ἀλείφω

English (LSJ)

Hdt.3.8, etc.: fut.

   A -ψω LXX Ex.40.15, (ἐξ-) E.IA1486, Pl.R.386c: aor. ἤλειψα Hom., Att., Ep. ἄλειψα Od.12.177: pf. ἀλήλῐφα (ἀπ-) D.52.2):—Med., fut. -ψομαι Th.4.68: aor. ἠλειψάμην Att., Ep. ἀλ- Il.14.171:—Pass., fut. ἀλειφθήσομαι (ἐξ-) D.25.73: aor. 1 ἠλείφθην Hp.Morb.4.54, Pl.Ly.217c, etc.: aor. 2 ἐξ-ηλίφην v.l. in Pl.Phdr.258b, (ἀπ-) D.C.55.3: pf ἀλήλιμμαι Th.4.68, (ἐξ-, ὑπ-) D.25.70, X.Oec.10.6 (-ει- is freq. found in pf. forms in codd.): (ἀ-, euph., λιπ-, cf. λίπος):—anoint the skin with oil, as was done after bathing, Act.referring to another, Med. to oneself, λοῦσαι κέλετ' ἀμφί τ' ἀλεῖψαι Il.24.582; Hom. elsewh. always adds λίπα or λίπ' ἐλαίῳ (v. sub λίπα), πάντα λοέσσατο καὶ λίπ' ἄλειψεν Od.6.227; λοεσσαμένω καὶ ἀλειψαμένω λίπ' ἐλαίῳ Il.10.577, cf. 14.171, 18.350: later of anointing for gymnastic exercises, λίπα μετὰ τοῦ γυμνάζεσθαι ἠλείψαντο Th.1.6; generally, λίπα ἀλείφεσθαι Id.4.68; βακκάρι ῥῖνας Hippon.41; of anointing the sick, Men.Georg.60, cf. Ep.Jac.5.14.    2 supply oil for gymnasts, ἀλειφούσης τῆς πόλεως CIG (add.) 1957g (Maced.); ἀ. πανήγυριν, ἔθνη, Inscr.Magn.163, OGI533.47 (Ancyra); οἱ -όμενοι youths undergoing gymnastic training, ib. 339.72 (Sestos), etc.; οἱ ἀ. ἐν τῷ γυμνασίῳ ib.764.5 (Pergam.), al.; ἀλείφεσθαι παρά τινι to attend a gymnastic school, Arr.Epict.1.2.26.    3 polish, τράπεζαν Diph.74; δακτύλιον Thphr.Char.21; ἀγάλματα Artem.2.33.    4 metaph., prepare as if for gymnastics, encourage, stimulate, instigate, Demad.17, Pl. ap. D.L.4.6; ἐπὶ τὴν πολιτικὴν ἀγωνίαν Phld.Rh.2.59 S.; τινὰ ἐπὶ τὸν Κλώδιον App.BC2.16, cf. Plu.Them.3; τινὰ κατά τινος Ph.1.549; τινὰ ἐπὶ φαρμακείαν App.Mac.11.7:—Pass., τοὺς -ομένους ἐπί τι Phld.Rh.2.158 S.    II daub, plaster, besmear, οὔατα ἀλεῖψαι stop up ears, Od.12.47,177,200; ἀ. αἵματι Hdt.3.8; μίλτῳ X.Oec.10.5; ψιμυθίῳ Pl.Ly.217d; κυανῷ Paus.5.11.5.

German (Pape)

