usus: Difference between revisions
Χριστὸς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, θανάτῳ θάνατον πατήσας, καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι, ζωὴν χαρισάμενος → Christ is risen from the dead, trampling down death by death, and upon those in the tombs bestowing life
(3) |
m (Text replacement - "(?s)({{Lewis.*?}}\n)({{.*}}\n)({{LaEn.*?}}$)" to "$3 $1$2") |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{LaEn | |||
|lnetxt=usus usus N M :: use, enjoyment; experience, skill, advantage; custom | |||
}} | |||
{{Lewis | {{Lewis | ||
|lshtext=<b>ūsus</b>: a, um, Part. of [[utor]].<br /><b>ūsus</b>: ūs, m. [[utor]],<br /><b>I</b> the [[use]] or using of [[any]] [[thing]], in the widest [[sense]] (cf.: [[consuetudo]], mos).<br /><b>I</b> Lit.<br /> <b>A</b> In gen.<br /> <b>1</b> The [[use]], [[employment]], [[exercise]] of [[any]] [[thing]]; [[with]] gen. obj.: [[virtus]] in usu sui tota posita est: [[usus]] [[autem]] ejus est [[maximus]] civitatis [[gubernatio]], Cic. Rep. 1, 2, 2: [[cetera]], ad virtutis usum idonea, id. Ac. 1, 6, 22.—Absol.: Quaeque ipsi doceant in usu habere, Plin. Ep. 1, 10, 10: nec [[rhus]] Latinum [[nomen]] habet, cum in usum pluribus modis veniat, Plin. 24, 11, 54, § 91.—<br /> <b>2</b> Wear, a wearing [[out]] or [[away]] ([[poet]].): [[ferreus]] adsiduo consumitur [[anulus]] usu, Ov. A. A. 1, 473: silices tenuantur ab usu, id. ib. 3, 91.—<br /> <b>3</b> Use, [[enjoyment]], [[fruition]]: et usu rerum necessarium et dignitate spoliatum iri, Caes. B. G. 7, 66: tantumque nobis in [[nostrum]] privatum usum, [[quantum]] ipsi superesse posset, remitteret, Cic. Rep. 1, 8, 13: [[cave]] sis ne tu te usu [[perduis]] (i. e. ex usu tui), [[lose]] [[control]] of [[yourself]], Plaut. Am. 2, 2, 225 Ussing ad loc.—<br /> <b>4</b> Use, [[practice]], [[exercise]]: [[tantum]] usu cottidiano et exercitatione efficiunt, uti, etc., Caes. B. G. 4, 33: [[quod]] adsiduus [[usus]] uni rei [[deditus]] et [[ingenium]] et artem [[saepe]] vincit, Cic. Balb. 20, 45: cum rerum magnarum [[tractatio]] [[atque]] [[usus]] cum illarum artium studiis et cognitione conjungitur, id. Rep. 3, 3, 5: ad eam doctrinam, [[quam]] suo [[quisque]] [[studio]] adsecutus esset, adjungeretur [[usus]] [[frequens]], id. de Or. 1, 4, 15: docuit nos longa [[vita]] ususque rerum maximarum, id. ib. 2, 50, 204: usu [[quidem]] in re publicā rerum maximarum [[facile]] [[omnis]] viceris, id. Rep. 1, 23, 37.—<br /> <b>5</b> Use, [[experience]], [[discipline]], [[skill]] [[acquired]] by [[practice]] (cf. [[experientia]]): Da. O Geta, provinciam Cepisti duram. Ge. Mi [[usus]] venit, hoc [[scio]], i. e. I [[have]] [[found]] it so by [[experience]], Ter. Phorm. 1, 2, 23 (al. usu venit;<br /> v. [[infra]], II. C. 2.): vir tali prudentiā, [[etiam]] usu [[atque]] exercitatione [[praeditus]], Cic. Clu. 31, 84: res posita in usu militari, id. Imp. Pomp. 10, 28: usum in re publicā magnum habere, id. Phil. 10, 2, 6: magnum in re militari usum habere, Caes B G. 1, 39; id. B. C. 2, 34: non recusare se, [[quin]] nullius [[usus]] [[imperator]] existimaretur, id. ib. 3, 45: nullo usu rei [[militaris]] percepto, id. B. G. 6, 40; id. B. C. 3, 84: usu nauticarum rerum ceteros antecedunt, id. B. G. 3, 8: ne usu manuque reliquorum opinionem fallerent, id. B. C. 3, 86: et [[Marius]] aut belli usum aut studia volgi amissurus, Sall. J. 84, 3; cf. id. ib. 89, 6: dantur duo usu sapientiāque praestantes, Nep. Timoth. 3, 2: [[seris]] venit [[usus]] ab annis, Ov. M. 6, 29: tum foeda [[clades]], Romanisque usu incognita, Flor. 2, 2, 23. —Personified: adiciam [[quod]] me docuit [[usus]], [[magister]] [[egregius]], [[experience]], Plin. Ep. 1, 20, 12: usum et esse et haberi optimum dicendi magistrum, id. ib. 6, 29, 4.—<br /> <b>6</b> Use, [[habit]], [[usage]], [[custom]], [[practice]]: usum loquendi [[populo]] concessi: scientiam mihi reservavi, Cic. Or. 48, 160: dicendi [[omnis]] [[ratio]] in [[medio]] posita communi quodam in usu, id. de Or. 1, 3, 12: [[neque]] quem usum belli haberent, aut quibus institutis uterentur, Caes. B. G. 4, 20: (vitulos) ad [[studium]] [[atque]] usum formabis agrestem, Verg. G. 3, 163: est [[omnino]] Capitoni in usu claros viros colere, it is his [[custom]], Plin. Ep. 1, 17, 3: populum auctoritate suā ad usum frugalitatis revocavit, Just. 20, 4, 5: ab his [[Galli]] usum vitae cultioris didicerunt, id. 43, 4, 1: at horum [[recitatio]] usu jam recepta est, Plin. Ep. 7, 17, 3: cadent vocabula, si volet [[usus]], Hor. A. P. 71.—<br /> <b>B</b> In partic.<br /> <b>1</b> In jurid. lang.<br /> <b>a</b> Usus et [[fructus]], [[usus]] fructusque, and [[more]] [[frequently]] in one [[word]], ūsusfructus, the [[use]] and [[enjoyment]] of [[property]] belonging to [[another]], [[usufruct]]: [[usus]] [[enim]] ejus fundi et [[fructus]] testamento viri fuerat Caesenniae, Cic. Caecin. 7, 19: sibi horum [[usus]] fructusque contingat, Sen. Ep. 73, 9: rem nobis eripit [[casus]], usum fructumque [[apud]] nos relinquit, id. ib. 98, 11: usumfructum omnium bonorum suorum Caesenniae legat, ut frueretur una cum filio, Cic. Caecin. 4, 11; cf.: [[ususfructus]] est jus alienis rebus utendi fruendi, salvā rerum substantiā, Dig. 7, 1, 1; v. the [[entire]] [[title]], usufructu: [[dominus]] proprietatis alii usumfructum in jure cedere potest, Gai inst. 2, 30 sqq.; 2, 86; Ulp. Fragm. 15, 3.—<br /> <b>b</b> A [[use]] [[that]] creates ownership, [[acquisition]] by [[prescription]], usucaption.<br /> <b>(a)</b> In the [[connection]] [[usus]] et [[auctoritas]], or [[without]] the [[copula]], [[usus]] [[auctoritas]]; v. [[auctoritas]]; and cf. Rein, Röm. Privatr. p. 144 sq.—<br /> <b>(b)</b> In the [[phrase]] usu capere, to [[acquire]] by [[prescription]] ([[often]] as one [[word]]; v. 1. [[usucapio]]); [[hence]], com.: Mer. Quojus [[nunc]] es? Sos. Tuos: nam pugnis usu fecisti tuom, Plaut. Am. 1, 1, 218.—<br /> <b>2</b> Intercourse, [[familiarity]], [[association]], [[intimacy]], [[society]] (cf.: [[consuetudo]], [[conversatio]]): [[domesticus]] [[usus]] et [[consuetudo]], Cic. Rosc. Am. 6, 15: quocum mihi est [[magnus]] [[usus]], id. Fam. 7, 32, 1; 9, 25, 2: conjunctus magno usu familiaritatis, id. ib. 13, 52: in tanto usu nostro tantāque amicitiā, id. Planc. 2, 5: [[inter]] [[nosmet]] ipsos [[vetus]] [[usus]] intercedit, id. Fam. 13, 23, 1: ut insinuaret se in [[quam]] [[maxime]] familiarem usum, Liv. 40, 21, 11: [[recens]] [[praestat]] nec longo [[cognitus]] usu, Ov. Tr. 3, 5, 9: [[natio]] nullo commercio colens mutuos [[usus]], Curt. 7, 3, 5: neminem in usu habes [[nisi]] [[tibi]] dilectum, Plin. [[Pan]]. 88.—Hence,<br /> <b>b</b> In mal. [[part]]., Tib. 1, 9, 55; Ov. R. Am. 357.—<br /> <b>3</b> Use, [[practice]], [[reality]] (opp. [[species]]): ut ([[liberi]]) in usum boni sint et in speciem [[populo]], Plaut. Most. 1, 2, 42: illam alteram (partem Numidiae) specie [[quam]] usu potiorem [[Adherbal]] possedit, Sall. J. 16, 5: ut non in usum sic ad speciem imperii, Flor. 3, 13, 4.<br /><b>II</b> Transf.