δόλος

English (LSJ)

(A), ὁ, prop.

   A bait for fish, Od.12.252: hence, any cunning contrivance for deceiving or catching, as the net in which Hephaestus catches Ares, 8.276; the Trojan horse, ib.494; Ixion's bride, Pi. P.2.39; the robe of Penelope, Od.19.137 (pl.); ξύλινος δ. mouse-trap, Batr.116.    b generally, any trick or stratagem, πυκινὸν δ. ἄλλον ὕφαινε Il.6.187, etc.: in pl., wiles, δόλοι καὶ μήδεα 3.202; δόλοισι κεκασμένε 4.339, etc.    2 in the abstract, craft, cunning, treachery, δόλῳ ἠὲ βίῃφι Od.9.406; ἔπεφνε δόλῳ, οὔ τι κράτεΐ γε Il.7.142; οὐ κατ' ἰσχὺν . . δόλῳ δέ . . A.Pr.215, cf. Ch.556, etc.; δόλοις ib.888, S.OT960, etc.; ἐκ δόλου Id.El.279; ἐν δόλῳ Id.Ph.102; σὺν δόλῳ A.Pers.775; μετὰ δόλου καὶ τέχνης Isoc.9.36; δόλῳ πονηρῷ, = Lat. dolo malo, Supp.Epigr.1.161.53; μετὰ δόλου πονηροῦ IG12(2).510.9 (Methymna); χωρὶς δ. π. OGI629.112 (Palmyra).    3 spy, Hsch.
δόλος (B)· πάσσαλος, Hsch.

German (Pape)

[Seite 655] ὁ (vgl. δέλος, δείλατα, δέλεαρ u. Lat. dolus). 1) Köder, Lockspeise, für Fische Od. 12, 252; jedes Mittel, um Einen zubetrügen u. zu fangen wie das trojanische Pferd, Odyss. 8, 494 ἵππου δουρατέου, ὅν ποτ' ἐς ἀκρόπολιν δόλον ἤγαγε δῖος Ὀδυσσεύς, Aristarch u. Aristophanes Byz. lasen δόλῳ, s. Scholl. Didym.; die Fesseln, in denen Hephästus den Ares fängt, 8, 276; Batrach. 116 ist ξύλινος δ. die Mausefalle. – 2) übh. List, listiger Anschlag; Hom. u. Folgde; καὶ μήδεα Il. 3, 702; πολυμηχανίη τε Od. 23, 321; καὶ μηχαναί Plat. Rep. VIII, 548 a; Ggstz ist offene Gewalt, δόλῳ ἠὲ βίηφιν Od. 9, 406; ἔπεφνε δόλῳ, οὔ τι κράτεΐ γε Il. 7, 142; κατ' ἰσχύν Aesch. Prom. 213; πρὸς βίαν Soph. Phil. 91; den ἁπλοῖ τρόποι entgeggstzt Ar. Plut. 1159; – ähnl. in Prosa.

Greek (Liddell-Scott)

δόλος: ὁ, κυρίως, δόλωμα πρὸς ἁλιείαν τῶν ἰχθύων, δέλεαρ, Ὀδ. Μ. 252· ἐντεῦθεν, πᾶν ἔντεχνον μηχάνημα πρὸς ἐξαπάτησιν ἢ σύλληψιν, οἷον τὸ δίκτυον, ἐν ᾧ ὁ Ἥφαιστος συνέλαβε τὸν Ἄρη, Ὀδ. Θ. 276· ὁ δούρειος ἵππος, αὐτόθι 494, πρβλ. Πίνδ. Π. 2. 71· ὁ ἱστὸς τῆς Πηνελόπης, Ὀδ. Τ. 137· ξύλινος δ., παγὶς πρὸς σύλληψιν μυῶν, Βατραχομ. 116· - καθόλου, πᾶν τέχνασμα ἢ στρατήγημα, πυκινὸν δόλον ἄλλον ὕφαινεν Ἰλ. Ζ. 187, κτλ.· κατὰ πληθ., πανουργίαι, δόλοι καὶ μήδεα Ἰλ. Γ. 202· δόλοισι κεκασμένε Ἰλ. Δ. 339, κτλ.· πρβλ. μέλω ἐν ἀρχῇ. 2) ἀφῃρημένως, δόλος, ἀπάτη, πανουργία, Λατ. dolus, δόλῳ ἠὲ βίῃφι Ὀδ. Ι. 406· ἔπεφνε δόλῳ, οὔτι κράτεΐ γε Ἰλ. Η. 142· οὕτω παρ' Ἀττ., οὐ κατ' ἰσχὺν…, δόλῳ δὲ… Αἰσχύλ. Πρ. 213, πρβλ. χο. 556, κτλ.· δόλοις αὐτόθι 888, Σοφ. Ο. Τ. 960, κτλ.· ἐκ δόλου αὐτόθι Ἠλ. 279· ἐν δόλῳ αὐτόθι Φ. 102· σὺν δόλῳ Αἰσχύλ, Πέρσ. 775, Σοφ. Ἠλ. 279· μετὰ δόλου Ἰσοκρ. 195Ε· ἴδε ἐν λ. ἀπάτη. (Πρβλ. δέλος, δέλεαρ· Λατ. dolus· Παλαιο-Σκανδιν. tâl, Ἀγγλο-Σαξ. tœl· Παλαιο-Γερμ. zâla).