[Seite 92] (λίπος), salben; Hom. sechsmal, Iliad. 14, 171. 175 ἀλείψατο δὲ λίπ' ἐλαίῳ ἀμβροσίῳ ἑδανῷ, τό ῥά οἱ τεθυωμένον ἦεν· .... τῷ ῥ' ἥ γε χρόα καλὸν ἀλειψαμένη, 10, 577 τὼ δὲ λοεσσαμένω καὶ ἀλειψαμένω λίπ' ἐλαίῳ; in derselben Bedeutung, sich salben, das act. Od 6, 227 πάντα λοέσσατο καὶ λίπ' ἄλειψεν, ἀμφὶ δὲ εἵματα ἕσσατο; einen Anderen, Od. 19, 505 νίψεν τε καὶ ἤλειψεν λίπ' ἐλαίῳ, Iliad. 18, 350 λοῦσάν τε καὶ ἤλειψαν λίπ' ἐλαίῳ; – Thuc. 1, 6 λίπα μετὰ τοῦ γυμνάζεσθαι ἠλείψαντο, vgl. 4, 68; Plat. übh. bestreichen, χρώματι τρίχας ψιμυθίῳ Lys. 217 c. d; ἀλείφει αἵματι λίθους Her. 3, 8; μίλτῳ Xen. Oec. 10, 5; Sp. bes. zum Ringkampf salben, Inscr. 108; dah. allgemein: vorbereiten, anreizen, ἤλειφεν ἑαυτὸν ἐπὶ μείζονας ἀγῶνας Plut. Them. 3, vgl. Demod. 17. – Perf. pass. ἀλήλιμμαι Luc. Alex. 30, ἀλήλειπται Pisc. 24, 36; LXX. auch ἤλειμμαι; neben ἠλείφθην ἐξηλίφην; vgl. die composita u. Lob. Phryn. 31.

Greek (Liddell-Scott)

ἀλείφω: Ἡρόδ., Ἀττ.: μέλλ. -ψω (ἐξ-), Εὐρ. Ι.Α. 1486. Πλάτ.: ἀόρ. ἤλειψα, Ὅμ., Ἀττ., Ἐπ. ἄλειψα, Ὀδ. Μ.177: πρκμ. ἀλήλῐφα (ἀπ-), Δημ. 1243, ἐν τέλ. (ἐξ-), Ἀριστείδ.: - Μέσ. μέλλ. -ψομαι, Θουκ. 4. 68· ἀόρ. ἠλειψάμην, Ἀττ., Ἐπ., ἀλ-, Ἰλ. Ξ. 171. - Παθ. μέλλ. ἀλειφθήσομαι (ἐξ-), Δημ. 792. 4: ἀόρ. α΄ ἠλείφθην, Ἱππ. 514. 6, Πλάτ. Λύσ. 217C. (ἐξ-), Εὐρ., κτλ., ἀλλ’ ἀόρ. β΄ ἐξηλίφην ἀναγινώσκεται ἐκ χειρογράφ. ὑπὸ Βεκκ. ἐν Πλάτ. Φαίδρ. 258Β, πρβλ. Ἰωσήπ. Α. Ἰ. 17.12, 2, Δίωνα Κ. 55. 13: πρκμ. ἀλήλιμμαι, Θουκ. 4. 68 (ἐξ-, ὑπ-). Δημ. 791. 13, Ξεν. Οἰκ. 10, 6. - Οἱ τύποι τοῦ πρκμ. ἀλήλειφα, ἀλήλειμμαι, εἴληφα, εἴλημμαι ἀπαντῶσιν ἐν χειρογρ., ἴδε Ἀριστ. Ἰ. Ζ. 5, 19. 