δοῦλος

English (LSJ)

(A), Cret. δῶλος Leg.Gort.1.1, al., ὁ:—prop.
A born bondman or born slave, opp. one made a slave, τὰ ἀνδράποδα πάντα καὶ δοῦλα καὶ ἐλεύθερα Th.8.28, cf. E.IA330: then, generally, bondman, slave, opp. δεσπότης (q.v.): not in Hom., who twice has fem. δούλη, ἡ, bondwoman, Il.3.409, Od.4.12, cf. A.Ag.1326, X.Cyr.5.1.4, Pl.R. 395e, etc.: freq. of Persians and other nations subject to a despot, Hdt., etc.; οὔ τινος δοῦλοι κέκληνται, of the Greeks, A.Pers.242: metaph., χρημάτων δοῦλος = slave to money, E.Hec.865; so γνάθου τε δοῦλος νηδύος θ' ἡσσημένος = slave to his jaws and belly Id.Fr. 282.5; τῶν αἰεὶ ἀτόπων Th.3.38; λιχνειῶν, λαγνειῶν, X.Oec.1.22, cf. Mem.1.3.11.
II Adj. (not in A.), δοῦλος, δοῦλη, δοῦλον, slavish, servile, subject, δ. πόλις S.OC917, X.Mem.4.2.29; γνώμαισι δούλαις S.Tr.53; δοῦλον ἔχειν βίον ib.302; σῶμα δοῦλον, opp. νοῦς ἐλεύθερος, Id.Fr.940; τοὺς τρόπους δούλους παρασχεῖν E.Supp.877; δοῦλος θάνατος, ζυγόν, πούς, Id.Or. 1170, Tr.678,507; δ. καὶ τυραννουμένη πόλις Pl.R.577d; δοῦλαι ἡδοναί = δουλοπρεπεῖς, ib.587c, etc.: Comp. δουλότερος = more enslaved, Αἴγυπτον δ. ποιεῖν Hdt.7.7.
2 τὸ δοῦλον = οἱ δοῦλοι, E.Ion983, etc.; also, slavery, a slavish life, ib.556 (troch.).
3 ancillary, δ. ἐπιστῆμαι Arist.Metaph.996b11.

(B)· ἡ οἰκία ἢ τὴν ἐπὶ τὸ αὐτὸ συνέλευσιν τῶν γυναικῶν, Hsch.; cf. δωλοδομεῖς, δωλέννετος.

Spanish (DGE)