French (Bailly abrégé)

ου (ὁ) :
I. amorce;
II. p. ext. 1 tout objet servant à tromper, piège;
2 ruse, artifice.
Étymologie: R. Δελ, tromper, cf. δέλος, δέλεαρ.

English (Autenrieth)

bait, trick, deceit; ἰχθύσι, Od. 12.252; of the wooden horse, Od. 8.276 ; δόλῳ, ‘by craft,’ ‘stratagem,’ opp. ἀμφαδόν, Od. 1.296; βίηφι, Od. 9.406; pl., wiles, Od. 9.19, , Il. 3.202; δόλον (δόλους) ὑφαίνειν, τεύχειν, ἀρτύειν, τολοπεύειν.

English (Slater)

δόλος
   1 cunning, treachery φῶτας δ' ὀξυρεπεῖ δόλῳ ἀπτωτὶ δαμάσσαις in wrestling (O. 9.91) θυγατέρι ἅντε δόλον αὐτῷ θέσαν Ζηνὸς παλάμαι, καλὸν πῆμα (= ψεῦδος γλυκύ v. 37) (P. 2.39) καὶ τότε γνοὺς Ἴσχυος Εἰλατίδα ξεινίαν κοίταν ἄθεμίν τε δόλον (P. 3.32) τὸν δὴ (sc. Ὀρέσταν) — Κλυταιμήστρας χειρῶν ὕπο κρατερᾶν ἐκ δόλου τροφὸς ἄνελε δυσπενθέος (P. 11.18) ὥς τέ νιν (= Πηλέα) — Ἱππολύτα δόλῳ πεδᾶσαι ἤθελε (N. 5.26) ]αιον δόλον ἀπνευ[ (Pae. 8.87)

Spanish (DGE)

