στάσιμος
English (LSJ)
[ᾰ], ον, (στάσις):
I Act., checking, stopping, τὰ στάσιμα τοῦ αἵματος styptics, Hp.Mul.2.110; of foods, = στατικός 1, Id.Vict.2.54,55.
II Pass., brought to a stand, standing, stationary: of water, stagnant, Id.Aėr.7, X.Oec.20.11, Aen.Tact.8.4, etc.; στασιμώτατος ποταμῶν Id.Aër.15; στάσιμον αἷμα Id.Acut. (Sp.9; στάσιμα ὕδατα, opp. ῥυτά, Arist.Mete.353b19.
b stable, steadfast, opp. ὑγρός and ῥοώδης, Hp.Mul.2.111, cf. Nat.Mul. 1, Diog.Apoll.5 (Comp.); τὸ ψυχρὸν ἔοικε στάσιμον εἶναι, opp. κινητικόν, Plu.2.945f; στάσιμος κίνησις Pl.Sph.256b, cf. Tht.180b, Arist.GA717a30 (Comp.); πνεῦμα Thphr. CP 5.12.11; βίος BCH51.148 (Salamis Cypr.); στάσιμα ἄστρα fixed, Poll.4.156; στάσιμα ὄργανα defined in Orib.49.2.6. Adv. στασίμως Hp.Acut.29: Comp. στασιμωτέρως Pl.Ti.55e.
2 of men, steadfast, steady, φύσεις κόσμιοι καὶ στάσιμοι Id.R.539d; τὰ στάσιμα γένη ἐξίσταται εἰς νωθρότητα Arist. Rh.1390b30; φρόνιμος καὶ στάσιμος ἄνθρωπος Plb.27.15.10; στασιμώτερος, opp. τολμηρότερος, Id.21.7.5: τὸ στάσιμον = steadiness, Id.6.58.13; τὸ στάσιμον τῆς ἵππου the heavy cavalry, Id.3.65.6; οἱ στασιμώτατοι τῶν ἀνδρῶν Id.15.16.4.
3 of music, ἡ Δωριστὶ στασιμωτάτη καὶ μάλιστα ἦθος ἔχουσα ἀνδρεῖον Arist.Pol.1342b13, cf. 1340b9, Pr.922b15; μέτρον στασιμώτατον, of heroic verse, Id.Po.1459b34; λέξις στάσιμος Id.EN1125a14:—but,
b στάσιμον, τό, in Tragedy, choral song, distinguished by Aristotle fr. πάροδος and defined as μέλος χοροῦ τὸ ἄνευ ἀναπαίστου καὶ τροχαίου, Po. 1452b23, cf. S.E.M.6.17, Poll.4.53, Ath.13.592b; expld. as sung by the chorus when stationary, στάσιμον μέλος ὃ ᾄδουσιν ἱστάμενοι οἱ χορευταί Sch. Ar.Ra.1314, cf. Arg.A.Pers., Sch.Ar.V.270, Sch.S.Tr.216, EM690.49, 725.2; cf. στάδην.
4 ἀργύριον στάσιμον money out at interest, Lex Solonis ap.Lys.10.18.
III (στάσις A. 11) weighed, weighable: τὰ στάσιμα = σταθμία, Cephisod.13; θεωρῶν.. τὸν ἄνδρα.. ἕλκοντα τὸ τῆς πράξεως στάσιμον. Plb.8.19.2.
