φῦσα: Difference between revisions
Ἰσχυρότερον δέ γ' οὐδέν ἐστι τοῦ λόγου → Oratione nulla vis superior → Nichts ist gewiss gewaltiger als die Vernunft | Nichts ist gewiss gewalt'ger als der Rede Kraft
mNo edit summary |
m (Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1") Tags: Mobile edit Mobile web edit |
||
| (24 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=fysa | |Transliteration C=fysa | ||
|Beta Code=fu=sa | |Beta Code=fu=sa | ||
|Definition=ης, ἡ,<br><span class="bld">A</span> [[pair]] of [[bellows]], mostly in plural [[φῦσαι]], τὸν δ' εὗρ' . . ἑλισσόμενον περὶ φύσας, sc. [[Hephaestus]], Il.18.372, cf. 409; φύσας ἐσθέντες ἐφύσων Th.4.100; αἱ φ. αἱ ἐν τοῖς χαλκείοις Arist.Resp.474a12; τοῦ χαλκέος δύο φύσας Hdt.1.68: hence [[ἐν τῇσι φύσῃς]] = [[in the forge]], [[in the smithies]] Herod.3.21.<br><span class="bld">2</span> [[bladder]], Dsc.5.94, Hippiatr.33, | |Definition=ης, ἡ,<br><span class="bld">A</span> [[pair]] of [[bellows]], mostly in plural [[φῦσαι]], τὸν δ' εὗρ' . . ἑλισσόμενον περὶ φύσας, ''[[sc.]]'' [[Hephaestus]], Il.18.372, cf. 409; φύσας ἐσθέντες ἐφύσων Th.4.100; αἱ φ. αἱ ἐν τοῖς χαλκείοις Arist.Resp.474a12; τοῦ χαλκέος δύο φύσας [[Herodotus|Hdt.]]1.68: hence [[ἐν τῇσι φύσῃς]] = [[in the forge]], [[in the smithies]] Herod.3.21.<br><span class="bld">2</span> [[bladder]], Dsc.5.94, Hippiatr.33, ''Glossaria''; φῦσαν [[ὑπηνέμιος|ὑπηνέμιον]] AP9.486 (Pall.); φ. [[χήνειος|χηνεία]] PMag.Lond.46.382; of the [[castoreum]] [[pouch]]es of the [[beaver]], Dsc.2.24.<br><span class="bld">3</span> = [[φαρέτρα]] ([[quiver]] for [[arrow]]s), [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]]<br><span class="bld">4</span> = [[ἀσκός]] ([[skin]], [[hide]]), Id.<br><span class="bld">II</span> [[breath]], [[wind]], [[blast]], [[ἄγριος|ἀγρίαις]] φύσαισι [[φυσᾶν]] = [[play]] the [[aulos]] with [[savage]] [[breath]]s S.Fr. 768; ἐς τὸν ἀσκὸν φῦσαν ἐνιέναι . . to [[inflate]], Hp.Art.47, cf. 77.<br><span class="bld">2</span> [[wind]] in the [[body]], [[flatus]], Id.VM10,22, Aph.4.73; [[breaking of wind]], opp. [[ἐρυγμός]], [[πταρμός]], Arist.Pr.962a35: pl., Pl.R.405d, Arist.HA 604a12; [[Περὶ φυσῶν]] = [[On Winds]], [[On Breaths]], [[De flatibus]], title of work by [[Hippocrates]].<br><span class="bld">3</span> of [[fire]], [[stream]], [[jet]], φλὸξ φῦσαν ἱεῖσα πυρός h.Merc.114.<br><span class="bld">4</span> [[bubble]], φ. [[ἐπίχρυσος|ἐπίχρυσοι]] Luc.Merc.Cond.22.<br><span class="bld">III</span> [[crater]] of a [[volcano]], Str.13. 4.11, Oros.6.2.17.<br><span class="bld">IV</span> [[calyx]] of [[φυσαλλίς]] ''III'', Dsc.Eup.1.51.<br><span class="bld">V</span> name of a [[fish]] found in the [[Nile]], Str.17.2.4, Ath.7.312b. (Cf. Lith. pučiù 'I [[blow]]', Lat. [[pustula]], etc.; onomatop.; v. may be [[Egyptian]].) | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1317.png Seite 1317]] ἡ, 1) der Blasebalg; Il. 18, 372. 409. 412. 468. 470; Her. 1, 68; Thuc. 4, 100. – 2) Hauch, Anhauch, Wind, Blähung; Plat. Rep. III, 405 d; bes. die Lohe oder der Luftzug der Flamme, φλὸξ φῦσαν ἱεῖσα [[πυρός]] H. h. Merc. 114; Soph. frg. 753. – Bei Luc. de merc. cond. 22 = [[φυσαλίς]], Wasserblase. – 3) der Krater eines feuerspeienden Berges, Strab. – [Υ ist von Natur lang, also weder φύσα noch [[φύσσα]] zu schreiben.] | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1317.png Seite 1317]] ἡ, 1) der Blasebalg; Il. 18, 372. 409. 412. 468. 470; Her. 1, 68; Thuc. 4, 100. – 2) Hauch, Anhauch, Wind, Blähung; Plat. Rep. III, 405 d; bes. die Lohe oder der Luftzug der Flamme, φλὸξ φῦσαν ἱεῖσα [[πυρός]] H. h. Merc. 114; Soph. frg. 753. – Bei Luc. de merc. cond. 22 = [[φυσαλίς]], Wasserblase. – 3) der Krater eines feuerspeienden Berges, Strab. – [Υ ist von Natur lang, also weder φύσα noch [[φύσσα]] zu schreiben.] | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=<span class="bld">1</span>ης (ἡ) :<br /><b>1</b> [[soufflet de forge]];<br /><b>2</b> [[souffle]], [[vent]], [[flatuosité]];<br /><b>3</b> [[bulle d'air]], [[vésicule]];<br /><b>4</b> [[poisson du Nil]].<br />'''Étymologie:''' R. Φυσ, souffler ; cf. [[φύσκη]], [[φύσκων]], [[ποιφύσσω]], <i>lat.</i> pustula.<br /><span class="bld">2</span><i>fém. de</i> [[φύς]]. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''φῦσα:'''<br /><b class="num">I</b> part. f aor. 2 к [[φύω]].<br /><b class="num">II</b> ион. [[φύση]] ἡ<br /><b class="num">1</b> преимущ. pl. [[кузнечный мех]] Hom., Her., Thuc., Arst.;<br /><b class="num">2</b> [[дыхание]], [[дуновение]] Soph.: φ. [[πυρός]] HH огненный язык, столб огня;<br /><b class="num">3</b> мед., тж. pl. [[скопление газов]], [[метеоризм]] Plat., Arst.;<br /><b class="num">4</b> [[пузырь]]: αἱ ἐκεῖναι ἐλττίδες οὐδὲν ἄλλ᾽ ἢ φῦσαί τινες [[ἦσαν]] Luc. [[эти надежды оказались всего]]-[[навсего]] (мыльными) пузырями. | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''φῦσα''': -ης, -ἡ, κοινῶς, «φυσερόν», ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἐν τῷ πληθ., τὸν δ’ εὗρ’... ἑλισσόμενον περὶ φύσας, δηλ. τὸν Ἥφαιστον, Ἰλ. Σ. 372, πρβλ. 409· φύσας ἐσθέντες ἐφύσων Θουκ. 4. 100· αἱ φ. ἐν τοῖς χαλκείοις Ἀριστ. Ἀναπν. 7. 7· ἐν τῷ ἑνικῷ, φ. [[χάλκεος]] Ἡρόδ. 1. 68. 2) [[μάλιστα]] δὲ ὁ σωλὴν τῆς φύσης, Ἱππ. περὶ Ἄρθρ. 837. ΙΙ. [[φύσημα]], πνοὴ ἀνέμου, [[ἄνεμος]] σφοδρὸς καὶ ἡ [[αἰφνίδιος]] πνοὴ [[αὐτοῦ]], ἀγρίαις φύσαισι φυσᾶν Σοφ. Ἀποσπ. 753· ἐνιέναι φῦσαν εἰς..., φουσκώνω φυσῶν τι, Ἱππ. περὶ Ἄρθρ. 814. 2) ἀέρια ἐν τῇ κοιλίᾳ, [[flatus ventris]], ὁ αὐτ. ἐν Ἀρχ. Ἰητρ. 12. 18, Ἀφορ. 1252, Ἀριστ. Προβλ. 33. 9, κ. ἀλλ.· ἐν τῷ πληθ., Πλάτ. Πολ. 405D, Ἀριστ. περὶ τὰ Ζῷα Ἱστ. 8. 22, κ. ἀλλ. 3) ἐπὶ [[φλογός]], φλὸξ φῦσαν ἱεῖσα πυρὸς Ὕμν. Ὁμ. εἰς Ἑρμ. 114· πρβλ. [[ἀϋτμή]]. 