-ου, ὁ clavo Hsch.
-ου, ὁ

• Morfología: [poét. sg. gen. -οιο Opp.C.4.97; plu. dat. -οισι A.R.3.373]
1 cebode pesca ἰχθύσι ... δόλον ... βάλλων Od.12.252, cf. Opp.H.5.355, de caza, para leones, Opp.C.4.108
•trampa para ratones, cepo ξύλινος δ. Batr.(1)116, ἐπεὶ σμίνθοις κρυπτὸν ἔτευχε δόλον Call.SHell.259.16, para comadrejas, Babr.27.1, para leopardos, Opp.H.3.393, para leones, Opp.C.4.97, para pulpos, Opp.H.4.300.
2 engaño, ardid
a) ref. a cosas concr.: al caballo de Troya Od.8.494, AP 9.156 (Antiphil.), Triph.107, 221, a la red con que Hefesto atrapó a Ares y Afrodita Od.8.276, ἐγὼ δὲ δόλους τολυπεύω pero yo devano engaños dice Penélope Od.19.137, δ. ... ἀμήχανος de Pandora, Hes.Op.83, cf. Th.589, cf. E.Rh.215, (νεφέλα) ἅντε δόλον αὐτῷ θέσαν Ζηνὸς παλάμαι una nube que como engaño le dispusieron las mañas de Zeus Pi.P.2.39, δ. στυγερός de la trampa de Medea contra Apsirto, Orph.A.1029;
b) de diversas maquinaciones de dioses y héroes ardid, estratagema εἰδὼς παντοίους τε δόλους de Odiseo Il.3.202, cf. 4.339, δόλον ὑφαίνειν tramar un engaño, Il.6.187, σὸς δ., Ἥρη Il.15.14, Κίρκης δ. Od.23.321, δόλου μεμνημένος αἰεί Zeus del engaño de Prometeo, Hes.Th.562, cf. 175, Sc.30, δόλοις ὀλούμεθ' dice Clitemestra, A.Ch.888;
c) gener. δόλους τ' ἀπάτας τε πολυπλοκίας τ' ἐφίλησαν Thgn.67, (ἑταῖρος) ὅτῳ μή τις ἔνεστι δ. Thgn.416, δ. γυναικήιος Hdt.1.91, κλαίω, στένομαι, καὶ δ. οὐδείς lloro, desfallezco y no hay engaño A.Th.873, μή τις εἴη δ. E.Or.1420, op. ἁπλοῖ τρόποι Ar.Pl.1158, op. ἀρετά AP 7.146 (Antip.Sid.), δόλοι τε καὶ μηχαναί Pl.R.548a, τίς δὲ δ., τίς μῆτις A.R.3.781, cf. Orph.A.842, βασκανία καὶ δ. Plb.4.87.4, δόλοι καὶ ἐπιβουλαί Vett.Val.38.28, ἔλεξε δὲ ὅτι ἐν τοῖς ἱεροῖς φαίνοιτό τις δ. καὶ ἐπιβουλὴ ἐμοί X.An.5.6.29, πάντα δόλον τεύχοισα Theoc.1.50, cf. Plb.5.72.5, πλήρης παντὸς δόλου un mago Act.Ap.13.10, Eu.Marc.7.22, δ. πανοῦργος Vett.Val.235.18, παῦσον ... τοῦ μὴ λαλῆσαι δόλον Basil.M.29.373D, c. gen. obj. εὑρεῖν ... δόλον θήρης descubrir un ardid para cazar Babr.95.48;
d) esp. en dat. con engaño, con malas artes δόλῳ, οὐ ... κράτεΐ γε Il.7.142, δόλῳ ἠὲ βίηφιν Od.9.406, cf. 11.120, A.Ch.556, X.HG 7.1.46, LXX Ex.21.14, Ph.1.557, δόλῳ πεδάσαι Pi.N.5.26, δόλῳ ... κρατεῖν A.Pr.213, μὴ δόλῳ αὐτοὺς προάγοιεν Hdt.9.90, S.OC 1026, σε δόλῳ φρένας ἐξαπατήσας Ar.Pax 1099, cf. Lys.622, ἔειπε τοῖα δόλῳ A.R.3.687, οὐ πορεύσῃ δόλῳ LXX Le.19.16, cf. Ph.2.366, Babr.33.25, δόλῳ ... ἀφήρπασεν αὐχένα κούρης Perseo a la Gorgona, Orph.L.552, δόλῳ καὶ ἀπάτῃ D.H.3.23, δόλῳ καὶ βίᾳ Numen.27.43, tb. en plu. ὁ πατὴρ ἀπώλετο ... δόλοις λαθραίοις Ar.Ra.1143, cf. Eq.686, A.R.3.373, 4.343;
e) δ. πονηρός fraude, alevosía en doc. públicos, esp. en la expr. δόλῳ πονηρῷ y equiv., trad. de lat. dolo malo, dolosamente, con engaño, SEG 35.823.16 (Maronea II a.C.), FD 4.37C.21 (II/I a.C.), χωρὶς δόλου πονηροῦ SEG 39.1180.28 (Éfeso I a.C.), OGI 629.112 (Palmira II d.C.), ἄνευ δόλου πονηροῦ IKnidos 31.2.15 (II/I a.C. a.C.), μετὰ δόλου πονηροῦ IG 12(2).510.9 (Metimna II a.C.), en disposiciones funerar. εἰ δέ τις ... δόλον πονηρὸν ποιήσῃ περὶ τὸ μνημεῖον IKyzikos 1.83.6 (imper.), cf. ISmyrna 210.7 (II d.C.), en un testamento ταύτῃ τῇ διαθήκη δ. πονηρὸς ἀπέστη BGU 326.2.3 (II d.C.);
f) en giro prep. con engaño, con argucias ἐκ δόλου Pi.P.11.18, S.El.279, σὺν δόλῳ A.Pers.775, S.Ai.1245, E.Hec.884, 1269, ἐν δόλῳ S.Ph.102, Amph.Seleuc.71, διὰ ... δόλου Vett.Val.71.28, εἰς δὲ δόλον ἐκάλεσε Ar.Au.333, μετὰ δόλου καὶ τέχνης Isoc.9.36, cf. Plb.4.8.11, συμφρονήσαντες ἐπὶ δόλῳ Plb.3.52.3
•sin engaño, sin dolo ἄνευ τε δόλου καὶ ἀπάτης Hdt.1.69, cf. Plb.7.9.8, ἄτερ δόλου AP 9.241 (Antip.Thess.), δίχα παντὸς δόλου PFlor.294.4 (VI d.C.);
g) δόλου τράπεζα· ἐπὶ τοῦ ἥπατος. σημεῖον ἐν θυτικῇ ref. al lóbulo del hígado que en la adivinación daba los malos augurios, Hsch.
3 engaño, infidelidad amorosa, Pi.P.3.31.

