Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

momentum: Difference between revisions

From LSJ

ξεῖν’, ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις ὅτι τῇδε κείμεθα τοῖς κείνων ῥήμασι πειθόμενοι. → Go tell the Spartans, stranger passing by, that here, obedient to their laws, we lie.

Simonides of Kea
m (Text replacement - "(?s)({{Lewis.*?}}\n)({{.*}}\n)({{LaEn.*?}}$)" to "$3 $1$2")
m (Text replacement - ":: ([\w\s'-]+)([,;]) ([\w\s'-]+)([,;]) ([\w\s'-]+)([,;]) ([\w\s'-]+)([,;]) ([\w\s'-]+)([,;]) ([\w\s'-]+)([,;]) ([\w\s'-]+) }}" to ":: $1$2 $3$4 $5$6 $7$8 $9$10 $11$12 $13 }}")
Line 5: Line 5:
}}
}}
{{LaEn
{{LaEn
|lnetxt=momentum momenti N N :: moment, importance, influence; motion, movement; impulse, effort
|lnetxt=momentum momenti N N :: [[moment]], [[importance]], [[influence]]; [[motion]], [[movement]]; [[impulse]], [[effort]]
}}
}}
{{Lewis
{{Lewis

Revision as of 07:04, 22 May 2024

English > Greek (Woodhouse)

Woodhouse page for momentum - Opens in new window

substantive

P. and V. ὁρμή, ἡ, Ar. and P. ῥυμή, ἡ, V. ῥιπή, ἡ.

Latin > English

momentum momenti N N :: moment, importance, influence; motion, movement; impulse, effort

Latin > English (Lewis & Short)

mōmentum: i, n. for movimentum, from moveo,
I a movement, motion (as an indwelling force; cf.: motio, motus; class.).
I Lit.: astra forma ipsa figuraque sua momenta sustentant, Cic. N. D. 2, 46, 117: pisces levi caudae in utrumque momento velocitatem suam flectunt, Sen. Ep. 90, 24: utque leves tactus momentaque parva sequantur, Ov. M. 4, 180.—
II Transf.
   A An alteration, change, disturbance, movement, revolution: cetera populi Romani vectigalia, perlevi saepe momento fortunae, inclinatione temporis pendere, Cic. Agr. 2, 29, 80: nullum momentum annonae facere, to effect no alteration in the price of corn, Liv. 4, 12: animi, id. 39, 5: provincias magnis momentis concusserat, Vell. 2, 78, 1: sine momento rerum, partisque ruinā cadere, Luc. 7, 118.—
   B A particle sufficient to turn the scales: momentum staterae, Vulg. Isa. 40, 15; id. Sap. 11, 23; hence, a particle, a part, a point: myrrhae momentum, Plin. 30, 10, 27, § 87: quibus (regnis) pro ignobili momento erat accessura Macedonia, a make-weight, Just. 7, 3, 1: sol cotidie ex alio caeli momento, quam pridie, oritur, a point, part, Plin. 18, 34, 77, § 333: corpus orationis in parva momenta diducendo consumere, Quint. 3, 11, 23; to lose the main subject in minute divisions: ordo rerum tribus momentis consertus est, id. 5, 10, 71: officiorum, parts, Cic. Mur. 2, 3. —
   b In partic.
   (a)    Of time, a short time, brief space, moment (syn. punctum): parvis momentis multa natura affingit, instants, moments, Cic. Div. 1, 52, 118: momentis certis dimensis, at certain fixed times, Plin. Ep. 4, 30, 3: non cunctandum ratus Hannibal, totis viribus adgressus urbem momento cepit, Liv. 21, 14, 3: momento temporis, in a moment, id. 21, 33; 35, 11, 13: momento horae, in quick lapse of time, Hor. S. 1, 1, 7; cf.: momento unius horae, Curt. 9, 6, 21: horae momento, Liv. 5, 7, 3; 9, 16: Maecenati triennio supremo nullo horae momento contigit somnus, could not sleep a single hour, Plin. 7, 51, 52, § 172: brevi horarum momento, in a few hours, Just. 2, 14, 9: ut momentum horae pereat, that a short hour be lost, Phaedr. 3 prol. 5: momento fit cinis diu silva, in a moment, Sen. Q. N. 3, 27, 3: in momento, in ictu oculi, Vulg. 1 Cor. 15, 52: in momento indignationis, id. Isa. 54, 8: pruna stomacho non utilissima, sed brevi momento, are hurtful, but only for a short time, Plin. 23, 7, 66, § 132: quantum quoquo momento temporis adiciatur, Gai. Inst. 2, 70: hoc fit dicis gratia uno momento, id. ib. 1, 141.—
   (b)    Transf., of space, distance, a little way: parvo momento antecedere, Caes. B. C. 2, 6: visūs nostri tarditas non subsequitur momenta currentis (sc. stellae), sed videt simul et unde exsilierit et quo pervenerit, does not trace the successive points of its course, but sees the whole at once, Sen. Q. N. 1, 14, 4.—
   2    Trop., a cause, a circumstance; weight, influence, importance, moment: minimis momentis maximae inclinationes temporum fiunt, from the slightest causes spring the greatest changes, Cic. Phil. 5, 10, 26: momenta omnia observare, all the circumstances, id. Fam. 6, 10, 5: unamquamque rem momento suo ponderare, according to its importance, id. Font. 6, 21; cf.: ut omnia verborum momentis, non rerum ponderibus examinet, id. Rep. 3, 8, 12: ita parvae res magnum in utramque partem momentum habuerunt, influence, Caes. B. C. 3, 70: quorum adventus hoc tamen momenti fecit, ut Scipio abscederet inde, etc., Liv. 29, 35: nullum momentum in dando adimendoque regno habere, no decisive influence, id. 1, 47, 6: momenti aliquid apud Magnetas ad repetendam societatem Romanam facere, id. 35, 39, 3: cave quidquam habeat momenti gratia, weight, influence, Cic. Mur. 30, 62: magno ad persuadendum momento esse, id. Inv. 2, 26, 77: potentia, motives, Ov. M. 11, 285: Leonis (sideris), influence, Hor. Ep. 1, 10, 16: praebe nostrae momenta saluti, promote, Ov. P. 4, 13, 49: erant octo cohortes ... tum discordiā temporum a legione digressae, prout inclinassent, grande momentum sociae aut adversae, Tac. H. 1, 59: levi momento aestimare aliquid, to consider of little moment, to prize lightly, Caes. B. G. 7, 39: nullius momenti aliquid putare, of no moment, unimportant, Cic. Vatin. 1, 1: nullius momenti apud exercitum futurum, Nep. Alcib. 8, 4: quod (oppidum) per se parvum magni momenti locum obtinuit, Tac. H. 3, 8: id est maximi momenti et ponderis, of the greatest moment, Cic. Vatin. 4, 19: exponunt, se tentāsse etiam haud magni momenti finitimarum gentium auxilia, Liv. 10, 16, 5: sed in bello nihil tam leve est, quod non magnae interdum rei momentum faciat, id. 25, 18, 3; 28, 17, 10; 27, 45, 5: inpensam in rem maximi ad omnia momenti facere, id. 43, 23, 8: nullā in re nisi in virtute propensionem ne minimi quidem momenti esse ad, etc., Cic. Fin. 4, 17, 47: omnino nihil habere momenti, id. ib. 2, 12, 38.