-η, -ον
• Alolema(s): δōλος IG 1³.430.3 (V a.C.), ICr.4.72.1.2 (Gortina V a.C.), IGDOlbia 23.5 (Berezan V a.C.); fem. δώλα Call.Lau.Pall.47, Cer.95, Theoc.2.94
A como adj.
1 servil, propio o de esclavos καί μοι πόλιν κένανδρον ἢ δούλην τινὰ ἔδοξας εἶναι parece que te imaginas que tengo una ciudad sin hombres o esclava, e.e., habitada por esclavos S.OC 917, cf. X.Mem.4.2.29, Isoc.4.95, ψυχή Pl.R.577d, βίος S.Tr.302, θάνατος E.Or.1170, δοῦλον ζυγόν el yugo de la esclavitud E.Tr.678, εἰ σῶμα δοῦλον, ἀλλ' ὁ νοῦς ἐλεύθερος S.Fr.940, γνώμαισι δούλαις S.Tr.53, ὥστε τοὺς τρόπους δούλους παρασχεῖν E.Supp.877, δούλαις τισὶ δορυφόροις ἡδοναῖς συνοικεῖ Pl.R.587c, πούς E.Tr.507, (τὸν δοῦλον) τύχην ἔχοντα δούλην Men.Comp.1.264.
2 que es esclavo, esclavo ὄρνις ἔγωγε δ. soy un pájaro esclavo Ar.Au.70, cf. Ra.531, γυνή SIG 985.27 (Filadelfia I a.C.), δοῦλα σώματα esclavos, IG 12 (7).386.7 (Egíale, III a.C.), POxy.496.7, PMonac.74.9 (ambos II d.C.).
3 esclavizado, sometido de pueblos τῷ πεζῷ Μακεδόνας πρὸς τοῖσι ὑπάρχουσι δούλους προσεκτήσαντο Hdt.6.43, tb. en compar. Αἴγυπτον πᾶσαν πολλὸν δουλοτέρην ποιήσας Hdt.7.7, cf. 6.44, Ph.2.60, πόλις Pl.R.577d
•fig., de cosas. sometido, doblegado γόνυ de los indios ante Dioniso, Nonn.D.15.124, αὐχήν Nonn.D.29.368
•capturado σκῦλα Nic.Fr.106.
B subst.
I 1en Hom. sólo fem. δούλη esclava por derecho de conquista, con consideración próxima a la concubina σ' ἢ ἄλοχον ποιήσεται, ἢ ... δούλην Il.3.409, γένετο κρατερὸς Μεγαπένθης ἐκ δούλης Od.4.12, cf. Hdt.1.7.
2 esclavo
a) formando parte del servicio doméstico (σε) πολλῶν μετὰ δούλων σταθεῖσαν dicho por Clitemestra a Casandra, A.A.1038, cf. 1045, 1326, (Ῥοδῶπις) δούλη ... Ἰάδμονος ... σύνδουλος δὲ Αἰσώπου Hdt.2.134, cf. Lys.4.19, Hp.Epid.5.35, 41, Lys.7.16, Call.Lau.Pall.l.c., Cer.l.c., Theoc.l.c., entre los estoicos no sustancialmente dif. de οἰκέτης Chrysipp.Stoic.3.86.20, 25, cf. Ammon.Diff.148, TAM 3(1).495 (Termeso, imper.)
•c. indic. de oficios ἐκδεδόσθαι ... δούλην πρὸς μάθησιν τῆς γερδιακῆς τέχνης POxy.1647.11 (II d.C.), δ. πραγματευτής TAM 5(1).442.3 (imper.);
b) con atribución de características serviles ὡς πρέπει δούλοις λέγειν E.Hipp.115, cf. Is.6.50, Pl.R.395e, ὁμοίαν ταῖς δούλαις εἶχε τὴν ἐσθῆτα una princesa cautiva, X.Cyr.5.1.4; πονηρὲ δοῦλε καὶ ὀκνηρέ Eu.Matt.25.26, τὸν ἀχρεῖον δοῦλον Eu.Matt.25.30, pero tb. (δοῦλος) ἔντιμος dicho del estimado siervo del centurión Eu.Luc.7.2, del propio Cristo al encarnarse μορφὴν δούλου λαβών Ep.Phil.2.7
•que pasan a sus hijos οὔτε ποτ' ἐκ δούλης (πέφυκε) τέκνον ἐλευθέριον ni nace de una esclava un hijo con cualidades de hombre libre Thgn.538, σὸς δὲ δ. οὐκ ἔφυν dice Menelao a Agamenón no nací esclavo tuyo E.IA 330, δοῦλον καὶ ἐκ δούλων ὄντα Lys.13.18, cf. 64, οἰκογενὴς δοῦλος PSI 710.13 (II d.C.), PStras.505.13 (II d.C.), cf. PLips.26.9 (IV d.C.), pero fil. ἄνθρωπος γὰρ ἐκ φύσεως δ. οὐδείς Chrysipp.Stoic.3.86;
c) considerado propiedad y mercancía δ. οὐκ ὠνητὸς ἀλλ' οἴκοι τραφείς S.OT 1123, Κυδίμαχον δōλον Ἀδειμάντο IG l.c., α[ἴ] κ' ἐκς ἀγορᾶς πριάμενος δōλον ICr.4.72.7.11 (V a.C.), cf. Lys.23.7, D.57.34, (δοῦλος) παλίμπρητος Call.Fr.203.55, cf. Ach.Tat.7.11.4, SB 5808.9 (II d.C.), hipotecado BGU 567.1.24 (II d.C.)
•puede ser sometido a tortura, fustigado τῶν δὲ δούλων τῶν μαρτυρησάντων οἱ δικασταὶ τὴν βάσανον ἐκ τῶν σωμάτων ποιείσθωσαν PLille 29.29 (III a.C.), cf. IG 2².1362.9 (IV a.C.), ὁ δ. τῆς πόλεως sinón. de δημόσιος (B I 1) esclavo público, ISide 7.3 (II/III d.C.?), Καίσαρος δοῦλος lat. verna, esclavo imperial, SEG 26.482 (Dime II/III d.C.), IKios 46.10 (imper.), τοῖς τοῦ Σηβαστοῦ ἀπελευθέροις καὶ δούλοις a los libertos y esclavos imperiales, SEG 26.1392.51 (Sagalaso I d.C.), ὁ δοῦλος τοῦ ἀρχιερέως Eu.Matt.26.51, c. derecho a acogerse a sagrado τοῖς δούλοις φύγιμον ἔστω τὸ ἱερόν IG 5(1).1390.80 (Andania I a.C.), manumitido por consagración a un dios ἀνέθηκε ἱερὸν τῷ Ποτειδᾶνι ... τὸν δοῦλον IEpir.App.47 (III a.C.), por alguna acción extr. para la ciudad ἐὰν δὲ δ. ᾖ ὁ ἀποκτείνας (τὸν τύραννον), ἐπίτιμος ἔστω καὶ πολιτείας μετεχέτω ... IIl.25.31 (III a.C.);
d) op. otras clases sociales: op. ἐλεύθερος ICr.l.c., Heraclit.B 53, Th.8.28, Isoc.21.4, Phylarch.SHell.694A, IKomm.Kult.Sz 46 (Selik I a.C.), 1Ep.Cor.7.23, 12.13, Apoc.6.15, PHerm.Rees 18.5 (IV d.C.), op. πολίτης Lys.30.27, ἐὰν δέ τις τῶν ἐν ταῖς πόλεσι οἰκούντων, ἢ ξένος ἢ πολίτης ἢ δοῦλος FD 2.139.4 (II/I a.C.), al ‘amo’ δεσπότῃ καὶ δούλῳ ταὐτὸ συμφέρει Arist.Pol.1252^a34, cf. 1Ep.Ti.6.1, op. κύριος Eu.Matt.13.27, Eu.Io.15.15
•entre los estoicos no sustancialmente dif. de οἰκέτης Chrysipp.Stoic.3.86.20, 25, cf. Ammon.Diff.148
•del sabio estoico μόνον τε ἐλεύθερον (εἶναι τὸν σοφόν), τοὺς δὲ φαύλους δούλους dicen los estoicos que solo el sabio es libre, y los malos son esclavos Chrysipp.Stoic.3.86.31;
e) prov. οὐκ ἔστι δούλων ... πόλις no hay una ciudad de esclavos en ref. a algo inusitado, Anaxandr.4, cf. Eup.212, Plu.Prou.1.22, App.Prou.3.91
•prov. ἐστὶ καὶ δούλων πόλις = es una ciudad de esclavos ref. a un mal gobierno App.Prou.2.84.
II indic. simpl. sumisión o respeto
1 siervo dicho de colectivos tras la derrota οὔτινος δοῦλοι κέκληνται ... οὐδ' ὑπήκοοι (los griegos) no se llaman esclavos ni súbditos de nadie A.Pers.242, cf. Hdt.1.129.
2 siervo rel. la divinidad ἀμύνεο πότνια (Hera) δούλους ὑμετέρους Call.Del.226, esp. judeo-crist. κύριος ... ἐπὶ τοῖς δούλοις αὐτοῦ παρακληθήσεται el Señor será misericordioso para con sus siervos LXX De.32.36, ἰδοὺ ἡ δούλη τοῦ κυρίου he aquí la esclava del Señor dicho por María Eu.Luc.1.38, cf. 1.48, δοῦλος τοῦ Θεοῦ de Moisés Apoc.15.3, ἴασαι ... τὴν δούλην σου en un conjuro Suppl.Mag.25.9, en inscr. crist. Klein.Türsteine 486 (Frigia III d.C.), 789 (Galacia III d.C.), Pan 14r, RECAM 2.438, 442, ISmyrna 560 (VI d.C.) διάκων ἐλεεινὸς δοῦλος Κυρίου MAMA 4.33 (IV d.C.), δοῦλοι τοῦ θεοῦ de los apóstoles Act.Ap.16.17
•en uso predic. τὰ σύμπαντα δοῦλα σά todos los seres son siervos tuyos LXX Ps.118.91.
3 siervo, servidor como señal o tít. de sometimiento o respeto, en op. al ‘rey’ o personajes importantes Δαρεῖος ... Γαδάτᾳ δούλῳ τάδε λέγει· dirigiéndose a uno de sus sátrapas IM 115.4 (imper., copia de un original de VI/V a.C.), c. gen. pos. καὶ τίς ἐν πᾶσιν δούλοις σου ὡς Δαυιδ πιστός ...; LXX 1Re.22.14, οἱ δοῦλοι τοῦ βασιλέως los servidores del rey LXX 3Re.1.47, op. ἀνδράποδον: ξείνοι τε καὶ δοῦλοι τῶν ἐπομένων, ἐν ἀνδραπόδων λόγῳ ποιεύμενος εἶχε Hdt.3.125, de un rey a otro δοῦλος σου καὶ υἱός σου ἐγώ LXX 4Re.16.7, de mujeres a reyes: Abigail a David ἡ δούλη σου LXX 1Re.25.24, cf. 2Re.14.19, 3Re.1.13, Judith a Olofernes, LXX Iu.11.5.
III fig.
1 de pers. o asim. esclavo, esclavizado c. gen. de cosa o abstr.: del Helesponto encadenado por el rey persa, A.Pers.745, c. gen. χρημάτων ... δοῦλος = esclavo del dinero E.Hec.865, γνάθου E.Fr.282.5, δοῦλοι ... τῶν αἰεὶ ἀτόπων Th.3.38, δοῦλοι ... οἱ μὲν λιχνειῶν, οἱ δὲ λαγνειῶν X.Oec.1.22, τρυφῆς ... δοῦλος ... καὶ κακουργίας Posidon.59, τῆς ἁμαρτίας Eu.Io.8.34, τῆς φθορᾶς 2Ep.Petr.2.19, τῆς εἱμαρμένης Vett.Val.250.9
•usos predic. πολλαχῇ γὰρ ἡ φύσις δούλη τῶν ἀνθρώπων ἐστίν Arist.Metaph.982^b29, ἵνα δοῦλα (τὰ ἔθνη) γένηται τῆς δικαιουσύνης Origenes Hom.30 in Lc. (p.185), c. dat. τὰ μέλη ὑμῶν δοῦλα τῇ ἀκαθαρσίᾳ Ep.Rom.6.19., esp. del amor Ἔρωτος Nonn.D.13.326, en uso predic. c. dat. αὐτὸς δοῦλος ... δμωΐδι γινόμενος habiendo llegado tú mismo a ser esclavo de una criada por amor AP 5.302.16 (Agath.), cf. X.Mem.1.3.11.
2 de abstr. esclavo, auxiliar, ancilar ᾗ ὥσπερ δούλας οὐδ' ἀντειπεῖν τὰς ἄλλας ἐπιστήμας δίκαιον a la que (la sabiduría), como esclavas, justo es que no contradigan las otras ciencias Arist.Metaph.996^b11, φιλοσοφία δούλη σοφίας Ph.1.530, cf. 85, φίλον γὰρ τὸ σοφὸν θεῷ μᾶλλον ἢ δοῦλον Ph.1.401.
IV neutr. τὸ δοῦλον = condición de esclavo, esclavitud ἐκπεφεύγαμεν τὸ δοῦλον E.Io 556, τὸ δοῦλον ἀσθενές E.Io 983.
• Diccionario Micénico: do-e-ra, do-e-ro.
• Etimología: De *dohelo- (cf. mic. do-e-ro) y éste prob. < *dm̥s-elo-, formado como θέσκελος sobre *dm̥s- ‘casa’ (cf. δόμος y δεσπότης).

