reliquus

Latin > English

reliquus reliqua, reliquum ADJ :: rest of/remaining/available/left; surviving; future/further; yet to be/owed

Latin > English (Lewis & Short)

rĕlĭquus: (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. relinquo, I.,
I that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).
   (a)    With dat.: hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum, Ter. Hec. 4, 1, 55: ut spes nulla reliqua in te siet tibi, id. Eun. 2, 2, 9: potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi, Cic. Fam. 9, 18, 4: quod erant oppida mihi etiam complura reliqua, id. Verr. 2, 2, 27, § 65: quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc., id. ib. 2, 4, 50, § 120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat, Sall. C. 28, 4: reliqua alia optio, Quint. 7, 7, 8.—
   (b)    Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.: neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc., Ter. Hec. 4, 2, 11: ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus, Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22: reliquos hos esse non ex bello ... sed ex tuo scelere, id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and: moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc., id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.): qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit? Cic. Prov. Cons. 4, 7: si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit, id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum (-quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest: numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum, Plaut. Truc. prol. 15: quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom, Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26: addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit, Cic. Off. 1, 18, 59: quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona, Ter. Heaut. 1, 2, 19: quid enim est huic reliqui, quod, etc., Cic. Sull. 31, 89: cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos, id. Fin. 2, 31, 101: quid reliqui habemus praeter, Sall. C. 20, 13: nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit, Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72: Agrigentum, quod belli reliquum erat, i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.: reliqua belli perfecta, id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2: ubi reliquum vitae degere tuto posset, Liv. 39, 13: reliquum dici, id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5: corporis reliqua, Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is: reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum, Vulg. 3 Reg. 11, 41: urbis, id. 1 Par. 11, 8.—
   2    Partic. constructions.
   a Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.: relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos, Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.: reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus, Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so, reliquum est, tuam profectionem amore prosequar, id. ib. 15, 21, 5.—With inf.: nunc hortari modo reliquum est et ire, Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—
   b Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.
   (a)    To leave behind, leave remaining: ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128: quos belli calamitas reliquos fecerat, id. ib. 2, 3, 53, § 126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit, id. Att. 3, 8, 2: si quos fortuna fecisset reliquos, Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.: quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat, Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27: duarum mihi civitatum reliquos feci agros, i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, β fin. supra): quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc., Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89: quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc., id. Sull. 32, 89.— Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse, have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1: quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit, id. Verr. 2, 3, 48, § 115: hi milites nihil reliqui victis fecere, Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4: quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant, id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35: ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc., Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—
   (b)    To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians; also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt, omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.: prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri, Sall. J. 76, 4: me nihil reliqui fecisse, quod, etc., Nep. Att. 21, 5: nihil reliqui faciunt, quominus, etc., Tac. A. 1, 21 fin.—
   B In partic.
   1    Of time, that is left or remains, future, subsequent: spe reliquae tranquillitatis, Cic. Sest. 34, 73: reliquae vitae dignitas, id. Fam. 10, 3, 2: reliqua et sperata gloria, id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128: reliquum in tempus, id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf. so, reliquum tempus (opp. praesenti bello), Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.: numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor, in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—
   2    In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear: reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom, Varr. L. L. 5, § 175 Müll.: nunc quod reliquom restat, volo persolvere, Plaut. Cist. 1, 3, 40: quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo, id. ib. 2, 1, 30: rationes putare argentariam ... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet, Cato, R. R. 2, 5: erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum, Ter. Phorm. 1, 1, 3: ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent, Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.: maxime me angit ratio reliquorum meorum, id. ib. 16, 3, 5: cum tanta reliqua sint, id. ib. 16, 15, 4; 15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt, Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so, reliqua trahere, ib. 26, 7, 46: computare, ib. 40, 7, 34: in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum), Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.: nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint, Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder: accipite reliquom, alieno uti nil moror, Plaut. Capt. prol. 16; cf. also the passage cited above, id. Cist. 1, 3, 40.
II Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).
   (a)    Plur.: murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus, Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22: decemviros ... reliquos magistratus, id. ib. 2, 31, 54; cf.: Servilius consul reliquique magistratus, Caes. B. C. 3, 21: sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum, Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3: ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum, id. Rep. 2, 23, 43: res capitales et reliquas omnes judicabant iidem, id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16: ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit, Caes. B. G. 2, 10: oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt, id. ib. 1, 5: octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat, Sall. C. 59, 2.—As subst.: princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc., the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7: in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc., id. Att. 16, 15, 1: aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt, Just. 2, 2, 7: deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc., Cic. Univ. 11; cf. thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum, and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.: Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare, id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124: si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum, Cic. Rep. 2, 44, 71: audi reliqua, Plaut. As. 4, 1, 46: age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur, id. Poen. 3, 4, 8: reliqua vaticinationis brevi esse confecta, Cic. Div. 1, 32, 68: aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua, and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124; but post-class.: et reliqua, Vop. Firm. 5 fin.—
   (b)    Sing.: corpore relicuo pugnam caedesque petessit, Lucr. 3, 648 Lachm.: equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc., Cic. Rep. 2, 22, 39: scribit Labieno ... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam, Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18: neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum, id. ib. 3, 3: militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus, Cic. Att. 5, 20, 5: jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere, id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.: paene oblitus sum, reliquom dicere, Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103: reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit, Suet. Ner. 34: haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis, as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so, quod reliquum est, id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.: de reliquo quid tibi ego dicam? Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