4) [[πομφόλυξ]], φυσαλλὶς ἀέρος [[πλήρης]], Λουκ. ἐπὶ Μισθ. Συνόντ. 22. 5) μεταφ., «φούσκωμα», [[ματαιότης]], Συνέσ. 279C. ΙΙΙ. ὁ κρατὴρ ἡφαιστείου, [[ἄνοιγμα]] ἡφαιστειῶδες, Στράβ. 628. IV. [[ὄνομα]] ἰχθύος εὑρισκομένου ἐν τῷ Νείλῳ, [[αὐτόθι]] 823, Ἀθήν. 312Β. (Ἐκ τῆς √ΦΥΣ παράγονται [[ὡσαύτως]] αἱ λέξεις [[φυσάω]], [[φυσιάω]], [[φυσαλλίς]], [[φύσκη]], [[φύσκων]], [[φυσίγναθος]], [[ποιφύσσω]] (μετ’ ἀναδιπλ.), [[ἴσως]] δὲ καὶ [[φῦσιγξ]]· πρβλ. Σανσκρ. pup-phus-as (pulmo)· Λατ. [[pustula]]· λιθ pús-ti ([[φυσῶ]]), puslé ([[κύστις]], [[φυσαλλίς]]). | |lstext='''φῦσα''': -ης, -ἡ, κοινῶς, «φυσερόν», ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἐν τῷ πληθ., τὸν δ’ εὗρ’... ἑλισσόμενον περὶ φύσας, δηλ. τὸν Ἥφαιστον, Ἰλ. Σ. 372, πρβλ. 409· φύσας ἐσθέντες ἐφύσων Θουκ. 4. 100· αἱ φ. ἐν τοῖς χαλκείοις Ἀριστ. Ἀναπν. 7. 7· ἐν τῷ ἑνικῷ, φ. [[χάλκεος]] Ἡρόδ. 1. 68. 2) [[μάλιστα]] δὲ ὁ σωλὴν τῆς φύσης, Ἱππ. περὶ Ἄρθρ. 837. ΙΙ. [[φύσημα]], πνοὴ ἀνέμου, [[ἄνεμος]] σφοδρὸς καὶ ἡ [[αἰφνίδιος]] πνοὴ [[αὐτοῦ]], ἀγρίαις φύσαισι φυσᾶν Σοφ. Ἀποσπ. 753· ἐνιέναι φῦσαν εἰς..., φουσκώνω φυσῶν τι, Ἱππ. περὶ Ἄρθρ. 814. 2) ἀέρια ἐν τῇ κοιλίᾳ, [[flatus ventris]], ὁ αὐτ. ἐν Ἀρχ. Ἰητρ. 12. 18, Ἀφορ. 1252, Ἀριστ. Προβλ. 33. 9, κ. ἀλλ.· ἐν τῷ πληθ., Πλάτ. Πολ. 405D, Ἀριστ. περὶ τὰ Ζῷα Ἱστ. 8. 22, κ. ἀλλ. 3) ἐπὶ [[φλογός]], φλὸξ φῦσαν ἱεῖσα πυρὸς Ὕμν. Ὁμ. εἰς Ἑρμ. 114· πρβλ. [[ἀϋτμή]]. 4) [[πομφόλυξ]], φυσαλλὶς ἀέρος [[πλήρης]], Λουκ. ἐπὶ Μισθ. Συνόντ. 22. 5) μεταφ., «φούσκωμα», [[ματαιότης]], Συνέσ. 279C. ΙΙΙ. ὁ κρατὴρ ἡφαιστείου, [[ἄνοιγμα]] ἡφαιστειῶδες, Στράβ. 628. IV. [[ὄνομα]] ἰχθύος εὑρισκομένου ἐν τῷ Νείλῳ, [[αὐτόθι]] 823, Ἀθήν. 312Β. (Ἐκ τῆς √ΦΥΣ παράγονται [[ὡσαύτως]] αἱ λέξεις [[φυσάω]], [[φυσιάω]], [[φυσαλλίς]], [[φύσκη]], [[φύσκων]], [[φυσίγναθος]], [[ποιφύσσω]] (μετ’ ἀναδιπλ.), [[ἴσως]] δὲ καὶ [[φῦσιγξ]]· πρβλ. Σανσκρ. pup-phus-as (pulmo)· Λατ. [[pustula]]· λιθ pús-ti ([[φυσῶ]]), puslé ([[κύστις]], [[φυσαλλίς]]). | ||
}} | }} | ||
{{Autenrieth | {{Autenrieth | ||
| Line 27: | Line 30: | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''φῦσα:''' -ης, ἡ,<br /><b class="num">I.</b> μουγκρητά, [[συνήθως]] σε πληθ., σε Ομήρ. Ιλ., Θουκ.· σε ενικ., σε Ηρόδ.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[άνεμος]], [[πνοή]], [[φύσημα]], [[φούσκωμα]] στο [[στομάχι]], σε πληθ., σε Πλάτ.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για τη [[φωτιά]], [[χείμαρρος]] ή [[πίδακας]], σε Ομηρ. Ύμν.<br /><b class="num">3.</b> [[φυσαλλίδα]], σε Λουκ. | |lsmtext='''φῦσα:''' -ης, ἡ,<br /><b class="num">I.</b> μουγκρητά, [[συνήθως]] σε πληθ., σε Ομήρ. Ιλ., Θουκ.· σε ενικ., σε Ηρόδ.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[άνεμος]], [[πνοή]], [[φύσημα]], [[φούσκωμα]] στο [[στομάχι]], σε πληθ., σε Πλάτ.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για τη [[φωτιά]], [[χείμαρρος]] ή [[πίδακας]], σε Ομηρ. Ύμν.<br /><b class="num">3.</b> [[φυσαλλίδα]], σε Λουκ. | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
| Line 35: | Line 35: | ||
}} | }} | ||
{{FriskDe | {{FriskDe | ||
|ftr='''φῦσα''': {phũsa}<br />'''Forms''': (Akk. -ην Suid.)<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Hauch]], [[Blasebalg]] (meist pl.), [[Blase]], [[Blähung]] (seit Il.), auch übertr. von einem ausströmenden Feuer (''h''. ''Merc''. 114; Zumbach Neuerungen 44f.), [[Vulkankrater]] (Str.), N. eines Fisches im Nil, [[Blasfisch]], [[Tetrodon]] (Str., Ath., ausführlich Thompson s.v.; vgl. [[φύσαλος]] unten).<br />'''Composita''' : Kompp. [[φυσοειδής]] [[blasenähnlich]] (Sch.), [[ἄφυσος]] [[ohne Blähung]] (Mediz.).<br />'''Derivative''': Viele Ableitungen : 1. Demin. [[φυσάριον]] n. [[kleine Blase]] (sp. Mediz.). 2. Adj. -ώδης [[blähend]], [[windig]] (Hp., Pl., Arist. u.a.), -αλέος [[windig]] (Kerk., Nonn.). 3. -αλος m. [[Art Kröte]] (Luk.), [[Blasfisch]], [[Tetrodon]] (Ael.), [[Art Walfisch]] (Opp., Ael.); vgl. [[κόκκαλος]] u.a. 4. -αλλίς, -ίδος f. [[Blase]], [[Wasserblase]] (Luk.), [[Art Pfeife]] (Ar.), [[Pille]] (sp.), auch N. einer Pflanze (Ps.-Dsk. u.a.), nach der blasenartigen Fruchthülle (Strömberg 56); wie [[θρυαλλίς]] u.a. 5. [[φῦσιγξ]], -ιγγος f. ‘Stengel eines Knoblauchs o.ä., Knoblauch’ (Hp., Thphr. u.a.) mit -γγιόομαι in πεφυσιγγιωμένος [[von Knoblauch erhitzt]] (Ar.), auch [[Blase]] (Poll.), wie [[κύστιγξ]], [[σῦριγξ]] u.a. 6. [[φύσκη]] f. [[Darm]], [[Wurst]] (Kom.) mit Demin. -ιον (Gloss.), Φύσκων m. "Dickbauch", Spitzname (Alk. u.a.), nach den Nomina mit σκ-Sufflx; weder eine "Wurzel auf -σ-" (Schwyzer 541) noch eine Grundform *φυτκη (Specht KZ 66, 220) sind wahrscheinlich; -α f. [[Blase]], [[Schwiele auf der Hand]] (Sch.). 7. φυστὴ ([[μᾶζα]]), auch als Subst. [[aufgeblasener Kuchen]], [[Puffer]] (Ar., ''AP'' u.a.), wie [[πλαστός]], -ή, [[παστή]], [[βλάστη]] u.a., Akz. nach Hdn. Gr.; nicht mit Fraenkel Nom. ag. 2, 137 A. 1 aus *φυρστή zu [[φύρω]]. 8. Φυσάδεια f. N. einer Quelle in Argos (Kall.) mit -ειόθεν [[von Φ]]. (Antim.). —9. Denom. Verba: a. [[φυσάω]], Aor. φυσῆσαι usw., oft m. Präfix, z.B. ἀνα-, δια-, ἐκ-, ἐν-, ‘blasen, auf-, an- blasen, schnauben’ (seit Il.) mit -ημα (ἀνα-, ἐκ-, ἐν-) n. [[Blasen]], [[Wehen]], [[Hauch]], [[Wind]], [[Aufgeblasenheit]] (ion. att.), -ημάτιον (Arr.), ἐμ- ~ -ηματῶδης (Gal.), -ησις (ἀνα- usw.) f. [[das Blasen]], [[Anblasen]] (hell. u. sp.), -ητήρ m. [[Blasrohr]], [[Blasebalg]] (Hdt., Arist. u.a.), -ητήριον (-ατ-) n. [[Pfeife]] (Ar. u.a.), -ητής (ἐν-, λοπαδο-) m. [[Bläser]] (Man., Dsk. u.a.), -ήτορες ἀσκοί [[Blasebälge]] (Nonn.), -ητικός (ἐν-) [[aufblähend]] (Hp., Arist. u.a.). — b. [[φυσιάω]], auch m. ἀνα-, ἐκ-, Ptz. φυσιόων u.a., metr. Umbildung von [[φυσάω]] (ep. poet. seit Il.; Risch 274, Chantraine Gramm. hom. 1, 359) mit -ίαμα n. [[das Hauchen]], [[Schnauben]] (A.). — c. φυσιόομαι, -όω ‘(sich) aufblähen’ (''Ep''. ''Kor''. u.a.) mit [[φυσίωσις]] [[Aufblähung]] (''Ep''. ''Kor''., Mediz.); auch [[ἐμφυσιόω]]? (s. unter φύομαι zu [[φύσις]]). — Dazu noch die Verbalnomina [[φυσασμός]] (Gegensatz [[ἀασμός]]) und -ιασμός m. [[das Blasen]] (Arist.), -ακτήρ· [[ἄρτος]] [[ποιός]] [[τις]] [[ποπανώδης]] II. (vgl. [[φυστή]] oben), wie von *φυσάζω. — Als Vorderglied in dem verbalen Rektionsnomen [[Φυσίγναθος]] "Backenaufblaser", scherzhafte Bez. eines Froschs (Batr.; vgl. Leumann Sprache 6, 159 A. 6) mit -γναθέω (Tz.). — Zum Intensivum [[ποιφύσσω]] (nach den Verben auf -ύσσω) s. bes.