German (Pape)

[Seite 662] ὁ (δέω?), Knecht, Sklav, dem Herrn, δεσπότης, unterworfen, im Ggstze des ἐλεύθερος. Auch = Unterthan eines unumschränkten Herrschers, wie die Perser immer als δοῦλοι von den Griechen bezeichnet werden, vgl. Krüger zu Xen. An. 1, 7, 3. Über den allgemeinen Begriff von δοῦλος, dem eigentlichen Haussklaven, οἰκέτης gegenüber, u. die andern Namen der Sklaven vgl. Ath. VI, 267. – Oft, bes. bei Tragg., adjectivisch; ἀνὴρ δοῦλος Soph. O. R. 764; πόλις δούλη O. C. 921; βίος, γνῶμαι, Tr. 53301; γυνή, πούς, ζυγόν, Eur. Andr. 328 Tr. 507. 673; τὸ δοῦλον, das Knechtische, die Knechtschaft, Ion 556, wie Dion. Hal. 4, 14; dah. τὸ δοῦλον ἀσθενές, = οἱ δοῦλοι, Eur. Ion 983; auch in Prosa, Arist. pol. 1, 4; Hdn. 3, 2, 15; u. im comp., Αἴγυπτον πολλὸν δουλοτέρην ποιήσας ἢ ἐπὶ Δαρείου ἦν Her. 7, 7. – Übertr., ψυχὴ δούλη Plat. Legg. VI, 776 e; γνάθου δοῦλος Eur. frg. bei Ath. X. 413 c, wie Hec. 856 ἢ χρημάτων γὰρ δοῦλός ἐστιν ἢ τύχης; vgl. Xen. Mem. 1, 3. 11.

