nihil
Latin > English (Lewis & Short)
nĭhil: or (ante-class. and post-Aug.) contr. nīl, n.
I indecl.; and nĭhĭlum, or contr. nīlum, i, n. ne-hilum, not the least; v. hilum.
I nĭhil, nothing: nihil est agriculturā melius, nihil uberius, Cic. Off. 1, 42, 151: de re publicā nihil loquebantur, id. Q. Fr. 3, 8, 4.—
(b) Nihil agere, to accomplish nothing: nil agis, Plaut. Trin. 4, 2, 134: nihil agis dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum, Cic. Tusc. 2, 25, 61: nihil ergo agebat Q. Maximus? nihil L. Paulus? ceteri senes nihil agebant? id. Sen. 6, 15; id. Rosc. Am. 45, 131; Hor. S. 1, 9, 15; Luc. 7, 809; Vell. 2, 66, 3.—In like manner, nihil per aliquem (sc. agere): nihil per Senatum, multa et magna per populum et absente populo et invito, Cic. Phil. 1, 2, 6; Tac. Agr. 19.—
(g) Of persons: victor, quo nihil erat moderatius, Cic. Fam. 4, 4, 2: ita tibi persuadeas, mihi te carius nihil fuisse, id. ib. 14, 3, 5: nihil est tam miserabile, quam ex beato miser, id. Part. 17, 57; Tac. H. 1, 79; Nep. Alcib. 1, 1.—
(d) Nihil, nec. . nec (without destroying the negation): nihil me nec subterfugere voluisse reticendo, nec obscurare dicendo, Cic. Clu. 1, 1; v. neque.—（ε) Nihil non, everything: nihil non ad rationem dirigebat, Cic. Brut. 37, 140: nihil non arroget armis, Hor. A. P. 122; Nep. Att. 19, 3.—（ζ) Non nihil and haud nihil, something, somewhat: non nihil, ut in tantis malis, est profectum, Cic. Fam. 12, 2, 2: non nihil me consolatur, cum recordor, id. ib. 4, 14, 2: haud nihil, Ter. Eun. 4, 2, 13: haud nihil ambigam, I may be somewhat in doubt, Liv. 1, 3.—（η) Nihil quidquam or nihil unum, nothing whatever, nothing at all: nil ego tibi hodie consili quicquam dabo, Plaut. Bacch. 4, 9, 113: sine studio nihil quidquam egregium nemo umquam assequetur, Cic. de Or. 1, 30, 134: Rhodiis ut nihil unum insigne, ita omnis generis dona dedit, Liv. 41, 20, 7: si nihil aliud, if there were nothing else, id. 3, 19, 7; 30, 35, 8.—（θ) With gen.: nihil mali, Cic. Att. 8, 4, 2: nihil novi, id. Fam. 2, 14, 1: nihil humanarum rerum, id. Red. Quir. 5, 1: nihil est lucri quod me hodie facere mavelim, quam, Plaut. Bacch. 4, 8, 18.—Adjectives also, of the second declension as well as of the third, are not unfrequently joined to nihil in the same case, as nihil honestum, lautum, forte, illustre: nihil exspectatione vestrā dignum dico, Cic. de Or. 1, 31, 137.—（ι) Nihil, or mhil aliud, with nisi, quam, praeter, praeterquam, etc., nothing else than, nothing except, nothing but: tu, quantus quantus, nihil nisi sapientia es, Ter. Ad. 3, 3, 40: amare nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames, Cic. Lael. 27, 100: si nihil aliud fecerunt, nisi rem detulerunt, etc., id. Rosc. Am. 37, 108: ut nihil aliud, quam de hoste cogitet, id. Imp. Pomp. 22, 64: nihil tibi deest praeter voluntatem, nothing except, id. Fam. 4, 7, 3: puto te existimare, me ex his miseriis nihil aliud quaerere, nisi ut homines intellegant, etc., id. ib. 2, 16: qui nihil praeterquam de vitā cogitarent, Auct. B. Alex. 8.