Latin > French (Gaffiot 2016)

mōmentum,⁹ ī, n. (*movimentum, movere),
1 mouvement, impulsion : arbores levi momento impulsæ Liv. 23, 24, 7, les arbres recevant une légère poussée ; astra sua momenta sustentant Cic. Nat. 2, 117, les astres maintiennent leurs impulsions propres, se maintiennent en équilibre, cf. Cic. Tusc. 1, 40 || [fig.] perleve momentum fortunæ Cic. Agr. 2, 80, une très légère impulsion de la fortune ; omnia ex altera parte collocata vix minimi momenti instar habent Cic. Off. 1, 11, tous les biens placés dans l’autre plateau de la balance n’exercent pas la plus petite poussée
2 [d’où] influence, poids, importance : ad rem momentum habere Cic. Fin. 4, 47, avoir de l’importance pour qqch. ; sunt in plerisque contrariarum rationum paria momenta Cic. Ac. 2, 124, dans la plupart des cas des raisons opposées ont un poids égal ; nihil habere momenti Cic. Fin. 2, 38, n’avoir point d’importance, cf. Cic. Verr. 2, 5, 3 ; Mur. 62 ; 90 ; res nullius momenti putatur Cic. Vat. 1, cette chose est considérée comme sans importance ; ne minimi quidem momenti esse ad... Cic. Fin. 4, 47, n’avoir pas même la plus petite importance pour... ; apud te, cujus nullum in re publica momentum umquam fuit Cic. Verr. 2, 5, 153, auprès de toi qui n’as jamais eu qu’un rôle insignifiant dans l’État ; magnum afferre momentum alicui ad salutem Cæs. C. 1, 51, 6, être de grande importance pour assurer le salut de qqn ; nullum momentum in dando regno facere Liv. 1, 47, 7, n’exercer aucune influence sur l’attribution du trône ; magnæ rei momentum facere Liv. 25, 18, 3, donner l’impulsion à (provoquer) un grand événement ; momenti aliquid apud Magnetas ad repetendam societatem Romanam facere Liv. 35, 39, 3, avoir passablement d’influence sur les Magnètes pour une reprise de l’alliance avec Rome ; levi momento æstimare aliquid Cæs. G. 7, 39, 3, estimer de peu d’importance qqch. || momenta officiorum perpendere Cic. Mur. 3, peser les valeurs respectives des devoirs ; argumentorum Cic. Or. 47, la valeur des arguments ; omnia verborum momentis, non verum ponderibus examinare Cic. Rep. 3, 12, examiner tout d’après la force des mots et non d’après le poids des idées || influence, raison déterminante : alieni momentis animi circumagi Liv. 39, 5, 3, se laisser ballotter au gré d’une volonté étrangère
3 espace pendant lequel se produit un mouvement : parvo momento antecedere Cæs. G. 2, 6, 4, devancer d’une faible longueur ; momenta currentis (stellæ) Sen. Nat. 1, 14, 4, les points successifs de la course
4 durée d’un mouvement, moment, instant : momento ou momento temporis Liv. 21, 14, 3 ; 21, 33, 10, en un instant, en un clin d’œil ; horæ momento Hor. S. 1, 1, 7 ; Liv. 5, 7, 3, dans l’espace d’une heure
5 moments, points d’un discours : Quint. 5, 10, 71.