French (Bailly abrégé)

η, ον :
I. esclave : τινος, de qqn ; p. anal. δοῦλος τῶν πέλας SOPH qui est à la discrétion d'autrui ; fig. λιχνειῶν, λαγνειῶν δοῦλος XÉN esclave de la gourmandise, de la mollesse ; χρημάτων δοῦλος EUR esclave de l'argent;
II. d'esclave :
1 servile : γνῶμαι δοῦλαι SOPH sentiments d'esclaves ; δοῦλος βίος SOPH vie d'esclave;
2 habité par des esclaves.
Étymologie: DELG myc. do-e-ro, mais aucune étym. i.-e. ; pê mot carien ou lydien ; ou pê dérivé de δίδωμι « oblat ».

Russian (Dvoretsky)

δοῦλος:
1 рабский, невольничий: ἀνδράποδα καὶ δοῦλα καὶ ἐλεύθερα Thuc. пленные - как рабы, так и свободнорожденные; ἀνὴρ δοῦλος Soph. раб; γυνὴ δούλη Eur. рабыня;
2 подневольный, зависимый (πόλις Soph., Xen., Plat.; βίος Soph.);
3 перен. неблагородный, низкий, грубый, недостойный (γνῶμαι Soph.; τρόποι Eur.; ψυχή, ἡδοναί Plat.);
4 подчиненный, служебный (ἐπιστῆμαι Arst.).
II ὁ раб, невольник (οἱ δοῦλοι ἄκοντες τοῖς δεσπόταις ὑπηρετοῦσιν Xen.; перен. δοῦλος λιχνειῶν Xen.; χρημάτων Eur., τύχης Arst.): δοῦλοι καὶ ἐκ δούλων Arst. рабы, рожденные рабами, т. е. рожденные в рабстве; δ. τῶν πέλας Soph. готовый угождать (всем) окружающим; δοῦλοι τῶν ἐπιόντων Arst. (покорные) рабы обстоятельств.

Greek (Liddell-Scott)

δοῦλος: ὁ, (ἴσως ἐκ τοῦ δέω =δένω· πρβλ. Ἀγγλ bond-man, Περσ. bendeh)· -κυρίως, ὁ ἐκ γενετῆς δοῦλος, κατ’ ἀντίθεσιν πρὸς τὸν γινόμενον ἀπὸ ἐλευθέρου δοῦλον (ἀνδράποδον) Θουκ. 8. 28· ἔπειτα καθόλου, δοῦλος, ἀντίθ. δεσπότης. Ἡρόδ., κτλ.· ὁ Ὅμ. ἔχει μόνον τὸ θηλ. δούλη, ἡ, (πρβλ. δώλα)· - συχνάκις ὡσαύτως λέγεται ἐπὶ Περσῶν καὶ ἄλλων ἐθνῶν ὑποκειμένων εἰς δεσπότην, Ἡρόδ., κτλ.· οὔ τινος δοῦλοι κέκληνται, ἐπὶ τῶν Ἐλλήνων, Αἰσχύλ. Πέρσ. 242· πρβλ. δουλεία, δουλόω· - χρημάτων δοῦλος, ἡ εἰς τὰ χρήματα ὑποδούλωσις, ὑποταγή, Εὐρ. Ἑκ. 865· οὕτω, γνάθου δοῦλος ὁ αὐτ. Ἀποστ. 284. 5· λιχνειῶν, λαγνειῶν Ξεν. Οἰκ. 1, 22, πρβλ Ἀπομν. 1. 3, 11· πρβλ. οἰκέτης. ΙΙ. ὡς ἐπίθ. δοῦλος, -η, -ον, ὡς το Λατ. servus, δουλικός, ὑπόδουλος, ὑποτεταγμένος, δούλη πόλις, Σοφ. Ο. Κ. 917, Ξεν. Απομν. 4. 2, 29· γνώμαισι δούλαις, Σοφ. Τρ. 53· δ. ἔχειν βίον αὐτόθι 302· σῶμα δ. ὁ αὐτ. Ἀποσπ. 677· τοὺς τρόπους δούλους παρασχεῖν Εὐρ. Ἱκέτ. 876· δ. θάνατος, ζυγόν, ποὺς ὁ αὐτ. (οὐδέποτε οὕτω παρ’ Αἰσχύλ.)· δ. καὶ τυραννουμένη πόλις Πλάτ. Πολ. 577D· δ. ἡδοναὶ =δουλοπρεπεῖς, αὐτόθι 587C, κτλ.· - συγκρ. δουλότερος, μᾶλλον δοῦλος, Ἡρόδ. 7. 7. 2) τὸ δοῦλον = οἱ δοῦλοι, Εὐρ. Ἴωνι 983, κτλ.· ὡσαύτως, δουλεία, δουλικὴ ζωή, αὐτόθι 556. 3) ὑπηρετικός, δευτερεύων, δ. ἐπιστῆμαι Ἀριστ. Μεταφ. 2. 2, 7.

English (Abbott-Smith)

δοῦλος, -η, -ον, [in LXX, ὁ δοῦλος nearly always for עֶבֶד; ὁ δοῦλος chiefly for שִׁפְחָה,אָמָה;]
1.in bondage to, subject to: Ro 6:19.
2.As subst., ὁ, ἡ δ., a slave;
(a)fem., ἡ δοῦλη, a female slave, bondmaid (Cremer, 702; DB, iii, 215): Lk 1:38, 48 Ac 2:18 (LXX);
(b)masc., ὁ δοῦλος, a slave, bond-man: Mt 8:9 18:23, al.; opp. to ἐλεύθερος, I Co 7:22 12:13, Ga 3:28, Eph 6:8, Col 3:11, Re 6:15 13:16 19:18; opp. to κύριος, δεσπότης, οἰκοδεσπότης, Mt 10:24 13:27, 28 Lk 12:46, Jo 15:15, Eph 6:5, Col 3:22 4:1, al.; metaph., δοῦλος Χριστοῦ, τοῦ Χρ., Ἰησοῦ Χρ., Ro 1:1, I Co 7:22, Ga 1:10, Eph 6:6, Phl 1:1, Col 4:12, Ja 1:1, II Pe 1:1, Ju 1; δοῦλος τ. θεοῦ, τ. κυρίου, Ac 16:17, II Ti 2:24, Tit 1:1, I Pe 2:16, Re 7:3 15:3; δοῦλος πονηρός, ἀχρεῖος, κακός, Mt 18:32 24:48 25:26, 30, Lk 17:10 19:22; δοῦλος ἁμαρτίας, Jo 8:34, Ro 6:17, 20; τ. φθορᾶς, II Pe 2:19. SYN.: διάκονος (q.V.), θεράπων, ὐπηρέτης (v. DB, iii, 377; iv, 461, 469; DCG, i, 221; ii, 613; Cremer, 215, 702).