—Sometimes, in this connection, elliptically: Herdonius, si nihil aliud, hostem se fatendo prope denuntiavit, ut, etc., Liv. 3, 19, 6: si nihil aliud, vulneribus certe ferrum hostile hebetarent, id. 30, 35, 8: illā quidem nocte nihil praeterquam vigilatum est in urbe, id. 3, 26; Suet. Aug. 83.—Hence, as adv.: nihil aliud quam, only: nihil aliud quam prendere prohibito, Liv. 2, 29, 4: is intromissus in castra nihil aliud quam hoc narrāsse fertur, id. 2, 32, 8: nihil aliud quam in populationibus res fuit, id. 2, 49, 9 al.—（κ) Nihil ... quin or quominus, nothing whereby: nihil praetermisi ... quin Pompeium a Caesaris conjunctione avocarem, I have omitted nothing that might separate, Cic. Phil. 2, 10, 23: nihil moror, quominus decemviratu abeam, Liv. 3, 54: nihil facere oportet, quominus excedat, etc., Cels. 3, 27, 4.—（λ) Nihil est quod, cur, quamobrem, etc., there is no reason why I (you, etc.) need not: nihil est jam, quod tu mihi succenseas, Plaut. Merc. 2, 2, 46: nihil est, quod adventum nostrum extimescas, Cic. Fam. 9, 26, 4: sed ego nunc nil est, cur me morer, Plaut. Poen. 4, 2, 102: nihil est, cur advenientibus te offerre gestias, Cic. Fam. 6, 20, 1: nihil excogitem, quamobrem Oppianico damnari necesse sit? id. Clu. 26, 70.—（μ) Nihil est, ut, there is nothing that: nihil fuit in Catulis, ut eos exquisito judicio putares uti litterarum, Cic. Off. 1, 37, 133.— (ν) Nihil est, it is of no use, to no purpose, in vain: at ego ab hac puerum reposcam, ne mox infitias eat. Nihil est. Nam ipsa haec ultro, ut factum est, fecit omnem rem palam, Plaut. Truc. 4, 3, 76: at nihil est, ignotum ad illum mittere: operam luseris. id. Capt. 2, 2, 94; Hor. S. 2, 3, 6.—In a question: usque adeo nihil est, quod nostra infantia caelum hausit Aventini? Juv. 3, 84.—（ο) Nihil ad me (sc. pertinet): recte an secus, nihil ad nos: aut si ad nos, nihil ad hoc tempus, Cic. Pis. 28, 68; cf. Ter. And. 1, 2, 16; also, nihil ad, nothing to, nothing in comparison with: nihil ad Persium, Cic. de Or. 2, 6, 25; id. Leg. 1, 2, 6: nihil ad tuum equitatum, Caesar, sed ex eis, quos habuit, electos, id. Deiot. 8, 24.— (π) Nihil minus, nothing less so, i. e. by no means, not at all: cadit ergo in virum bonum mentiri, fallere? nihil minus, Cic. Off. 3, 20, 81: an Gallos existimatis hic versari animo demisso atque humili? nihil vero minus, id. Font. 11, 23.—（ρ) Nihil dum, nothing as yet: quamquam nihil dum audieramus, nec ubi esses, nec, etc., Cic. Fam. 12, 7, 2; id. Att. 7, 12, 4.—（ς) Nihil mihi cum illo est, I have nothing to do with him: tecum nihil rei nobis Demipho est, Ter. Phorm. 2, 3, 74; Ov. F 2, 308.—（τ) Nihil esse, to be nothing or nobody, to have no power, to be of no use, Cic. Div. in Caecil. 14, 47; id. Fam. 7, 27, 2; 7, 33, 1; Ter. And. 2, 1, 14: aliquem nihil putare, to esteem meanly, Cic. Sest. 53, 114 (B. and K. nihili): accepimus eum nihil hominis esse, a worthless fellow, id. Tusc. 3, 32, 77; but de Attio Dionysio nihil puto esse, nothing about him, i. e. no news of him, id. Fam. 12, 30, 5.—（υ) Aut nihil aut paulum, little or nothing (Gr. ὀλίγον ἠ οὐδέν): aut nihil aut paulo cui tum concedere digna, Cat. 68, 131.—
B Adverb.