<br /> <b>A</b> Use, [[usefulness]], [[value]], [[utility]], [[benefit]], [[profit]], [[advantage]]: [[levis]] [[fructus]], [[exiguus]] [[usus]], Cic. Rep. 1, 17, 26: (arborum) [[consectio]] magnos [[usus]] affert ad navigia facienda, id. N. D. 2, 60, 152: [[propter]] lini inopiam [[atque]] ejus [[usus]] inscientiam, Caes. B. G. 3, 13: naves factae [[subito]] ex umidā materiā non eundem usum celeritatis habebant, [[capacity]], [[fitness]], id. B. C. 1, 58: [[natis]] in usum laetitiae scyphis Pugnare, [[service]], Hor. C. 1, 27, 1: [[aurum]] cogere humanos in [[usus]], id. ib. 3, 3, 51: [[pater]], si das hujus mihi nominis usum, Ov. M. 2, 36: nescis, quo valeat numus? quem praebeat usum? Hor. S. 1, 1, 73: quidve ad amicitias, [[usus]] rectumne trahat nos, id. ib. 2, 6, 75: [[neque]] [[quisquam]] omnium libidini [[simul]] et usui paruit, Sall. C. 51, 2: [[plures]] [[quam]] [[quot]] [[satis]] in usum erant ignes, Liv. 36, 10, 12: servos quos domum [[quis]] ducet suo usu, Dig. 50, 16, 203: [[cicuta]] [[quoque]] [[venenum]] est ... ad [[multa]] [[tamen]] [[usus]] non omittendi, Plin. 25, 13, 95, § 151.—In partic., usui or ex usu esse, to be of [[use]], [[service]], or [[benefit]], to be [[useful]], [[serviceable]], [[advantageous]], or [[profitable]]: esse usui civitati, ea, quae sunt usui ad armandas naves, Caes. B. G. 5, 1; id. B. C. 1, 19; Liv. 3, 33, 5; cf.: (Satrius) fuit et mihi et Quinto fratri magno usui in nostris petitionibus, Cic. Att. 1, 1, 3: magno usui rei publicae esse, id. Phil. 10, 11, 26; Caes. B. G. 3, 14: bono usui esse, Plaut. Curc. 4, 2, 15: peritos legum ad condenda nova jura usui [[fore]] credebant, Liv. 3, 33, 5: declararent, [[utrum]] [[proelium]] ex usu esset [[necne]], Caes. B. G. 1, 50; so, ex usu esse, Cic. Tusc. 4, 7, 14; Plin. 25, 13, 110, § 175: ad omnia haec [[magis]] [[opportunus]] nec [[magis]] ex usu tuo Nemo'st, Ter. Eun. 5, 9 (8), 47. —<br /> <b>B</b> Use, [[occasion]], [[need]], [[want]], [[necessity]]: non te instruere domum tuam voluerunt in provinciā, sed illum usum provinciae supplere, Cic. Verr. 2, 4, 5, § 9: quae belli [[usus]] poscunt, suppeditare, Liv. 26, 43, 7: [[illuc]] euntium, quā quemque suorum usuum causae ferrent, id. 6, 25, 9.—<br /> <b>2</b> Usus est, or [[usus]] venit, [[there]] is [[need]], it is [[necessary]], becomes [[requisite]].<br /> <b>a</b> Usus est ([[most]] freq. [[ante]]-[[class]]., esp. [[after]] the [[analogy]] of [[opus]] est [[with]] the abl.).<br /> <b>(a)</b> Absol.: [[egomet]] mihi [[fero]], [[quod]] usu'st, Plaut. Merc. 5, 2, 13: [[ubicumque]] [[usus]] siet, id. Bacch. 4, 4, 9; and, [[with]] [[ellipsis]] of subst. [[verb]]: [[dico]] ut [[usus]] fieri, id. As. 2, 2, 109: si [[quando]] [[usus]] esset, Cic. Off. 1, 26, 92: Me. Mihi sic est [[usus]]: [[tibi]] ut [[opus]] [[facto]]'st, [[face]]. Ch. An cuiquam est [[usus]] homini, se ut cruciet? Me. Mihi, Ter. Heaut. 1, 1, 28 sq.; cf.: ut equites Pompeianorum impetum, cum adesset [[usus]], sustinere non possent, Caes. B. C. 3, 84, 4.—<br /> <b>(b)</b> With abl.: [[viginti]] jam usu'st filio argenti minis, Plaut. As. 1, 1, 76; cf. id. Bacch. 4, 4, 55; 4, 9, 47: [[mulier]] quae se suamque aetatem spernit, speculo ei [[usus]] est, id. Most. 1, 3, 93: curatore [[usus]] est, Cic. Leg. 3, 4, 10: ad eam rem [[usus]] est tuā mihi operā, Plaut. Pers. 2, 5, 27: tacere [[nequeo]] misera, [[quod]] [[tacito]] [[usus]] est, id. Cist. 1, 2, 10: argento invento, id. Ps. 1, 1, 48: [[facto]], id. Am. 1, 3, 7; id. Rud. 2, 3, 67; id. Stich. 1, 1, 56 al.: [[dicto]], id. Trin. 2, 4, 102: [[navis]], quibus [[usus]] non est, [[omnis]] praecidisse, Cic. Att. 9, 6, 3: quibus (navibus) consuli [[usus]] non esset, Liv. 30, 41, 8: [[nunc]] viribus [[usus]], Nunc manibus rapidis, omni [[nunc]] [[arte]] magistrā, Verg. A. 8, 441: ad eam rem usu'st homine astuto, docto, scito et callido, Plaut. Ps. 1, 3, 151.—Pleonast.: non [[usus]] [[facto]]'st mihi [[nunc]] hunc [[intro]] sequi, Ter. Hec. 3, 1, 47.—<br /> <b>(g)</b> With ut: [[nunc]] ad me ut veniat usu'st Acroteleutium, Plaut. Mil. 4, 3, 39; cf. Ter. Heaut. 1, 1, 28 [[supra]].—<br /> <b>(d)</b> With gen.: alii offerunt se, si quo [[usus]] operae [[sit]], Liv. 26, 9, 9.—<br /> <b>b</b> Usus venit (not in Cic.): si [[quis]] [[usus]] venerit, Meminisse ego hanc rem vos [[volo]], Plaut. Cist. 1, 2, 28: [[quom]] ad praetorem [[usus]] veniet, id. Poen. 3, 4, 17; id. Bacch. 2, 3, 129: si [[usus]] vene rit, id. Merc. 3, 1, 20: non [[usus]] veniet, [[spero]], Ter. Heaut. 3, 2, 42: ut, si [[usus]] veniat, suum [[quisque]] locum teneat, if [[occasion]] should [[arise]], Caes. B. G. 7, 80.—<br /> <b>(b)</b> With abl.: ubi [[usus]] veniat [[contra]] consertā manu, Plaut. Mil. 1, 1, 3.—<br /> <b>C</b> A [[fit]] [[occasion]] or [[opportunity]] to be used.<br /> <b>1</b> Usus est or adest, an [[occasion]] or [[opportunity]] offers: de ceteris studiis [[alio]] [[loco]] dicemus, si [[usus]] fuerit, Cic. Tusc. 4, 3, 5.—<br /> <b>2</b> Esp.: usu venit, it happens, occurs, befalls, chances: nam [[quid]] homini potest turpius, [[quid]] viro miserius aut acerbius usu venire? Cic. Quint. 15, 49; id. Verr. 2, 5, 39, § 101: si id [[culpa]] senectutis accideret, [[eadem]] mihi usu venirent, id. Sen. 3, 7: [[idem]] solet in demonstratione usu venire, id. Inv. 1, 10, 14; 1, 54, 104: [[quod]] [[item]] in poëmatis, in picturis usu venit, id. Off. 3, 3, 15: hoc illud eis usu venire solet, ut, etc., id. Ac. 2, 11, 35: cum [[praesertim]] mihi usu venturum non arbitrarer, ut, etc., id. Fam. 3, 8, 6: et, id [[quod]] usu venerat, Eumolpidas demigravit, [[actually]] occurred ([[however]] [[strange]]), Nep. Alcib. 4, 5: id [[quod]] [[numquam]] [[antea]] usu venerat, id. ib. 6, 3: praemeditatus, [[quid]] sibi esset usu venturum, Auct. Her. 2, 5, 8: [[Caesar]] biduum in iis locis [[moratus]], [[quod]] haec de Vercingetorige usu ventura opinione perceperat, Caes. B. G. 7, 9: usu venire ut abhorreant, etc., Cic. Fin. 1, 3, 8.—Separated or in a [[reversed]] [[order]]: non venit [[idem]] usu mihi [[quod]] tu [[tibi]] scribis, Cic. Att. 7, 26, 1: [[quod]] cuipiam Thraco venisse usu [[fabula]] est, Gell. 19, 12, 6: [[quid]], [[quod]] usu [[memoria]] patrum venit, ut, etc., Cic. de Or. 1, 40, 183. | |lshtext=<b>ūsus</b>: a, um, Part. of [[utor]].<br /><b>ūsus</b>: ūs, m. [[utor]],<br /><b>I</b> the [[use]] or using of [[any]] [[thing]], in the widest [[sense]] (cf.: [[consuetudo]], mos).<br /><b>I</b> Lit.<br /> <b>A</b> In gen.<br /> <b>1</b> The [[use]], [[employment]], [[exercise]] of [[any]] [[thing]]; [[with]] gen. obj.: [[virtus]] in usu sui tota posita est: [[usus]] [[autem]] ejus est [[maximus]] civitatis [[gubernatio]], Cic. Rep. 1, 2, 2: [[cetera]], ad virtutis usum idonea, id. Ac. 1, 6, 22.—Absol.: Quaeque ipsi doceant in usu habere, Plin. Ep. 1, 10, 10: nec [[rhus]] Latinum [[nomen]] habet, cum in usum pluribus modis veniat, Plin. 24, 11, 54, § 91.—<br /> <b>2</b> Wear, a wearing [[out]] or [[away]] ([[poet]].): [[ferreus]] adsiduo consumitur [[anulus]] usu, Ov. A. A. 1, 473: silices tenuantur ab usu, id. ib. 3, 91.—<br /> <b>3</b> Use, [[enjoyment]], [[fruition]]: et usu rerum necessarium et dignitate spoliatum iri, Caes. B. G. 7, 66: tantumque nobis in [[nostrum]] privatum usum, [[quantum]] ipsi superesse posset, remitteret, Cic. Rep. 1, 8, 13: [[cave]] sis ne tu te usu [[perduis]] (i. e. ex usu tui), [[lose]] [[control]] of [[yourself]], Plaut. Am. 2, 2, 225 Ussing ad loc.—<br /> <b>4</b> Use, [[practice]], [[exercise]]: [[tantum]] usu cottidiano et exercitatione efficiunt, uti, etc., Caes. B. G. 4, 33: [[quod]] adsiduus [[usus]] uni rei [[deditus]] et [[ingenium]] et artem [[saepe]] vincit, Cic. Balb. 20, 45: cum rerum magnarum [[tractatio]] [[atque]] [[usus]] cum illarum artium studiis et cognitione conjungitur, id. Rep. 3, 3, 5: ad eam doctrinam, [[quam]] suo [[quisque]] [[studio]] adsecutus esset, adjungeretur [[usus]] [[frequens]], id. de Or. 1, 4, 15: docuit nos longa [[vita]] ususque rerum maximarum, id. ib. 2, 50, 204: usu [[quidem]] in re publicā rerum maximarum [[facile]] [[omnis]] viceris, id. Rep. 1, 23, 37.