English (Strong)

from δέω; a slave (literal or figurative, involuntary or voluntary; frequently, therefore in a qualified sense of subjection or subserviency): bond(-man), servant.

English (Thayer)

δούλη, δοῦλον (derived by most from δέω, to tie, bind; by some from ΔΑΛΩ, to ensnare, capture (?) others besides; cf. Vanicek, p. 322)); serving, subject to: παρεστήσατε τά μέλη ὑμῶν δοῦλα τῇ ἀκαθαρσία, ἡ δούλη, a female slave, bondmaid, handmaid: τοῦ Θεοῦ, τοῦ κυρίου, one who worships God and submits to him, ὁ δοῦλος, the Sept. for עֶבֶד;
1. a slave, bondman, man of servile condition;
a. properly: opposed to ἐλεύθερος, κύριος, δεσπότης, οἰκοδεσπότης, α. one who gives himself up wholly to another's will, τῆς ἁμαρτίας, τῆς φθορᾶς, τῶν ἡδονῶν, Athen. 12, p. 531c.; τῶν χρημάτων, Plutarch, Pelop c. 3; τοῦ πίνειν, Aelian v. h. 2,41). β. the δοῦλοι Χριστοῦ, τοῦ Χριστοῦ, Ἰησοῦ Χριστοῦ, are those whose service is used by Christ in extending and advancing his cause among men: used of apostles, κύριος πάντων, δοῦλοι τοῦ Θεοῦ, יְהוָה עַבְדֵי, are those whose agency God employs in executing his purposes: used of apostles, γ. δοῦλος τίνος, devoted to another to the disregard of one's own interests: a servant, attendant, (of a king): διάκονος.)

Greek Monolingual

-η και -α, -ο (AM δοῦλος, δοῦλη, δοῦλον)
(το αρσ. και το θηλ. ως ουσ.) αυτός που στερείται την προσωπική του ελευθερία από αιχμαλωσία, αγορά ή κληρονομιά και αποτελεί ιδιοκτησία άλλου
μσν.- νεοελλ.
1. υπηρέτης, διάκονος, υποτακτικός
2. «δοῦλος τοῦ θεοῦ» — υπηρέτης του θεού, αφοσιωμένος στον θεό
νεοελλ.
1. αυτός που κυριαρχείται και παρασύρεται από κάτι (κατάσταση, πάθος κ.λπ.) («δούλος του χρήματος»)
2. παροιμ. α) «αν δεν γίνει κανείς δούλος, δεν γίνεται αφέντης» — μόνο αν δουλέψει κανείς για άλλον θα καταλάβει τη σημασία του χρήματος
β) «νηστεύει ο δούλος του θεού, γιατί ψωμί δεν έχει»
ειρων. για τους συγκρατημένους εξαιτίας ανέχειας
γ) «δούλο τρέφεις, εχθρό τρέφεις ή διάβολο» — οι δούλοι ως ξένοι αδιαφορούν για τις υποθέσεις των αφεντικών τους κι επιπλέον ως γνώστες τών οικογενειακών μυστικών γίνονται επικίνδυνοι («να μη γίνεις δούλος σ’ αφεντικό που ήταν δούλος και να μην πάρεις δούλο που ήταν αφεντικό»)
αρχ.-μσν.
υποτελής, υπήκοος
αρχ.
1. ως επίθ. μτφ. εξαρτημένος, υποχείριος, δευτερεύων
2. συνεκδ. δουλικός, δουλοπρεπής
3. (το ουδ. πληθ. με περιληπτ. έννοια) τά δοῦλα
4. (κατά τον Ησύχιο) «ἡ οἰκία ἤ τὴν ἐπὶ τὸ αὐτὸ συνέλευσιν τῶν γυναικῶν».
[ΕΤΥΜΟΛ. Έχει υποτεθεί ότι πρόκειται για καρικό ή λυδικό ή ακόμη και βορειοσημιτικό δάνειο. Οι μυκηναϊκοί τύποι do-e-ra «σκλάβος, δούλος», do-e-ra «σκλάβα, δούλη» μαρτυρούν συναίρεση στο ελλ. δούλος. Στη γλώσσα του Ησυχίου «δούλος
η οικία...» πρέπει ίσως να αντικατασταθεί η λ. δούλος από τ. δούμος παρά το πρόβλημα της αλφαβητικής σειράς που προκύπτει από την αλλαγή. Τέλος παραμένει αναπόδεικτη μια υποτιθέμενη σχέση του δούλος με τη ρίζα του δίδωμι. Στην αρχαιότητα η λ. δούλος σήμαινε τον σκλάβο γενικά, τον υπηρέτη τών θεών, ακόμη αποδόθηκε και σε λαούς υποταγμένους
συνδεόταν δε σημασιολογικά με τα: οικέτης «ο δούλος που υπηρετεί τον οίκο και διαμένει σ' αυτόν», σώμα «δούλος», θεράπων «ο ακόλουθος, αυτός που προσφέρει κάποια υπηρεσία, ο δούλος», ανδράποδον «ο αιχμάλωτος πολέμου που γίνεται δούλος». Η λ. δούλος εμφανίζει μεγάλη παραγωγική δύναμη και απαντά ως α' συνθετικό με τη μορφή δούλο- κυρίως σε μεταγενέστερα σύνθετα (πρβλ. δουλαγωγός, δουλοδιδάσκαλος) και ως β' συνθετικό με τη μορφή -δουλος (πρβλ. εθελόδουλος, ιερόδουλος, σύνδουλος)].