1 Not (as a strengthened non), in nothing, in no respect, not at all: me nihil poenitet, Plaut. Bacch. 5, 2, 63; id. Mil. 4, 2, 16: conjecturā nihil opus est, Cic. Rosc. Am. 37, 107; Ter. And. 4, 1, 14: beneficio isto legis nihil utitur, Cic. Agr. 2, 23, 61: de fratre nihil ego te accusavi, id. Fam. 14, 1, 4: Thebani nihil moti sunt, Liv. 42, 46; 3, 65; 6, 38; 49; Sall. C. 16, 5: nihil miror, Quint. 2, 17, 15; 6, 1, 38.—
2 To no purpose, in vain: herele hanc quidem Nihil tu amassis: mihi haec desponsa est, Plaut. Mil. 4, 2, 16.—
3 For no reason: quorsum tandem aut cur ista quaeris? M Nihil sane, nisi ne nimis diligenter anquiras, Cic. Leg. 1, 1, 4. —
II nĭhĭlum, i (contr. form nīlum, Lucr. 1, 159; Hor. S. 1, 5, 67), n., nothing: erit aliquid, quod aut ex nihilo oriatur, aut in nihilum subito occidat, Cic. Div. 2, 16, 37: ut de nihilo quippiam fiat, id. Fat. 9, 18: interire in nihilum, id. Ac. 1, 7, 27: venire ad nihilum, id. Fam. 11, 12, 1: ad nihilum recidere, id. Phil. 7, 8, 27: quam mihi ista pro nihilol id. Att. 14, 9, 1: aliquid pro nihilo putare, id. Div. in Caecil. 7, 24; cf. id. Verr. 2, 2, 16, § 40.—
(b) Nihili, of no value, worthless: quem putamus esse non hili, dicimus nihili, Varr. L. L. 10, § 81 Müll.; cf.: nihili, qui nec hili quidem est. Paul. ex Fest. p. 175 Müll.: unde is nihili? ubi fuisti? Plaut. Cas. 2, 3, 29: nihili est autem suum Qui officium facere immemor est. id. Ps. 4, 7, 2: homo nihili factus, unmanned, id. Mil. 5, 16.—Hence, nihili pendere or facere, to esteem as nothing, Plaut. Men. 5, 7, 4; id. Ps. 4, 7, 1; Ter. Eun. 1, 2, 14.—
(g) De nihilo, for nothing, without cause or reason, Plaut. Curc. 4, 1, 17: mali rem exempli esse, de nihilo hospites corripi, Liv. 34, 61; 30, 29.—
(d) Nihilo, with compp., by nothing, no: nihilo pluris, quam si, etc., no more than if, etc., Plaut. Bacch. 3, 4, 21: nihilo minus, id. Men. 5, 5, 49: Phaedriae esse nilo minus amicum quam Antiphoni, Ter. Phorm. 4, 2, 7 (but minus nihilo, less than nothing, id. ib. 3, 3, 2): nihilo benevolentior, Cic. Fam. 3, 12, 4: nihilo major, id. ib. 6, 3, 4: nihilo tamen setius, Caes. B. G. 5, 4 and 7: nihil segnius, Liv. 6, 38.—Esp. as adv.: nĭhĭlō mĭnus, or, in one word, nĭhĭlōmĭnus, none the less, no less, nevertheless, notwith standing.