—<br /> <b>5</b> Use, [[experience]], [[discipline]], [[skill]] [[acquired]] by [[practice]] (cf. [[experientia]]): Da. O Geta, provinciam Cepisti duram. Ge. Mi [[usus]] venit, hoc [[scio]], i. e. I [[have]] [[found]] it so by [[experience]], Ter. Phorm. 1, 2, 23 (al. usu venit;<br /> v. [[infra]], II. C. 2.): vir tali prudentiā, [[etiam]] usu [[atque]] exercitatione [[praeditus]], Cic. Clu. 31, 84: res posita in usu militari, id. Imp. Pomp. 10, 28: usum in re publicā magnum habere, id. Phil. 10, 2, 6: magnum in re militari usum habere, Caes B G. 1, 39; id. B. C. 2, 34: non recusare se, [[quin]] nullius [[usus]] [[imperator]] existimaretur, id. ib. 3, 45: nullo usu rei [[militaris]] percepto, id. B. G. 6, 40; id. B. C. 3, 84: usu nauticarum rerum ceteros antecedunt, id. B. G. 3, 8: ne usu manuque reliquorum opinionem fallerent, id. B. C. 3, 86: et [[Marius]] aut belli usum aut studia volgi amissurus, Sall. J. 84, 3; cf. id. ib. 89, 6: dantur duo usu sapientiāque praestantes, Nep. Timoth. 3, 2: [[seris]] venit [[usus]] ab annis, Ov. M. 6, 29: tum foeda [[clades]], Romanisque usu incognita, Flor. 2, 2, 23. —Personified: adiciam [[quod]] me docuit [[usus]], [[magister]] [[egregius]], [[experience]], Plin. Ep. 1, 20, 12: usum et esse et haberi optimum dicendi magistrum, id. ib. 6, 29, 4.—<br /> <b>6</b> Use, [[habit]], [[usage]], [[custom]], [[practice]]: usum loquendi [[populo]] concessi: scientiam mihi reservavi, Cic. Or. 48, 160: dicendi [[omnis]] [[ratio]] in [[medio]] posita communi quodam in usu, id. de Or. 1, 3, 12: [[neque]] quem usum belli haberent, aut quibus institutis uterentur, Caes. B. G. 4, 20: (vitulos) ad [[studium]] [[atque]] usum formabis agrestem, Verg. G. 3, 163: est [[omnino]] Capitoni in usu claros viros colere, it is his [[custom]], Plin. Ep. 1, 17, 3: populum auctoritate suā ad usum frugalitatis revocavit, Just. 20, 4, 5: ab his [[Galli]] usum vitae cultioris didicerunt, id. 43, 4, 1: at horum [[recitatio]] usu jam recepta est, Plin. Ep. 7, 17, 3: cadent vocabula, si volet [[usus]], Hor. A. P. 71.—<br /> <b>B</b> In partic.<br /> <b>1</b> In jurid. lang.<br /> <b>a</b> Usus et [[fructus]], [[usus]] fructusque, and [[more]] [[frequently]] in one [[word]], ūsusfructus, the [[use]] and [[enjoyment]] of [[property]] belonging to [[another]], [[usufruct]]: [[usus]] [[enim]] ejus fundi et [[fructus]] testamento viri fuerat Caesenniae, Cic. Caecin. 7, 19: sibi horum [[usus]] fructusque contingat, Sen. Ep. 73, 9: rem nobis eripit [[casus]], usum fructumque [[apud]] nos relinquit, id. ib. 98, 11: usumfructum omnium bonorum suorum Caesenniae legat, ut frueretur una cum filio, Cic. Caecin. 4, 11; cf.: [[ususfructus]] est jus alienis rebus utendi fruendi, salvā rerum substantiā, Dig. 7, 1, 1; v. the [[entire]] [[title]], usufructu: [[dominus]] proprietatis alii usumfructum in jure cedere potest, Gai inst. 2, 30 sqq.; 2, 86; Ulp. Fragm. 15, 3.—<br /> <b>b</b> A [[use]] [[that]] creates ownership, [[acquisition]] by [[prescription]], usucaption.<br /> <b>(a)</b> In the [[connection]] [[usus]] et [[auctoritas]], or [[without]] the [[copula]], [[usus]] [[auctoritas]]; v. [[auctoritas]]; and cf. Rein, Röm. Privatr. p. 144 sq.—<br /> <b>(b)</b> In the [[phrase]] usu capere, to [[acquire]] by [[prescription]] ([[often]] as one [[word]]; v. 1. [[usucapio]]); [[hence]], com.: Mer. Quojus [[nunc]] es? Sos. Tuos: nam pugnis usu fecisti tuom, Plaut. Am. 1, 1, 218.—<br /> <b>2</b> Intercourse, [[familiarity]], [[association]], [[intimacy]], [[society]] (cf.: [[consuetudo]], [[conversatio]]): [[domesticus]] [[usus]] et [[consuetudo]], Cic. Rosc. Am. 6, 15: quocum mihi est [[magnus]] [[usus]], id. Fam. 7, 32, 1; 9, 25, 2: conjunctus magno usu familiaritatis, id. ib. 13, 52: in tanto usu nostro tantāque amicitiā, id. Planc. 2, 5: [[inter]] [[nosmet]] ipsos [[vetus]] [[usus]] intercedit, id. Fam. 13, 23, 1: ut insinuaret se in [[quam]] [[maxime]] familiarem usum, Liv. 40, 21, 11: [[recens]] [[praestat]] nec longo [[cognitus]] usu, Ov. Tr. 3, 5, 9: [[natio]] nullo commercio colens mutuos [[usus]], Curt. 7, 3, 5: neminem in usu habes [[nisi]] [[tibi]] dilectum, Plin. [[Pan]]. 88.—Hence,<br /> <b>b</b> In mal. [[part]]., Tib. 1, 9, 55; Ov. R. Am. 357.—<br /> <b>3</b> Use, [[practice]], [[reality]] (opp. [[species]]): ut ([[liberi]]) in usum boni sint et in speciem [[populo]], Plaut. Most. 1, 2, 42: illam alteram (partem Numidiae) specie [[quam]] usu potiorem [[Adherbal]] possedit, Sall. J. 16, 5: ut non in usum sic ad speciem imperii, Flor. 3, 13, 4.<br /><b>II</b> Transf.<br /> <b>A</b> Use, [[usefulness]], [[value]], [[utility]], [[benefit]], [[profit]], [[advantage]]: [[levis]] [[fructus]], [[exiguus]] [[usus]], Cic. Rep. 1, 17, 26: (arborum) [[consectio]] magnos [[usus]] affert ad navigia facienda, id. N. D. 2, 60, 152: [[propter]] lini inopiam [[atque]] ejus [[usus]] inscientiam, Caes. B. G. 3, 13: naves factae [[subito]] ex umidā materiā non eundem usum celeritatis habebant, [[capacity]], [[fitness]], id. B. C. 1, 58: [[natis]] in usum laetitiae scyphis Pugnare, [[service]], Hor. C. 1, 27, 1: [[aurum]] cogere humanos in [[usus]], id. ib. 3, 3, 51: [[pater]], si das hujus mihi nominis usum, Ov. M. 2, 36: nescis, quo valeat numus? quem praebeat usum? Hor. S. 1, 1, 73: quidve ad amicitias, [[usus]] rectumne trahat nos, id. ib. 2, 6, 75: [[neque]] [[quisquam]] omnium libidini [[simul]] et usui paruit, Sall. C. 51, 2: [[plures]] [[quam]] [[quot]] [[satis]] in usum erant ignes, Liv. 36, 10, 12: servos quos domum [[quis]] ducet suo usu, Dig. 50, 16, 203: [[cicuta]] [[quoque]] [[venenum]] est ... ad [[multa]] [[tamen]] [[usus]] non omittendi, Plin. 25, 13, 95, § 151.—In partic., usui or ex usu esse, to be of [[use]], [[service]], or [[benefit]], to be [[useful]], [[serviceable]], [[advantageous]], or [[profitable]]: esse usui civitati, ea, quae sunt usui ad armandas naves, Caes. B. G. 5, 1; id. B. C. 1, 19; Liv. 3, 33, 5; cf.: (Satrius) fuit et mihi et Quinto fratri magno usui in nostris petitionibus, Cic. Att. 1, 1, 3: magno usui rei publicae esse, id. Phil. 10, 11, 26; Caes. B. G. 3, 14: bono usui esse, Plaut. Curc. 4, 2, 15: peritos legum ad condenda nova jura usui [[fore]] credebant, Liv. 3, 33, 5: declararent, [[utrum]] [[proelium]] ex usu esset [[necne]], Caes. B. G. 1, 50; so, ex usu esse, Cic. Tusc. 4, 7, 14; Plin. 25, 13, 110, § 175: ad omnia haec [[magis]] [[opportunus]] nec [[magis]] ex usu tuo Nemo'st, Ter. Eun. 5, 9 (8), 47. —<br /> <b>B</b> Use, [[occasion]], [[need]], [[want]], [[necessity]]: non te instruere domum tuam voluerunt in provinciā, sed illum usum provinciae supplere, Cic. Verr. 2, 4, 5, § 9: quae belli [[usus]] poscunt, suppeditare, Liv. 26, 43, 7: [[illuc]] euntium, quā quemque suorum usuum causae ferrent, id. 6, 25, 9.—<br /> <b>2</b> Usus est, or [[usus]] venit, [[there]] is [[need]], it is [[necessary]], becomes [[requisite]].<br /> <b>a</b> Usus est ([[most]] freq. [[ante]]-[[class]]., esp. [[after]] the [[analogy]] of [[opus]] est [[with]] the abl.).<br /> <b>(a)</b> Absol.: [[egomet]] mihi [[fero]], [[quod]] usu'st, Plaut. Merc. 5, 2, 13: [[ubicumque]] [[usus]] siet, id. Bacch. 4, 4, 9; and, [[with]] [[ellipsis]] of subst. [[verb]]: [[dico]] ut [[usus]] fieri, id. As. 2, 2, 109: si [[quando]] [[usus]] esset, Cic. Off. 1, 26, 92: Me. Mihi sic est [[usus]]: [[tibi]] ut [[opus]] [[facto]]'st, [[face]]. Ch. An cuiquam est [[usus]] homini, se ut cruciet? Me. Mihi, Ter. Heaut. 1, 1, 28 sq.; cf.: ut equites Pompeianorum impetum, cum adesset [[usus]], sustinere non possent, Caes. B. C. 3, 84, 4.