Greek Monotonic

δοῦλος: ὁ,
I. κυρίως, δέσμιος ή σκλάβος εκ γενετής, αντίθ. προς το κάνω κάποιον δούλο, που πριν ήταν ελεύθερος (ἀνδράποδον), σε Θουκ.· έπειτα, γενικά, σκλάβος, υπηρέτης, σε Ηρόδ.· ο Όμηρ. έχει μόνο το θηλ. δούλη, ἡ, θεράπαινα, υπηρέτρια· χρημάτων δ., υπηρέτης, σκλάβος του χρήματος, σε Ευρ.
II. ως επίθ., δοῦλος, -η, -ον, δουλικός, υπηρετικός, υποτελής, υπόδουλος, σε Σοφ. κ.λπ.
III. τὸ δοῦλον = οἱ δοῦλοι, σε Ευρ.· επίσης, δουλεία, στον ίδ. (αμφίβ. προέλ.).

Frisk Etymological English

Grammatical information: m.
Meaning: slave, servant, also as adj. with the comp. δουλότερος (Hdt.); δούλη f. slave-woman, maid (Il.); on the extension E. Kretschmer Glotta 18, 74f.
Other forms: δῶλος Cret.;
Dialectal forms: Myc. do-e-ro, do-e-ra /dohelos, dohela/
Compounds: many subst. and adj. compp.
Derivatives: δουλίς f. (Hyp.; cf. Schwyzer 127 and 465) with δουλίδιον (H.), δουλάριον (Ar.). - δουλοσύνη servanthood (Ion., Od.; vgl. Porzig Satzinhalte 226) with δουλόσυνος (E. Hek. 448 [lyr.]); s. Frisk Eranos 43, 220. - δούλιος, -ειος slavish, of a servant (Hom.), δούλεος id. (A. R.), δουλικός id. (Att. etc.), δουλικά (σώματα) n. pl. slaves (Peripl. M. Rubr., Pap.). - Denomin. δουλεύω be slave, serve (Ion.-Att.) with δουλεία, ion. -ηΐη servanthood, δούλευμα id. (trag.; s. Chantr. Form. 186), δουλεύτρια female servant (Eust.); δουλόομαι, -όω be made servant (Ion.-Att.) with δούλωσις (Th.) and δουλωτικός (Plu.).
Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]
Etymology: The forms point to *δόελος, prob. from *δοhελος. One adduces: δοῦλος ἡ οἰκία, η την ἐπὶ τὸ αὑτὸ συνέλευσιν τῶν γυναικῶν H. (unclear δωλοδομεῖς οἰκογενεῖς; wrong Schulze Q. 95 A. 3); the word has been changed in δοῦμος (Latte after Wackernagel; aigainst the word order), but there is no conclusion. The word is in any case a loan, acc. to Lambertz Glotta 6, 1ff. from Carian or Lydian (thus Benveniste Rev. d. ét. lat. 10, 438f.); Risch, Kratylos 29 (1984) 96f. remarks that then the word would have appeared much later (than Myc), but it could as well be Pre-Greek. Neumann (FS Risch)1986, 489-496) started from *dm̥-sel-o- > *doh-elo-, with sel- the root of ἑλεῖν. But home-taken does not give the right meaning (while Fr. domestique is perfect), and for o < *m̥ in Attica etc. he gives only ὄπατρος as example.

Middle Liddell

δοῦλος, ὁ, n n n adj
I. properly, a born bondman or slave, opp. to one made a slave (ἀνδράποδον), Thuc.; then, generally, a bondman, slave, Hdt.: Hom. has only the fem. δούλη, ἡ, a bondwoman:—χρημάτων δ. slave to money, Eur.
II. as adj., δοῦλος, η, ον, slavish, servile, subject, Soph., etc.
III. τὸ δοῦλον = οἱ δοῦλοι, Eur.: also = δουλεία, Eur. [deriv. uncertain]

Frisk Etymology German

δοῦλος: ion. att.
{doũlos}
Forms: δῶλος kret.;
Grammar: m.
Meaning: Sklave, Knecht, auch als Adj. sklavisch, knechtisch mit dem Komp. δουλότερος (Hdt.); δούλη f. Sklavin, Magd (seit Il.); zur Verbreitung E. Kretschmer Glotta 18, 74f.
Composita: Viele subst. und adj. Kompp.
Derivative: Ableitungen: δουλίς f. (Hyp., AP u. a.; vgl. Schwyzer 127 und 465) mit δουλίδιον (H.), δουλάριον (Ar. usw., vorw. von Sklavinnen gebraucht). — δουλοσύνη Knechtschaft (ion. poet. seit Od.; vgl. Porzig Satzinhalte 226) mit δουλόσυνος (E. Hek. 448 [lyr.]); dazu Frisk Eranos 43, 220. — δούλιος, -ειος sklavisch, knechtisch (vorw. poet. seit Hom.), δούλεος ib. (A. R.), δουλικός ib. (att. usw.), δουλικά (σώματα) n. pl. Sklaven (Peripl. M. Rubr., Pap.). — Denominative Verba: 1. δουλεύω Sklave sein, dienen (ion. att.) mit δουλεία, ion. -ηΐη Knechtschaft, δούλευμα Knechtschaft, Knecht (Trag.; vgl. Chantraine Formation 186), δουλεύτρια Dienerin (Eust.); 2. δουλόομαι, -όω geknechtet werden, knechten (ion. att.) mit δούλωσις (Th., Pl. usw.) und δουλωτικός (Plu.).
Etymology: Ägäisch do-e-ro, do-e-ra, wenn richtig als ‘Sklave, -in’ gedeutet, erweist für δοῦλος, δῶλος eine Grundform *δόελος. Wichtig für die Erklärung des Wortes ist eine Angabe bei H.: δοῦλος· ἡ οἰκία, ἢ τὴν ἐπὶ τὸ αὐτὸ συνέλευσιν τῶν γυναικῶν (unklar δωλοδομεῖς· οἰκογενεῖς; verfehlt Schulze Q. 95 A. 3); die Änderung in δοῦμος (Latte nach Wackernagel) ist erwägenswert, verstößt aber gegen die Buchstabenfolge. Das Wort ist jedenfalls entlehnt, u. zw. nach Lambertz Glotta 6, 1ff. (wo ausführliche Behandlung) karisch-lydisch (ähnlich Benveniste Rev. d. ét. lat. 10, 438f.), nach Aßmann Glotta 9, 94ff. aus dem Nordsemitischen. — Unhaltbare idg. Etymologien bei Bq.
Page 1,412

