ὀδούς

English (LSJ)

όντος, ὁ, nom.
A ὀδούς Arist.EN1161b23, LXX 1 Ki.14.4, Luc. Musc.Enc.3, Paus.5.12.2, Philostr.VA2.13, Ach.Tat.7.4; Ion. ὀδών Hdt.6.107 (bis), Hp.Epid.4.19,52, cf. Hdn.Gr.2.928 :—tooth, Il.5.74, al.; ἕρκος ὀδόντων, v. ἕρκος; πρίειν ὀδόντας, v. πρίω; ὀδόντες ὀξεῖς = incisors, opp. ὀδόντες πλατεῖς = molars, Arist.PA661b8, al.
2 metaph., γλυκὺς ὀδοὺς ὁ τοῦ πόθου Luc.Am.3; ὁ τῆς λύπης ὀδούς = the tooth of grief, Ach.Tat. l.c.
II anything pointed or sharp, tooth, prong, spike, etc., Nic. Th.85 : pl., teeth of a saw, Arist.Ph.200b6; of a comb, Antyll. ap. Orib.10.16.2; of a cogwheel, Hero Spir.2.36, Theo. Sm.p.180 H.; ploughshare, LXX 1 Ki.13.21; ὀδοὺς πέτρας = peak, pike, ib.14.4, Ps.77.30.
III second vertebra of the neck or its apophysis (the odontoid process), so called from its shape, Hp.Epid.2.2.24, cf. Poll.2.131, Gal.UP12.7 (but the first vertebra acc. to Hp. ap. Ruf.Onom.154). (Old pres. part. of 1.-E. ed- (alternating with od- (cf. Arm. utem 'I eat') and d-), the root of ἔδω, ἔδμεναι, Lat. edo, etc. : cf. Skt. acc. dántam 'tooth', Lat. dens, Goth. tunpus, etc. : Aeol. ἔδοντες Procl. in Cra.p.39 P., etc.)

German (Pape)

[Seite 294] όντος, ὁ, ion. ὀδών (dens, vgl. ἔδω), – 1) der Zahn, von Menschen u. Thieren; θήγων λευκὸν ὀδόντα, vom Eber, Il. 11, 416; ἄραβος δὲ διὰ στόμα γίγνετ' ὀδόντων, 10, 375, wie πάταγος ὀδόντων 13, 283, Zähneklappern, u. καναχή 19, 365; Hes. (über ἕρκος ὀδόντων s. ἕρκος); ἀκμὰν δεινοτάτων ὀδόντων, Pind. N. 4, 64; in Prosa überall. – Übertr., ὁ τῆς λύπης ὀδούς, der Zahn der Trauer, Iac. Ach. Tat. p. 888. – 2) jede hervorragende, scharfe Spitze, Zacken, Zinken, an Kämmen u. anderen Werkzeugen, Nic. Th. 85, s. bes. die compp. – 3) der zweite Halswirbel, von dem daran befindlichen Fortsatze, Medic.

Greek (Liddell-Scott)

