego [[istaec]] [[moveo]], aut [[curo]]? [[begin]], [[commence]], Ter. And. 5, 4, 18: [[bellum]], Cic. Off. 1, 11, 37; Liv. 23, 48, 6: jam [[pugna]] se moverat, [[was]] [[going]] on, Curt. 8, 14, 6: cantūs, Verg. A. 10, 163: [[tantum]] [[decus]], [[begin]], Manil. Astron. 1, 42; cf. Verg. A. 7, 45: nominis controversiam, to [[begin]], Tac. Dial. 25 init.; cf. Cels. 3, 3, § 25; Dig. 37, 10, 4: litem, ib. 4, 3, 33: actionem, ib. 19, 1, 10: mentionem rei, to [[make]] [[mention]], Liv. 28, 11, 9: sacra, Val. Fl. 3, 540: movere ac moliri aliquid, to [[undertake]] [[any]] [[thing]] [[that]] excites [[disturbance]], Liv. 23, 39: ne [[quid]] moveretur, id. 35, 13.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> To [[shake]], to [[cause]] to [[waver]], to [[alter]]: alicujus sententiam, to [[change]], [[cause]] to [[waver]], Cic. Att. 7, 3, 6: sententiam regis, Liv. 35, 42, 6.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> To [[present]], [[offer]] an [[oblation]]: [[ferctum]] Jovi moveto, [[Cato]], R. R. 134.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>d</b> To [[disturb]], [[concern]], [[trouble]], [[torment]] one: men moveat [[cimex]] Pantilius? Hor. S. 1, 10, 78: Armeniosne movet, Romana [[potentia]] cujus Sit ducis? Luc. 7, 282; cf. Val. Fl. 7, 131. intoleranda vis aestūs omnium [[ferme]] corpora movit, Liv. 25, 26: strepitu fora vestra, Juv. 2, 52.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>e</b> Of plants, to [[put]] [[forth]]: si se gemmae [[nondum]] moveant, do not [[yet]] [[appear]], Col. 11, 2, 26: de palmite [[gemma]] movetur, is produced, Ov. Tr. 3, 12, 13.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>f</b> To [[exert]], [[exercise]]: [[inter]] principia condendi hujus operis, movisse [[numen]] ad indicandam tanti imperii molem traditur deos, Liv. 1, 55, 3 (cf.: se movere, I. A. [[supra]]): artis opem, Ov. F. 6, 760.—<br /> = mutare, to [[change]], [[transform]]: quorum Forma [[semel]] mota est, Ov. M. 8, 729: [[nihil]] motum [[antiquo]] probabile est, Liv. 34, 54, 8.—<br /> In mal. [[part]]., Plaut. Am. 4, 1, 43.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Trop., to [[move]], [[affect]], [[excite]], [[inspire]]: ut pulcritudo corporis movet oculos et delectat, charms, Cic. Off. 1, 28, 98: quae me causae moverint, id. Att. 11, 5, 1: [[fere]] [[fit]], quibus [[quisque]] in locis [[miles]] inveteravit, uti [[multum]] earum regionum consuetudine moveatur, is [[much]] [[affected]], influenced, Caes. B. C. 1, 44: aliquem ad [[bellum]], to [[stir]] up, [[excite]], Liv. 35, 12, 5: movet feroci juveni animum conploratio sororis, stirs his [[anger]], id. 1, 26, 3; cf. id. 21, 38, 3; 23, 31, 11: numina Dianae, to [[irritate]], [[provoke]], Hor. Epod. 17, 3: [[multa]] [[movens]] [[animo]], to [[revolve]], [[ponder]], [[meditate]], Verg. A. 3, 34: moverat plebem [[oratio]] consulis, had stirred, made an [[impression]] on, Liv. 3, 20: judicum animos, Quint. 