Chinese

原文音譯：doàloj 都羅士
詞類次數：名詞（120）
原文字根：奴隸 相當於： （עֶבֶד‎）
字義溯源：奴僕，奴隸，奴才，為奴，僕人；源自（δέω）*=捆綁）。新約在福音書的比喻中說到僕人（ 太25:14； 可12:2； 路14:17）。在書信中說到僕人（ 弗6:5； 西3:22； 提前6:1）。至於在隱喻上說到僕人，有三方面：
1）基督徒作（主）神的僕人（ 林前7:22）；必須完全的事奉神（ 太6:24），並要為神捨命（ 啓19:2）
2）基督徒彼此作僕人；主耶穌對門徒說，誰願為首，就必作你們的僕人（ 太20:27）。互相服事也是愛的表現（ 加5:13）
3）基督作神的僕人；他（基督）本有神的形像，反倒虛己，取了奴僕的形像；並且卑微順服，以至於死（ 腓2:6,7,8）。主耶穌為門徒洗腳，也留下了作僕人服事的榜樣（ 約13:15,16）。
同義字：1） （δοῦλος 1 / δοῦλος 2）奴僕 2） （οἰκέτης）家僕 3） （παῖς）僕人
出現次數：總共（124）；太（30）；可（5）；路（26）；約（11）；徒（3）；羅（5）；林前（5）；林後（1）；加（4）；弗（3）；腓（2）；西（4）；提前（1）；提後（1）；多（2）；門（2）；雅（1）；彼前（1）；彼後（2）；猶（1）；啓（14）
譯字彙編：
1） 僕人（91） 太8:9； 太10:24； 太10:25； 太13:27； 太13:28； 太18:23； 太18:26； 太18:27； 太18:28； 太20:27； 太21:34； 太21:35； 太21:36； 太22:3； 太22:4； 太22:6； 太22:8； 太22:10； 太24:45； 太24:46； 太24:50； 太25:14； 太25:19； 太25:21； 太25:23； 太25:30； 太26:51； 可10:44； 可13:34； 可14:47； 路2:29； 路7:2； 路7:3； 路7:8； 路7:10； 路12:37； 路12:43； 路12:45； 路12:46； 路12:47； 路14:17； 路14:21； 路14:21； 路14:22； 路14:23； 路15:22； 路17:7； 路17:9； 路17:10； 路19:13； 路19:15； 路19:17； 路19:22； 路20:11； 路22:50； 約4:51； 約13:16； 約15:15； 約15:15； 約15:20； 約18:10； 約18:18； 約18:26； 徒2:18； 徒4:29； 徒16:17； 羅1:1； 林後4:5； 加1:10； 弗6:6； 腓1:1； 西4:1； 西4:12； 提後2:24； 多1:1； 多2:9； 雅1:1； 彼前2:16； 彼後1:1； 猶1:1； 啓1:1； 啓1:1； 啓2:20； 啓7:3； 啓10:7； 啓11:18； 啓15:3； 啓19:2； 啓19:5； 啓22:3； 啓22:6；
2） 奴僕（16） 約8:34； 約8:35； 羅6:16； 羅6:16； 羅6:17； 羅6:20； 林前7:21； 林前7:22； 林前7:22； 林前7:23； 加4:1； 加4:7； 提前6:1； 門1:16； 門1:16； 彼後2:19；
3） 為奴的（7） 林前12:13； 加3:28； 弗6:8； 西3:11； 啓6:15； 啓13:16； 啓19:18；
4） 僕人們（2） 弗6:5； 西3:22；
5） 一個僕人（2） 可12:2； 路20:10；
6） 奴僕的（1） 腓2:7；
7） 僕人的（1） 約18:10；
8） 一僕人（1） 可12:4；
9） 奴僕!（1） 太18:32；
10） 僕（1） 太24:48；
11） 僕人阿（1） 太25:26
原文音譯：doàlon 都朗
詞類次數：形容詞（2）
原文字根：奴隸 相當於： （עֶבֶד‎）
字義溯源：卑屈的，奴隸的，奴僕的，屈服的，作奴僕；源自（δοῦλος 1 / δοῦλος 2）=奴僕）；而 （δοῦλος 1 / δοῦλος 2）出自（δέω）*=捆綁）
出現次數：總共（2）；羅（2）
譯字彙編：
1） 作奴僕（2） 羅6:19； 羅6:19

English (Woodhouse)

servant, slave, slavish, a slave to, in bondage

Mantoulidis Etymological

Ἄγνωστη ἡ ἐτυμολογία του. Ἴσως ἀπό τό δέω (=δένω). Δοῦλος ἀπό τό δέσυλος, μέ μετάπτωση δόσυλος καί μέ ἀποβολή τοῦ σ → δόυλος → δοῦλος.
Παράγωγα: δουλεύω, δουλεία, δούλειος, δούλευμα, δούλευσις, δουλευτέον, ἀδούλευτος, δουλοπρεπής, δουλόω (=ὑποδουλώνω), δούλωσις.