—<br /> <b>(b)</b> With abl.: [[viginti]] jam usu'st filio argenti minis, Plaut. As. 1, 1, 76; cf. id. Bacch. 4, 4, 55; 4, 9, 47: [[mulier]] quae se suamque aetatem spernit, speculo ei [[usus]] est, id. Most. 1, 3, 93: curatore [[usus]] est, Cic. Leg. 3, 4, 10: ad eam rem [[usus]] est tuā mihi operā, Plaut. Pers. 2, 5, 27: tacere [[nequeo]] misera, [[quod]] [[tacito]] [[usus]] est, id. Cist. 1, 2, 10: argento invento, id. Ps. 1, 1, 48: [[facto]], id. Am. 1, 3, 7; id. Rud. 2, 3, 67; id. Stich. 1, 1, 56 al.: [[dicto]], id. Trin. 2, 4, 102: [[navis]], quibus [[usus]] non est, [[omnis]] praecidisse, Cic. Att. 9, 6, 3: quibus (navibus) consuli [[usus]] non esset, Liv. 30, 41, 8: [[nunc]] viribus [[usus]], Nunc manibus rapidis, omni [[nunc]] [[arte]] magistrā, Verg. A. 8, 441: ad eam rem usu'st homine astuto, docto, scito et callido, Plaut. Ps. 1, 3, 151.—Pleonast.: non [[usus]] [[facto]]'st mihi [[nunc]] hunc [[intro]] sequi, Ter. Hec. 3, 1, 47.—<br /> <b>(g)</b> With ut: [[nunc]] ad me ut veniat usu'st Acroteleutium, Plaut. Mil. 4, 3, 39; cf. Ter. Heaut. 1, 1, 28 [[supra]].—<br /> <b>(d)</b> With gen.: alii offerunt se, si quo [[usus]] operae [[sit]], Liv. 26, 9, 9.—<br /> <b>b</b> Usus venit (not in Cic.): si [[quis]] [[usus]] venerit, Meminisse ego hanc rem vos [[volo]], Plaut. Cist. 1, 2, 28: [[quom]] ad praetorem [[usus]] veniet, id. Poen. 3, 4, 17; id. Bacch. 2, 3, 129: si [[usus]] vene rit, id. Merc. 3, 1, 20: non [[usus]] veniet, [[spero]], Ter. Heaut. 3, 2, 42: ut, si [[usus]] veniat, suum [[quisque]] locum teneat, if [[occasion]] should [[arise]], Caes. B. G. 7, 80.—<br /> <b>(b)</b> With abl.: ubi [[usus]] veniat [[contra]] consertā manu, Plaut. Mil. 1, 1, 3.—<br /> <b>C</b> A [[fit]] [[occasion]] or [[opportunity]] to be used.<br /> <b>1</b> Usus est or adest, an [[occasion]] or [[opportunity]] offers: de ceteris studiis [[alio]] [[loco]] dicemus, si [[usus]] fuerit, Cic. Tusc. 4, 3, 5.—<br /> <b>2</b> Esp.: usu venit, it happens, occurs, befalls, chances: nam [[quid]] homini potest turpius, [[quid]] viro miserius aut acerbius usu venire? Cic. Quint. 15, 49; id. Verr. 2, 5, 39, § 101: si id [[culpa]] senectutis accideret, [[eadem]] mihi usu venirent, id. Sen. 3, 7: [[idem]] solet in demonstratione usu venire, id. Inv. 1, 10, 14; 1, 54, 104: [[quod]] [[item]] in poëmatis, in picturis usu venit, id. Off. 3, 3, 15: hoc illud eis usu venire solet, ut, etc., id. Ac. 2, 11, 35: cum [[praesertim]] mihi usu venturum non arbitrarer, ut, etc., id. Fam. 3, 8, 6: et, id [[quod]] usu venerat, Eumolpidas demigravit, [[actually]] occurred ([[however]] [[strange]]), Nep. Alcib. 4, 5: id [[quod]] [[numquam]] [[antea]] usu venerat, id. ib. 6, 3: praemeditatus, [[quid]] sibi esset usu venturum, Auct. Her. 2, 5, 8: [[Caesar]] biduum in iis locis [[moratus]], [[quod]] haec de Vercingetorige usu ventura opinione perceperat, Caes. B. G. 7, 9: usu venire ut abhorreant, etc., Cic. Fin. 1, 3, 8.—Separated or in a [[reversed]] [[order]]: non venit [[idem]] usu mihi [[quod]] tu [[tibi]] scribis, Cic. Att. 7, 26, 1: [[quod]] cuipiam Thraco venisse usu [[fabula]] est, Gell. 19, 12, 6: [[quid]], [[quod]] usu [[memoria]] patrum venit, ut, etc., Cic. de Or. 1, 40, 183. | ||
| Line 7: | Line 10: | ||
{{Georges | {{Georges | ||
|georg=ūsus, ūs, m. ([[utor]]), die Benutzung, der [[Gebrauch]], die Anwendung, [[Verwendung]], der [[Verkehr]], die Ausübung, [[Übung]], [[Praxis]] u. dgl., I) eig.: A) im allg.: a) übh.: [[usus]] [[privatus]], Cic., [[publicus]], Hor.: usum [[pedum]] amisisse, Plin. pan.: linguae usum recuperare, Amm.: [[assiduo]] usu consumi, Ov.: nullum argenteum [[vas]] in usu habere, Suet.: destinare [[loca]] [[publico]] usui, ICt., domos publicis usibus, Vell.: [[plures]] (ignes) [[quam]] [[quot]] [[satis]] in usum erant, Liv.: verba ab usu remota, Quint.: tropi in usum recepti, Quint.: [[radix]] [[nullius]] [[usus]], Plin.: [[absinthium]] [[vetus]] [[sine]] usu est, Plin.: [[sillybus]] in [[medicina]] nullum usum habet, findet keine Anwendung, Plin.: [[quia]] ea [[pecunia]] [[non]] posset in [[bellum]] usui [[esse]], Liv.: fregit anulum, ne [[mox]] usui esset ([[gebraucht]] [[werden]] könnte) ad facienda pericula, Tac.: formas centenarias resolvi praecepit [[neque]] in usu cuiusquam versari, Lampr.: [[post]] id temporis [[spatium]] in usum venisse [[spartum]], Plin.: uniones Romae in promiscuum ac frequentem usum venisse Alexandriā in deditionem redactā, Plin.: [[ruta]] in maximo usu est, Plin.: in usu [[verbum]] [[esse]] coepit, kam in [[Gebrauch]], wurde [[gebräuchlich]], Sen. rhet.: [[lenteo]] [[sine]] usu est, ist [[ungebräuchlich]], Gramm.: neminem in usu habes, [[nisi]] etc., bedienst dich niemandes zu deinen Geschäften, Plin. pan.: adimere omnium rerum usum, Liv.: [[nebula]] erat ad [[multum]] diei densa [[adeo]], ut lucis usum eriperet, Liv. – [[von]] der Ausübung, praktischen [[Übung]], [[Praxis]], [[ars]] et [[usus]], [[Theorie]] u. [[Praxis]], Tac.: [[scientia]] [[atque]] [[usus]] rerum nauticarum, Caes.: [[usus]] virtutis, Cic.: [[artis]] [[usus]] [[vulgaris]] communisque, Cic.: naves [[non]] eundem usum celeritatis habebant, Caes.: [[tantum]] usu [[cotidiano]] et exercitatione efficiunt, ut etc., Caes.: omnes artes [[aliter]] ab iis tractantur, [[qui]] eas ad usum transferunt, Cic.: quaeque [[ipsi]] doceant in usu habere, [[ausüben]], [[durch]] die [[Praxis]] [[betätigen]], Plin. ep.: si [[usus]] [[magister]] est [[optimus]], Cic.: [[quod]] me docuit [[usus]] [[magister]] [[egregius]], Plin. ep. – b) est alci in usu [[mit]] folg. Infin., es hat es jmd. in der [[Gewohnheit]], es ist [[ein]] [[Charakterzug]] [[von]] jmd., est [[omnino]] Capitoni in usu claros viros colere, Plin. ep. 1, 17, 2.<br />'''B)''' insbes.: 1) der [[Verkehr]] [[mit]] Menschen, der [[Umgang]], a) der gesellige: [[domesticus]] [[usus]] et [[consuetudo]], Cic.: [[assiduus]] [[inter]] [[utrasque]] partes [[usus]] [[atque]] [[commercium]], Suet.: [[coniunctus]] magno usu familiaritatis, Cic.: [[inter]] [[nosmet]] [[vetus]] [[usus]] intercedit, Cic.: [[quocum]] (cum Volumnio) [[mihi]] est [[magnus]] [[usus]], Cic. ep. 7, 32, 1: cum M. Fadio [[mihi]] [[summus]] [[usus]] est, ibid. 9, 25, 2. – b) im obszönen Sinne, der fleischliche, Tibull. 1, 9, 55. Ov. rem. 357. – 2) [[als]] jurist. t.t.: a) [[usus]] et [[fructus]], [[usus]] fructusque, häufiger asyndet. [[usus]] [[fructus]], die [[Nutznießung]] eines fremden Eigentumes, [[usus]] [[enim]] [[eius]] fundi et [[fructus]], Cic.: horum [[usus]] fructusque, Sen.: [[usus]] [[fructus]] omnium bonorum, Cic. – b) der das Besitzrecht erzeugende [[Gebrauch]], [[Nießbrauch]], in der [[Verbindung]] [[usus]] et [[auctoritas]] [[oder]] [[usus]] [[auctoritas]], s. [[auctoritasno]]. I, 1, a.