<br />'''Etymology''' : Seinem Ursprung nach onomatopoetisch, hat sich [[φῦσα]] den Nomina auf -σα angeschlossen (Solmsen Wortforsch. 246ff.). Da die Vorgeschichte des Wortes im dunkeln liegt, läßt sich der Ausgangspunkt innerhalb der umfassenden Schallwortsippe ''p''(''h'')''u''- (''b''(''h'')''u''-) nicht genau feststellen. Als "Stamm" kommen sowohl φυ-, φυσ- wie φυτ- und φυκ- in Betracht; man vergleiche z.B. arm. ''p‘uk‘'' [[Hauch]], [[Wind]], [[Furz]], pl. [[Blasebalg]] ([[φῦσα]] somit < *φυκι̯α?), aind. ''phū̆tkaroti'' "macht einen ''phut''-Laut", [[pustet]], [[bläst]] ([[φῦσα]] somit < *φυτι̯α ?). Auch für φυ(σ-) läßt sich Anschluß finden in aind. ''phuphusa- ''n. [[Lunge]], lat. ''pustula'' [[Blase]], slav., z.B. aksl. ''puchati'' [[blasen]], russ. ''pychátь'' [[schwer atmen]], [[keuchen]] (< ''pous''-, ''pūs''-) usw. — Weiteres reiches Material m. Lit. bei WP. 2, 79ff., Pok. 847 f., auch bei W.-Hofmann und Vasmer s.vv.<br />'''Page''' 2,1055-1057 | |ftr='''φῦσα''': {phũsa}<br />'''Forms''': (Akk. -ην Suid.)<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Hauch]], [[Blasebalg]] (meist pl.), [[Blase]], [[Blähung]] (seit Il.), auch übertr. von einem ausströmenden Feuer (''h''. ''Merc''. 114; Zumbach Neuerungen 44f.), [[Vulkankrater]] (Str.), N. eines Fisches im Nil, [[Blasfisch]], [[Tetrodon]] (Str., Ath., ausführlich Thompson s.v.; vgl. [[φύσαλος]] unten).<br />'''Composita''': Kompp. [[φυσοειδής]] [[blasenähnlich]] (Sch.), [[ἄφυσος]] [[ohne Blähung]] (Mediz.).<br />'''Derivative''': Viele Ableitungen: 1. Demin. [[φυσάριον]] n. [[kleine Blase]] (sp. Mediz.). 2. Adj. -ώδης [[blähend]], [[windig]] (Hp., Pl., Arist. u.a.), -αλέος [[windig]] (Kerk., Nonn.). 3. -αλος m. [[Art Kröte]] (Luk.), [[Blasfisch]], [[Tetrodon]] (Ael.), [[Art Walfisch]] (Opp., Ael.); vgl. [[κόκκαλος]] u.a. 4. -αλλίς, -ίδος f. [[Blase]], [[Wasserblase]] (Luk.), [[Art Pfeife]] (Ar.), [[Pille]] (sp.), auch N. einer Pflanze (Ps.-Dsk. u.a.), nach der blasenartigen Fruchthülle (Strömberg 56); wie [[θρυαλλίς]] u.a. 5. [[φῦσιγξ]], -ιγγος f. ‘Stengel eines Knoblauchs o.ä., Knoblauch’ (Hp., Thphr. u.a.) mit -γγιόομαι in πεφυσιγγιωμένος [[von Knoblauch erhitzt]] (Ar.), auch [[Blase]] (Poll.), wie [[κύστιγξ]], [[σῦριγξ]] u.a. 6. [[φύσκη]] f. [[Darm]], [[Wurst]] (Kom.) mit Demin. -ιον (Gloss.), Φύσκων m. "Dickbauch", Spitzname (Alk. u.a.), nach den Nomina mit σκ-Sufflx; weder eine "Wurzel auf -σ-" (Schwyzer 541) noch eine Grundform *φυτκη (Specht KZ 66, 220) sind wahrscheinlich; -α f. [[Blase]], [[Schwiele auf der Hand]] (Sch.). 7. φυστὴ ([[μᾶζα]]), auch als Subst. [[aufgeblasener Kuchen]], [[Puffer]] (Ar., ''AP'' u.a.), wie [[πλαστός]], -ή, [[παστή]], [[βλάστη]] u.a., Akz. nach Hdn. Gr.; nicht mit Fraenkel Nom. ag. 2, 137 A. 1 aus *φυρστή zu [[φύρω]]. 8. Φυσάδεια f. N. einer Quelle in Argos (Kall.) mit -ειόθεν [[von Φ]]. (Antim.). —9. Denom. Verba: a. [[φυσάω]], Aor. φυσῆσαι usw., oft m. Präfix, z.B. ἀνα-, δια-, ἐκ-, ἐν-, ‘blasen, auf-, an- blasen, schnauben’ (seit Il.) mit -ημα (ἀνα-, ἐκ-, ἐν-) n. [[Blasen]], [[Wehen]], [[Hauch]], [[Wind]], [[Aufgeblasenheit]] (ion. att.), -ημάτιον (Arr.), ἐμ- ~ -ηματῶδης (Gal.), -ησις (ἀνα- usw.) f. [[das Blasen]], [[Anblasen]] (hell. u. sp.), -ητήρ m. [[Blasrohr]], [[Blasebalg]] (Hdt., Arist. u.a.), -ητήριον (-ατ-) n. [[Pfeife]] (Ar. u.a.), -ητής (ἐν-, λοπαδο-) m. [[Bläser]] (Man., Dsk. u.a.), -ήτορες ἀσκοί [[Blasebälge]] (Nonn.), -ητικός (ἐν-) [[aufblähend]] (Hp., Arist. u.a.). — b. [[φυσιάω]], auch m. ἀνα-, ἐκ-, Ptz. φυσιόων u.a., metr. Umbildung von [[φυσάω]] (ep. poet. seit Il.; Risch 274, Chantraine Gramm. hom. 1, 359) mit -ίαμα n. [[das Hauchen]], [[Schnauben]] (A.). — c. φυσιόομαι, -όω ‘(sich) aufblähen’ (''Ep''. ''Kor''. u.a.) mit [[φυσίωσις]] [[Aufblähung]] (''Ep''. ''Kor''., Mediz.); auch [[ἐμφυσιόω]]? (s. unter φύομαι zu [[φύσις]]). — Dazu noch die Verbalnomina [[φυσασμός]] (Gegensatz [[ἀασμός]]) und -ιασμός m. [[das Blasen]] (Arist.), -ακτήρ· [[ἄρτος]] [[ποιός]] [[τις]] [[ποπανώδης]] II. (vgl. [[φυστή]] oben), wie von *φυσάζω. — Als Vorderglied in dem verbalen Rektionsnomen [[Φυσίγναθος]] "Backenaufblaser", scherzhafte Bez. eines Froschs (Batr.; vgl. Leumann Sprache 6, 159 A. 6) mit -γναθέω (Tz.). — Zum Intensivum [[ποιφύσσω]] (nach den Verben auf -ύσσω) s. bes.<br />'''Etymology''': Seinem Ursprung nach onomatopoetisch, hat sich [[φῦσα]] den Nomina auf -σα angeschlossen (Solmsen Wortforsch. 246ff.). Da die Vorgeschichte des Wortes im dunkeln liegt, läßt sich der Ausgangspunkt innerhalb der umfassenden Schallwortsippe ''p''(''h'')''u''- (''b''(''h'')''u''-) nicht genau feststellen. Als "Stamm" kommen sowohl φυ-, φυσ- wie φυτ- und φυκ- in Betracht; man vergleiche z.B. arm. ''p‘uk‘'' [[Hauch]], [[Wind]], [[Furz]], pl. [[Blasebalg]] ([[φῦσα]] somit < *φυκι̯α?), aind. ''phū̆tkaroti'' "macht einen ''phut''-Laut", [[pustet]], [[bläst]] ([[φῦσα]] somit < *φυτι̯α ?). Auch für φυ(σ-) läßt sich Anschluß finden in aind. ''phuphusa- ''n. [[Lunge]], lat. ''pustula'' [[Blase]], slav., z.B. aksl. ''puchati'' [[blasen]], russ. ''pychátь'' [[schwer atmen]], [[keuchen]] (< ''pous''-, ''pūs''-) usw. — Weiteres reiches Material m. Lit. bei WP. 2, 79ff., Pok. 847 f., auch bei W.