1 In gen.: minus dolendum fuit re non perfectā, sed puniendum certe nihilo minus, Cic. Mil. 7, 19; id. Phil. 5, 9, 26; Quint. 8, 3, 85.—
2 With si, etsi, quamvis, quamquam, ut, etc.: in iis rebus, quae nihilo minus, ut ego absim, confici possunt, Cic. Fam. 10, 2, 2: nihilo minus eloquentiae studendum est, etsi ea quidam perverse abutuntur, id. Inv. 1, 4, 5; Caes. B. C. 3, 17: alia sunt, quae quamvis nolit accidere, nihilominus laudat, Sen. Ep. 66, 44: si nihil fiet, nihilominus, etc., Cato, R. R. 39, 2.—
3 Strengthened by tamen: nihilominus ego hoc faciam tamen, Ter. Heaut. 5, 3, 10; Cic. Fam. 4, 13, 5; Caes. B. C. 3, 17.—（ε) Nihilo aliter, no otherwise: ego isti nihilo sum aliter ac fui, Ter. Phorm. 3, 2, 45.—
B Transf., adverb., for non, not, by no means: nihilum metuenda timere, Hor. S. 2, 3, 53. —
III nīl, nothing, no (rare and mostly poet.; in Cic. not at all): nil intra est oleam, nil extra est in nuce durum, Hor. Ep. 2, 1, 31; id. C. 4, 4, 73: nil sanguinis, no drop of blood, Ov. M. 13, 266: nil sui, nothing proper, id. ib. 3, 435; Vulg. Prov. 10, 2 (in Caes. B. G. 5, 29, the true reading is nihil): hoc ridere meum, tam nil, nulla tibi vendo Iliade, such a trifle, Pers. 1, 122.—
B Transf. as adv., not at all, by no means: nil opus est verbis, Lucr. 5, 263: ut nil umor abundet, id. 5, 265; 1, 266: nil pictis timidus navita puppibus Fidit, Hor. C. 1, 14, 14.—
nīlum, abl. nīlo, nothing (Lucretian): ad nilum revorti, Lucr. 1, 237; so id. 1, 673; 791; 797; 2, 756; 864: nil igitur fieri de nilo posse, id. 1, 205; 266.
Latin > French (Gaffiot 2016)
nĭhĭl,⁴ et nīl, n. (nĕ, hīlum, pas un hile), indécl. [rôle de subst. et d’adv.].
I subst., rien :
1 nihil agere Cic. CM 15, ne rien faire ; nihil est melius Cic. Off. 1, 151, rien n’est meilleur ; nihilne præterea diximus ? Cic. Ac. 2, 79, n’ai-je rien dit de plus ? || victor, quo nihil moderatius Cic. Fam. 4, 4, 2, un vainqueur, dont rien ne surpasse la modération ; Crasso nihil statuo fieri potuisse perfectius Cic. Br. 143, j’estime que rien ne pouvait arriver alors à plus de perfection que Crassus, cf. Cic. Fam. 16, 5, 2, etc. || [avec gén.] : nihil periculi, sceleris, litterarum Cic. Domo 58 ; Marc. 21 ; Att. 1, 2, 1, pas de danger (aucun danger), aucun crime, aucune lettre ; nihil novi, integri Cic. Balbo 17, rien de nouveau, d’intact || [accord de l’adj.] : nihil egregium Cic. de Or. 1, 134, rien de remarquable ; nihil est unum uni tam simile Cic. Leg. 1, 29, nulle chose n’est aussi semblable chacune à chacune ; nihil unum insigne Liv. 41, 20, 7, pas une seule chose remarquable ; nihil aliud Cic. Fin. 4, 46, rien d’autre ; nihil miserabile Cic. Or. 64, rien de pathétique