8., 5. 23, 3, Πλουτ. Μάρκελλ. 17, Λουκ. Ἁλ. 24 καὶ 36, κτλ. (Ἐκ √ΛΙΠ μὲ προθεματικὸν α· ἴδε ἐν λέξ. λίπος). Ἀλείφω ἢ χρίω δι’ ἐλαίου, ἀλείφω τὸ δέρμα, ὡς ἔπραττον μετὰ τὸ λουτρόν, καὶ τὸ μὲν ἐνεργ. παριστᾷ τὴν πρᾶξιν γινομένην ἐπὶ ἑτέρου, τὸ δὲ μέσον ἐπ’ αὐτοῦ τοῦ ὑποκειμένου, λοῦσαι κέλετ’ ἀμφί τ’ ἀλεῖψαι, Ἰλ. Ω. 582, ἀλλ’ ὁ Ὅμηρ. ἀλλαχοῦ ἀείποτε προσθέτει λίπα ἢ λίπ’ ἐλαίω, (ἴδε ἐν λ. λίπα), πάντα λοέσσατο καὶ λίπ’ ἄλειψεν, Ὀδ. Ζ. 227· λοεσσαμένω καὶ ἀλειψαμένω λίπ’ ἐλαίῳ, Ἰλ. Κ. 577· πρβλ. Ξ. 171, Σ. 350· λέγεται ἐπὶ τῆς ἕξεως τοῦ ἀλείφεσθαι πρὸς γυμνικὰς ἀσκήσεις, λίπα μετὰ τοῦ γυμνάζεσθαι ἠλείψαντο, Θουκ. 1. 6· λίπα γὰρ ἀλείψεσθαι, ὁ αὐτ. 4. 68. 2) χορηγῶ τὸ ἔλαιον διὰ τοὺς γυμναστάς, ἀλειφούσης τῆς πόλεως, Συλλ. Ἐπιγρ. (προσθ.) 1957g, πρβλ. 2820Α, 3616 -17, καὶ ἀλλ.: - Παθ. οἱ ἀλειφόμενοι, οἱ ἐν τοῖς γυμνασίοις νέοι, οἱ ἀσκούμενοι διὰ τοὺς ἀγῶνας, αὐτόθι 108b, 256, 1183, καὶ ἀλλ., ἀλείφεσθαι παρά τινι, φοιτᾶν εἰς τὸ γυμνάσιόν τινος, Ἀρρ. Ἐπίκτ. 1, 2, 26· πρβλ. ἀλείπτης, 2. 3) ἑτοιμάζω ὡς εἰς γυμνικοὺς ἀγῶνας, παραθαρρύνω, παρορμῶ, Δημάδ. 180, 29, Πλάτ. παρὰ Διογ. Λ. 4. 6· ἤλειφεν [ἑαυτὸν] ἐπὶ τὸν Κλώδιον, Ἀππ. Ἐμφυλ. 2. 16· πρβλ. Πλουτ. Θεμιστ. 3· πρβλ. ἀλείπτης, 2. II. ὡς τὸ ἐπαλείφω, παρ’ Ὁμ., καθόλου, χρίω, ἐπιχρίω, κονιῶ δι’ ἀσβέστου, ἀσπρίζω, κλείω δι’ ἐπιχρίσματος, βύω, Λατ. linere· οὔατα ἀλεῖψαι, βῦσαι τὰ ὦτα, Ὀδ. Μ. 47.177, 200· ἀλ. αἵματι, Ἡρόδ. 3. 8· μίλτῳ, Ξεν. Οἰκ. 10.5· ψιμυθίῳ, Πλάτ. Λύσ. 217D. III. ἐξαλείφω, ἀπαλείφω· πρβλ. ἀλοιφή III.