Latin > German (Georges)

mōmentum, ī, n. (aus *movimentum, zu moveo), die Bewegung, als innewohnende Kraft (während motio die Bewegung als Handlung, motus als vollbrachte Tat), I) die Bewegung als Kraft, sich selbst zu bewegen, A) eig. u. übtr.: 1) eig.: ut (quattuor omnia gignentia corpora) quasi partita habeant inter se ac divisa momenta, Bewegungsgesetze, Richtungen, Cic.: astra formā ipsā figurāque sua momenta (immerwährende B.) sustentant, Cic. – 2) übtr.: a) die Bewegungslänge im Raume, die Strecke, parvo momento antecedere, Caes. b. c. 2, 6, 4: visus nostri tarditas non subsequitur momenta currentis (ignis), Sen. nat. qu. 1, 14, 4. – b) die Bewegungsdauer, α) in der Zeit, gew. mit der Begriffsprägnanz der Kürze, der Verlauf, Umlauf, der Augenblick, ein kurzes Weilchen, in occasionis momento (des günstigen Augenblicks), Liv.: tam brevi horarum momento, in so k. V. der St. = in so wenigen St., Iustin. – dah. αα) ein Zeitabschnitt, innerhalb dessen eine Zeitbewegung vor sich geht, od. innerhalb dessen die Entwickelung eines Zustandes fortgeht, der Abschnitt, der Zeitraum, die Periode, certis momentis, Hor.: certis dimensisque momentis, Plin. ep.: paribus momentis, Manil.: momenta deficientis nuntiata, Tac.: medicus venarum pulsum et momenta captat, Apul.: si quis trium temporum momenta consideret, Flor. – ββ) prägn., der kürzeste Zeitabschnitt einer Stunde, der Augenblick, die Minute, hora momentumque temporis, Sen.: horarum momenta, Suet.: horae et momenta, Suet.: per omnia horarum momenta, Firm.: momento unius horae, Liv. u. Curt.: momento horae, Liv. u. Hor.: momento temporis, im Aug., im Nu, Liv.: u. so bl. momento, Liv., Cels. u.a. (vgl. Fabri u. Wölfflin Liv. 21, 14, 3): Ggstz., momento fit cinis, diu silva, Sen. nat. qu. 3, 27, 2. – β) im Gange der Rede; dah. der Abschnitt, die Abteilung der Rede, in der der Stoff in gleicher Bewegung u. Gestaltung fortgeht, um dann im nächsten Abschnitt verändert zu erscheinen, ut sunt tria tempora, ita ordo rerum tribus momentis consertus est, Quint. 5, 10, 71. – c) der Bewegungspunkt im Raume, der Ausgangspunkt, sol cotidie ex alio caeli momento, quam pridie, oritur, Plin. 18, 333.
B) bildl., 1) im allg., die Bewegung bald nach der einen, bald nach der anderen Seite, die Schwankung, animus nutat huc levis atque illuc momentaque sumit utroque, Ov.: sine momento rerum partisque ruina, Lucr. – 2) insbes., die Bewegung nach der einen Seite, der Ausschlag, die Entscheidung, Entwickelung, Veränderung, momentum facere annonae, Liv.: nullum in dando adimendoque regno m. facere, Liv.: ne quid momenti gratiā faceret, Liv. – ex parvis saepe magnarum rerum momenta pendent, Liv.: puncto temporis saepe magnarum rerum momenta verti, Liv.
II) die Bewegung als Kraft, ein anderes zu bewegen, die Bewegkraft, der bewegende Druck, -Stoß, -Ruck, A) eig.: 1) im allg.: ut (arbores) levi momento impulsae occĭderent, Liv.: levi caudae in utrumque momento, Sen.: ut leves tactus momentaque parva sequantur, Ov. – 2) insbes., der Bewegungsdruck, -einfluß am Wagebalken, am Hebel, der nach einer oder der anderen Seite den Ausschlag gibt, der Ausschlagsdruck, die Ausschlagskraft, momenta ponderum nutusque trutinarum, Pacat. pan.: aequis ac paribus suspenso statere momentis, Cod. Theod.: imbecillior aequipondii brevitas vim ponderis momento deducens, Vitr.: nullo paene momento ponderis aquis inter se distantibus, um fast keinen Au. des G., d.i. fast gar nicht, Plin.: paribus momentis aequā lance perpendĕre, Augustin. – dah. meton., das den Ausschlagsdruck enthaltende Gewichtsteilchen, ein Granchen, ein Bißchen, cum murrae momento, Plin.: addito resinae momento, Plin.