2 [tours particuliers] a) nihil renforcé par nec... nec... : nihil nec obsignatum nec occlusum Cic. de Or. 2, 248, rien ni de scellé ni d’enfermé, cf. Cic. Clu. 1, v. nec ; b) nihil repris par nec : nihil triste nec superbum Liv. 2, 30, 5, rien de pénible ni de tyrannique ; nihil silvæ neque ad insidias latebrarum Liv. 27, 41, 4, pas de bois ni de cachettes à embuscades ; nihil pensi neque moderati Sall. C. 12, 2, rien de pesé ni de ménagé ; c) nihil est cur, quamobrem, quod, il n’y a pas de raison pour que ; v. ces mots ; nihil fuit in Catulis, ut... putares Cic. Off. 1, 133, il n’y eut rien chez les Catulus pour faire croire ; d) nihil ad te, ad me [s.-ent. attinet ], cela ne me, ne te concerne pas ; cela ne m’importe, ne t’importe pas, cf. Cic. Pis. 68 ; de Or. 2, 139 ; quando id faciat, nihil ad hoc tempus Cic. Or. 117, à quel moment il doit le faire, cela ne m’intéresse pas maintenant ; e) nihil ad = rien en comparaison de : sed nihil ad Persium Cic. de Or. 2, 25, mais ce n’était rien au regard de Persius, cf. Cic. Leg. 1, 6 ; Dej. 24 ; f) nihil non, tout le possible, tout sans exception : Cic. Br. 140, etc. || non nihil, qqch. : Cic. Fam. 4, 14, 2, etc., ou haud nihil Ter. Eun. 641 ; g) nihil nisi, nihil aliud nisi, rien que, rien d’autre que, v. nisi ; nihil aliud quam, même sens, ou adv. = seulement : Liv. 2, 29, 4 ; 2, 49, 9 ; 27, 18, 11, etc. ; h) si nihil aliud [ellipt.], à défaut d’autre chose, faute de mieux : Liv. 30, 35, 8 ; i) nihil... quin, quominus : nihil prætermisi, quin Pompeium a Cæsaris conjunctione avocarem Cic. Phil. 2, 23, je n’ai rien négligé que je ne détourne Pompée de s’unir à César, pour détourner... ; nihil moror quominus abeam Liv. 3, 54, 4, je n’hésite pas à me retirer ; j) nihil minus Cic. Off. 3, 81, pas du tout, il n’y a rien qui soit moins exact
3 rien = néant, nullité, zéro : ille alter nihil ita est, ut Cic. Att. 1, 19, 4, le second est le néant à un point que, cf. Cic. Fam. 7, 27, 2 ; 7, 33, 1 ; Cæcil. 47 ; nihil hominis esse Cic. Tusc. 3, 77, n’être pas un homme || nihil est, il n’y a rien, c’est le néant = tu ne dis rien : Cic. Amer. 58 ; Hor. S. 2, 3, 6 || nihil est, c’est inutile : Pl. Truc. 851, etc. ; nihil est mittere Pl. Capt. 344, il est inutile d’envoyer.
II adv., en rien, pas du tout : beneficio isto legis nihil utitur Cic. Agr. 2, 61, il ne se sert pas du tout de ce bienfait de la loi ; cum est intellectum nil profici [pass. imp.] Cic. Tusc. 3, 66, quand on a compris qu’on n’avance à rien ; nihil ea re commovetur Cæs. G. 1, 40, 12, cela ne l’émeut pas du tout ; nihil jam Cæsaris imperium exspectabant Cæs. G. 2, 20, 4, ils n’attendaient plus du tout les ordres de César || non nihil tuam prudentiam desidero Cic. Lig. 10, je regrette quelque peu ta prudence habituelle. nĭhīl Ov. M. 7, 644 ; P. 3, 1, 113.