French (Bailly abrégé)

f. ἀλείψω, ao. ἤλειψα, pf. ἀλήλιφα;
Pass. ao. ἠλείφθην, pf. ἀλήλιμμαι;
1 graisser, oindre ; préparer à la lutte ; préparer en gén.
2 enduire en gén. (de cire, de fard, etc.);
Moy. ἀλείφομαι (f. ἀλείψομαι, ao. ἠλειψάμην) s’enduire soi-même.
Étymologie: ἀ- prosth., R. Λιπ graisser.

English (Autenrieth)

(λίπα), aor. ἤλειψα and ἀλ., mid. ἀλειψάμην: anoint, usually λίπ' ἐλαίῳ, but of smearing with wax, Od. 12.200.

Spanish (DGE)

• Prosodia: [ᾰ-]

• Morfología: [pas. perf. part. ἀληλιμμένοι Th.4.68, ἠλειμμένοι LXX Nu.3.3, graf. ἤλιμ<μ>ε por ἀλήλιμμαι POxy.528.11 (II d.C.); plusperf. med. ἀλήλ[ε] ιπτο Cyr.Al.M.68.617B]
I 1untar, ungir, frotar con ungüentos u óleo los cadáveres λοῦσάν τε καὶ ἤλειψαν λίπ' ἐλαίῳ Il.18.350, cf. 24.582, Eu.Marc.16.1
•c. fines curativos ἀλείφουσιν ἐλαίῳ κεδρίνῳ Arist.HA 583^a23, cf. Men.Georg.60, Ep.Iac.5.14
•para aseo y adorno personal πάντα ἤλειψεν λίπ' ἐλαίῳ Od.19.505, βακκάρι δὲ τὰς ῥῖνας ἤλειφον Hippon.107.22, esp. c. el mismo sentido en v. med. τὼ δὲ λοεσσαμένω καὶ ἀλειψαμένω Il.10.577, de Hera ἀλείψατο δὲ λίπ' ἐλαίῳ ἀμβροσίῳ Il.14.171, cf. 175
•en v. med. darse perfumes, perfumarse con perfumes a base de aceites οὐκ ἂν μύροισι γρηῢς ἐοῦσ' ἠλείφευ Archil.83, cf. Semon.8.64, κἠλειφόμην μύροισι ... καὶ βακκάρι Semon.15.
2 frotar con aceite, dar brillo, engrasar εὖ ποιήσεις δοὺς Οὐεστείνῳ ... ζυγόδεσμον καινὸν στερεόν, ὃ καὶ ἀλείψεις ἐπιμελῶς PFay.121.6 (II d.C.)
•c. fines rituales ungir, frotar con aceite δακτυλίδιον Thphr.Char.21.10, ἤλειψάς μοι ἐκεῖ στήλην LXX Ge.31.13, ἀγάλματα Artem.2.33, ἔχρισε λίθων κενεῶνας ἀλείψας Nonn.D.37.64
•consagrar LXX Ex.40.15, ἱερεῖς οἱ ἠλειμμένοι LXX Nu.3.3
•como rito de exorcismo, Cyr.H.Catech.20.3.
3 v. pas. ser frotado o aplicado como el aceite o como un ungüento ὁ δὲ μυελὸς αὐτοῦ (καμήλου) σὺν ῥοδίνῳ ἀλειφόμενος τῇ κεφαλῇ Cyran.2.18.13, cf. 2.29.4.
II en cont. gimnásticos o atléticos
1 v. med. frotarse con aceite o ungüento antes de los ejercicios gimnásticos λίπα μετὰ τοῦ γυμνάζεσθαι ἠλείψαντο Th.1.6, cf. 4.68, Plb.30.26.1, antes de la batalla, Plb.3.72.6
•subst. οἱ ἀλειφόμενοι gimnastas, atletas, ISestos 1.72 (II a.C.), ID 1929.1 (II/I a.C.), OGI 764.5 (Pérgamo I a.C.), παρὰ τῷ Βάτωνι ἀλειφόμενος que asiste al gimnasio de Batón Arr.Epict.1.2.26.
2 act. preparar, entrenar a un atleta PCair.Zen.60.2 (III a.C.)
•fig. instigar, azuzar ἐπὶ τὴν [π] ολιτικὴν ἀ[γω] νίαν Phld.Rh.2.59, τινὰ ἐπὶ τὸν Κλώδιον App.BC 2.16, ἐχθρὸν ἀ. κατὰ σεαυτοῦ Ph.1.549, cf. Demad.87.17.
3 suministrar el aceite para el gimnasio ἤλι[ψ] εν δι' ὅλου τοῦ ἐνιαυτοῦ [τὰ τ] ρία ἔθνη Robert, Les Gladiateurs 86.53 (Ancira I d.C.), πανήγυριν IM 163.4 (I d.C.), πολίτας πάντας IPr.123.7 (imper.), abs. φιλοτίμως ἀλείφοντι IGLAlex.101.4 (III d.C.), cf. IG 10(2).2.325.4 (I d.C.).
III sin rel. c. el aceite
1 cubrir, recubrir con cera οὔατα Od.12.47, 177, 200
•c. dat. αἵματι Hdt.3.8, con pez τὰς ὀροφὰς τῇ πίττῃ IG 2².1672.180, cf. 13 (IV a.C.), IG 11(2).219A.46 (III a.C.), χρυσῷ δὲ ὅλον ἀλήλ[ε] ιπτο Cyr.Al.M.68.617B
•fig. regar, poner perdido οὐκ ἀλλ' ἀλείψας τὴν τράπεζαν τῇ χολῇ Diph.75, ἀλεῖψαι βούλομαί σε un perro a un Hermes, Babr.48.4.
2 pintar μίλτῳ X.Oec.10.5, ψιμυθίῳ Pl.Ly.217d, κυάνῳ Paus.5.11.5, ὀφθαλμοῖς μέλασιν ὡς ἠλειμμένοις Hippol.Haer.4.17.1.
3 fig. impregnar de c. ac. δυσωδίαν Ign.Eph.17.1.

• Etimología: De *lei-bh-, c. vocal protética; c. otro alargamiento *lei-p- cf. λιπαρός.

English (Strong)

from Α (as particle of union) and the base of λιπαρός; to oil (with perfume): anoint.