-Hofmann und Vasmer s.vv.<br />'''Page''' 2,1055-1057 | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=η / [[φῦσα]], ΝΑ<br /><b>1.</b> [[φυσητήρας]], [[φυσερό]] για τη [[φωτιά]]<br /><b>2.</b> τα [[αέρια]] τών εντέρων, η [[πορδή]] («[[φύσας]] τε καὶ [[κατάρρους]] νοσήμασιν ὀνόματα τίθεσθαι ἀναγκάζειν τοὺς κομψοὺς Ἀσκληπιάδας», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>φυσιολ.</b> τα [[αέρια]] που παράγονται από τη [[δραστηριότητα]] τών μικροβίων [[κατά]] τη [[ζύμωση]] και τη [[σήψη]] τών τροφών στο [[έντερο]] ή προέρχονται από τον αέρα που καταπίνεται με το [[φαγητό]] και τα οποία διαφεύγουν από τον πρωκτό<br /><b>2.</b> <b>ζωολ.</b> [[γένος]] πνευμονοφόρων γαστερόποδων [[μαλακίων]] που ανήκει στην [[οικογένεια]] [[φυσίδες]] της υπέρταξης βασσοματοφόρα<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[σωλήνας]] φυσερού<br /><b>2.</b> ξαφνική [[πνοή]] ανέμου<br /><b>3.</b> το [[ρεύμα]] του αέρα που παράγεται από τη [[φωτιά]]<br /><b>4.</b> [[κύστη]], [[φούσκα]]<br /><b>5.</b> [[πρόλοβος]] πτηνού<br /><b>6.</b> [[φυσαλλίδα]], [[φουσκάλα]]<br /><b>7.</b> [[κομπασμός]], αλαζονική [[συμπεριφορά]]<br /><b>8.</b> [[κρατήρας]] ηφαιστείου<br /><b>9.</b> [[ονομασία]] ψαριού του Νείλου.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ηχομιμητική λ., η οποία ανάγεται στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>pŭ</i>- / <i>phu</i>- —[[προϊόν]] ονοματοποιίας από τον ήχο που παράγεται από υλικά που φουσκώνουν και σκάνε [[καθώς]] ψήνονται— και έχει σχηματιστεί, [[κατά]] την επικρατέστερη [[άποψη]], από μια [[μορφή]] <i>p</i>(<i>h</i>)<i>u</i>-<i>s</i>- της ρίζας με [[παρέκταση]] -<i>s</i>- (<b>πρβλ.</b> λατ. <i>pussula</i> / <i>pustula</i> «[[φυσαλλίδα]]», λιθουαν. <i>p</i><i>ū</i><i>slẽ</i> «[[φυσαλλίδα]]», <i>pŭsti</i> «[[φυσώ]]») και [[επίθημα]] -<i>σă</i> (<b>πρβλ.</b> <i>δόξă</i>, <i>κνῖσă</i>): <i>φῡσ</i>-<i>σă</i> <span style="color: red;"><</span> [[φῦσα]], με [[απλοποίηση]] τών δύο -<i>σσ</i>-. Έχει διατυπωθεί [[επίσης]] η [[άποψη]] ότι η λ. [[φῦσα]] μπορεί να ερμηνευθεί μέσω τών τ. <i>φυκ</i>-<i>jα</i> (από μια [[μορφή]] <i>p</i>[[h]]<i>u</i>-<i>k</i>- της ρίζας, <b>πρβλ.</b> αρμ. <i>p</i>'<i>uk</i>' «[[πνοή]], [[άνεμος]]») ή <i>φυτ</i>-<i>jα</i> (από μια [[μορφή]] <i>p</i>[[h]]<i>u</i>-<i>t</i>-, <b>πρβλ.</b> αρχ. ινδ. <i>ph</i><i>ū</i><i>tkaroti</i> «φυσά»). Η [[άποψη]] αυτή, όμως, δεν θεωρείται πιθανή]. | |mltxt=η / [[φῦσα]], ΝΑ<br /><b>1.</b> [[φυσητήρας]], [[φυσερό]] για τη [[φωτιά]]<br /><b>2.</b> τα [[αέρια]] τών εντέρων, η [[πορδή]] («[[φύσας]] τε καὶ [[κατάρρους]] νοσήμασιν ὀνόματα τίθεσθαι ἀναγκάζειν τοὺς κομψοὺς Ἀσκληπιάδας», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>φυσιολ.</b> τα [[αέρια]] που παράγονται από τη [[δραστηριότητα]] τών μικροβίων [[κατά]] τη [[ζύμωση]] και τη [[σήψη]] τών τροφών στο [[έντερο]] ή προέρχονται από τον αέρα που καταπίνεται με το [[φαγητό]] και τα οποία διαφεύγουν από τον πρωκτό<br /><b>2.</b> <b>ζωολ.</b> [[γένος]] πνευμονοφόρων γαστερόποδων [[μαλακίων]] που ανήκει στην [[οικογένεια]] [[φυσίδες]] της υπέρταξης βασσοματοφόρα<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[σωλήνας]] φυσερού<br /><b>2.</b> ξαφνική [[πνοή]] ανέμου<br /><b>3.</b> το [[ρεύμα]] του αέρα που παράγεται από τη [[φωτιά]]<br /><b>4.</b> [[κύστη]], [[φούσκα]]<br /><b>5.</b> [[πρόλοβος]] πτηνού<br /><b>6.</b> [[φυσαλλίδα]], [[φουσκάλα]]<br /><b>7.</b> [[κομπασμός]], αλαζονική [[συμπεριφορά]]<br /><b>8.</b> [[κρατήρας]] ηφαιστείου<br /><b>9.</b> [[ονομασία]] ψαριού του Νείλου.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ηχομιμητική λ., η οποία ανάγεται στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>pŭ</i>- / <i>phu</i>- —[[προϊόν]] ονοματοποιίας από τον ήχο που παράγεται από υλικά που φουσκώνουν και σκάνε [[καθώς]] ψήνονται— και έχει σχηματιστεί, [[κατά]] την επικρατέστερη [[άποψη]], από μια [[μορφή]] <i>p</i>(<i>h</i>)<i>u</i>-<i>s</i>- της ρίζας με [[παρέκταση]] -<i>s</i>- (<b>πρβλ.</b> λατ. <i>pussula</i> / <i>pustula</i> «[[φυσαλλίδα]]», λιθουαν. <i>p</i><i>ū</i><i>slẽ</i> «[[φυσαλλίδα]]», <i>pŭsti</i> «[[φυσώ]]») και [[επίθημα]] -<i>σă</i> (<b>πρβλ.</b> <i>δόξă</i>, <i>κνῖσă</i>): <i>φῡσ</i>-<i>σă</i> <span style="color: red;"><</span> [[φῦσα]], με [[απλοποίηση]] τών δύο -<i>σσ</i>-. Έχει διατυπωθεί [[επίσης]] η [[άποψη]] ότι η λ. [[φῦσα]] μπορεί να ερμηνευθεί μέσω τών τ. <i>φυκ</i>-<i>jα</i> (από μια [[μορφή]] <i>p</i>[[h]]<i>u</i>-<i>k</i>- της ρίζας, <b>πρβλ.</b> αρμ. <i>p</i>'<i>uk</i>' «[[πνοή]], [[άνεμος]]») ή <i>φυτ</i>-<i>jα</i> (από μια [[μορφή]] <i>p</i>[[h]]<i>u</i>-<i>t</i>-, <b>πρβλ.</b> αρχ. ινδ. <i>ph</i><i>ū</i><i>tkaroti</i> «φυσά»). Η [[άποψη]] αυτή, όμως, δεν θεωρείται πιθανή]. | ||
}} | }} | ||
= | {{wkpel | ||
Φύσα, αέρια εντέρου, αέρια από το έντερο ή απλά αέρια ονομάζονται τα αέρια που απελευθερώνονται από τον πρωκτό. Τα αέρια του εντέρου είναι κυρίως παράγωγα του πεπτικού συστήματος και της διαδικασίας της πέψης, μπορεί όμως να πρόκειται και για απλό αέρα που έχει εισέλθει στο σώμα μέσω της διαδικασίας της κατάποσης (αεροφαγία). Ο ήχος που ορισμένες φορές συνοδεύει την απελευθέρωση των αερίων παράγεται από την παλινδρομική ταλάντωση του πρωκτού. Η υπερβολική παραγωγή αερίων περιγράφεται ως μετεωρισμός. | |wkeltx=Φύσα, αέρια εντέρου, αέρια από το έντερο ή απλά αέρια ονομάζονται τα αέρια που απελευθερώνονται από τον πρωκτό. Τα αέρια του εντέρου είναι κυρίως παράγωγα του πεπτικού συστήματος και της διαδικασίας της πέψης, μπορεί όμως να πρόκειται και για απλό αέρα που έχει εισέλθει στο σώμα μέσω της διαδικασίας της κατάποσης (αεροφαγία). Ο ήχος που ορισμένες φορές συνοδεύει την απελευθέρωση των αερίων παράγεται από την παλινδρομική ταλάντωση του πρωκτού. Η υπερβολική παραγωγή αερίων περιγράφεται ως μετεωρισμός. | ||