German (Pape)
[Seite 929] ον, selten 3 Endgn, – 1) zum Stehen bringend, αἵματος, blutstillend, Hippocr. – 2) zum Stehen gebracht, festgestellt, feststehend, unbeweglich; Plat. Theaet. 180 b; στάσιμον αὐτὴν τὴν κίνησιν προσαγορεύειν, Soph. 256 b; στασιμώτερον ἐκείνου, Tim. 58 e; auch adv., στασιμωτέρως βέβηκε, 55 e; ὕδωρ, stehendes Wasser, Xen. Oec. 20, 11; καὶ ἀβλαβής, Pol. 11, 29, 10, vom Meere; τὸ στάσιμον τῆς ἵππου, die feste, schwere Reiterei, im Gegensatz der leichten numidischen, 3, 65, 6. Dah. von Menschen, standhaft, fest, καὶ φρόνιμος ἄνθρωπος, Pol. 27, 13, 10; βαθύτερος τῇ φύσει καὶ στασιμώτερος μᾶλλον ἢ τολμηρότερος, 21, 5, 5; οἱ μαχιμώτατοι καὶ στασιμώτατοι τῶν ἀνδρῶν, die am besten Stand halten, 15, 16, 4; τὸ στάσιμον, Standhaftigkeit, Festigkeit, 6, 58, 13 u. öfter; – ἁρμονία, ruhig, Arist. probl. 19, 49, die Tonweise, die sonst ὑποδωριστί hieß; – ἀργύριον, ausstehendes, auf Zinsen stehendes Geld, in Solon's Gesetzen bei Lys. 10, 18: τὸ ἀργύριον στάσιμον εἶναι ἐφ' ὅσον ἂν βούληται ὁ δανείζων, wo Lys. erkl. οὐ ζυγῷ ἱστάναι, ἀλλὰ τόκον πράττεσθαι; – τὸ στάσιμον, mit und ohne μέλος, in der Tragödie ein Chorgesang, entweder, weil er im ununterbrochenen Zusammenhange ohne Unterbrechung durch andere nicht zum Chorgesange gehörige Verse fortlief, also von der Stätigkeit seiner rhythmischen Natur benannt, Herm. Arist. poet. 12, 8, elem. metr. p. 724 ff, od. im Gegensatz zur πάροδος, weil er vom Chor gesungen wurde, nachdem dieser seinen Stand in der Orchestra eingenommen hatte, vgl. epit. metr. p. 266; eben so steht στάσις μελῶν Ar. Ran. 1314; ἔν τινι στασίμῳ Ath. XIII, 592. – 3) gewogen, wägbar, Sp.
French (Bailly abrégé)
ος, ον :
fixe, d'où
1 sédentaire ; στάσιμον ὕδωρ XÉN eau stagnante;
2 massif, pesant;
3 ferme, résistant;
4 constant, immuable, régulier : στάσιμον ἀργύριον argent qui rapporte un revenu fixe.
Étymologie: cf. ἵστημι.
Dutch (Woordenboekgrieks.nl)
στάσιμος -ον [στάσις] van zaken (stil)staand, stabiel. van geld uitstaand (tegen rente). Lys. 10.18. ret. en muz. statig:; λέξις σ. statige stijl (van spreken) Aristot. EN 1125a14; τὸ ἡρωϊκὸν στασιμώτατον καὶ ὀγκωδέστατον τῶν μέτρων het heroïsche metrum is het statigst en meest gewichtig van alle metra Aristot. Poët. 1459b34; subst. τὸ στάσιμον (μέλος) koorlied gezongen door het koor wanneer het in de orchestra staat, in tegenstelling tot het lied dat het zingt wanneer het binnenkomt: stasimon. Aristot. Poët. 1452b17. geneesk., van voedsel constiperend. van personen standvastig.
Russian (Dvoretsky)
στάσῐμος: (ᾰ)
1 стоячий, неподвижный (ὕδωρ Xen.; ὕδατα Arst.);
2 спокойный, тихий (τῆς θαλάττης φύσις Polyb.);
3 уравновешенный, положительный, серьезный (φρόνιμος καὶ σ. ἄνθρωπος Polyb.);
4 стойкий, непоколебимый (ἄνδρες Polyb.);
5 постоянный, неизменный (φύσεις Plat.);
6 размеренный, медлительный, величавый (ποίησις Arst.): στάσιμον μέλος Arph., Arst., Sext. = στάσιμον 1.