• Etimología: Et. dud.: lat. dolus, osc. ac. dolom pueden ser préstamos. Se ha propuesto la rel. c.: a) aisl. tāl ‘engaño’, ags. tael ‘censura’; b) lat. dolāre, gr. δαιδάλλω q.u.; c) δέλεαρ q.u., pero habría un tratamiento anómalo de la labiovelar.

English (Strong)

from an obsolete primary verb, dello (probably meaning to decoy; compare δελεάζω); a trick (bait), i.e. (figuratively) wile: craft, deceit, guile, subtilty.

English (Thayer)

δόλου, ὁ (from δέλω, to catch with a bait (?); Latin dolus, cf. Curtius, § 271); see δελεάζω above); properly, bait, Homer, Odyssey 12,252; a lure, snare; hence, craft, deceit, guile: οὐκ ἐστι ἐν δόλῳ, there is no deceit under it); 1 Peter 2:(1), 22, and , after λαλεῖν δόλον to speak deceitfully (1 Peter 3:10.

Greek Monolingual

ο και δόλος, το (AM δόλος
Μ και δόλος, το και δόλον, το)
1. η τροφή που στερεώνεται σε αγκίστρι ή παγίδα για να πιάνουν ψάρια, ζώα ή πουλιά, δόλωμα, δέλεαρ
2. κάθε έντεχνο κατασκεύασμα (όργανο ή μέσο) για σύλληψη («ξύλινος δόλος» — ποντικοπαγίδα)
3. τέχνασμα, στρατήγημα, πανουργία
4. τάση, διάθεση για δολίευση, δολιότητα
νεοελλ.
(ως νομ. όρος) η βούληση να παραχθεί παράνομο αποτέλεσμα το οποίο μπορεί να επιφέρει ζημιά σε άλλον
αρχ.
1. κατάσκοπος
2. πάσσαλος.
[ΕΤΥΜΟΛ. Πιθ. ανάγεται σε ΙΕ ρίζα del- «αποβλέπω, σκοπεύω, εκτιμώ». Συνδέεται με τα λατ. dolus, οσκ. dolom, αν αυτά δεν είναι ήδη δάνεια από την Ελληνική (πρβλ. και αρχ. ισλανδ. tal «λογαριασμός, λόγος», tāl «πονηριά, απάτη», αγγλοσαξ. tοēl «επιτίμηση»). Αν υποτεθεί ως αρχική η σημασία «θέλγητρο», τότε ο τ. δόλος μπορεί να συνδεθεί με το δέλεαρ, ενώ λιγότερο πιθανή είναι η σχέση του με το λατ. dolare και το αρχ. ελλ. δαιδάλλω.

Greek Monotonic

δόλος: ὁ, (από √ΔΕΛ, βλ. δέλ-εαρ),·
1. κυρίως, δόλωμα για ψάρια, δέλεαρ, σε Ομήρ. Οδ.· έπειτα, κάθε έντεχνο μέσο για εξαπάτηση ή σύλληψη, όπως ο Δούρειος ίππος, ο ιστός της Πηνελόπης, στο ίδ.· γενικά, κάθε τέχνασμα ή στρατήγημα, κόλπο, «μηχανή», σε Ομήρ. Ιλ.· στον πληθ., πανουργίες, στο ίδ.
2. απάτη, πονηριά, καπατσοσύνη, δόλος, Λατ. dolus, σε Όμηρ., Τραγ.

Russian (Dvoretsky)

δόλος: ὁ1) приманка (ἰχθύσι δόλον κατὰ εἴδατα βάλλειν Hom.);
2) ловушка, западня (τεῦξαι δόλον Hom.; ξύλινος δ., ἣν παγίδα καλέουσι Batr.; δ. δονακόεις Anth.);
3) тж. pl. хитрость, обман, коварство Hom., Aesch. etc.: δόλῳ, δόλοις, ἐκ δόλου и ἐν δόλῳ Soph., σὺν δόλῳ Soph., Eur. и μετὰ δόλου Isocr. хитростью, обманом.