6, 2, 1: [[acutule]] moveri, [[keenly]] [[affected]], Aug. Conf. 3, 7: [[neque]] illud me movet, [[quod]], Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A. 2: [[affectus]], Quint. 6, 1, 7: moveor [[etiam]] ipsius loci insolentiā, Cic. Deiot. 2, 5: nil moveor lacrimis, Prop. 3, 23, 25 (4, 25, 5): absiste moveri, be not disturbed, Verg. A. 6, 399: quos sectis [[Bellona]] lacertis Saeva movet, inspires, Luc. 1, 565 (al. monet): ut captatori moveat fastidia, excites [[nausea]] in, Juv. 10, 202.—<br /><b>II</b> Neutr., to [[move]] itself, [[move]] ([[very]] [[rare]]): [[terra]] [[dies]] [[duodequadraginta]] movit, an [[earthquake]], Liv. 35, 40, 7; 40, 59, 7.—In [[pass]].: [[reptile]] [[quod]] movetur, [[which]] moves itself, Vulg. Gen. 1, 26 saep.—Hence,<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> mŏvens, entis, P. a., movable ([[class]].): ex eā praedā, quae rerum moventium [[sit]], movable things (as [[clothes]], [[arms]], [[furniture]]), Liv. 5, 25, 6: [[voluptas]], [[that]] consists in [[motion]], Cic. Fin. 2, 10, 31: [[furtum]] rerum moventium, Gell. 11, 18, 13.—Plur. subst.: quaedam [[quasi]] moventia, motives, Cic. Tusc. 5, 24, 68.—Hence, adv.: mŏventer, [[movingly]], affectingly ([[late]] Lat.), Schol. Bob. ad Cic. Mil. 7, n. 4.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> mōtus, a, um, P. a., moved, [[affected]], disturbed ([[poet]]. and in [[post]]-[[class]]. [[prose]]): Ithaci digressu mota [[Calypso]], Prop. 1, 15, 9: dictis, Ov. Tr. 4, 10, 23: precibus, Curt. 6, 5, 23.
}}
{{Gaffiot
|gf=<b>mŏvĕō</b>,⁶ mōvī, mōtum, ēre, tr.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>I</b> pr.,<br /><b>1</b> mouvoir, remuer, agiter : quæ moventur Cic. Tusc. 1, 53, les choses qui se meuvent ; [[vis]] movendi Cic. Ac. 1, 26, force motrice || membra movere Tib. 1, 7, 38 ou moveri seul Hor. P. 232, se remuer, danser ; moveri Cyclopa Hor. Ep. 2, 2, 125, danser la danse du Cyclope || citharam, fila sonantia movere Ov. M. 5, 112 ; 10, 89, jouer de la cithare, faire vibrer les cordes résonnantes de la lyre || [[signum]] [[loco]] Cic. Div. 1, 77, arracher de terre l’étendard ; [[loco]] [[motus]] [[est]] Cic. Cat. 2, 1, il a été délogé de sa position ; moveri sedibus Cic. Phil. 13, 49, se déplacer de son lieu de séjour ; se ex [[loco]] movere Liv. 34, 20, 5, se déplacer || movere [[castra]], décamper, ex [[loco]], d’un endroit : Cæs. G. 1, 15, 1 ; 7, 8, 5 ; Cic. Fam. 15, 2, 8 ; [ou movere seul] Canusio moverat Cic. Att. 9, 1, 1, il était [[parti]] avec ses troupes de [[Canusium]], cf. Liv. 37, 28, 4<br /><b>2</b> éloigner, écarter : aliquem possessione Cic. Verr. 2, 1, 116, évincer qqn d’une possession ; [[heredes]] Cic. Off. 3, 76, évincer des héritiers ; aliquem tribu, de senatu Cic. de Or. 2, 272 ; Clu. 122, exclure qqn de la tribu, du sénat ; ex [[agro]] Cic. Fam. 13, 5, 2, chasser d’une terre ; litteram Cic. Fin. 3, 74, déplacer une lettre<br /><b>3</b> pousser, produire [en parl. des plantes] : gemmæ se movent Col. Rust. 11, 2, 26, les bourgeons poussent, cf. Ov. Tr. 3, 12, 13<br /><b>4</b> intr. [[rare]] : [[terra]] movit Liv. 35, 40, 7, la terre remua, il y eut un tremblement de terre, cf. Liv. 40, 59, 7.