B) bildl., gleichs. der Bewegungsdruck, der Bewegungseinfluß, 1) der bewegende Anstoß, die Einwirkung, der einwirkende Anlaß, bewegende, wirksame Einflüsse, dum in dubio est animus, paulo momento huc atque illuc impellitur, Ter.: parva momenta in spem metumque animum impellere, Liv. – dah. abstr.: a) der Bewegungsgrund, Bestimmungsgrund, diligentissime perpendĕre momenta officiorum omnium, Cic.: adicis huic animo momenta potentia, clarum nomen etc., Ov.: gnarus summa favoris annonā momenta trahi, Lucan. – b) das Beförderungsmittel, praebe nostrae momenta saluti, Ov. ex Pont. 4, 13, 49. – 2) die Ausschlagskraft, a) mit vorherrsch. Begr. der Kraft, Aufwand an Kraft, -von Hilfe, -von Mitteln (vgl. Weißenb. Liv. 5, 49, 5. H. Müller Liv. 24, 34, 2), quidquid hostes ingenti mole agerent, ipse perlevi momento ludificaretur, Liv.: primo concursu haud maiore momento fusi Galli sunt, quam ad Alliam vicerant, Liv.: incliti populi regesque perlevi momento victi sunt, Liv. – parvo momento si adiuvissent, mit einer geringen Nachhilfe, Liv.: nullo morbo minori momento succurritur, Cels. – meton., v. dem, was Kraftaufwand erfordert, quibus pro ignobili momento (als unbedeutende Eroberung) erat accessura Macedonia, Iustin. – b) m. vorherrsch. Begr. des Ausschlags, der Entscheidung, als Entscheidungskraft, Veränderungskraft, α) im Kampfe, parvo momento superior Romana res fuit, Liv.: pugnare paribus momentis, Amm.: neutrubi inclinato momento proelium atrox... protractum, Amm. – β) in Verhältnissen aller Art, entscheidender Einfluß, Gewicht, Wichtigkeit, Geltung, Bedeutung, Wert, sowohl einer Sache, omnia verborum momentis, non rerum ponderibus examinare, Cic.: si quid habeat momenti commendatio mea, Cic.: vix minimi momenti instar habere, Cic.: magnum in utramque partem m. habere, Caes.: plus aut ad beatam aut ad miseram vitam afferre momenti, mehr Einfluß haben auf usw., Cic.: magno ad persuadendum momento esse, Cic.: pari propemodum momento sortis esse, Cic.: esse maximi momenti et ponderis, Cic.: alqd nullius momenti putare, Cic.: alcis salutem levi momento aestimare, gering sch., Caes., levioris momenti consultatio, unwichtigere, Liv. – als einer Pers., se nullius momenti apud exercitum futurum, Nep.: Rhodii maximi ad omnia momenti habebantur, Liv. – dah. γ) meton., eine Sache od. Pers., die die Ausschlagskraft, Entscheidungskraft enthält, argumentorum momenta, entscheidende Beweise (Beweisgründe), Cic.: eos ipsos, quantumcumque virium momentum addiderint (noch so geringe Kraft zum Ausschlage einlegten), rem omnem inclinaturos, Liv.: haud parvum et ipsi tuendae Africae m. (Beihilfe von großem Ausschlage für die V. v. A.) adiecerunt, societatem Syphacis regis, Liv.: triginta quinque rostratae naves, haud parvum m. ad opem ferendam sociis, ein nicht unwesentlicher Faktor, Liv.: u. so haud parvum momentum ad animum eius moliendum adventus Hannibalis fecit, Liv. – ut pater in se minimum m. ad favorem conciliandum esset, einflußreiche Empfehlung, Liv.: iuvenis egregius..., maximum m. rerum eius civitatis, in quamcumque venisset, ein Mann von entscheidendem Einfluß auf die Macht des St. usw., Liv.