== | }} | ||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=-ης ἡ (=[[φυσερό]], [[φύσημα]], [[πνοή]] ἀνέμου). Ἀπό τό [[φύω]], ὅπου δές γιά περισσότερα παράγωγα, [[καθώς]] καί στό [[ρῆμα]] [[φυσάω]]. | |||
}} | |||
{{elmes | |||
|esmgtx=ἡ [[vejiga]] de un ganso γράψον τὸν λόγον εἰς χάρτην ἱερατικὸν καὶ εἰς φῦσαν χήνειαν ... καὶ ἔνθες εἰς τὸ ζῴδιον ἐμπνευματώσεως εἵνεκεν <b class="b3">escribe la fórmula en un rollo de papiro hierático y en una vegija de ganso y métela en la figura para el rito de animación</b> P V 382 | |||
}} | |||
{{lxth | |||
|lthtxt=''[[follis]]'', [[bellows]], [[bag]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.100.3/ 4.100.3]. | |||
}} | |||
{{trml | |||
|trtx====[[bellows]]=== | |||
Afrikaans: blaasbalk; Albanian: shakull; Arabic: مِنْفَاخ; Armenian: փուքս; Aromanian: foali; Azerbaijani: körük; Bashkir: күрек; Belarusian: сильфон; Bulgarian: духало; Catalan: manxa; Cebuano: tayhop; Chinese Mandarin: 風箱, 风箱; Czech: měch; Danish: blæsebælg; Dutch: blaasbalg; Esperanto: balgo; Estonian: lõõts; Finnish: palkeet; French: soufflet; Friulian: soflet; Galician: fol, barquín; German: Blasebalg; Greek: φυσητήρας, φυσερό, φυσούνα; Ancient Greek: φυσητήρ; Hausa: mafuri, zigazigai; Hungarian: fújtaró; Icelandic: físir, físar, físibelgur, físibelgir; Indonesian: puputan; Irish: boilg; Italian: soffietto, mantice; Japanese: 鞴; Korean: 풀무; Latin: follis; Latvian: plēšas; Lithuanian: dùmplės; Macedonian: мев; Malay: belos, hububan, ubub; Maori: pupuhiahi; Mongolian: хөөрөг; Nogai: коьрик; Norwegian Bokmål: blåsebelg; Nynorsk: blåsebelg; Occitan: bufet; Old Irish: bolg or; Old Prussian: moasis; Polish: miech; Portuguese: fole; Romanian: foale; Russian: меха́, мехи́; Serbo-Croatian: mijeh, mȇh; Slovak: mech; Somali: goosimo; Southern Altai: кӧрӱк; Spanish: fuelle; Sudovian: maisis; Swahili: mvukuto, mifua; Swedish: blåsbälg; Tagalog: bubulusan, bulusan, puwelye; Turkish: körük; Ukrainian: міх; Uzbek: bosqon, dam; Venetian: folo, foło, fol, supieto; Vietnamese: bể; Welsh: megin; White Hmong: lwj; Zulu: izifutho | Afrikaans: blaasbalk; Albanian: shakull; Arabic: مِنْفَاخ; Armenian: փուքս; Aromanian: foali; Azerbaijani: körük; Bashkir: күрек; Belarusian: сильфон; Bulgarian: духало; Catalan: manxa; Cebuano: tayhop; Chinese Mandarin: 風箱, 风箱; Czech: měch; Danish: blæsebælg; Dutch: blaasbalg; Esperanto: balgo; Estonian: lõõts; Finnish: palkeet; French: soufflet; Friulian: soflet; Galician: fol, barquín; German: Blasebalg; Greek: φυσητήρας, φυσερό, φυσούνα; Ancient Greek: φυσητήρ; Hausa: mafuri, zigazigai; Hungarian: fújtaró; Icelandic: físir, físar, físibelgur, físibelgir; Indonesian: puputan; Irish: boilg; Italian: soffietto, mantice; Japanese: 鞴; Korean: 풀무; Latin: follis; Latvian: plēšas; Lithuanian: dùmplės; Macedonian: мев; Malay: belos, hububan, ubub; Maori: pupuhiahi; Mongolian: хөөрөг; Nogai: коьрик; Norwegian Bokmål: blåsebelg; Nynorsk: blåsebelg; Occitan: bufet; Old Irish: bolg or; Old Prussian: moasis; Polish: miech; Portuguese: fole; Romanian: foale; Russian: меха́, мехи́; Serbo-Croatian: mijeh, mȇh; Slovak: mech; Somali: goosimo; Southern Altai: кӧрӱк; Spanish: fuelle; Sudovian: maisis; Swahili: mvukuto, mifua; Swedish: blåsbälg; Tagalog: bubulusan, bulusan, puwelye; Turkish: körük; Ukrainian: міх; Uzbek: bosqon, dam; Venetian: folo, foło, fol, supieto; Vietnamese: bể; Welsh: megin; White Hmong: lwj; Zulu: izifutho | ||
===[[arrogance]]=== | |||
Albanian: arrogancë; Arabic: تَكَبُّر; Aramaic: ܫܘܩܠܐ; Armenian: մեծամտություն; Azerbaijani: təkəbbür; Belarusian: заразумеласць, ганарыстасць; Bulgarian: високомерие, надменност, арогантност; Catalan: arrogància; Chinese Mandarin: 傲慢; Czech: domýšlivost, arogance; Danish: arrogance, hovmod; Dutch: [[arrogantie]], [[aanmatiging]]; Faroese: hugmóð, stórlæti, arrogansa; Finnish: arroganssi, arroganttius, kopeus, koppavuus, pöyhkeys, röyhkeys, ylimielisyys; French: [[arrogance]]; Galician: fachenda, fenolía, entono, inchazo, esfouto, bravosidade; German: [[Arroganz]], [[Dünkel]], [[Hochmut]], [[Überheblichkeit]]; Greek: [[αλαζονεία]], [[υπεροψία]]; Ancient Greek: [[ἀγερωχία]], [[ἀγηνορία]], [[ἀγηνορίη]], [[ἁλιφροσύνη]], [[ἀπόνοια]], [[ἄρσις]], [[ἀτασθαλία]], [[ἀτασθαλίη]], [[αὐθάδεια]], [[αὐθαδιασμός]], [[αὐθάδισμα]], [[αὐταρέσκεια]], [[βαρύτης]], [[βρένθος]], [[γαυρίαμα]], [[γαυρότης]], [[ἐμφυσίωσις]], [[ἐξανάστασις]], [[ἐπιπολασμός]], [[θρασύτης]], [[λαμυρία]], [[λῆμα]], [[μεγαλαύχημα]], [[μεγαλαυχία]], [[μεγαληνορία]], [[μεγαλοδοξία]], [[μεγαλοψυχία]], [[περιοψία]], [[στρῆνος]], [[τὸ γαῦρον]], [[τὸ σεμνόν]], [[τὸ ὑπερήφανον]], [[ὑπερβίη]], [[ὑπερβολία]], [[ὑπερηνορέη]], [[ὑπερηφανία]], [[ὑπεροψία]], [[ὑπερφροσύνη]], [[φρόνημα]], [[φρονηματισμός]], [[φρόνησις]], [[φῦσα]], [[φύσημα]], [[φυσίωσις]], [[χαύνωσις]], [[χλιδή]]; Hebrew: יְהִירוּת, עתק rhet.; Hindi: अभिमान, घमंड; Hungarian: arrogancia, gőg, fennhéjázás, önhittség, önteltség, önelégültség, pökhendiség, rátartiság, nagyképűség, felfuvalkodottság, fölényesség; Icelandic: gikksháttur; Irish: borrachas, anuaill; Italian: [[arroganza]]; Japanese: 高慢, 傲慢; Kabuverdianu: farrónpa; Korean: 거만(倨慢); Ladino: altigueza; Latin: [[superbia]]; Latvian: augstprātība, augstprātīgums, uzpūtība, uzpūtīgums; Lithuanian: arogancija, išdidumas, pasipūtimas, akiplėšiškumas; Macedonian: ароганција; Malayalam: അഹങ്കാരം; Norwegian Bokmål: arroganse; Nynorsk: arroganse; Ottoman Turkish: تكبر; Polish: arogancja; Portuguese: [[arrogância]], [[soberba]], [[altivez]]; Romanian: trufie, mândrie, aroganță; Russian: [[заносчивость]], [[высокомерие]], [[надменность]], [[спесь]], [[гордыня]], [[кичливость]], [[чванливость]]; Scottish Gaelic: uaill, àrdan, ladarnas, dànadas, sodal; Serbo-Croatian Cyrillic: арога̀нција; Roman: arogàncija; Slovak: domýšľavosť, arogancia; Slovene: domišljavost; Spanish: [[arrogancia]], [[soberbia]], [[altanería]], [[altivez]]; Swedish: arrogans, högmod; Tibetan: རྒྱགས་པ; Tocharian B: śarwarñe, amāṃ; Turkish: kibir, tekebbür; Ugaritic: 𐎂𐎀𐎐; Ukrainian: зарозумі́лість, гордовитість, пихатість, чванькуватість (čvanʹku | |||