<br />'''II)''' übtr.: 1) die [[Übung]] = praktische [[Erfahrung]], [[Praxis]], [[usus]] [[atque]] [[exercitatio]], Cic.: [[amicitia]], [[quam]] [[nec]] usu ([[empirisch]]) [[nec]] ratione (rationell) habent cognitam, Cic.: [[res]] posita in usu militari, Cic.: habere magnum in re militari od. in castris usum, Caes.: habere usum belli, Caes.; vgl. usu belli et ingenio impavida [[gens]], Liv.: [[nullius]] [[usus]] [[imperator]], Caes. – 2) die [[Brauchbarkeit]], der [[Nutzen]], [[levis]] [[fructus]], [[exiguus]] [[usus]], Cic.: nescis... quem praebeat ([[nummus]]) usum, Hor.: magnos [[usus]] affert ad navigia facienda, Cic.: [[esse]] usui civitati, Cic.: ne [[cui]] usui esset Romanis, Caes.: ut [[neque]] subsidia submitti [[neque]] equites laborantibus usui [[esse]] possent, Caes.: alci [[prius]] oneri [[quam]] usui [[esse]], Sall. (vgl. [[tamdiu]] [[vobis]] cordi sumus [[quamdiu]] usui, Sen. rhet.): magno usui [[esse]], Cic.: ex usu [[esse]], Ter. u. Cic.: si [[quis]] [[usus]] mei est ([[wenn]] [[ich]] [[etwas]] [[Nutzen]] [[bringen]], [[etwas]] nützen kann), [[nihilo]] [[minor]] ex [[privato]] capietur, Liv. – 3) das Nötige, die [[Notwendigkeit]], das [[Bedürfnis]], a) übh.: [[usus]] provinciae, Cic.: [[usus]] sacri, Liv.: expetuntur [[divitiae]] ad [[usus]] vitae necessarios, Cic.: [[quae]] belli [[usus]] poscunt, Liv.: quā quemque suorum usuum causae ferrent, Liv. – b) [[usus]] est od. [[usus]] [[adest]] od. [[usus]] venit, es tritt die [[Notwendigkeit]] (das [[Bedürfnis]]) [[ein]], es ist-, wird [[nötig]], α) [[usus]] est, αα) absol.: [[mihi]] [[sic]] est [[usus]], das ist mir so [[Bedürfnis]], Ter.: [[quando]] [[usus]] est, Plaut.: si [[quando]] [[usus]] esset, Cic.: urbi multitudinem, [[ubi]] [[usus]] [[non]] esset ([[wenn]] [[man]] ihrer [[nicht]] bedürfe), oneri rebatur [[esse]], Liv.: de ceteris studiis [[alio]] [[loco]] dicemus, si [[usus]] fuerit, Cic. Tusc. 4, 5. – ββ) m. Abl.: [[usus]] est filio argenti minis, Plaut.: speculo ei (mulieri) [[usus]] est, Plaut.: si [[quid]] erit [[quod]] [[extra]] [[magistratus]] curatore [[usus]] sit, Cic.: naves, quibus consuli [[usus]] [[non]] esset, Liv.: tacere [[nequeo]] misera [[quod]] [[tacito]] [[usus]] est, [[was]] [[verschwiegen]] [[werden]] muß, Plaut. cist. 129: ad [[eam]] rem usust homine astuto, Plaut. Pseud. 385: [[postquam]] ad prolem populi frequentandam praemiis [[atque]] invitamentis [[usus]] fuit, G II. 2, 15, 3. – γγ) m. ut u. Konj., Plaut. mil. 1132; Epid. 166 G.: an quoiquam [[usus]] homini (kann es [[wohl]] eines Menschen [[Bedürfnis]] [[sein]]), se ut cruciet? Ter. heaut. 81. – δδ) m. folg. Infin., [[non]] [[usus]] [[facto]] est [[mihi]] [[nunc]] [[hunc]] [[intro]] sequi, [[ich]] brauche ihm [[nicht]] zu [[folgen]], Ter. Hec. 327. – εε) m. folg. Acc. u. Infin., Gell. 17, 17, 2. – β) [[usus]] [[adest]], absol., ut equites Pompeianorum impetum, cum adesset [[usus]], sustinere auderent, Caes. b.c. 3, 84, 4. – γ) [[usus]] venit, αα) absol.: si [[usus]] veniat, Caes.: cum ad praetorem [[usus]] veniet, Plaut. – ββ) m. Abl.: [[ubi]] [[usus]] veniat [[contra]] consertā manu, Plaut. mil. 3. – c) usu venit ([[falsch]] evenit), es tritt [[durch]] die [[Notwendigkeit]] [[ein]] = es tritt [[notwendig]] ([[wirklich]], [[gemeiniglich]]) [[ein]], es ereignet [[sich]], trägt [[sich]] [[notwendig]] ([[wirklich]], [[gemeiniglich]]) zu, es begegnet-, geschieht [[notwendig]] ([[wirklich]], [[gemeiniglich]]), [[quid]] homini potest turpius usu venire? Cic.: [[mihi]] usu venturum [[non]] arbitrabar, ut etc., Cic.: [[haec]] de Vercingetorige usu ventura opinione praeceperat, Caes.: causam [[sibi]] dicendam [[esse]] statuerat [[iam]] [[ante]] [[quam]] [[hoc]] usu venit, Cic. – getrennt, [[quod]] usu memoriā patrum venit, Cic. – in umgekehrter [[Wortstellung]], [[quod]] cuipiam Thraco insipienti venisse usu [[fabula]] est, Gell. – / Arch. [[oesus]], Cic. de legg. 3, 10: [[oisus]] [[nach]] Mart. Cap. 3. § 236: vulg. [[ussus]], Corp. inscr. Lat. 4, 2538: vulg. Abl. Sing. uso, Corp. inscr. Lat. 6, 29784 (in uso est). | |georg=ūsus, ūs, m. ([[utor]]), die Benutzung, der [[Gebrauch]], die Anwendung, [[Verwendung]], der [[Verkehr]], die Ausübung, [[Übung]], [[Praxis]] u. dgl., I) eig.: A) im allg.: a) übh.: [[usus]] [[privatus]], Cic., [[publicus]], Hor.: usum [[pedum]] amisisse, Plin. pan.: linguae usum recuperare, Amm.: [[assiduo]] usu consumi, Ov.: nullum argenteum [[vas]] in usu habere, Suet.: destinare [[loca]] [[publico]] usui, ICt., domos publicis usibus, Vell.: [[plures]] (ignes) [[quam]] [[quot]] [[satis]] in usum erant, Liv.: verba ab usu remota, Quint.: tropi in usum recepti, Quint.: [[radix]] [[nullius]] [[usus]], Plin.: [[absinthium]] [[vetus]] [[sine]] usu est, Plin.: [[sillybus]] in [[medicina]] nullum usum habet, findet keine Anwendung, Plin.: [[quia]] ea [[pecunia]] [[non]] posset in [[bellum]] usui [[esse]], Liv.: fregit anulum, ne [[mox]] usui esset ([[gebraucht]] [[werden]] könnte) ad facienda pericula, Tac.: formas centenarias resolvi praecepit [[neque]] in usu cuiusquam versari, Lampr.: [[post]] id temporis [[spatium]] in usum venisse [[spartum]], Plin.: uniones Romae in promiscuum ac frequentem usum venisse Alexandriā in deditionem redactā, Plin.: [[ruta]] in maximo usu est, Plin.: in usu [[verbum]] [[esse]] coepit, kam in [[Gebrauch]], wurde [[gebräuchlich]], Sen. rhet.: [[lenteo]] [[sine]] usu est, ist [[ungebräuchlich]], Gramm.: neminem in usu habes, [[nisi]] etc., bedienst dich niemandes zu deinen Geschäften, Plin. pan.: adimere omnium rerum usum, Liv.: [[nebula]] erat ad [[multum]] diei densa [[adeo]], ut lucis usum eriperet, Liv. – [[von]] der Ausübung, praktischen [[Übung]], [[Praxis]], [[ars]] et [[usus]], [[Theorie]] u. [[Praxis]], Tac.: [[scientia]] [[atque]] [[usus]] rerum nauticarum, Caes.: [[usus]] virtutis, Cic.: [[artis]] [[usus]] [[vulgaris]] communisque, Cic.: naves [[non]] eundem usum celeritatis habebant, Caes.: [[tantum]] usu [[cotidiano]] et exercitatione efficiunt, ut etc., Caes.: omnes artes [[aliter]] ab iis tractantur, [[qui]] eas ad usum transferunt, Cic.: quaeque [[ipsi]] doceant in usu habere, [[ausüben]], [[durch]] die [[Praxis]] [[betätigen]], Plin. ep.: si [[usus]] [[magister]] est [[optimus]], Cic.: [[quod]] me docuit [[usus]] [[magister]] [[egregius]], Plin. ep. – b) est alci in usu [[mit]] folg. Infin., es hat es jmd. in der [[Gewohnheit]], es ist [[ein]] [[Charakterzug]] [[von]] jmd., est [[omnino]] Capitoni in usu claros viros colere, Plin. ep. 1, 17, 2.<br />'''B)''' insbes.: 1) der [[Verkehr]] [[mit]] Menschen, der [[Umgang]], a) der gesellige: [[domesticus]] [[usus]] et [[consuetudo]], Cic.: [[assiduus]] [[inter]] [[utrasque]] partes [[usus]] [[atque]] [[commercium]], Suet.: [[coniunctus]] magno usu familiaritatis, Cic.: [[inter]] [[nosmet]] [[vetus]] [[usus]] intercedit, Cic.: [[quocum]] (cum Volumnio) [[mihi]] est [[magnus]] [[usus]], Cic. ep. 7, 32, 1: cum M. Fadio [[mihi]] [[summus]] [[usus]] est, ibid. 9, 25, 2. – b) im obszönen Sinne, der fleischliche, Tibull. 1, 9, 55. Ov. rem. 357. – 2) [[als]] jurist. t.t.: a) [[usus]] et [[fructus]], [[usus]] fructusque, häufiger asyndet. [[usus]] [[fructus]], die [[Nutznießung]] eines fremden Eigentumes, [[usus]] [[enim]] [[eius]] fundi et [[fructus]], Cic.: horum [[usus]] fructusque, Sen.: [[usus]] [[fructus]] omnium bonorum, Cic. – b) der das Besitzrecht erzeugende [[Gebrauch]], [[Nießbrauch]], in der [[Verbindung]] [[usus]] et [[auctoritas]] [[oder]] [[usus]] [[auctoritas]], s. [[auctoritasno]]. I, 1, a.