Latin > French (Gaffiot 2016)

rĕlĭquus⁷ (rĕlĭcŭus), a, um (relinquo),
1 qui reste, restant : ex ea familia reliquus est M. Titurius Rufus Cic. Fam. 13, 39, de cette famille il reste M. Titurius Rufus, cf. Cic. Clu. 22 ; Verr. 2, 3, 124 ; nulla deprecatio est ei reliqua Cic. Verr. 2, 4, 120, il ne lui reste aucun moyen d’écarter le châtiment, cf. Cic. Verr. 2, 2, 65 ; Fam. 9, 18, 4 ; moriar, si præter te quemquam reliquum habeo, in quo... Cic. Fam. 9, 15, 2, que je meure, si à part toi il me reste qqn chez qui... ; aliquid (alicui) reliquum facere Cic. Att. 3, 8, 2, laisser qqch. (à qqn), cf. Cic. Verr. 2, 3, 128 ; duarum mihi civitatum reliquos feci agros Cic. Verr. 2, 3, 104, je me suis laissé (réservé) pour la fin de mon exposé les terrains de deux cités ; v. reliquum ; ab utrisque nihil reliquum fieri Sall. J. 76, 4, des deux côtés rien n’était négligé || [en parl. du temps qui reste à venir] futur : reliqua gloria Cic. Q. 1, 1, 43, une gloire à venir ; in reliquum tempus Cæs. G. 1, 20, 6, à l’avenir ; [de même] in reliquum Liv. 23, 20, 6, etc.
2 le reste d’une chose : reliqua oratio tua Cic. Fin. 2, 85, le reste de ton exposé ; relicuus populus Cic. Rep. 2, 39, le reste du peuple ; reliqua Ægyptus Cic. Att. 2, 5, 1, le reste de l’Égypte ; quod reliquum est Cic. Att. 16, 15, 3, pour ce qui est du reste, cf. Cic. Fam. 13, 72, 2 ; Planc. 11 ; de reliquo Cic. de Or. 1, 100, même sens || reliqui reges Cic. Rep. 2, 11, le reste des rois, les autres rois, cf. Cic. Rep. 2, 22 ; 2, 54 ; 6, 17 ; etc. ; hunc cum reliquis rebus locum probarat, tum quod... Cæs. G. 6, 32, 5, il avait choisi ce lieu, entre autres motifs, parce que... ; cf. Cæs. G. 2, 10, 5 || reliqui Cic. Rep. 2, 21, les autres, cf. Cic. Leg. 3, 20 ; Phil. 2, 30 ; reliqui omnes Cic. Planc. 99 ; omnes reliqui Cic. Pomp. 29, tous les autres ; pl. n., reliqua Cic. Fin. 2, 106, le reste des choses, le reste, cf. Cic. Rep. 2, 70 ; reliqua vaticinationis Cic. Div. 1, 68, le reste de la prédiction ; [adverbial^t] reliqua Cic. Q. 1, 3, 10, quant au reste. toujours chez les com. relicuus (-cuos), avec quatre syllabes ; de même Lucr. 2, 955 (relicui) et 3, 648 (relicuo).