English (Thayer)

imperfect ἤλειφον; 1st aorist ἤλειψα; 1st aorist middle imperative ἄλειψαί; (allied with λίπος, grease; cf. Curtius, § 340; Vanicek, p. 811; Peile, p. 407; from Homer down); to anoint: τινα or τί, τινα or τί τίνι (Winer's Grammar, 227 (213)), as ἐλαίῳ, μύρῳ, unge tibi caput tuum; cf. Winer s Grammar, 257 (242); Buttmann, 192 (166f)). Cf. Winer s RWB under the word Salbe; (B. D. or McClintock and Strong's Cyclopaedia, under the word <TOPIC:Anoint>, etc. [ SYNONYMS: "ἀλείφειν is the mundane and profane, χρίειν the sacred and religious, word." Trench, § 38: Compare: ἐξαλείφω].

Greek Monolingual

αλείβω (Α ἀλείφω)
1. επιθέτω υγρή ή λιπαρή ουσία σε κάποια επιφάνεια, επαλείφω, επιχρίω
2. επαλείφω με οποιαδήποτε ύλη
3. κάνω επάλειψη σε ασθενή
νεοελλ.
1. ρυπαίνω, λερώνω
2. δωροδοκώ, λαδώνω
3. παθ. ωφελούμαι υλικά, απολαμβάνω κέρδος
4. φρ. «θα σού τίς αλείψω» ή «θα τίς αλειφτείς», θα σε δείρω
αρχ.
1. αλείφω το δέρμα κάποιου με λάδι (μετά το λουτρό)
2. αλείφω κάποιον για τις γυμναστικές ασκήσεις
3. επικαλύπτω, σφραγίζω, βουλλώνω
4. προετοιμάζω σαν για αθλητικούς αγώνες, ενθαρρύνω, παρορμώ
5. λειαίνω, τρίβω, γυαλίζω
6. φρ. «ἀλείφομαι παρά τινι», ασκούμαι στη γυμναστική σχολή κάποιου
7. στη Μυκην. το ρ. μαρτυρείται με παράγωγα και σύνθετα (ἄλειφαρ, ἀλειφαζόος κ.λπ.).
[ΕΤΥΜΟΛ. Το ρ. ἀλείφω και τα ομόρριζά του ανάγονται στην ΙΕ ρίζα lei- που δήλωνε την έννοια της «βλέννας» και που με διάφορες παρεκτάσεις δήλωσε και άλλες συναφείς σημασίες. Έτσι, με τη χειλική παρέκταση -p-, προέκυψε η ρίζα leip- «αλείφω με λίπος-κολλώ», από όπου τα ελλην. λίπος, ομηρ. λίπα («άφθονα, πλούσια»), λιπαρός, λιπαίνω κ.λπ., αρχ. ινδ. rip- «άλειμμα» και li-m-p-ati «αλείφω», λιθ. lip-tip «κολλώ», αρχ. σλαβ. pri-lep-ěti «προσκολλώ», χεττ. lip- «κολλώ» κ.ά. Σημειώνεται ότι από την ίδια ρίζα προέρχεται και το γερμ. bleiben «μένω προσκολλημένος, παραμένω», με μια περαιτέρω σημασιολ. εξέλιξη. Από τη ρίζα leip-, με προθεματική επαύξηση a- και δάσυνση του ληκτικού συμφώνου προήλθε η ρίζα a-leibh- > ἀλειφ-, από όπου το ελλην. ἀλείφω με τα πολλά παράγωγα του (ἄλειφαρ, ἀλοιφή κ.ά. βλ. παρακάτω). Ο νεοελλ. ενεσωτικός τ. αλείβω προήλθε από μεταπλασμό του -φω σε -βω αναλογικά προς ρήματα σε -βω με τα οποία το αλείφω συνέπιπτε στον μέλλοντα και τον αόριστο: αλείψω - άλειψα = τρίψω - έτριψα, από όπου και αλείβω = τρίβω. Από την ίδια ρίζα (leibh-) σημειώνουμε ότι προέρχεται και μια σειρά βασικών λέξεων τών γερμανικών γλωσσών που σημαίνουν «ζω-ζωή» (πιθ. από την αρχ. σημασία «παραμένω, διατηρούμαι, υπάρχω»). Πρβλ. αγγλ. live, γερμ. leben, αγγλ. live κ.ά. Τέλος, με έρρινη παρέκταση (ν) της αρχ. ρίζας lei- δημιουργήθηκε η ρίζα lin- που σήμαινε επίσης «αλείφω». Πρβλ. ελλην. ἀλίνω, λατ. lino, αρχ. ινδ. linati κ.ά. (βλ. και λ. λίπος και αλίνω).
ΠΑΡ. άλειμμα, αλειπτήρας, άλειψη, αρχ. ἀλείπτης, ἀλειπτός, ἄλειφαρ, ἀλειφεύς
νεοελλ.
αλείφης, αλειφτός.
ΣΥΝΘ. απαλείφω, επαλείφω, εξαλείφω, περιαλείφω, αρχ. ἀλειφόβιος, ἀναλείφω, διαλείφω, εἰσαλείφω, ἐναλείφω, καταλείφω, παραλείφω, προαλείφω, προσαλείφω, συναλείφω, ὑπαλείφω, νεοελλ.πασ(α)αλείφω].