<br />'''II)''' übtr.: 1) die [[Übung]] = praktische [[Erfahrung]], [[Praxis]], [[usus]] [[atque]] [[exercitatio]], Cic.: [[amicitia]], [[quam]] [[nec]] usu ([[empirisch]]) [[nec]] ratione (rationell) habent cognitam, Cic.: [[res]] posita in usu militari, Cic.: habere magnum in re militari od. in castris usum, Caes.: habere usum belli, Caes.; vgl. usu belli et ingenio impavida [[gens]], Liv.: [[nullius]] [[usus]] [[imperator]], Caes. – 2) die [[Brauchbarkeit]], der [[Nutzen]], [[levis]] [[fructus]], [[exiguus]] [[usus]], Cic.: nescis... quem praebeat ([[nummus]]) usum, Hor.: magnos [[usus]] affert ad navigia facienda, Cic.: [[esse]] usui civitati, Cic.: ne [[cui]] usui esset Romanis, Caes.: ut [[neque]] subsidia submitti [[neque]] equites laborantibus usui [[esse]] possent, Caes.: alci [[prius]] oneri [[quam]] usui [[esse]], Sall. (vgl. [[tamdiu]] [[vobis]] cordi sumus [[quamdiu]] usui, Sen. rhet.): magno usui [[esse]], Cic.: ex usu [[esse]], Ter. u. Cic.: si [[quis]] [[usus]] mei est ([[wenn]] [[ich]] [[etwas]] [[Nutzen]] [[bringen]], [[etwas]] nützen kann), [[nihilo]] [[minor]] ex [[privato]] capietur, Liv. – 3) das Nötige, die [[Notwendigkeit]], das [[Bedürfnis]], a) übh.: [[usus]] provinciae, Cic.: [[usus]] sacri, Liv.: expetuntur [[divitiae]] ad [[usus]] vitae necessarios, Cic.: [[quae]] belli [[usus]] poscunt, Liv.: quā quemque suorum usuum causae ferrent, Liv. – b) [[usus]] est od. [[usus]] [[adest]] od. [[usus]] venit, es tritt die [[Notwendigkeit]] (das [[Bedürfnis]]) [[ein]], es ist-, wird [[nötig]], α) [[usus]] est, αα) absol.: [[mihi]] [[sic]] est [[usus]], das ist mir so [[Bedürfnis]], Ter.: [[quando]] [[usus]] est, Plaut.: si [[quando]] [[usus]] esset, Cic.: urbi multitudinem, [[ubi]] [[usus]] [[non]] esset ([[wenn]] [[man]] ihrer [[nicht]] bedürfe), oneri rebatur [[esse]], Liv.: de ceteris studiis [[alio]] [[loco]] dicemus, si [[usus]] fuerit, Cic. Tusc. 4, 5. – ββ) m. Abl.: [[usus]] est filio argenti minis, Plaut.: speculo ei (mulieri) [[usus]] est, Plaut.: si [[quid]] erit [[quod]] [[extra]] [[magistratus]] curatore [[usus]] sit, Cic.: naves, quibus consuli [[usus]] [[non]] esset, Liv.: tacere [[nequeo]] misera [[quod]] [[tacito]] [[usus]] est, [[was]] [[verschwiegen]] [[werden]] muß, Plaut. cist. 129: ad [[eam]] rem usust homine astuto, Plaut. Pseud. 385: [[postquam]] ad prolem populi frequentandam praemiis [[atque]] invitamentis [[usus]] fuit, G II. 2, 15, 3. – γγ) m. ut u. Konj., Plaut. mil. 1132; Epid. 166 G.: an quoiquam [[usus]] homini (kann es [[wohl]] eines Menschen [[Bedürfnis]] [[sein]]), se ut cruciet? Ter. heaut. 81. – δδ) m. folg. Infin., [[non]] [[usus]] [[facto]] est [[mihi]] [[nunc]] [[hunc]] [[intro]] sequi, [[ich]] brauche ihm [[nicht]] zu [[folgen]], Ter. Hec. 327. – εε) m. folg. Acc. u. Infin., Gell. 17, 17, 2. – β) [[usus]] [[adest]], absol., ut equites Pompeianorum impetum, cum adesset [[usus]], sustinere auderent, Caes. b.c. 3, 84, 4. – γ) [[usus]] venit, αα) absol.: si [[usus]] veniat, Caes.: cum ad praetorem [[usus]] veniet, Plaut. – ββ) m. Abl.: [[ubi]] [[usus]] veniat [[contra]] consertā manu, Plaut. mil. 3. – c) usu venit ([[falsch]] evenit), es tritt [[durch]] die [[Notwendigkeit]] [[ein]] = es tritt [[notwendig]] ([[wirklich]], [[gemeiniglich]]) [[ein]], es ereignet [[sich]], trägt [[sich]] [[notwendig]] ([[wirklich]], [[gemeiniglich]]) zu, es begegnet-, geschieht [[notwendig]] ([[wirklich]], [[gemeiniglich]]), [[quid]] homini potest turpius usu venire? Cic.: [[mihi]] usu venturum [[non]] arbitrabar, ut etc., Cic.: [[haec]] de Vercingetorige usu ventura opinione praeceperat, Caes.: causam [[sibi]] dicendam [[esse]] statuerat [[iam]] [[ante]] [[quam]] [[hoc]] usu venit, Cic. – getrennt, [[quod]] usu memoriā patrum venit, Cic. – in umgekehrter [[Wortstellung]], [[quod]] cuipiam Thraco insipienti venisse usu [[fabula]] est, Gell. – / Arch. [[oesus]], Cic. de legg. 3, 10: [[oisus]] [[nach]] Mart. Cap. 3. § 236: vulg. [[ussus]], Corp. inscr. Lat. 4, 2538: vulg. Abl. Sing. uso, Corp. inscr. Lat. 6, 29784 (in uso est). | ||
}} | }} | ||
Revision as of 15:45, 19 October 2022
Latin > English
usus usus N M :: use, enjoyment; experience, skill, advantage; custom
Latin > English (Lewis & Short)
ūsus: a, um, Part. of utor.
ūsus: ūs, m. utor,
I the use or using of any thing, in the widest sense (cf.: consuetudo, mos).
I Lit.
A In gen.
1 The use, employment, exercise of any thing; with gen. obj.: virtus in usu sui tota posita est: usus autem ejus est maximus civitatis gubernatio, Cic. Rep. 1, 2, 2: cetera, ad virtutis usum idonea, id. Ac. 1, 6, 22.—Absol.: Quaeque ipsi doceant in usu habere, Plin. Ep. 1, 10, 10: nec rhus Latinum nomen habet, cum in usum pluribus modis veniat, Plin. 24, 11, 54, § 91.—
2 Wear, a wearing out or away (poet.): ferreus adsiduo consumitur anulus usu, Ov. A. A. 1, 473: silices tenuantur ab usu, id. ib. 3, 91.—
3 Use, enjoyment, fruition: et usu rerum necessarium et dignitate spoliatum iri, Caes. B. G. 7, 66: tantumque nobis in nostrum privatum usum, quantum ipsi superesse posset, remitteret, Cic. Rep. 1, 8, 13: cave sis ne tu te usu perduis (i. e. ex usu tui), lose control of yourself, Plaut. Am. 2, 2, 225 Ussing ad loc.—
4 Use, practice, exercise: tantum usu cottidiano et exercitatione efficiunt, uti, etc., Caes. B. G. 4, 33: quod adsiduus usus uni rei deditus et ingenium et artem saepe vincit, Cic. Balb. 20, 45: cum rerum magnarum tractatio atque usus cum illarum artium studiis et cognitione conjungitur, id. Rep. 3, 3, 5: ad eam doctrinam, quam suo quisque studio adsecutus esset, adjungeretur usus frequens, id. de Or. 1, 4, 15: docuit nos longa vita ususque rerum maximarum, id. ib. 2, 50, 204: usu quidem in re publicā rerum maximarum facile omnis viceris, id. Rep. 1, 23, 37.—
5 Use, experience, discipline, skill acquired by practice (cf. experientia): Da. O Geta, provinciam Cepisti duram. Ge. Mi usus venit, hoc scio, i. e. I have found it so by experience, Ter. Phorm. 1, 2, 23 (al. usu venit;
v. infra, II. C. 2.): vir tali prudentiā, etiam usu atque exercitatione praeditus, Cic. Clu. 31, 84: res posita in usu militari, id. Imp. Pomp. 10, 28: usum in re publicā magnum habere, id. Phil. 10, 2, 6: magnum in re militari usum habere, Caes B G. 1, 39; id. B. C. 2, 34: non recusare se, quin nullius usus imperator existimaretur, id. ib. 3, 45: nullo usu rei militaris percepto, id. B. G. 6, 40; id. B. C. 3, 84: usu nauticarum rerum ceteros antecedunt, id. B. G. 3, 8: ne usu manuque reliquorum opinionem fallerent, id. B. C. 3, 86: et Marius aut belli usum aut studia volgi amissurus, Sall. J. 84, 3; cf. id. ib. 89, 6: dantur duo usu sapientiāque praestantes, Nep. Timoth. 3, 2: seris venit usus ab annis, Ov. M. 6, 29: tum foeda clades, Romanisque usu incognita, Flor. 2, 2, 23. —Personified: adiciam quod me docuit usus, magister egregius, experience, Plin. Ep. 1, 20, 12: usum et esse et haberi optimum dicendi magistrum, id. ib. 6, 29, 4.—
6 Use, habit, usage, custom, practice: usum loquendi populo concessi: scientiam mihi reservavi, Cic. Or. 48, 160: dicendi omnis ratio in medio posita communi quodam in usu, id. de Or. 1, 3, 12: neque quem usum belli haberent, aut quibus institutis uterentur, Caes. B. G. 4, 20: (vitulos) ad studium atque usum formabis agrestem, Verg. G. 3, 163: est omnino Capitoni in usu claros viros colere, it is his custom, Plin. Ep. 1, 17, 3: populum auctoritate suā ad usum frugalitatis revocavit, Just. 20, 4, 5: ab his Galli usum vitae cultioris didicerunt, id. 43, 4, 1: at horum recitatio usu jam recepta est, Plin. Ep. 7, 17, 3: cadent vocabula, si volet usus, Hor. A. P. 71.—
B In partic.
1 In jurid. lang.
a Usus et fructus, usus fructusque, and more frequently in one word, ūsusfructus, the use and enjoyment of property belonging to another, usufruct: usus enim ejus fundi et fructus testamento viri fuerat Caesenniae, Cic. Caecin. 7, 19: sibi horum usus fructusque contingat, Sen. Ep. 73, 9: rem nobis eripit casus, usum fructumque apud nos relinquit, id. ib. 98, 11: usumfructum omnium bonorum suorum Caesenniae legat, ut frueretur una cum filio, Cic. Caecin. 4, 11; cf.: ususfructus est jus alienis rebus utendi fruendi, salvā rerum substantiā, Dig. 7, 1, 1; v. the entire title, usufructu: dominus proprietatis alii usumfructum in jure cedere potest, Gai inst. 2, 30 sqq.; 2, 86; Ulp. Fragm. 15, 3.—
b A use that creates ownership, acquisition by prescription, usucaption.