Latin > German (Georges)

reliquus (relicuus), a, um (relinquo), zurückgelassen, übriggeblieben, übrig, teils von dem, was jmdm. übh. noch bleibt, teils als Rest von einem Ganzen, I) eig.: A) im allg.: si qua spes reliqua est, Cic.: familia, ex qua reliquus est Rufus, zurückgeblieben, noch übrig ist, Cic. – subst., α) Plur. reliqui m. Genet., der Rest, reliqui peditum, Liv.: reliqui caesorum, Tac. – β) reliquum, ī, n. u. Plur. reliqua, ōrum, n., das Übrige, der Rest, de (in betreff) reliqno, Cic. u. Plin.: quae reliqui summa fuit, Cic.: quod belli reliquum erat, Liv.: nec quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit, Liv. – reliqua belli perficere, Liv.: reliqua belli exstinguere, Tac. – Besondere Verbindungen: reliquum est m. folg. ut u. Konj., nun ist noch übrig, daß usw., Cic.; so auch reliquum est m. Infin., Cic. ad Att. 7, 5, 5. Sall. hist. fr. 3, 61 (82), 2. Ps. Sall. de rep. 1, 8, 10: nihil est reliqui, nichts bleibt übrig, Cic.: reliquum habere alqm, übrig haben, Cic.: reliquum facere, übrig lassen, quod fortuna reliqui fecit, übrig gelassen, Cic.: agros reliquos feci, habe übergangen, Cic.: dafür auch velle alqd reliquum esse, Cic.: ferner nullum munus cuiquam reliquum fecisti, hast keinen Dienst jmdm. übrig gelassen, hast sie alle erfüllt, Cic.: prorsum ab utrisque nihil relicum fieri, man ließ es auf beiden Seiten an nichts fehlen, Sall.: dah. nihil reliqui facere, teils = nichts übrig lassen, Cic., teils = nichts unterlassen, Nep. u. Caes. – B) insbes.: 1) als t. t. der Geschäftsspr., von einer Schuld noch rückständig, übrigbleibend, quod reliquum restat persolvere, Plaut.: pecuniam reliquam ad diem solvere, Cic. – subst., reliquum, ī, n. u. gew. Plur. reliqua, ōrum, n., der rückständige Rest, der Rückstand, in reliquum omne, ICt.: accipite reliquum, übtr., den Schluß der Erzählung, Plaut.: cum tanta reliqua sint, Cic.: reliqua creverunt, Plin. ep.: reliqua trahere, habere, debere, im Rückstande bleiben, restieren, ICt. – 2) in bezug auf die Zeit, übrig, künftig, gloria, Cic.: tempus, Nep.: in reliquum tempus, Cic., od. bl. in reliquum, Liv., auf das Künftige: neutr. subst., der Rest, reliquum noctis, Liv. 2, 64, 11: reliquo aestatis, Sen. nat. qu. 4, 1, 2. – II) übtr., vom anderen Teile eines Ganzen als Rest gedacht, übrig, ander, im Plur. = die übrigen, anderen, α) Sing.: r. pars exercitus, Caes.: r. exercitus, Nep.: r. multitudo, Cic. – ex omni reliquo, dem ganzen übrigen Teil, Cic.: quod reliquum est, in betreff des übrigen, Cic.: u. so de reliquo, Cic. – β) Plur.: r. reges, Cic. – reliqui omnes, alle übrigen, Cic.: reliqua (das übrige) differamus in posterum, Cic. – aderat ianitor carceris et carnifex praetoris, reliqua, u. so weiter, Quint.: u. so et reliqua, Vopisc. – dagegen reliqua = in betreff des übrigen, übrigens, Cic. ad Q. fr. 1, 3, 10. – / Bei einigen Dichtern (bei den Komikern immer) u. nach sehr guten Hndschrn. auch in Prosa viersilbig relicuus, s. Lachm. zu Lucr. 5, 679. p. 305 sq.

Latin > Chinese

reliquus, a, um. adj. :: 剰者。多餘者。Reliqui nihil fecit de bonis 其田宅毫無遺。Nihil reliqui feci 吾未遺餘力。Quos belli calamitas reliquos fecerat 此戰災中所剩之兵。De reliquo 其餘。Reliquum est ut moriamur 吾等惟有死耳。