ὀδούς: ὀδόντος, ὁ˙ παρὰ τοῖς Ἴωσι πεζογράφοις ὀδὼν Ἡρόδ. 6. 107 (δίς)˙ - «δόντι», Ὅμ., Ἡσ., κλ.˙ ἕρκος ὀδόντων, ἴδε ἐν λέξ. ἕρκος˙ πρίειν ὀδόντας, ἴδε ἐν λέξ. πρίω˙ - ὁ Ἀριστ. καλεῖ τοὺς προσθίους ὀδόντας ὀξεῖς (τομεῖς), τοὺς δὲ ὀπισθίους πλατεῖς (dentes molares, maxillaries), καὶ τοὺς μεταξὺ κυνόδοντας, π. Ζ. Μορ. 3. 1, 3, κ. ἀλλ.˙ οἱ ὀδόντες τῶν σαρκοβόρων ἢ ἁρπακτικῶν ζῴων καὶ ἰχθύων λέγονται καρχαρόδοντες, ἴδε ἐν λ. 2) μεταφορ., ὁ τῆς λύπης ὀδούς, ἡ δάκνουσα λύπη, Ἰακωψ. εἰς Ἀχιλλ. Τάτ. σ. 888. ΙΙ. πᾶν ὀξὺ «μυτερὸν» πρᾶγμα, ὀβελός, κέντρον, κτλ., Νικ. Θηρ. 85˙ ὀδόντες, οἱ τοῦ πρίονος, Ἀριστ. Φυσ. 2. 9. 6˙ ὀδοὺς πέτρας, ἐξέχον αὐτῆς μέρος ἐν εἴδει ὀδόντος, Ἑβδ. (Ψαλμ.. ΟΖ΄, 30). ΙΙΙ. ὁ δεύτερος σπόνδυλος τοῦ τραχήλου κληθεὶς οὕτως ἐκ τοῦ σχήματος αὐτοῦ, Ἱππ. παρὰ Πολυδ. Β΄, 131. (Πρὸς τὴν γενικ. ὀδόντος, πρβλ. Σανσκρ. dant-as, Λατ. dens, dentis, Λιθ. dantis, Κελτ. dant· danz· Γοτθ. tunth-us, Ἀρχ. Σκανδ. tönn, Ἀγγλο-Σαξον. tod, Ἀρχ. Γερμαν. zand (zahn)· ― καθόλου ἀναφέρεται εἰς τὴν √ΕΔ, ἔδω, μνημονεύεται δὲ ὑπὸ τῶν γραμματ. Αἰολικός τις τύπος ἔδοντες, ἴδε Ahr. D. Aeol. § 12. 5· ― ἀλλ’ ἡ παρατήρησις ὅτι τὸ ὀ- συχνάκις ἀπαντᾷ ὡς προθετικὸν γράμμα ἐν τῇ Ἑλληνικῇ καὶ ὅτι ἐλλείπει ἐκ πασῶν τῶν συγγενῶν γλωσσῶν, παρακινεῖ τὸν M. Müller καὶ ἄλλους νὰ ἀναφέρωσι τὴν λέξιν εἰς τὴν √ΔΑ, δαίω, δαίνυμαι).

French (Bailly abrégé)

ὀδόντος (ὁ) :
dent.
Étymologie: R. Ἐδ, manger.

English (Autenrieth)

ὀδόντος: tooth.

English (Slater)

ὀδούς
   1 tooth λεόντων ὄνυχας ὀξυτάτους ἀκμὰν καὶ δεινοτάτων σχάσαις ὀδόντων (N. 4.64)

Spanish

diente

English (Strong)

perhaps from the base of ἐσθίω; a "tooth": tooth.

English (Thayer)

(according to Etym. Magn. 615,21 (Pollux 6,38) from ἔδω, Latin edere, etc., cf. Curtius, § 289; others from the root, Daniel, to divide, cf. δαίω, δάκνω; (Latin dens); Fick i., p. 100), ὀδόντος, ὁ, from Homer down; the Sept. for שֵׁן; a tooth: ὁ βρυγμός τῶν ὀδόντων, see βρυγμός.