Greek (Liddell-Scott)
στάσιμος: -ον, (στάσις): Ι. ἐνεργ., ὁ κάμνων τι νὰ σταθῇ, «σταματῶν», τὰ στάσιμα τοῦ αἵματος, στυπτικά, Ἱππ. 638. 18. ΙΙ. Παθ., ὁ περιερχόμενος εἰς στάσιν, ἀκίνητος, Ἱππ. π. Διαίτ. Ὀξ. 388· ἐπὶ ὕδατος, ἀκίνητον, λιμνάζον ὕδωρ, ὁ αὐτ. π. Ἀέρ. 283, Ξεν. Οἰκ. 20, 11, κτλ.· στασιμώτατος ποταμῶν Ἱππ. περὶ Ἀέρ. 290· στ. αἷμα ὁ αὐτ. 397. 34· στ. ὕδατα, ἀντίθετ. τῷ φυτά, Ἀριστ. Μετεωρ. 2.1, 5. β) σταθερός, εὐσταθής, ἀκίνητος, δυσκίνητος, στερεός, ὡς τὸ στρυφνός, ἀντίθετ. τῷ ὑγρὸς καὶ ῥοώδης, Ἱππ. 638. 36, πρβλ. 563. 36· τὸ ψυχρὸν ἔοικε στ. εἶναι, ἀντίθετον τῷ κινητικόν, Πλούτ. 2. 945F· στ. κίνησις Πλάτ. Σοφιστ. 256Β, πρβλ. Θεαίτ. 180Β, Ἀριστ. π. Ζ. Γεν. 1. 4, 5· πνεῦμα Θεοφρ. π. Φυτ. Αἰτ. 5. 12, 11· στ. ἄστρα, οἱ ἀπλανεῖς ἀστέρες, Πολυδ. Δ΄, 156. -Ἐπίρρ. -μως, Ἱππ. 388, 41· συγκρ. -ωτέρως Πλάτ. Τίμ. 55Ε. 2) ἐπὶ ἀνθρώπων, στερεός, εὐσταθής, ἀκλόνητος, Λατιν. constans, φύσεις κόσμιοι καὶ στ. ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 539D· τὰ στ. γένη ἐξίσταται εἰς νωθρότητα Ἀριστ. Ρητ. 2. 15, 3· φρόνιμοι καὶ στ. Πολύβ. 27. 13, 10· -ώτερος, ἀντίθετον τῷ τολμηρότερος, ὁ αὐτ. 21. 5, 5· τὸ στάσιμον, ἡ εὐστάθεια, ὁ αὐτ. 6. 58, 13· τὸ στ. τοῦ ἵππου, τὸ βαρὺ ἱππικόν, ὁ αὐτ. 6. 65, 6· οὕτως, οἱ στασιμώτατοι τῶν ἀνδρῶν ὁ αὐτ. 15.16, 4. 3) ἐπὶ μουσικῆς, ἡ Δωριστὶ στασιμωτάτη καὶ μάλιστ’ ἦθος ἔχουσα ἀνδρεῖον Ἀριστ. Πολιτ. 8. 7, 12, πρβλ. 8. 5, 23, Πρβλ. 19. 48· μέτρον στασιμώτατον, ἐπὶ ἡρωϊκοῦ στίχου, ὁ αὐτ. ἐν Ποιητ. 24, 9· λέξις στ. ὁ αὐτ. ἐν Ἠθικ. Νικ. 4. 3, 34· - ἀλλά, β) στάσιμον (μετὰ τοῦ μέλος ἢ ἄνευ αὐτοῦ), Σέξτ. Ἐμπ. π. Μ. 6. 17, Ἀθήν. 592Β, Πολυδ. Δ΄, 53, ἐν τῇ τραγῳδίᾳ λέγεται χορικὸν ᾆσμα συνεχὲς μὴ διακοπτόμενον διὰ τοῦ διαλόγου ἢ ἀναπαιστικῶν μέτρων καὶ κληθὲν οὕτως ἴσως ἕνεκα τῆς ὁμαλῆς καὶ κανονικῆς ὑφῆς· ἤ, κατ’ ἄλλους, ἐπειδὴ τὸ στάσιμον ᾔδετο ἀφ’ οὗ πλέον ὁ χορὸς ἐλάμβανε τὴν θέσιν αὑτοῦ ἐν τῇ ὀρχήστρᾳ μετὰ τὴν πάροδον, Ἀριστοφ. Σφ. 270, Ἀριστ. Ποιητ. 12, 8· τὸ στάσιμον καλεῖται ὡσαύτως στάσις μελῶν παρ’ Ἀριστοφ. ἐν Βατρ. 1281· -ἐν τῇ Κωμῳδίᾳ δὲν ὑπῆρχον στάσιμα, Ἕρμανν. εἰς Ἀριστ. Ποιητ. ἔνθ’ ἀνωτ. 4) ἀργύριον στ., χρήματα δοθέντα ἐπὶ τόκῳ, Σόλων παρὰ Λυσ. 117. 39. ΙΙΙ. (στάσις Α. ΙΙ) ὁ ζυγισθείς, ὃν δύναταί τις νὰ ζυγίσῃ, τὰ στάσιμα, = σταθμία, Κηφισόδ. ἐν Ἀδήλ. 2· τὸ τῆς πράξεως στ. Πολύβ. 8. 21, 1.