(a) In the connection usus et auctoritas, or without the copula, usus auctoritas; v. auctoritas; and cf. Rein, Röm. Privatr. p. 144 sq.—
(b) In the phrase usu capere, to acquire by prescription (often as one word; v. 1. usucapio); hence, com.: Mer. Quojus nunc es? Sos. Tuos: nam pugnis usu fecisti tuom, Plaut. Am. 1, 1, 218.—
2 Intercourse, familiarity, association, intimacy, society (cf.: consuetudo, conversatio): domesticus usus et consuetudo, Cic. Rosc. Am. 6, 15: quocum mihi est magnus usus, id. Fam. 7, 32, 1; 9, 25, 2: conjunctus magno usu familiaritatis, id. ib. 13, 52: in tanto usu nostro tantāque amicitiā, id. Planc. 2, 5: inter nosmet ipsos vetus usus intercedit, id. Fam. 13, 23, 1: ut insinuaret se in quam maxime familiarem usum, Liv. 40, 21, 11: recens praestat nec longo cognitus usu, Ov. Tr. 3, 5, 9: natio nullo commercio colens mutuos usus, Curt. 7, 3, 5: neminem in usu habes nisi tibi dilectum, Plin. Pan. 88.—Hence,
b In mal. part., Tib. 1, 9, 55; Ov. R. Am. 357.—
3 Use, practice, reality (opp. species): ut (liberi) in usum boni sint et in speciem populo, Plaut. Most. 1, 2, 42: illam alteram (partem Numidiae) specie quam usu potiorem Adherbal possedit, Sall. J. 16, 5: ut non in usum sic ad speciem imperii, Flor. 3, 13, 4.
II Transf.
A Use, usefulness, value, utility, benefit, profit, advantage: levis fructus, exiguus usus, Cic. Rep. 1, 17, 26: (arborum) consectio magnos usus affert ad navigia facienda, id. N. D. 2, 60, 152: propter lini inopiam atque ejus usus inscientiam, Caes. B. G. 3, 13: naves factae subito ex umidā materiā non eundem usum celeritatis habebant, capacity, fitness, id. B. C. 1, 58: natis in usum laetitiae scyphis Pugnare, service, Hor. C. 1, 27, 1: aurum cogere humanos in usus, id. ib. 3, 3, 51: pater, si das hujus mihi nominis usum, Ov. M. 2, 36: nescis, quo valeat numus? quem praebeat usum? Hor. S. 1, 1, 73: quidve ad amicitias, usus rectumne trahat nos, id. ib. 2, 6, 75: neque quisquam omnium libidini simul et usui paruit, Sall. C. 51, 2: plures quam quot satis in usum erant ignes, Liv. 36, 10, 12: servos quos domum quis ducet suo usu, Dig. 50, 16, 203: cicuta quoque venenum est ... ad multa tamen usus non omittendi, Plin. 25, 13, 95, § 151.—In partic., usui or ex usu esse, to be of use, service, or benefit, to be useful, serviceable, advantageous, or profitable: esse usui civitati, ea, quae sunt usui ad armandas naves, Caes. B. G. 5, 1; id. B. C. 1, 19; Liv. 3, 33, 5; cf.: (Satrius) fuit et mihi et Quinto fratri magno usui in nostris petitionibus, Cic. Att. 1, 1, 3: magno usui rei publicae esse, id. Phil. 10, 11, 26; Caes. B. G. 3, 14: bono usui esse, Plaut. Curc. 4, 2, 15: peritos legum ad condenda nova jura usui fore credebant, Liv. 3, 33, 5: declararent, utrum proelium ex usu esset necne, Caes. B. G. 1, 50; so, ex usu esse, Cic. Tusc. 4, 7, 14; Plin. 25, 13, 110, § 175: ad omnia haec magis opportunus nec magis ex usu tuo Nemo'st, Ter. Eun. 5, 9 (8), 47. —
B Use, occasion, need, want, necessity: non te instruere domum tuam voluerunt in provinciā, sed illum usum provinciae supplere, Cic. Verr. 2, 4, 5, § 9: quae belli usus poscunt, suppeditare, Liv. 26, 43, 7: illuc euntium, quā quemque suorum usuum causae ferrent, id. 6, 25, 9.—
2 Usus est, or usus venit, there is need, it is necessary, becomes requisite.
a Usus est (most freq. ante-class., esp. after the analogy of opus est with the abl.).
(a) Absol.: egomet mihi fero, quod usu'st, Plaut. Merc. 5, 2, 13: ubicumque usus siet, id. Bacch. 4, 4, 9; and, with ellipsis of subst. verb: dico ut usus fieri, id. As. 2, 2, 109: si quando usus esset, Cic. Off. 1, 26, 92: Me. Mihi sic est usus: tibi ut opus facto'st, face. Ch. An cuiquam est usus homini, se ut cruciet? Me. Mihi, Ter. Heaut. 1, 1, 28 sq.; cf.: ut equites Pompeianorum impetum, cum adesset usus, sustinere non possent, Caes. B. C. 3, 84, 4.—
(b) With abl.: viginti jam usu'st filio argenti minis, Plaut. As. 1, 1, 76; cf. id. Bacch. 4, 4, 55; 4, 9, 47: mulier quae se suamque aetatem spernit, speculo ei usus est, id. Most. 1, 3, 93: curatore usus est, Cic. Leg. 3, 4, 10: ad eam rem usus est tuā mihi operā, Plaut. Pers. 2, 5, 27: tacere nequeo misera, quod tacito usus est, id. Cist. 1, 2, 10: argento invento, id. Ps. 1, 1, 48: facto, id. Am. 1, 3, 7; id. Rud. 2, 3, 67; id. Stich. 1, 1, 56 al.: dicto, id. Trin. 2, 4, 102: navis, quibus usus non est, omnis praecidisse, Cic. Att. 9, 6, 3: quibus (navibus) consuli usus non esset, Liv. 30, 41, 8: nunc viribus usus, Nunc manibus rapidis, omni nunc arte magistrā, Verg. A. 8, 441: ad eam rem usu'st homine astuto, docto, scito et callido, Plaut. Ps. 1, 3, 151.—Pleonast.: non usus facto'st mihi nunc hunc intro sequi, Ter. Hec. 3, 1, 47.—
(g) With ut: nunc ad me ut veniat usu'st Acroteleutium, Plaut. Mil. 4, 3, 39; cf. Ter. Heaut. 1, 1, 28 supra.—
(d) With gen.: alii offerunt se, si quo usus operae sit, Liv. 26, 9, 9.—
b Usus venit (not in Cic.): si quis usus venerit, Meminisse ego hanc rem vos volo, Plaut. Cist. 1, 2, 28: quom ad praetorem usus veniet, id. Poen. 3, 4, 17; id. Bacch. 2, 3, 129: si usus vene rit, id. Merc. 3, 1, 20: non usus veniet, spero, Ter. Heaut. 3, 2, 42: ut, si usus veniat, suum quisque locum teneat, if occasion should arise, Caes. B. G. 7, 80.—
(b) With abl.: ubi usus veniat contra consertā manu, Plaut. Mil. 1, 1, 3.—
C A fit occasion or opportunity to be used.
1 Usus est or adest, an occasion or opportunity offers: de ceteris studiis alio loco dicemus, si usus fuerit, Cic. Tusc. 4, 3, 5.—
2 Esp.: usu venit, it happens, occurs, befalls, chances: nam quid homini potest turpius, quid viro miserius aut acerbius usu venire? Cic. Quint. 15, 49; id. Verr. 2, 5, 39, § 101: si id culpa senectutis accideret, eadem mihi usu venirent, id. Sen. 3, 7: idem solet in demonstratione usu venire, id. Inv. 1, 10, 14; 1, 54, 104: quod item in poëmatis, in picturis usu venit, id. Off. 3, 3, 15: hoc illud eis usu venire solet, ut, etc., id. Ac. 2, 11, 35: cum praesertim mihi usu venturum non arbitrarer, ut, etc., id. Fam. 3, 8, 6: et, id quod usu venerat, Eumolpidas demigravit, actually occurred (however strange), Nep. Alcib. 4, 5: id quod numquam antea usu venerat, id. ib. 6, 3: praemeditatus, quid sibi esset usu venturum, Auct. Her. 2, 5, 8: Caesar biduum in iis locis moratus, quod haec de Vercingetorige usu ventura opinione perceperat, Caes. B. G. 7, 9: usu venire ut abhorreant, etc., Cic. Fin. 1, 3, 8.—Separated or in a reversed order: non venit idem usu mihi quod tu tibi scribis, Cic. Att. 7, 26, 1: quod cuipiam Thraco venisse usu fabula est, Gell. 19, 12, 6: quid, quod usu memoria patrum venit, ut, etc., Cic. de Or. 1, 40, 183.
Latin > French (Gaffiot 2016)
(1) ūsus, a, um, part. de utor.