Greek Monolingual

ο (ΑΜ ὀδούς, -όντος, Α ιων. τ. ὀδών)
1. το δόντι (α. «ο Στάθης κατέβαινεν εις το κενόν, σφίγγων τους οδόντας», Παπαδ.
β. «ποῖόν σε ἔπος φύγεν ἕρκος ὀδόντων», Ομ. Ιλ.)
2. κυλινδροειδής απόφυση του δεύτερου αυχενικού σπονδύλου, η οποία ονομάστηκε έτσι από το σχήμα της
3. φρ. («οφθαλμόν αντί οφθαλμού και) οδόντα αντί οδόντος» — άμεση και σκληρή εκδίκηση
νεοελλ.
φρ. «οπλισμένος μέχρις οδόντων» — πολύ καλά και πλήρως οπλισμένος, πάνοπλος
φρ. α) «ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόντων» — το κροτάλισμα τών δοντιών που οφείλεται στο ψύχος ή στον φόβο
β) «ὀδόντες ὀξεῑς» και «ὀδόντες πλατεῑς» — τα πρόσθια και οπίσθια δόντια, αντίστοιχα.
[ΕΤΥΜΟΛ. Οι τ. ὀδών / ὀδούς, -όντος εμφανίζουν θέμα οδ- / εδ- (πρβλ. ἔδοντες) και συνδέονται πιθ. με αρμ. atamn, παρά τις μορφολογικές δυσχέρειες που παρουσιάζει ο αρμ. τ. Δύο είναι οι επικρατέστερες ετυμολ. για τη λ.: α) να θεωρηθεί μτχ. του ἔδω «τρώω», αναγόμενη στη μηδενισμένη βαθμίδα (-δ-) της ρίζας ed- (ὀ-δ-ών). Η απαθής βαθμίδα της μαρτυρείται στον τ. ἔδ-οντες (πρβλ. ἐών: ὤν μτχ. του εἰμί). Απορίες ωστόσο γεννά το αρκτικό ο
του ὀδών, που είτε αποτελεί ετεροιωμένη βαθμίδα του θέματος εδ- είτε είναι προϊόν αφομοιώσεως του ε- (ἔδοντες) σε ο- (πρβλ. και ὀδύνη: ἐδύνα)
β) να θεωρηθεί το αρκτικό φωνήεν ὀ- της λ. πρόθεση (πρβλ. οβελός) και το θέμα -δών, -δόντος, όπως και οι αντίστοιχοι τ. τών υπόλοιπων ινδοευρωπαϊκών γλωσσών (πρβλ. λατ. dens, dentis, αρχ. ινδ. dan, datah, αρχ. γερμ. zand, αρχ. ιρλδ. det, γαλατ. dant, λιθουαν. dantis), να αναχθούν σε ΙΕ ρίζα den-t- / don-t
/ dņt παράλληλη της den-k
/ dņk- του ρ. δάκνω «δαγκώνω» (πρβλ. αρχ. ινδ. dasati). Η λ. ὀδών μαρτυρείται έμμεσα και στη Μυκηναϊκή με τη μορφή επιθ. odatuweta / odatweta = ὀδάτFεντα με σημ. «στολίσματα δοντιών, κοσμήματα με οδοντωτή μορφή», ενώ οι τ. odakuweta / odakeweta οφείλονται πιθ. σε ανομοιωτική τροπή του -τσε -κ- (πρβλ. ὀδάξ). Αρχικός θεωρείται ο τ. ὀδών, ενώ ο τ. ὀδούς σχηματίστηκε υστερογενώς, αναλογικά προς τις μτχ. του τύπου δι-δούς. Ο τ. ὀδών εμφανίζεται ως β' συνθετικό με τη μορφή -ωδων, με τροπή του -ο- σε -ω- λόγω του νόμου «της εκτάσεως εν συνθέσει». Η λ., τέλος, εμφανίζεται πιθ. ως β' συνθετικό στα νωδός, αἱμωδέω. Στη Νεοελληνική χρησιμοποιείται ο λόγιος (στην επιστήμη) τ. οδούς και ο τ. δόντι με σίγηση του αρκτ. άτονου ο
(πρβλ. οφρύς: φρύδι).Σύνθ. και παρ. του οδούς.
ΠΑΡ. οδοντικός, οδοντώ(-ώνω)
αρχ.
οδοντάριον, οδοντίζω, οδοντίς
αρχ.-μσν.
οδοντιώ
μσν.
οδοντάς, οδοντίας, οδόντιον
νεοελλ.
οδοντίνη, οδοντίτιδα, οδοντώδης.
ΣΥΝΘ. (Α' συνθετικό) οδοντάγρα, οδονταλγώ, οδοντογλυφίς(-ίδα), οδοντοειδής, οδοντοξέστης, οδοντότριμμα, οδοντοφόρος, οδοντοφυώ
αρχ.
οδοντόγλυφον, οδοντόκερας, οδοντοξυστήρ, οδοντοποιώ, οδοντοτύραννος, οδοντοφυής
μσν.
οδονταγωγόν, οδοντοβολώ, οδοντομάχης, οδοντοπονία
μσν.- νεοελλ.
οδοντόσμηγμα
νεοελλ.
οδόβαινος, οδοκοιλεύς, οδόντασπις, οδοντατροφία, οδοντίατρος, οδοντοβλάστη, οδοντόβουρτσα, οδοντογένεση, οδοντόγλωσσο, οδοντόγναθα, οδοντογονία, οδοντογραφία, οδοντογράφος, οδοντοδυνία, οδοντοθεραπεία, οδοντοκεραμεική, οδοντοκήλη, οδοντοκήτη, οδοντόκλαση, οδοντοκλάοτης, οδοντοκοιλία, οδοντοκονία, οδοντόκονις, οδοντοκοσμητικό, οδοντόκρεμα, οδοντολαδίδα, οδοντόλιθος, οδοντολογία, οδοντολόγος, οδοντολοξία, οδοντόμετρο, οδοντομήλη, οδοντοπάθεια, οδοντόπαστα, οδοντοπεριόστεο, οδοντόπλυμα, οδοντόπονος, οδοντοπρόφερτος, οδοντοπώμασμα, οδοντορθωσία, οδοντορραγία, οδοντορραμφή, οδοντοσάπων, οδοντοσκευασία, οδοντόσκονη, οδοντοσκόπιο, οδοντοσμηκτικός, οδοντόσπερμο, οδοντοστοιχία, οδοντοστοματολογία, οδοντοσφράγιση, οδοντοσφράγισμα, οδοντοτεχνίτης, οδοντότρηση, οδοντοτριδή, οδοντοτριπτικός, οδοντοφατνιακός, οδοντοφύραμα, οδοντόφωνος, οδοντόψηκτρα. (Β' συνθετικό σε -όδων / -ώδων) αρχ. αμφόδων / -ώδων, ανόδων, αργιόδων, εξώδων, εριώδων, καρχαρόδων, κυνόδων, λαγώδων, προόδων / -ώδων, συνόδων, χαυλιόδων. (Β' συνθετικό σε -όδους) αραιόδους, κυνόδους, μεγαλόδους, μονόδους, μυλόδους, χαυλιόδους
αρχ.
αγκυλόδους, αργιόδους, διόδους, καρχαρόδους, κρατερόδους, μυριόδους, οξυόδους, πολυόδους, προόδους, πυκνόδους, συνόδους, τραχυόδους, τριόδους, χαλκόδους, χρυσεόδους
νεοελλ.
ανόδους, γιγαντόδους, ελεφαντόδους, θηκόδους, λευκόδους, μικρόδους].