Greek Monolingual
-η, -ο / στάσιμος, -ον ΝΜΑ στάσις
1. αυτός που δεν κινείται, ακίνητος (α. «στάσιμα νερά» β. «στάσιμα ὕδατα», Αριστοτ.)
2. το ουδ. ως ουσ. το στάσιμο(ν)
χορικό άσμα της αρχαίας τραγωδίας το οποίο εκτελούσε ο χορός ανάμεσα σε δύο επεισόδια κατά τη διάρκεια μιας θεατρικής παράστασης και παρουσίαζε μετρική ανομοιομορφία
νεοελλ.
1. αυτός που δεν παρουσιάζει εξέλιξη ή βελτίωση που παραμένει στο ίδιο σημείο (α. «η κατάσταση του ασθενούς παραμένει στάσιμη» β. «οι τιμές θα παραμείνουν στάσιμες»)
2. (για μαθητή, υπάλληλο, αξιωματικό) αυτός που δεν προάγεται, που μένει στην ίδια τάξη ή θέση ή στον ίδιο βαθμό
3.φυσ. χαρακτηρισμός φυσικών φαινομένων τα οποία αναπαράγονται ταυτόσημα, με την πάροδο του χρόνου, και χαρακτηρίζονται από αρμονική εξέλιξη σε συνάρτηση με τον χρόνο
4. φρ. α) «στάσιμος πλανήτης»
αστρον. πλανήτης που διέρχεται από το σημείο της φαινόμενης τροχιάς, κατά το οποίο, με τη μεταβολή της φοράς κίνησης, φαίνεται ακίνητος
β) «στάσιμος δορυφόρος»
αστροναυτ. τεχνητός δορυφόρος του οποίου η περίοδος είναι ίση με την αστρική περιστροφή της Γης και ο οποίος αν εκτοξευθεί σε ισημερινή τροχιά φαίνεται ακίνητος πάνω από έναν τόπο, αλλ. γεωστάσιμος δορυφόρος
γ) «στάσιμα κύματα»
i) φυσ. κατηγορία κυμάτων στα οποία, σε αντίθεση με τα τρέχοντα κύματα, τα φαινόμενα ταλάντωσης σε κάθε σημείο βρίσκονται είτε εν φάσει είτε υπό αντίθετη φάση
ii) (τηλεπικ.) κύματα που δημιουργούνται ανάμεσα στο ηλεκτρομαγνητικό κύμα που προσπίπτει και σε εκείνο που ανακλάται
δ) «στάσιμη κατάσταση»
φυσ. (στην κβαντομηχανική) η πλήρως καθορισμένη ενεργειακή κατάσταση ενός κβαντικού συστήματος, για την οποία η ως προς τον χρόνο μεταβολή του καταστατικού της διανύσματος είναι αρμονική
ε) «στάσιμη φάση»
βιολ. το τρίτο στάδιο στην εξέλιξη μιας βακτηριακής αποικίας, όταν ο πολλαπλασιασμός επιβραδύνεται και ουσιαστικά σταματά λόγω εξάντλησης τών θρεπτικών αποθεμάτων
στ) «στάσιμο μέτωπο»
(μετεωρ.) η διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ δύο αέριων μαζών με διαφορετικά θερμικά χαρακτηριστικά η οποία πραγματοποιεί ελάχιστη μόνο ή και μηδενική οριζόντια κίνηση
αρχ.