===[[conceit]]=== | |||
Armenian: ինքնահավանություն; Bulgarian: самонадеяност; Chinese Mandarin: 自負／自负; Czech: namyšlenost, nafoukanost, domýšlivost; Dutch: [[verwaandheid]], [[ijdelheid]], [[hoogmoed]]; Finnish: omahyväisyys, itserakkaus; French: [[vanité]], [[orgueil]]; German: [[Einbildung]], [[Dünkel]], [[Eigendünkel]], [[Arroganz]], [[Eingebildetheit]], [[Süffisanz]], [[Selbstgefälligkeit]], [[Krattel]]; Greek: [[έπαρση]], [[αλαζονεία]], [[ξιπασιά]], [[ψώνιο]], [[ψώνισμα]]; Ancient Greek: [[γαυρίαμα]], [[δόκησις]], [[ἔπαρσις]], [[ἐπίνοια]], [[ἱπποτυφία]], [[κατοίησις]], [[κενοδοξία]], [[οἴημα]], [[οἴησις]], [[τῦφος]], [[ὑπόληψις]], [[φῦσα]], [[φύσημα]], [[χαυνότης]]; Hebrew: התנפחות; Hungarian: beképzeltség, önhittség, önteltség, önelégültség; Irish: ainionadh, anbharúil, postúlacht; Italian: [[presunzione]], [[vanità]]; Japanese: うぬぼれ, 自惚れ; Latvian: iedomība, uzpūtība, uzpūtīgums; Maori: whakahīhī; Portuguese: [[presunção]], [[vaidade]]; Romanian: trufie, vanitate; Russian: [[самомнение]], [[тщеславие]], [[гонор]], [[чванство]], [[самонадеянность]]; Serbo-Croatian Cyrillic: у̀мишљено̄ст; Roman: ùmišljenōst; Spanish: [[engreimiento]], [[vanidad]], [[presunción]], [[ego]]; Swahili: kiburi; Swedish: fåfänga; Tocharian B: śāmpa; Vietnamese: ngã mạn | |||
}} | |||
Latest revision as of 15:29, 16 November 2024
English (LSJ)
ης, ἡ,
A pair of bellows, mostly in plural φῦσαι, τὸν δ' εὗρ' . . ἑλισσόμενον περὶ φύσας, sc. Hephaestus, Il.18.372, cf. 409; φύσας ἐσθέντες ἐφύσων Th.4.100; αἱ φ. αἱ ἐν τοῖς χαλκείοις Arist.Resp.474a12; τοῦ χαλκέος δύο φύσας Hdt.1.68: hence ἐν τῇσι φύσῃς = in the forge, in the smithies Herod.3.21.
2 bladder, Dsc.5.94, Hippiatr.33, Glossaria; φῦσαν ὑπηνέμιον AP9.486 (Pall.); φ. χηνεία PMag.Lond.46.382; of the castoreum pouches of the beaver, Dsc.2.24.
3 = φαρέτρα (quiver for arrows), Hsch.
4 = ἀσκός (skin, hide), Id.
II breath, wind, blast, ἀγρίαις φύσαισι φυσᾶν = play the aulos with savage breaths S.Fr. 768; ἐς τὸν ἀσκὸν φῦσαν ἐνιέναι . . to inflate, Hp.Art.47, cf. 77.
2 wind in the body, flatus, Id.VM10,22, Aph.4.73; breaking of wind, opp. ἐρυγμός, πταρμός, Arist.Pr.962a35: pl., Pl.R.405d, Arist.HA 604a12; Περὶ φυσῶν = On Winds, On Breaths, De flatibus, title of work by Hippocrates.
3 of fire, stream, jet, φλὸξ φῦσαν ἱεῖσα πυρός h.Merc.114.
4 bubble, φ. ἐπίχρυσοι Luc.Merc.Cond.22.
III crater of a volcano, Str.13. 4.11, Oros.6.2.17.
IV calyx of φυσαλλίς III, Dsc.Eup.1.51.
V name of a fish found in the Nile, Str.17.2.4, Ath.7.312b. (Cf. Lith. pučiù 'I blow', Lat. pustula, etc.; onomatop.; v. may be Egyptian.)
German (Pape)
[Seite 1317] ἡ, 1) der Blasebalg; Il. 18, 372. 409. 412. 468. 470; Her. 1, 68; Thuc. 4, 100. – 2) Hauch, Anhauch, Wind, Blähung; Plat. Rep. III, 405 d; bes. die Lohe oder der Luftzug der Flamme, φλὸξ φῦσαν ἱεῖσα πυρός H. h. Merc. 114; Soph. frg. 753. – Bei Luc. de merc. cond. 22 = φυσαλίς, Wasserblase. – 3) der Krater eines feuerspeienden Berges, Strab. – [Υ ist von Natur lang, also weder φύσα noch φύσσα zu schreiben.]
French (Bailly abrégé)
1ης (ἡ) :
1 soufflet de forge;
2 souffle, vent, flatuosité;
3 bulle d'air, vésicule;
4 poisson du Nil.
Étymologie: R. Φυσ, souffler ; cf. φύσκη, φύσκων, ποιφύσσω, lat. pustula.
2fém. de φύς.
Russian (Dvoretsky)
φῦσα:
I part. f aor. 2 к φύω.
II ион. φύση ἡ
1 преимущ. pl. кузнечный мех Hom., Her., Thuc., Arst.;
2 дыхание, дуновение Soph.: φ. πυρός HH огненный язык, столб огня;
3 мед., тж. pl. скопление газов, метеоризм Plat., Arst.;
4 пузырь: αἱ ἐκεῖναι ἐλττίδες οὐδὲν ἄλλ᾽ ἢ φῦσαί τινες ἦσαν Luc. эти надежды оказались всего-навсего (мыльными) пузырями.
Greek (Liddell-Scott)
φῦσα: -ης, -ἡ, κοινῶς, «φυσερόν», ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἐν τῷ πληθ., τὸν δ’ εὗρ’... ἑλισσόμενον περὶ φύσας, δηλ. τὸν Ἥφαιστον, Ἰλ. Σ. 372, πρβλ. 409· φύσας ἐσθέντες ἐφύσων Θουκ. 4. 100· αἱ φ. ἐν τοῖς χαλκείοις Ἀριστ. Ἀναπν. 7. 7· ἐν τῷ ἑνικῷ, φ. χάλκεος Ἡρόδ. 1. 68. 2) μάλιστα δὲ ὁ σωλὴν τῆς φύσης, Ἱππ. περὶ Ἄρθρ. 837. ΙΙ. φύσημα, πνοὴ ἀνέμου, ἄνεμος σφοδρὸς καὶ ἡ αἰφνίδιος πνοὴ αὐτοῦ, ἀγρίαις φύσαισι φυσᾶν Σοφ. Ἀποσπ. 753· ἐνιέναι φῦσαν εἰς..., φουσκώνω φυσῶν τι, Ἱππ. περὶ Ἄρθρ. 814. 2) ἀέρια ἐν τῇ κοιλίᾳ, flatus ventris, ὁ αὐτ. ἐν Ἀρχ. Ἰητρ. 12. 18, Ἀφορ. 1252, Ἀριστ. Προβλ. 33. 9, κ. ἀλλ.· ἐν τῷ πληθ., Πλάτ. Πολ. 405D, Ἀριστ. περὶ τὰ Ζῷα Ἱστ. 8. 22, κ. ἀλλ. 3) ἐπὶ φλογός, φλὸξ φῦσαν ἱεῖσα πυρὸς Ὕμν. Ὁμ. εἰς Ἑρμ. 114· πρβλ. ἀϋτμή. 4) πομφόλυξ, φυσαλλὶς ἀέρος πλήρης, Λουκ. ἐπὶ Μισθ. Συνόντ. 22. 5) μεταφ., «φούσκωμα», ματαιότης, Συνέσ. 279C. ΙΙΙ. ὁ κρατὴρ ἡφαιστείου, ἄνοιγμα ἡφαιστειῶδες, Στράβ. 628. IV. ὄνομα ἰχθύος εὑρισκομένου ἐν τῷ Νείλῳ, αὐτόθι 823, Ἀθήν. 312Β. (Ἐκ τῆς √ΦΥΣ παράγονται ὡσαύτως αἱ λέξεις φυσάω, φυσιάω, φυσαλλίς, φύσκη, φύσκων, φυσίγναθος, ποιφύσσω (μετ’ ἀναδιπλ.), ἴσως δὲ καὶ φῦσιγξ· πρβλ. Σανσκρ. pup-phus-as (pulmo)· Λατ. pustula· λιθ pús-ti (φυσῶ), puslé (κύστις, φυσαλλίς).