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>II</b> [fig.]<br /><b>1</b> mettre en mouvement, pousser, déterminer : aliquem, ut Cic. Mur. 3 ; Leg. 1, 41 ; Fam. 1, 7, 9, pousser qqn à faire qqch. ; quæ me causæ moverint Cic. Att. 11, 5, 1 [je ne puis te [[dire]] les raisons qui m’ont poussé, cf. Cic. Fam. 1, 9, 22 ; aliquem ad [[bellum]] Liv. 35, 12, 5, pousser qqn à la guerre || moveri, [[quominus]] Cæs. C. 1, 82, 3, être détourné de || écarter : aliquem de [[sententia]] Cic. Phil. 2, 52, faire changer qqn d’[[avis]] ; [[nihil]] motum ex [[antiquo]] probabile [[est]] Liv. 34, 54, 8, [[rien]] de ce qu’on change des antiques usages ne trouve l’approbation<br /><b>2</b> toucher, influencer, émouvoir : regionum consuetudine moveri Cæs. C. 1, 44, 2, subir l’influence des coutumes d’un pays ; [[honestum]] [[nos]] movet Cic. Off. 1, 55, l’honnête agit sur nous ; [[pulchritudo]] movet oculos Cic. Off. 1, 98, la beauté fait impression sur les yeux ; [[sensus]] Cic. Leg. 1, 30, faire impression sur les sens, frapper les sens ; moveor loci [[insolentia]] Cic. Dej. 5, je [[suis]] ému par cet endroit [[insolite]] ; moverat plebem [[oratio]] consulis Liv. 3, 20, 1, le discours du [[consul]] avait fait impression sur le peuple ; neutram in partem moveri Cic. Ac. 2, 130, être impassible, indifférent ([[ἀδιαφορία]]) || [rhét., un des trois offices de l’orateur] émouvoir : Cic. Br. 185, etc. || [en part.] [[acute]] moveri, avoir des pensées fines, pénétrantes : Cic. Ac. 1, 35 ; Fam. 15, 21, 4<br /><b>3</b> mettre en mouvement, provoquer, faire naître : alicui fletum Cic. de Or. 1, 228 ; risum Cic. Att. 6, 3, 7, provoquer les larmes, le rire de qqn ; conjecturam Cic. Br. 144, suggérer des conjectures ; admirationes, clamores, [[plausus]] Cic. Or. 236, provoquer les marques d’admiration, des clameurs, des applaudissements || [[aliquid]] Liv. 21, 52, 4, mettre en branle qq. complot, machiner qqch., cf. Curt. 3, 1, 21 || [[pugna]] se moverat Curt. 8, 14, 6, le combat s’était [[mis]] en branle, était engagé<br /><b>4</b> ébranler, faire chanceler : sententiam alicujus Cic. Att. 7, 3, 6, ébranler l’opinion de qqn, cf. Liv. 35, 42, 6 || affecter, rendre malade : [[vis]] æstus omnium corpora movit Liv. 25, 26, 7, la violence de la chaleur rendit tout le monde malade, cf. Liv. 21, 39, 2<br /><b>5</b> moveri, se remuer, s’agiter : cœptum [[esse]] moveri [[aliquot]] locis [[servitium]] [[suspicor]] Cic. Verr. 2, 5, 9, je soupçonne que sur un assez grand nombre de points les esclaves commencèrent à s’agiter<br /><b>6</b> remuer, agiter des pensées dans son esprit] : Virg. En. 3, 34 ; 10, 388<br /><b>7</b> mettre en mouvement, produire, manifester : [[numen]] Liv. 1, 55, 3, manifester sa puissance, cf. Ov. F. 1, 268 ; 6, 760.