1. σταθερός, αμετακίνητος («τὸ ψυχρὸν ἔοικε στάσιμον εἶναι», Πλούτ.)
2. (για ανθρώπους) σταθερός, ακλόνητος στις αρχές του (α. «φύσεις κόσμιοι καὶ στάσιμοι», Πλάτ.
β. «φρόνιμος καὶ στάσιμος ἄνθρωπος», Πολ.)
3. αδρανής, άπρακτος
4. (για τροφές και ουσίες) στυπτικός
5. (για μουσική) σοβαρή («ἡ Δωριστὶ στασιμωτάτη καὶ μάλιστα ἦθος ἔχουσα ἀνδρεῖον», Αριστοτ.)
6. το ουδ. ως ουσ.
τὸ στάσιμον
σταθερότητα
7. (το ουδ. πληθ. ως ουσ.) τὰ στάσιμα
τα ζύγια, τα βαρίδια
8. φρ. α) «στάσιμος κίνησις» — η κίνηση επί τόπου (Πλάτ.)
β) «τὸ στάσιμον τῆς ἵππου» — το βαρύ ιππικό, το βαριά οπλισμένο (Πολ.)
γ) «ἀργύριον στάσιμον» — χρήματα δανεισμένα με τόκο (Λυσ.)
δ) «στάσιμα ἄστρα» — απλανείς αστέρες (Πολυδ.)
ε) «στασιμώτατον μέτρον» — το ηρωικό μέτρο (Αριστοτ.).
Greek Monotonic
στάσιμος: -ον (στάσις),·
I. 1. σταθερός, ακίνητος· λέγεται για νερό, στάσιμο, ελώδες, σε Ξεν.
2. σταθερός, αμετακίνητος, συμπαγής, ευσταθής, στερεός, σε Πλάτ.· λέγεται για ανθρώπους, ευσταθής, σταθερός, ακλόνητος, αμετακίνητος, Λατ. constans, στον ίδ.· ομοίως για μουσική, σε Αριστ.
II. στάσιμον (με ή χωρίς το μέλος), στην Τραγωδία, συνεχές —χωρίς διακοπή από διαλόγους— άσμα που έψαλλε ο Χορός, που πιθ. ονομάστηκε έτσι επειδή ερμηνευόταν μόλις ο Χορός είχε λάβει τη θέση του (στάσις) στην ορχήστρα.
Middle Liddell
στάσιμος, ον, στάσις
I. standing, stationary; of water, stagnant, Xen.
2. stable, steadfast, steady, firm, Plat.:—of men, steadfast, steady, solid, Lat. constans, Plat.:—of music, Arist.
II. στάσιμον (with or without μέλοσ), in Tragedy, a regular song of the chorus, prob. so named because it was not sung till the chorus had taken its stand in the orchestra.
English (Woodhouse)
Mantoulidis Etymological
Ἀπό τό στάσις τοῦ ἵστημι, ὅπου δές γιά περισσότερα παράγωγα.