Translations

slave

Afrikaans: slaaf; Aghwan: 𐕎𐔰𐔼𐔽𐕒𐕡; Akkadian: 𒀴; Albanian: shkarth, skllav, skllave; Arabic: عَبْد‎, أَمَة‎; Aramaic Classical Syriac: ܥܒܕܐ‎, ܐܡܬܐ‎; Armenian: ստրուկ; Aromanian: sclav, rob; Assamese: দাস; Asturian: esclavu; Avar: лагъ; Azerbaijani: qul, bəndə, kölə; Bashkir: ҡол; Belarusian: раб, рабыня, нявольнiк, нявольнiца; Bengali: দাস, গোলাম, বান্দা; Bikol Central: uripon; Breton: sklav; Bulgarian: роб, робиня, неволник, неволница; Burmese: ကျွန်, ကျွန်မ; Catalan: esclau, esclava; Cebuano: ulipon; Chechen: лай; Chickasaw: hattak yoka'; Chinese Cantonese: 奴隸, 奴隶; Mandarin: 奴隸, 奴隶; Chuvash: чура; Crimean Tatar: qul; Czech: otrok, otrokyně, rob; Danish: slave, slavinde, træl, trælkone; Dolgan: кулут; Dutch: slaaf, slavin, tot slaaf gemaakte; Esperanto: sklavo, sklavino; Estonian: ori; Faroese: trælur, trælkona, trællur; Finnish: orja; French: esclave, serf, serve; Friulian: sclâf, sclâv; Galician: escravo, escrava; Georgian: მონა; German: Sklave, Sklavin; Gothic: 𐍃𐌺𐌰𐌻𐌺𐍃; Greek: δούλος, σκλάβος; Ancient Greek: ἀνδραπόδιον, ἀνδράποδον, ἀνελεύθερος, ἀνθρώπιον, ἄτμενος, ἀτμήν, δμώς, δούλευμα, δοῦλη, δουλικός, δοῦλος, δραπέτης, δράστης, δωλοδομής, δῶλος, εἵλως, κατάδουλος, τὸ αἰχμάλωτον; Greenlandic: inussiaq; Haitian Creole: esklav; Hausa: bawa, baiwa; Hebrew: עֶבֶד‎, אָמָה‎, שִׁפְחָה‎; Higaonon: ulipon; Hindi: दास, ग़ुलाम, दासी; Hungarian: rabszolga; Icelandic: þræll; Ido: sklavo, sklavulo, sklavino; Indonesian: hamba, budak; Ingush: лай; Irish: sclábhaí; Old Irish: mug; Italian: schiavo, schiava; Japanese: 奴隷; Kalmyk: мухла, бөгл; Kannada: ಗುಲಾಮ; Kapampangan: alipan, ipus; Karachay-Balkar: къул; Kazakh: құл; Khakas: хул; Khmer: កញ្ជះ, ខ្ញុំ, កុដធារិកា, អសេរី, អសេរិនី, បរាធីន; Korean: 노예(奴隸), 노례(奴隸); Kumyk: къул; Kyrgyz: кул; Lao: ຂ້າ; Latgalian: viergs; Latin: servus, serva, sclavus, sclava, ancilla; Latvian: vergs, verdzene; Lingala: moúmbu; Lithuanian: vergas; Macedonian: роб, робинка; Maguindanao: ulipen; Malay: hamba; Malayalam: അടിമ; Manx: sleab; Maori: mōkai taurekareka, kahunga, mōkai, pāihi, tia, poroteke, apa, kakanga; Maranao: oripen; Mari Eastern Mari: кул; Middle English: sclave, thral; Middle Persian Mongolian Cyrillic: боол; Mwani: muja; Navajo: naalté; Nepali: दास; Norwegian Bokmål: slave, slavinne, trell, trellkvinne, trælkvinne; Nynorsk: slave, slavinne, træl, trælkvinne; Occitan: esclau; Old Church Slavonic Cyrillic: рабъ, робъ; Old East Slavic: рабъ, робъ; Old English: þēow; Old Norse: þræll; Oromo: garba; Pashto: غلام‎; Persian: برده‎, غلام‎; Plautdietsch: Sklow; Polish: niewolnik, niewolnica, rab; Portuguese: escravo, escrava; Punjabi: ਗੁਲਾਮ; Romani: dul, dula, dulin, dulinǎ; Romanian: sclav, rob, serv, șerb; Russian: раб, рабыня, раба, невольник, невольница; Saanich: sqíeŧ; Sanskrit: दास; Sardinian: isciabu, isciau, isclavu, iscrau, iscravu, sciau; Scottish Gaelic: tràill; Serbo-Croatian Cyrillic: ро̏б, ро̀биња; Roman: rȍb, ròbinja; Shan: ၶႃႈ; Shor: қул; Sicilian: schiavu; Sinhalese: දාසයා; Slovak: otrok, otrokyňa; Slovene: suženj, sužnja; Southern Altai: кул; Spanish: esclavo, esclava; Sumerian: 𒀴, 𒀵; Swahili: mtumwa; Swedish: slav, slavinna, träl; Tagalog: alipin, busabos; Tajik: банда, ғулом, абд, асир; Tamil: அடிமை; Tatar: кол; Telugu: దాసుడు, బానిస; Thai: ทาส, ข้า; Tibetan: བྲན་གཡོག; Tocharian B: mañiye, mañiya; käryau; Turkish: köle, kul, esir, tutsak, karavaş; Turkmen: gul; Udi: неъиъшӏ; Ugaritic: 𐎓𐎁𐎄; Ukrainian: раб, рабиня, неві́льник, неві́льниця; Umbundu: upika; Urdu: غلام‎; Uyghur: قۇل‎; Uzbek: qul, banda, asir; Venetian: sciavo, sciava; Vietnamese: nô lệ; Volapük: slafan, hislafan, jislafan; Welsh: slaf, caethwas; White Yakut: кулут; Yiddish: שקלאַף‎, קנעכט‎; Yoruba: ẹrú; Zhuang: hoiq