}}
}}

Revision as of 06:40, 14 August 2017

Latin > English (Lewis & Short)

mŏvĕo: mōvi, mōtum, 2 (
I sync., mōstis for movistis, Mart. 3, 67, 1; mōrunt for moverunt, Sil. 14, 141), v. a. and n. Sanscr. mīv, set in motion; Gr. ἀμείβω, change; cf.: momentum, mutare.
I Act., to move, stir, set in motion; to shake, disturb, remove, etc. (syn.: cieo, agito, ago, molior).
   A Lit.: movit et ad certos nescia membra modos, Tib. 1, 7, 38: ut festis matrona moveri jussa diebus, to dance, Hor. A. P. 232: moveri Cyclopa, to represent a Cyclop by dancing (gesticulating), id. Ep. 2, 2, 125: et fila sonantia movit, struck, Ov. M. 10, 89: citharam cum voce, id. ib. 5, 112: tympana, id. H. 4, 48; to disturb: novis Helicona cantibus, Manil. Astron. 1, 4: signum movere loco, to move from the place, Cic. Div. 1, 35, 77: os, Cels. 8, 2: gradum, i. e. to go forward, advance, Sen. Thyest. 420: se, to move or bestir one's self: move ocius te, Ter. And. 4, 3, 16: praecepit eis, ne se ex eo loco moverent, not to stir from the spot, Liv. 34, 20; Caes. B. G. 3, 15: castra, to break up, remove: postero die castra ex eo loco movent, Caes. B. G. 1, 15; ellipt. without castra: postquam ille Canusio moverat, Cic. Att. 9, 1, 1: movisse a Samo Romanos audivit, Liv. 37, 28, 4.—Pass. reflex.: priusquam hostes moverentur, Liv. 37, 19, 18: hostem statu, to drive from his position, dislodge, id. 30, 18: aliquem possessione, Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116: heredes, to eject, id. Off. 3, 19, 76: tribu centurionem, to turn out, expel, id. de Or. 2, 67, 272; so, aliquem de senatu, id. Clu. 43, 122; the same also without senatu, Hor. S. 1, 6, 20: senatorio loco, to degrade, Liv. 39, 42, 6: ex agro, Cic. Fam. 13, 5, 2: move abs te moram, remove, cast off, Plaut. Capt. 4, 2, 10: consulem de sententiā, to cause to recede, to dissuade, Liv. 3, 21: litteram, to take away, Cic. Fin. 3, 22, 74.—Prov.: omnis terras, omnia maria movere, to turn the world upside down, Cic. Att. 8, 11, 2.—
   2    Transf.
   a To excite, occasion, cause, promote, produce; to begin, commence, undertake: exercitatione sudor movetur, is promoted, produced, Cels. 2, 17: alvum, Cato, R. R. 115: dolorem, id. ib. 7, 4: lacrimas, to cause, Quint. 6, 1, 26: fletum populo, Cic. de Or. 1, 53, 228: risum, id. ib. 2, 62, 281: alicui exspectationem, id. Att. 2, 14, 1: indignationem, Liv. 4, 50, 1: misericordiam, Cic. de Or. 2, 69, 278: suspicionem, id. Part. 33, 114: ego istaec moveo, aut curo? begin, commence, Ter. And. 5, 4, 18: bellum, Cic. Off. 1, 11, 37; Liv. 23, 48, 6: jam pugna se moverat, was going on, Curt. 8, 14, 6: cantūs, Verg. A. 10, 163: tantum decus, begin, Manil. Astron. 1, 42; cf. Verg. A. 7, 45: nominis controversiam, to begin, Tac. Dial. 25 init.; cf. Cels. 3, 3, § 25; Dig. 37, 10, 4: litem, ib. 4, 3, 33: actionem, ib. 19, 1, 10: mentionem rei, to make mention, Liv. 28, 11, 9: sacra, Val. Fl. 3, 540: movere ac moliri aliquid, to undertake any thing that excites disturbance, Liv. 23, 39: ne quid moveretur, id. 35, 13.—
   b To shake, to cause to waver, to alter: alicujus sententiam, to change, cause to waver, Cic. Att. 7, 3, 6: sententiam regis, Liv. 35, 42, 6.—