English (Autenrieth)
pl. φῦσαι: bellows. (Σ）
Spanish
Greek Monotonic
φῦσα: -ης, ἡ,
I. μουγκρητά, συνήθως σε πληθ., σε Ομήρ. Ιλ., Θουκ.· σε ενικ., σε Ηρόδ.
II. 1. άνεμος, πνοή, φύσημα, φούσκωμα στο στομάχι, σε πληθ., σε Πλάτ.
2. λέγεται για τη φωτιά, χείμαρρος ή πίδακας, σε Ομηρ. Ύμν.
3. φυσαλλίδα, σε Λουκ.
Middle Liddell
φῦσα, ης, ἡ,
I. a pair of bellows, bellows, mostly in plural, Il., Thuc.; in sg., Hdt.
II. a wind, blast, wind in the stomach, in plural, Plat.
2. of fire, a stream or jet, Hhymn.
3. an air-bubble, Luc.
Frisk Etymology German
φῦσα: {phũsa}
Forms: (Akk. -ην Suid.)
Grammar: f.
Meaning: Hauch, Blasebalg (meist pl.), Blase, Blähung (seit Il.), auch übertr. von einem ausströmenden Feuer (h. Merc. 114; Zumbach Neuerungen 44f.), Vulkankrater (Str.), N. eines Fisches im Nil, Blasfisch, Tetrodon (Str., Ath., ausführlich Thompson s.v.; vgl. φύσαλος unten).
Composita: Kompp. φυσοειδής blasenähnlich (Sch.), ἄφυσος ohne Blähung (Mediz.).
Derivative: Viele Ableitungen: 1. Demin. φυσάριον n. kleine Blase (sp. Mediz.). 2. Adj. -ώδης blähend, windig (Hp., Pl., Arist. u.a.), -αλέος windig (Kerk., Nonn.). 3. -αλος m. Art Kröte (Luk.), Blasfisch, Tetrodon (Ael.), Art Walfisch (Opp., Ael.); vgl. κόκκαλος u.a. 4. -αλλίς, -ίδος f. Blase, Wasserblase (Luk.), Art Pfeife (Ar.), Pille (sp.), auch N. einer Pflanze (Ps.-Dsk. u.a.), nach der blasenartigen Fruchthülle (Strömberg 56); wie θρυαλλίς u.a. 5. φῦσιγξ, -ιγγος f. ‘Stengel eines Knoblauchs o.ä., Knoblauch’ (Hp., Thphr. u.a.) mit -γγιόομαι in πεφυσιγγιωμένος von Knoblauch erhitzt (Ar.), auch Blase (Poll.), wie κύστιγξ, σῦριγξ u.a. 6. φύσκη f. Darm, Wurst (Kom.) mit Demin. -ιον (Gloss.), Φύσκων m. "Dickbauch", Spitzname (Alk. u.a.), nach den Nomina mit σκ-Sufflx; weder eine "Wurzel auf -σ-" (Schwyzer 541) noch eine Grundform *φυτκη (Specht KZ 66, 220) sind wahrscheinlich; -α f. Blase, Schwiele auf der Hand (Sch.). 7. φυστὴ (μᾶζα), auch als Subst. aufgeblasener Kuchen, Puffer (Ar., AP u.a.), wie πλαστός, -ή, παστή, βλάστη u.a., Akz. nach Hdn. Gr.; nicht mit Fraenkel Nom. ag. 2, 137 A. 1 aus *φυρστή zu φύρω. 8. Φυσάδεια f. N. einer Quelle in Argos (Kall.) mit -ειόθεν von Φ. (Antim.). —9. Denom. Verba: a. φυσάω, Aor. φυσῆσαι usw., oft m. Präfix, z.B. ἀνα-, δια-, ἐκ-, ἐν-, ‘blasen, auf-, an- blasen, schnauben’ (seit Il.) mit -ημα (ἀνα-, ἐκ-, ἐν-) n. Blasen, Wehen, Hauch, Wind, Aufgeblasenheit (ion. att.), -ημάτιον (Arr.), ἐμ- ~ -ηματῶδης (Gal.), -ησις (ἀνα- usw.) f. das Blasen, Anblasen (hell. u. sp.), -ητήρ m. Blasrohr, Blasebalg (Hdt., Arist. u.a.), -ητήριον (-ατ-) n. Pfeife (Ar. u.a.), -ητής (ἐν-, λοπαδο-) m. Bläser (Man., Dsk. u.a.), -ήτορες ἀσκοί Blasebälge (Nonn.), -ητικός (ἐν-) aufblähend (Hp., Arist. u.a.). — b. φυσιάω, auch m. ἀνα-, ἐκ-, Ptz. φυσιόων u.a., metr. Umbildung von φυσάω (ep. poet. seit Il.; Risch 274, Chantraine Gramm. hom. 1, 359) mit -ίαμα n. das Hauchen, Schnauben (A.). — c. φυσιόομαι, -όω ‘(sich) aufblähen’ (Ep. Kor. u.a.) mit φυσίωσις Aufblähung (Ep. Kor., Mediz.); auch ἐμφυσιόω? (s. unter φύομαι zu φύσις). — Dazu noch die Verbalnomina φυσασμός (Gegensatz ἀασμός) und -ιασμός m. das Blasen (Arist.), -ακτήρ· ἄρτος ποιός τις ποπανώδης II. (vgl. φυστή oben), wie von *φυσάζω. — Als Vorderglied in dem verbalen Rektionsnomen Φυσίγναθος "Backenaufblaser", scherzhafte Bez. eines Froschs (Batr.; vgl. Leumann Sprache 6, 159 A. 6) mit -γναθέω (Tz.). — Zum Intensivum ποιφύσσω (nach den Verben auf -ύσσω) s. bes.
Etymology: Seinem Ursprung nach onomatopoetisch, hat sich φῦσα den Nomina auf -σα angeschlossen (Solmsen Wortforsch. 246ff.). Da die Vorgeschichte des Wortes im dunkeln liegt, läßt sich der Ausgangspunkt innerhalb der umfassenden Schallwortsippe p(h)u- (b(h)u-) nicht genau feststellen. Als "Stamm" kommen sowohl φυ-, φυσ- wie φυτ- und φυκ- in Betracht; man vergleiche z.B. arm. p‘uk‘ Hauch, Wind, Furz, pl. Blasebalg (φῦσα somit < *φυκι̯α?), aind. phū̆tkaroti "macht einen phut-Laut", pustet, bläst (φῦσα somit < *φυτι̯α ?). Auch für φυ(σ-) läßt sich Anschluß finden in aind. phuphusa- n. Lunge, lat. pustula Blase, slav., z.B. aksl. puchati blasen, russ. pychátь schwer atmen, keuchen (< pous-, pūs-) usw. — Weiteres reiches Material m. Lit. bei WP. 2, 79ff., Pok. 847 f., auch bei W.-Hofmann und Vasmer s.vv.
Page 2,1055-1057
Greek Monolingual
η / φῦσα, ΝΑ
1. φυσητήρας, φυσερό για τη φωτιά
2. τα αέρια τών εντέρων, η πορδή («φύσας τε καὶ κατάρρους νοσήμασιν ὀνόματα τίθεσθαι ἀναγκάζειν τοὺς κομψοὺς Ἀσκληπιάδας», Πλάτ.)
νεοελλ.
1. φυσιολ. τα αέρια που παράγονται από τη δραστηριότητα τών μικροβίων κατά τη ζύμωση και τη σήψη τών τροφών στο έντερο ή προέρχονται από τον αέρα που καταπίνεται με το φαγητό και τα οποία διαφεύγουν από τον πρωκτό
2. ζωολ. γένος πνευμονοφόρων γαστερόποδων μαλακίων που ανήκει στην οικογένεια φυσίδες της υπέρταξης βασσοματοφόρα
αρχ.
1. σωλήνας φυσερού
2. ξαφνική πνοή ανέμου
3. το ρεύμα του αέρα που παράγεται από τη φωτιά
4. κύστη, φούσκα
5. πρόλοβος πτηνού
6. φυσαλλίδα, φουσκάλα
7. κομπασμός, αλαζονική συμπεριφορά
8. κρατήρας ηφαιστείου
9. ονομασία ψαριού του Νείλου.
[ΕΤΥΜΟΛ. Ηχομιμητική λ., η οποία ανάγεται στην ΙΕ ρίζα pŭ- / phu- —προϊόν ονοματοποιίας από τον ήχο που παράγεται από υλικά που φουσκώνουν και σκάνε καθώς ψήνονται— και έχει σχηματιστεί, κατά την επικρατέστερη άποψη, από μια μορφή p(h)u-s- της ρίζας με παρέκταση -s- (πρβλ. λατ. pussula / pustula «φυσαλλίδα», λιθουαν. pūslẽ «φυσαλλίδα», pŭsti «φυσώ») και επίθημα -σă (πρβλ. δόξă, κνῖσă): φῡσ-σă < φῦσα, με απλοποίηση τών δύο -σσ-. Έχει διατυπωθεί επίσης η άποψη ότι η λ. φῦσα μπορεί να ερμηνευθεί μέσω τών τ. φυκ-jα (από μια μορφή phu-k- της ρίζας, πρβλ. αρμ. p'uk' «πνοή, άνεμος») ή φυτ-jα (από μια μορφή phu-t-, πρβλ. αρχ. ινδ. phūtkaroti «φυσά»). Η άποψη αυτή, όμως, δεν θεωρείται πιθανή].