Latin > German (Georges)
nihil (zsgz. nīl), n. indecl. (aus nihilum), nichts, I) subst.: A) nichts, n. loqui, Cic.: n. agere, Cic.: in einem Vergleiche auf eine Person bezogen, victor, quo n. erat moderatius, Cic.: vir nihil minus quam ad bella natus, zu nichts weniger als usw., Liv. epit. – mit Genet. eines Subst. od. eines subst. gebrauchten Adi. gen. neutr. der zweiten Dekl., n. rerum humanarum, Cic.: n. mali, Cic.: nihil veri, nihil sancti, kein Wahrheitsgefühl, kein Sinn für Recht, Liv.: doch stehen die Adii. der zweiten Dekl. nicht selten auch, wie die der dritten, in gleichem Kasus dabei, n. honestum, n. forte, Cic. – mit ex u. Abl., quosdam ex debito aliquantum, quosdam nihil reposuisse, Plin. ep. – Besondere Wendungen u. Verbindungen: a) nihil agere, s. agono. II, B, 2, a u. b (Bd. 1. s. 267). – b) n. mihi est cum alqo, ich habe mit einem nichts zu schaffen, Ter. u. Ov. – c) n. est, cur, quamobrem, quod, es ist kein Grund vorhanden, warum od. daß, n. est, cur gestias, Cic.: n. est, quod extimescas, Cic.: so auch n. est, ut, Cic. – d) n. ad me attinet, es geht mich nichts an, Ter.: auch ohne attinet, zB. n. ad te! Ter.: n. ad nos, Cic.: so auch n. ad rem, es tut nichts zur Sache, Cic.: doch auch n. ad alqm, nichts gegen einen, nichts in Vergleich mit einem, Cic. – e) n. non, alles mögliche, alles ohne Ausnahme, nihil non efficere posse, Nep.: n. mali non inest, alles mögliche Böse, Cic.: aber non n., etwas, einiges, Cic.: u. mit Genet., non nihil temporis, einige Zeit, Nep.: haud n., Ter. – f) n. nisi, nichts als, Ter. u. Cic.: n. aliud nisi, nichts anderes als, Cic.: n. aliud quam, n. praeterquam, nur, bloß, Liv. – g) si n. aliud, wenn's auch sonst nichts wäre, Liv.; s. Weißenb. Liv. 3, 19, 6. – h) nihil... quin, quo minus, zB. nihil agis, quin ego audiam, Cic.: n. praetermisi, quin avocarem, ihn abzuhalten, Cic.: n. moror, quo minus abeam, Liv.: n. facere oportet, quo minus quidquid est puris excedat, man muß alles anwenden, um allem vorhandenen Eiter den Ausfluß zu verschaffen, Cels. – i) nihil nimis = ουδὲν ἄγαν, halte Maß, Ter. heaut. 519. – k) aut nihil aut paulo, nichts oder wenig (griech. ὀλίγον ἤ ουδέν), aut nihil aut paulo cui tum concedere digna, Catull. 68, 131. – B) prägn., ein Nichts, n. esse, so viel od. so gut wie nichts sein, nichts bedeuten, nichts vermögen, Cic., nichts zu bedeuten haben (v. Unerheblichem), Ter. u. Sen. (s. Wagner Ter. heaut. 309): nec n. est, nec omnia haec sunt, es ist zwar etwas, aber nicht alles an dem, Ter.: alqm n. putare, für nichts halten, gering schätzen, Cic.: n. hominis est, es ist nichts an dem Manne, Cic.: n. est, damit ist's vorbei, Ter.; od. damit ist es nichts, es ist vergeblich, zwecklos, Komik. u. Hor.; auch m. folg. Infin., Plaut. (s. Brix Plaut. capt. 341): n. dicunt, sie sagen nichts = nichts Haltbares, Cic. – II) adi. nur in den Verbindungen: n. quicquam, Cic., od. n. unum, Liv., ein verstärktes nihil: auch n. negotium (st. nullum neg.), Symm. – III) adv. (als Acc.) 1) in nichts, gar nicht, n. cedimus Graeciae, Cic.: beneficio n. utitur, Cic.: n. opus est, Ter.: so auch non nihil, einigermaßen, Cic. – 2) aus keinem Grunde, aus keiner Ursache, nihil nisi, Cic.: nihil aliud quam, aus keiner anderen Ursache, Liv. – 3) um nichts, umsonst, vergeblich, Plaut. – zsgz. Form nīl, Hor. u.a. Dichter (in der klassischen Prosa zweifelhaft). Bei Plautus u. Ovid auch nĭhīl gemessen, s. Lachm. Lucr. 1, 159. p. 27 sq.
Latin > English
nihil undeclined N N :: nothing; no; trifle/thing not worth mentioning; nonentity; nonsense; no concern