   c To present, offer an oblation: ferctum Jovi moveto, Cato, R. R. 134.—
   d To disturb, concern, trouble, torment one: men moveat cimex Pantilius? Hor. S. 1, 10, 78: Armeniosne movet, Romana potentia cujus Sit ducis? Luc. 7, 282; cf. Val. Fl. 7, 131. intoleranda vis aestūs omnium ferme corpora movit, Liv. 25, 26: strepitu fora vestra, Juv. 2, 52.—
   e Of plants, to put forth: si se gemmae nondum moveant, do not yet appear, Col. 11, 2, 26: de palmite gemma movetur, is produced, Ov. Tr. 3, 12, 13.—
   f To exert, exercise: inter principia condendi hujus operis, movisse numen ad indicandam tanti imperii molem traditur deos, Liv. 1, 55, 3 (cf.: se movere, I. A. supra): artis opem, Ov. F. 6, 760.—
= mutare, to change, transform: quorum Forma semel mota est, Ov. M. 8, 729: nihil motum antiquo probabile est, Liv. 34, 54, 8.—
In mal. part., Plaut. Am. 4, 1, 43.—
   B Trop., to move, affect, excite, inspire: ut pulcritudo corporis movet oculos et delectat, charms, Cic. Off. 1, 28, 98: quae me causae moverint, id. Att. 11, 5, 1: fere fit, quibus quisque in locis miles inveteravit, uti multum earum regionum consuetudine moveatur, is much affected, influenced, Caes. B. C. 1, 44: aliquem ad bellum, to stir up, excite, Liv. 35, 12, 5: movet feroci juveni animum conploratio sororis, stirs his anger, id. 1, 26, 3; cf. id. 21, 38, 3; 23, 31, 11: numina Dianae, to irritate, provoke, Hor. Epod. 17, 3: multa movens animo, to revolve, ponder, meditate, Verg. A. 3, 34: moverat plebem oratio consulis, had stirred, made an impression on, Liv. 3, 20: judicum animos, Quint. 6, 2, 1: acutule moveri, keenly affected, Aug. Conf. 3, 7: neque illud me movet, quod, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A. 2: affectus, Quint. 6, 1, 7: moveor etiam ipsius loci insolentiā, Cic. Deiot. 2, 5: nil moveor lacrimis, Prop. 3, 23, 25 (4, 25, 5): absiste moveri, be not disturbed, Verg. A. 6, 399: quos sectis Bellona lacertis Saeva movet, inspires, Luc. 1, 565 (al. monet): ut captatori moveat fastidia, excites nausea in, Juv. 10, 202.—
II Neutr., to move itself, move (very rare): terra dies duodequadraginta movit, an earthquake, Liv. 35, 40, 7; 40, 59, 7.—In pass.: reptile quod movetur, which moves itself, Vulg. Gen. 1, 26 saep.—Hence,
   A mŏvens, entis, P. a., movable (class.): ex eā praedā, quae rerum moventium sit, movable things (as clothes, arms, furniture), Liv. 5, 25, 6: voluptas, that consists in motion, Cic. Fin. 2, 10, 31: furtum rerum moventium, Gell. 11, 18, 13.—Plur. subst.: quaedam quasi moventia, motives, Cic. Tusc. 5, 24, 68.—Hence, adv.: mŏventer, movingly, affectingly (late Lat.), Schol. Bob. ad Cic. Mil. 7, n. 4.—
   B mōtus, a, um, P. a., moved, affected, disturbed (poet. and in post-class. prose): Ithaci digressu mota Calypso, Prop. 1, 15, 9: dictis, Ov. Tr. 4, 10, 23: precibus, Curt. 6, 5, 23.

Latin > French (Gaffiot 2016)

mŏvĕō,⁶ mōvī, mōtum, ēre, tr.
    I pr.,
1 mouvoir, remuer, agiter : quæ moventur Cic. Tusc. 1, 53, les choses qui se meuvent ; vis movendi Cic. Ac. 1, 26, force motrice