Wikipedia EL
Φύσα, αέρια εντέρου, αέρια από το έντερο ή απλά αέρια ονομάζονται τα αέρια που απελευθερώνονται από τον πρωκτό. Τα αέρια του εντέρου είναι κυρίως παράγωγα του πεπτικού συστήματος και της διαδικασίας της πέψης, μπορεί όμως να πρόκειται και για απλό αέρα που έχει εισέλθει στο σώμα μέσω της διαδικασίας της κατάποσης (αεροφαγία). Ο ήχος που ορισμένες φορές συνοδεύει την απελευθέρωση των αερίων παράγεται από την παλινδρομική ταλάντωση του πρωκτού. Η υπερβολική παραγωγή αερίων περιγράφεται ως μετεωρισμός.
Mantoulidis Etymological
-ης ἡ (=φυσερό, φύσημα, πνοή ἀνέμου). Ἀπό τό φύω, ὅπου δές γιά περισσότερα παράγωγα, καθώς καί στό ρῆμα φυσάω.
Léxico de magia
ἡ vejiga de un ganso γράψον τὸν λόγον εἰς χάρτην ἱερατικὸν καὶ εἰς φῦσαν χήνειαν ... καὶ ἔνθες εἰς τὸ ζῴδιον ἐμπνευματώσεως εἵνεκεν escribe la fórmula en un rollo de papiro hierático y en una vegija de ganso y métela en la figura para el rito de animación P V 382
Lexicon Thucydideum
follis, bellows, bag, 4.100.3.
Translations
bellows
Afrikaans: blaasbalk; Albanian: shakull; Arabic: مِنْفَاخ; Armenian: փուքս; Aromanian: foali; Azerbaijani: körük; Bashkir: күрек; Belarusian: сильфон; Bulgarian: духало; Catalan: manxa; Cebuano: tayhop; Chinese Mandarin: 風箱, 风箱; Czech: měch; Danish: blæsebælg; Dutch: blaasbalg; Esperanto: balgo; Estonian: lõõts; Finnish: palkeet; French: soufflet; Friulian: soflet; Galician: fol, barquín; German: Blasebalg; Greek: φυσητήρας, φυσερό, φυσούνα; Ancient Greek: φυσητήρ; Hausa: mafuri, zigazigai; Hungarian: fújtaró; Icelandic: físir, físar, físibelgur, físibelgir; Indonesian: puputan; Irish: boilg; Italian: soffietto, mantice; Japanese: 鞴; Korean: 풀무; Latin: follis; Latvian: plēšas; Lithuanian: dùmplės; Macedonian: мев; Malay: belos, hububan, ubub; Maori: pupuhiahi; Mongolian: хөөрөг; Nogai: коьрик; Norwegian Bokmål: blåsebelg; Nynorsk: blåsebelg; Occitan: bufet; Old Irish: bolg or; Old Prussian: moasis; Polish: miech; Portuguese: fole; Romanian: foale; Russian: меха́, мехи́; Serbo-Croatian: mijeh, mȇh; Slovak: mech; Somali: goosimo; Southern Altai: кӧрӱк; Spanish: fuelle; Sudovian: maisis; Swahili: mvukuto, mifua; Swedish: blåsbälg; Tagalog: bubulusan, bulusan, puwelye; Turkish: körük; Ukrainian: міх; Uzbek: bosqon, dam; Venetian: folo, foło, fol, supieto; Vietnamese: bể; Welsh: megin; White Hmong: lwj; Zulu: izifutho
arrogance
Albanian: arrogancë; Arabic: تَكَبُّر; Aramaic: ܫܘܩܠܐ; Armenian: մեծամտություն; Azerbaijani: təkəbbür; Belarusian: заразумеласць, ганарыстасць; Bulgarian: високомерие, надменност, арогантност; Catalan: arrogància; Chinese Mandarin: 傲慢; Czech: domýšlivost, arogance; Danish: arrogance, hovmod; Dutch: arrogantie, aanmatiging; Faroese: hugmóð, stórlæti, arrogansa; Finnish: arroganssi, arroganttius, kopeus, koppavuus, pöyhkeys, röyhkeys, ylimielisyys; French: arrogance; Galician: fachenda, fenolía, entono, inchazo, esfouto, bravosidade; German: Arroganz, Dünkel, Hochmut, Überheblichkeit; Greek: αλαζονεία, υπεροψία; Ancient Greek: ἀγερωχία, ἀγηνορία, ἀγηνορίη, ἁλιφροσύνη, ἀπόνοια, ἄρσις, ἀτασθαλία, ἀτασθαλίη, αὐθάδεια, αὐθαδιασμός, αὐθάδισμα, αὐταρέσκεια, βαρύτης, βρένθος, γαυρίαμα, γαυρότης, ἐμφυσίωσις, ἐξανάστασις, ἐπιπολασμός, θρασύτης, λαμυρία, λῆμα, μεγαλαύχημα, μεγαλαυχία, μεγαληνορία, μεγαλοδοξία, μεγαλοψυχία, περιοψία, στρῆνος, τὸ γαῦρον, τὸ σεμνόν, τὸ ὑπερήφανον, ὑπερβίη, ὑπερβολία, ὑπερηνορέη, ὑπερηφανία, ὑπεροψία, ὑπερφροσύνη, φρόνημα, φρονηματισμός, φρόνησις, φῦσα, φύσημα, φυσίωσις, χαύνωσις, χλιδή; Hebrew: יְהִירוּת, עתק rhet.; Hindi: अभिमान, घमंड; Hungarian: arrogancia, gőg, fennhéjázás, önhittség, önteltség, önelégültség, pökhendiség, rátartiság, nagyképűség, felfuvalkodottság, fölényesség; Icelandic: gikksháttur; Irish: borrachas, anuaill; Italian: arroganza; Japanese: 高慢, 傲慢; Kabuverdianu: farrónpa; Korean: 거만(倨慢); Ladino: altigueza; Latin: superbia; Latvian: augstprātība, augstprātīgums, uzpūtība, uzpūtīgums; Lithuanian: arogancija, išdidumas, pasipūtimas, akiplėšiškumas; Macedonian: ароганција; Malayalam: അഹങ്കാരം; Norwegian Bokmål: arroganse; Nynorsk: arroganse; Ottoman Turkish: تكبر; Polish: arogancja; Portuguese: arrogância, soberba, altivez; Romanian: trufie, mândrie, aroganță; Russian: заносчивость, высокомерие, надменность, спесь, гордыня, кичливость, чванливость; Scottish Gaelic: uaill, àrdan, ladarnas, dànadas, sodal; Serbo-Croatian Cyrillic: арога̀нција; Roman: arogàncija; Slovak: domýšľavosť, arogancia; Slovene: domišljavost; Spanish: arrogancia, soberbia, altanería, altivez; Swedish: arrogans, högmod; Tibetan: རྒྱགས་པ; Tocharian B: śarwarñe, amāṃ; Turkish: kibir, tekebbür; Ugaritic: 𐎂𐎀𐎐; Ukrainian: зарозумі́лість, гордовитість, пихатість, чванькуватість (čvanʹku
conceit
Armenian: ինքնահավանություն; Bulgarian: самонадеяност; Chinese Mandarin: 自負／自负; Czech: namyšlenost, nafoukanost, domýšlivost; Dutch: verwaandheid, ijdelheid, hoogmoed; Finnish: omahyväisyys, itserakkaus; French: vanité, orgueil; German: Einbildung, Dünkel, Eigendünkel, Arroganz, Eingebildetheit, Süffisanz, Selbstgefälligkeit, Krattel; Greek: έπαρση, αλαζονεία, ξιπασιά, ψώνιο, ψώνισμα; Ancient Greek: γαυρίαμα, δόκησις, ἔπαρσις, ἐπίνοια, ἱπποτυφία, κατοίησις, κενοδοξία, οἴημα, οἴησις, τῦφος, ὑπόληψις, φῦσα, φύσημα, χαυνότης; Hebrew: התנפחות; Hungarian: beképzeltség, önhittség, önteltség, önelégültség; Irish: ainionadh, anbharúil, postúlacht; Italian: presunzione, vanità; Japanese: うぬぼれ, 自惚れ; Latvian: iedomība, uzpūtība, uzpūtīgums; Maori: whakahīhī; Portuguese: presunção, vaidade; Romanian: trufie, vanitate; Russian: самомнение, тщеславие, гонор, чванство, самонадеянность; Serbo-Croatian Cyrillic: у̀мишљено̄ст; Roman: ùmišljenōst; Spanish: engreimiento, vanidad, presunción, ego; Swahili: kiburi; Swedish: fåfänga; Tocharian B: śāmpa; Vietnamese: ngã mạn