Greek Monotonic

ὀδούς: Ιων. ὀδών, ὀδόντος, ὁ, Λατ. dens, dentis, δόντι, σε Όμηρ., Ησίοδ. κ.λπ.· ἕρκος ὀδόντων, βλ. ἕρκος I· πρίειν ὀδόντας, βλ. πρίω.

Russian (Dvoretsky)

ὀδούς: ὀδόντος, ион. ὀδών ὁ
1) зуб: ἕρκος ὀδόντων Hom. ограда из зубов, т. е. рот, уста; ὀδόντες ὀξεῖς Arst. резцы; ὀδόντες πλατεῖς Arst. коренные зубы;
2) зубец, зуб (sc. τοῦ πρίονος Arst.).

Frisk Etymological English

Grammatical information: m.
Meaning: tooth
See also: s. ὀδών.

Middle Liddell

Lat. dens, dentis, a tooth, Hom., Hes., etc.; ἕρκος ὀδόντων, v. ἕρκος 1; πρίειν ὀδόντας, v. πρίω.

Frisk Etymology German

ὀδούς: {odoús}
Grammar: m.
Meaning: Zahn
See also: s. ὀδών.
Page 2,350

Chinese

原文音譯：ÑdoÚj 哦都士
詞類次數：名詞（12）
原文字根：牙齒 相當於： （שֵׁן‎）
字義溯源：牙齒^，牙，齒；或出自（ἐσθίω / ἔσθω）=喫）；而 （ἐσθίω / ἔσθω）出自（ἑδραίωμα）X=喫*）
出現次數：總共（12）；太（8）；可（1）；路（1）；徒（1）；啓（1）
譯字彙編：
1） 齒（7） 太8:12； 太13:42； 太13:50； 太22:13； 太24:51； 太25:30； 路13:28；
2） 牙齒（3） 可9:18； 徒7:54； 啓9:8；
3） 牙（2） 太5:38； 太5:38