Greek Monotonic

ἀλείφω: μέλ. -ψω, αόρ. αʹ ἤλειψα, Επικ. ἄλειψα· παρακ. ἀλήλῐφα — Μέσ. αόρ. αʹ ἠλειψάμην, Επικ. ἀλ-
I. Παθ. μέλ. ἀλειφθήσομαι, αόρ. αʹ ἠλείφθην, παρακ. ἀλήλιμμαι. (Από τη √ΛΙΠ με α προθεματικό, βλ. λίπος), αλείφω με λάδι, λαδώνω το δέρμα, όπως γινόταν μετά το λουτρό, ή πριν από τις γυμνικές ασκήσεις· το Ενεργ. αναφέρεται στην ενέργεια άλλου, το Μέσ. στην ενέργεια του ίδιου, σε Ομήρ. Ιλ.· συχνά συντάσσεται με το λίπα ή λίπ' ἐλαίῳ (βλ. λίπα)· μεταφ., προετοιμάζω όπως στους γυμνικούς αγώνες, κεντρίζω, παρακινώ, σε Πλάτ. κ.λπ.
II. όπως το ἐπαλείφω, βάζω, επιθέτω έμπλαστρο, οὔατα ἀλεῖψαι, βουλώνω τα αυτιά, σε Ομήρ. Οδ.

Russian (Dvoretsky)

ἀλείφω: (ᾰ) (pf. pass. ἀλήλιμμαι и ἤλειμμαι)
1) натирать (преимущ. маслом), смазывать, умащивать (ἐλαιῳ Hom.; τῷ αἵματι λίθους Her.; τὸ σῶμα ἀληλιμμένον Plut.): μίλτῳ ἀλειφόμενος Xen. нарумянившийся; χρώματι ψιμυθίῳ ἀλεῖψαί τι Plat. выкрасить что-л. белилами;
2) натирать тело маслом, т. е. готовить к борьбе (ἑαυτὸν ἐπὶ ἀγῶνας Plut.);
3) замазывать, затыкать (οὔατα, sc. κηρῷ Hom.).

Frisk Etymological English

Grammatical information: v.
Meaning: anoint with oil (Il.).
Dialectal forms: Myc. enaripoto \/enaliptos\/; arepate \/aleiphatei\/; arepazoo \/aleiphzoos\/ boiler (ζέω) of unguent.
Derivatives: ἄλειφαρ, -ατος unguent, anoiting-oil (Il.) and ἄλειφα n. (> Lat. adeps ). ἀλοιφή anointing, grease (-α from *-n̥t?, Szemerényi Studi Mic. 2, 1967, 23 n. 64).
Origin: IE [Indo-European] [00] *h₂leibʰ-
Etymology: Generally connected with λίπος (q. v.), but this is impossible since the α- can no longer be a prothesis, and because of the -p- and because its meaning, fat, is quite different. Connection with ἀλίνω is formally (h₂lei(bʰ)-) and semantically easy. S. s.v. (improbable suggestions Szemerényi Gnomon 42 (1971) 653.) Semantically comparable with Skt. limpáti smear, stick, adhere, but Gr. -φ- makes this impossible (s. λίπος); Goth. bileiban etc.? Cf. Pok. 670 leip-.