(2) ūsŭs,⁷ ūs, m. (utor),
1 action de se servir, usage, emploi : usu rerum necessariarum spoliari Cæs. G. 7, 66, 5, être privé de l’usage du nécessaire ; virtus in usu sui tota posita est, usus autem ejus est maximus civitatis gubernatio Cic. Rep. 1, 2, la vertu est tout entière dans l’emploi qu’on fait d’elle [n’existe qu’autant qu’on la met en œuvre] et son emploi le plus grand, c’est le gouvernement de la cité ; usus urbis Cic. Off. 3, 47, l’usage = le séjour de la ville || ferreus adsiduo consumitur anulus usu Ov. Ars 1, 473, un anneau de fer s’use par un usage continuel, cf. Ov. Ars 3, 91
2 [droit] faculté d’user, droit d’usage : Hor. Ep. 2, 2, 175 || usus fructus, usus et fructus, usus fructusque Cic. Cæc. 11 ; 19 ; Sen. Ep. 98, 11, usufruit de la propriété d’autrui || avec auctoritas, jouissance qui entraîne le droit possessoire, v. auctoritas || v. usucapio
3 usage = exercice, pratique : Cæs. G. 4, 33 ; Cic. Balbo 45 ; Rep. 3, 5 ; de Or. 1, 15 ; Br. 167 || usus rerum maximarum Cic. Rep. 1, 37, la pratique des plus grandes affaires, cf. Cic. de Or. 2, 204
4 usage, expérience : magnum in re militari, in castris usum habere Cæs. G. 1, 39, 2 ; 1, 39, 5, avoir une grande expérience de l’art militaire, de la vie des camps ; usum rei militaris, usum belli habere Cæs. C. 3, 110, 6 ; G. 4, 20, 4, avoir la pratique de l’art militaire, l’expérience de la guerre
5 usage [en matière de langue] : usum loquendi populo concedere Cic. Or. 160, concéder au peuple l’usage de la langue = reconnaître que c’est lui qui crée l’usage ; cadent vocabula, si volet usus Hor. P. 71, des mots tomberont, si l’usage le veut
6 usage = utilité : usum habere ex aliqua re Cic. Off. 2, 14, tirer usage, utilité de qqch. ; pecudes ad usum hominum procreatæ Cic. Leg. 1, 25, animaux créés pour l’usage de l’homme, pour servir à l’homme ; docuit quantum usum haberet ad... potiri oppido Cæs. C. 3, 80, 6, il montra combien il serait utile pour... de s’emparer de la ville ; usui esse alicui Cic. Att. 1, 1, 3, être utile à qqn ; magno usui esse rei publicæ Cic. Phil. 10, 26, être très utile à l’état ; usui esse ad rem Cæs. G. 1, 38, 3 ; 2, 12, 3, etc., servir à qqch. ; ex usu alicujus esse Cæs. G. 5, 6, 6, être utile à qqn ; res usu populi Romani accidit Cæs. G. 1, 30, 2, la chose s’est produite d’une façon utile pour le peuple romain ; ex usu est prœlium committi Cæs. G. 1, 50, 4, il est avantageux que le combat soit engagé
7 usage = besoins : illum usum provinciæ supplere Cic. Verr. 2, 4, 9 = illius rei usum, satisfaire aux besoins sur ce point-là d’un gouverneur de province ; quæ belli usus poscunt, suppeditare Liv. 26, 43, 7, fournir aux besoins de la guerre ; ad usus civium res utilis Cic. Fin. 1, 12, chose utile aux besoins des citoyens ; mutui usus Liv. 28, 18, 12, les besoins réciproques || expressions : a) usus est = opus est : quod usust Pl. Merc. 584, ce qui est nécessaire ; cum usus est Cæs. G. 4, 2, 3 ; 6, 15, 1, quand c’est nécessaire ; si quando usus est Cic. Off. 1, 92, si besoin est ; [avec abl.] il est besoin de : mihi usus est tua opera Pl. Pers. 328, j’ai besoin de ton aide ; cf. Pl. Rud. 398, etc. ; cf. Cic. Att. 9, 6, 3 ; Liv. 30, 41, 8 ; Virg. En. 8, 441 ; [avec ut subj.] Pl. Mil. 1132 ; Ter. Haut. 81 ; [avec gén.] si quo usus operæ sit Liv. 26, 9, 9, pour le cas où l’on aurait besoin de leur aide à qq. égard ; b) usus venit, le besoin, la nécessité se présente : si usus venit Cæs. G. 7, 80, 1, si besoin est, cf. Pl. Mil. 3 ; Merc. 518, etc. ; Ter. Haut. 556 ; c) usu venit v. usuveni
8 relations : domesticus usus Cic. Amer. 15, relations intimes ; quocum mihi est magnus usus Cic. Fam. 7, 32, 1, avec qui j’ai beaucoup de relations, cf. Cic. Fam. 13, 23, 1 ; Verr. 2, 5, 8 ; Planc. 5 ; Liv. 40, 21, 11. arch. œsus XII T. d. Cic. Leg. 3, 10.
Latin > German (Georges)
ūsus, ūs, m. (utor), die Benutzung, der Gebrauch, die Anwendung, Verwendung, der Verkehr, die Ausübung, Übung, Praxis u. dgl., I) eig.: A) im allg.: a) übh.: usus privatus, Cic., publicus, Hor.: usum pedum amisisse, Plin. pan.: linguae usum recuperare, Amm.: assiduo usu consumi, Ov.: nullum argenteum vas in usu habere, Suet.: destinare loca publico usui, ICt., domos publicis usibus, Vell.: plures (ignes) quam quot satis in usum erant, Liv.: verba ab usu remota, Quint.: tropi in usum recepti, Quint.: radix nullius usus, Plin.: absinthium vetus sine usu est, Plin.: sillybus in medicina nullum usum habet, findet keine Anwendung, Plin.: quia ea pecunia non posset in bellum usui esse, Liv.: fregit anulum, ne mox usui esset (gebraucht werden könnte) ad facienda pericula, Tac.: formas centenarias resolvi praecepit neque in usu cuiusquam versari, Lampr.: post id temporis spatium in usum venisse spartum, Plin.: uniones Romae in promiscuum ac frequentem usum venisse Alexandriā in deditionem redactā, Plin.: ruta in maximo usu est, Plin.: in usu verbum esse coepit, kam in Gebrauch, wurde gebräuchlich, Sen. rhet.: lenteo sine usu est, ist ungebräuchlich, Gramm.: neminem in usu habes, nisi etc., bedienst dich niemandes zu deinen Geschäften, Plin. pan.: adimere omnium rerum usum, Liv.: nebula erat ad multum diei densa adeo, ut lucis usum eriperet, Liv. – von der Ausübung, praktischen Übung, Praxis, ars et usus, Theorie u. Praxis, Tac.: scientia atque usus rerum nauticarum, Caes.: usus virtutis, Cic.: artis usus vulgaris communisque, Cic.: naves non eundem usum celeritatis habebant, Caes.: tantum usu cotidiano et exercitatione efficiunt, ut etc., Caes.: omnes artes aliter ab iis tractantur, qui eas ad usum transferunt, Cic.: quaeque ipsi doceant in usu habere, ausüben, durch die Praxis betätigen, Plin. ep.: si usus magister est optimus, Cic.: quod me docuit usus magister egregius, Plin. ep. – b) est alci in usu mit folg. Infin., es hat es jmd. in der Gewohnheit, es ist ein Charakterzug von jmd., est omnino Capitoni in usu claros viros colere, Plin. ep. 1, 17, 2.
B) insbes.: 1) der Verkehr mit Menschen, der Umgang, a) der gesellige: domesticus usus et consuetudo, Cic.: assiduus inter utrasque partes usus atque commercium, Suet.: coniunctus magno usu familiaritatis, Cic.: inter nosmet vetus usus intercedit, Cic.: quocum (cum Volumnio) mihi est magnus usus, Cic. ep. 7, 32, 1: cum M. Fadio mihi summus usus est, ibid. 9, 25, 2. – b) im obszönen Sinne, der fleischliche, Tibull. 1, 9, 55. Ov. rem. 357. – 2) als jurist. t.t.: a) usus et fructus, usus fructusque, häufiger asyndet. usus fructus, die Nutznießung eines fremden Eigentumes, usus enim eius fundi et fructus, Cic.: horum usus fructusque, Sen.: usus fructus omnium bonorum, Cic. – b) der das Besitzrecht erzeugende Gebrauch, Nießbrauch, in der Verbindung usus et auctoritas oder usus auctoritas, s. auctoritasno. I, 1, a.
II) übtr.: 1) die Übung = praktische Erfahrung, Praxis, usus atque exercitatio, Cic.: amicitia, quam nec usu (empirisch) nec ratione (rationell) habent cognitam, Cic.: res posita in usu militari, Cic.: habere magnum in re militari od. in castris usum, Caes.: habere usum belli, Caes.; vgl. usu belli et ingenio impavida gens, Liv.: nullius usus imperator, Caes. – 2) die Brauchbarkeit, der Nutzen, levis fructus, exiguus usus, Cic.: nescis... quem praebeat (nummus) usum, Hor.: magnos usus affert ad navigia facienda, Cic.: esse usui civitati, Cic.: ne cui usui esset Romanis, Caes.: ut neque subsidia submitti neque equites laborantibus usui esse possent, Caes.: alci prius oneri quam usui esse, Sall. (vgl. tamdiu vobis cordi sumus quamdiu usui, Sen. rhet.): magno usui esse, Cic.: ex usu esse, Ter. u. Cic.: si quis usus mei est (wenn ich etwas Nutzen bringen, etwas nützen kann), nihilo minor ex privato capietur, Liv. – 3) das Nötige, die Notwendigkeit, das Bedürfnis, a) übh.: usus provinciae, Cic.: usus sacri, Liv.: expetuntur divitiae ad usus vitae necessarios, Cic.: quae belli usus poscunt, Liv.: quā quemque suorum usuum causae ferrent, Liv. – b) usus est od. usus adest od. usus venit, es tritt die Notwendigkeit (das Bedürfnis) ein, es ist-, wird nötig, α) usus est, αα) absol.: mihi sic est usus, das ist mir so Bedürfnis, Ter.: quando usus est, Plaut.: si quando usus esset, Cic.: urbi multitudinem, ubi usus non esset (wenn man ihrer nicht bedürfe), oneri rebatur esse, Liv.: de ceteris studiis alio loco dicemus, si usus fuerit, Cic. Tusc. 4, 5. – ββ) m. Abl.: usus est filio argenti minis, Plaut.: speculo ei (mulieri) usus est, Plaut.: si quid erit quod extra magistratus curatore usus sit, Cic.: naves, quibus consuli usus non esset, Liv.: tacere nequeo misera quod tacito usus est, was verschwiegen werden muß, Plaut. cist. 129: ad eam rem usust homine astuto, Plaut. Pseud. 385: postquam ad prolem populi frequentandam praemiis atque invitamentis usus fuit, G II. 2, 15, 3. – γγ) m. ut u. Konj., Plaut. mil. 1132; Epid. 166 G.: an quoiquam usus homini (kann es wohl eines Menschen Bedürfnis sein), se ut cruciet? Ter. heaut. 81. – δδ) m. folg. Infin., non usus facto est mihi nunc hunc intro sequi, ich brauche ihm nicht zu folgen, Ter. Hec. 327. – εε) m. folg. Acc. u. Infin., Gell. 17, 17, 2. – β) usus adest, absol., ut equites Pompeianorum impetum, cum adesset usus, sustinere auderent, Caes. b.c. 3, 84, 4. – γ) usus venit, αα) absol.: si usus veniat, Caes.: cum ad praetorem usus veniet, Plaut. – ββ) m. Abl.: ubi usus veniat contra consertā manu, Plaut. mil. 3. – c) usu venit (falsch evenit), es tritt durch die Notwendigkeit ein = es tritt notwendig (wirklich, gemeiniglich) ein, es ereignet sich, trägt sich notwendig (wirklich, gemeiniglich) zu, es begegnet-, geschieht notwendig (wirklich, gemeiniglich), quid homini potest turpius usu venire? Cic.: mihi usu venturum non arbitrabar, ut etc., Cic.: haec de Vercingetorige usu ventura opinione praeceperat, Caes.: causam sibi dicendam esse statuerat iam ante quam hoc usu venit, Cic. – getrennt, quod usu memoriā patrum venit, Cic. – in umgekehrter Wortstellung, quod cuipiam Thraco insipienti venisse usu fabula est, Gell. – / Arch. oesus, Cic. de legg. 3, 10: oisus nach Mart. Cap. 3. § 236: vulg. ussus, Corp. inscr. Lat. 4, 2538: vulg. Abl. Sing. uso, Corp. inscr. Lat. 6, 29784 (in uso est).