Translations

Abau: nays; Abkhaz: ахаԥыц; Afrikaans: tand; Ainu: ニマキ; Aklanon: ngipon; Albanian: dhëmb, dhâm; Ama: i; Amharic: ጥርስ; Apache Western Apache: iwoo; Arabic: سِنّ‎; Egyptian Arabic: سن‎, سنة‎, سنان‎; Moroccan Arabic: سنة‎; Aragonese: dient; Aramaic Classical Syriac: ܫܢܐ‎; Jewish Aramaic: שִׁנָּא‎; Armenian: ատամ, ակռա; Aromanian: dinti, dinte; Assamese: দাঁত; Asturian: diente, dentamen; Atong: wa; Avar: ца; Azerbaijani: diş; Balinese: gigi; Baluchi: دنتان‎, دتھاں‎; Bashkir: теш; Basque: hortz; Bau Bidayuh: jupon; Belarusian: зуб; Bengali: দাঁত, দান্দান, দন্ত, দশন, রদ, দংষ্ট্র; Borôro: o; Breton: dant, dent; Brunei Bisaya: nipon; Bulgarian: зъб; Burmese: သွား; Buryat: шүдэ, шүдэн; Canela: xwa; Catalan: dent; Cebuano: ngipon; Central Melanau: nyipen; Chamicuro: ajsi; Chechen: церг; Chepang: साय्‍क्‌; Cherokee: ᎦᏅᏙᎬ; Chichewa: dzino; Chinese Cantonese: 牙; Dungan: я, ня; Hakka: 牙齒, 牙齿; Mandarin: 牙齒, 牙齿, 牙, 齒, 齿; Min Dong: 牙; Min Nan: 喙齒, 喙齿; Wu: 牙齒, 牙齿, 牙子; Chuukese: ngii; Chuvash: шӑл; Coastal Kadazan: nipon; Cornish: dans; Crimean Tatar: tiş; Czech: zub; Dalmatian: diant; Danish: tand; Dargwa: цула; Darkinjung: dharra; Dhivehi: ދައިޔ‎; Dolgan: тиис; Dongxiang: shidun; Drung: sa; Dutch: tand; Erzya: пей; Esperanto: dento; Estonian: hammas; Even: ӣт; Evenki: иктэ; Faroese: tonn; Fijian: bati; Finnish: hammas; French: dent; Friulian: dint; Gagauz: diş; Galician: dente; Gamilaraay: yira; Garo: ওয়াগাম; Georgian: კბილი; German: Zahn; Gilaki: دندن‎; Gothic: 𐍄𐌿𐌽𐌸𐌿𐍃; Greek: δόντι; Ancient Greek: ὀδούς; Greenlandic: kigut; Guaraní: ãi; Gujarati: દાંત; Haitian Creole: dan; Hausa: haƙori; Hawaiian: niho; Hebrew: שֵׁן‎; Hindi: दाँत, दान्त; Hungarian: fog; Hunsrik: Zaan; Icelandic: tönn; Ido: dento; Indonesian: gigi, danta; Ingrian: hammaz; Ingush: цӏерг; Interlingua: dente; Iranun: nipen; Irish: fiacail; Isan: แข้ว; Italian: dente; Japanese: 歯; Javanese: untu; Kabyle: tuɣmest; Kaingang: jã; Kalmyk: шүдн; Kannada: ಹಲ್ಲು; Kapampangan: ipan; Karachay-Balkar: тиш; Karakalpak: tis; Kashubian: ząb; Kazakh: тіс; Khakas: тіс; Khinalug: цулоз; Khmer: ធ្មេញ; Khmu: ຫຣາງ; Komi-Permyak: пинь; Korean: 이, 니, 이빨, [google]치아; Koryak: вʼаннылӈын; Krymchak: чыш; Kumyk: тиш; Kurdish Central Kurdish: دان‎, ددان‎; Northern Kurdish: didan, diran; Kyrgyz: тиш; Lakota: hi; Lao: ແຂ້ວ, ທັນຕາ, ທົນ, ກາມ; Latin: dēns; Latvian: zobs; Laz: ǩibri; Ligurian: dénte; Lingala: lǐno; Lithuanian: dantis; Lombard: dent; Lotud: nipon; Low German German Low German: Tähn; Luganda: erinnyo; Luhya: liliino; Luo: lak; Lutshootseed: dᶻədis; Macedonian: заб; Maguindanao: ngipen; Malay: gigi, danta; Malayalam: പല്ല്, ദന്തം; Maltese: sinna; Mambae: nifan; Manchu: ᠸᡝᡳᡥᡝ; Mansaka: onto; Maori: niho; Mapudungun: ülnga, voro; Maranao: ngipen; Marathi: दात; Mari Eastern Mari: пӱй; Mbabaram: dirra; Middle English: tothe, toth; Middle High German: zan, zant; Mingrelian: კიბირი, კჷბირი; Moksha: пей; Mongolian: шүд; Mwani: rino; Nahuatl: tlantli; Nanai: хуктэ; Navajo: awooʼ; Neapolitan: dente; Nepali: दाँत; Nogai: тис; North Frisian: tus, Ter; Northern Northern Norwegian Bokmål: tann; Nynorsk: tann; Nottoway-Meherrin: otosag; Occitan: dent; Ojibwe: niibid; Okinawan: 歯; Old Church Slavonic Cyrillic: зѫбъ; Old East Slavic: зꙋбъ; Old English: tōþ; Old High German: zan, zand, zant; Old Javanese: huntu; Old Norse: tǫnn; Old Saxon: tand; Oriya: ଦାନ୍ତ; Oromo: ilkaan; Oroqen: iktə; Ossetian: дӕндаг; Ottoman Turkish: دیش‎; Pashto: غاښ‎; Persian: دندان‎, دندون‎, گاز‎; Phu Pitjantjatjara: kaṯiṯi; Plautdietsch: Tän; Polish: ząb; Portuguese: dente; Punjabi: ਦੰਦ, ਡੰਦ; Quechua: kiru; Wanka Quechua: kilu; Rohingya: dat; Romagnol: dént; Romani: dand; Romanian: dinte; Rungus: nipon; Russian: зуб; Rusyn: зуб; Sabah Bisaya: nipon; Sami Inari: pääni; Northern: bátni; Skolt: pää´nn; Southern: baenie; Samoan: nifo; Sanskrit: दन्त; Santali: ᱰᱟᱴᱟ; Sardinian: dènte; Scots: tuith; Scottish Gaelic: fiacail; Sebop: jipen; Serbo-Croatian Cyrillic: зу̑б; Roman: zȗb; Shor: тиш; Sichuan Yi: ꎐ; Sicilian: denti; Sinhalese: දත; Slovak: zub; Slovene: zob; Solon: iitt; Sorbian Lower Sorbian: zub; Upper Sorbian: zub; Southern Altai: тиш; Southern Ohlone: sit; Southern Spanish: diente; Sundanese: huntu, waos; Swahili: jino sg, meno; Swedish: tand; Sylheti: ꠖꠣꠔ; Tabasaran: силиб; Tagal Murut: ripon; Tagalog: ngipin; Tahitian: niho; Tai Tai Tajik: дандон; Talysh Anbarani: داندون‎; Tambunan Dusun: nipon; Tamil: பல்; Tatar: теш; Tausug: ipun; Telugu: పన్ను; Ternate: ingi; Tetum: nehan; Thai: ฟัน, ทันต์, กราม; Tibetan: སོ; Tigrinya: ስኒ; Timugon Murut: ripon; Tocharian B: keme; Tok Pisin: tis; Tongan: nifo; Tupinambá: ãîa; Turkish: diş; Turkmen: diş; Tuvan: диш; Udi: улух; Udmurt: пинь; Ugaritic: 𐎌𐎐; Ukrainian: зуб; Urdu: دانت‎, دندان‎; Uyghur: چىش‎; Uzbek: tish; Venetian: dénte; Vietnamese: răng; Vilamovian: con; Volapük: tut; Votic: ammaz; Walloon: dint; Waray-Waray: ta-ngo; Welsh: dant; West Coast Bajau: impon; West Frisian: tosk; White Hmong: hniav; Winnebago: hiipe; Wolof: bëñ; Xhosa: izinyo; Yagara: deea; Yagnobi: диндак; Yakut: тиис; Yami: ngepen; Yiddish: צאָן‎; Yoruba: ehín; Yup'ik: keggun; Yámana: tun; Zazaki: dından; Zealandic: tand; Zhuang: heuj; Zulu: izinyo; ǃKung: tsau; ǃXóõ: ǁqhàã