aspicio

Latin > English (Lewis & Short)

a-spĭcĭo: (adsp-, Jan; asp-, others except Halm, who uses both), spexi, spectum, 3, v. a. (aspexit = aspexerit, Plaut. As. 4, 1, 25),
I to look to or upon a person or thing, to behold, look at, see.
I Lit., constr. in the ante - class. per. sometimes with ad; but afterwards with the acc., with a finite clause, or absol.; in eccl. Lat., with in with acc., and super with acc.
   (a)    With ad: aspice ad me, Plaut. Capt. 3, 4, 38: aspicient ad me, Vulg. Zach. 12, 10: aspicere ad terram, Plaut. Cist. 4, 2, 25: ad caelum, Vulg. 2 Macc. 7, 28: Aspice nunc ad sinisteram, Plaut. Merc. 5, 2, 38 (Ritschl, spice): ad Scrofam, Varr. R. R. 1, 2, 26; cf. the epitaph of Pacuvius: Adulescens, tametsi properas, te hoc saxum rogat, Ut se[se] aspicias, etc., ap. Gell. 1, 24 fin.—（β With acc.: Aspice hoc sublimen candens, Enn. ap. Cic. N. D. 2, 25, 65: templum Cereris, id. ap. Varr. L. L. 7, 2, 82: me, Pac. ap. Non. p. 470, 20: aspicite (me) religatum asperis Vinctumque saxis, Att. ap. Cic. Tusc. 2, 10, 23; Plaut. As. 4, 1, 25: me huc aspice, id. Am. 2, 2, 118: faciem alicujus, id. Ps. 1, 2, 9.—In Plaut. twice with contra: aspiciam aliquem contra oculis, Cas. 5, 3, 2: Th. Aspicedum contra me. Tr. Aspexi. Th. Vides? Tr. Video, Most. 5, 1, 56; so, non audebat aspicere contra Deum, Vulg. Exod. 3, 6: formam alicujus aspicere, Ter. Heaut. 4, 5, 25: tergum alicujus, Vulg. Exod. 33, 8: aspicite ipsum: contuemini os, etc., Cic. Sull. 27: me, Vulg. Job, 7, 8: sic obstupuerant, sic terram intuebantur, sic furtim non numquam inter se aspiciebant, etc., Cic. Cat. 3, 5, 13; so Vulg. Jer. 4, 23: aspicis me iratus, Cic. Phil. 2, 30 fin.: hominis omnino aspiciendi potestatem eripere, id. Lael. 23, 87: ut nemo eorum forum aut publicum aspicere vellet, Liv. 9, 7, 11: aliquid rectis oculis, Suet. Aug. 16: Aspicit hanc torvis (oculis), Ov. M. 6, 34: aspiciunt oculis Superi mortalia justis, id. ib. 13, 70: aliquid oculis aequis, Verg. A. 4, 372: aspice vultus Ecce meos, Ov. M. 2, 92 al.: horrendae aspectu, Hor. S. 1, 8, 26: aspice nos hoc tantum, look on us thus much only, Verg. A. 2, 690 Wagner: Aspice Felicem sibi non tibi, Romule, Sullam, poët. ap. Suet. Tib. 59.—In pass. (rare): unde aliqua pars aspici potest, Cic. Mil. 3: pulvis procul et arma adspiciebantur, Tac. H. 2, 68; id. G. 13: super triginta milia armatorum aspiciebantur, id. Agr. 29; 40; id. A. 3, 45; 11, 14: Septentrionem ibi adnotatum primā tantum parte noctis adspici, Plin. 2, 73, 75, § 185: quasi eum aspici nefas esset, Cic. Verr. 5, 67; 5, 187; id. Har. Resp. 8: adspici humana exta nefas habetur, Plin. 28, 1, 2, § 5.—
   (g)    Absol.: Vide amabo, si non, quom aspicias, os inpudens videtur, Ter. Eun. 5, 1, 22: postquam aspexi, ilico Cognovi, id. Heaut. 4, 1, 43.—
   (d)    With in with acc.: in terram aspicere, Vulg. Psa. 101, 20; ib. Isa. 5, 30: in caelum, ib. Matt. 14, 9.—（ε) With super with acc.: super castra aspicere, Vulg. Judith, 9, 7 al.—
   B Transf.
Of things in space, to look toward, lie toward: tabulatum aspiciat meridiem, Col. 8, 8, 2: cryptoporticus non aspicere vineas, sed tangere videtur, Plin. Ep. 5, 6, 29: ea pars Britanniae, quae Hiberniam aspicit, Tac. Agr. 24: terra umidior quā Gallias, ventosior quā Noricum aspicit, id. G. 5.—
   b Of persons: nobilissimi totius Britanniae eoque in ipsis penetralibus siti nec servientium litora aspicientes, Tac. Agr. 30.—
   2    With the access. idea of purpose (cf.: adeo, aggredior, etc.), to look upon something in order to consider or examine it; and in gen. to consider, survey, inspect (freq. in Liv.): hujus ut aspicerent opus admirabile, Ov. M. 6, 14: Boeotiam atque Euboeam aspicere jussi, Liv. 42, 37: in Boeotiā aspiciendae res, id. 42, 67 fin.: Ap. Claudium legatum ad eas res aspiciendas componendasque senatus misit, id. 42, 5; 26, 51; 32, 5 al.—
II Trop.
   A In gen.: sic in oratione Crassi divitias atque ornamenta ejus ingenii per quaedam involucra perspexi; sed ea cum contemplari cuperem, vix aspiciendi potestas fuit, Cic. de Or. 1, 35, 161: sic evolavit oratio, ut ejus vim atque incitationem aspexerim, vestigia ingressumque vix viderim, observed, noticed, id. ib. 1, 35, 161: in auctorem fidei, Vulg. Heb. 12, 2: in remunerationem, ib. ib. 11, 26.—So esp., to examine, reflect upon, to consider, weigh, ponder (most freq. in the imperat.: aspice, see, ponder, consider, etc.).
   a With acc.: Postea [tu] aspicito meum, quando ego tuum inspectavero, Plaut. Rud. 3, 4, 50: neque tanta (est) in rebus obscuritas, ut eas non penitus vir ingenio cernat, si modo (eas) aspexerit, attends to them, Cic. de Or. 3, 31, 124: aspice, ait, Perseu, nostrae primordia gentis, Ov M. 5, 190.—
   b With a finite clause.
   (a)    In the subj.: qui semel aspexit, quantum dimissa petitis Praestent, etc., has weighed, considered, Hor. Ep. 1, 7, 96: aspiciebant, quomodo turba jactaret aes etc., Vulg. Marc. 12, 41: aspiciebant, ubi (Jesus) poneretur, ib. ib. 15, 47: Quin tu illam aspice, ut placide adcubat, Plaut. Most. 3, 2, 168: quin aspice, quantum Aggrediare nefas, Ov. M. 7, 70: Aspice, venturo laetentur ut omnia saeclo! Verg. E. 4, 52: Aspice, Plautus Quo pacto partes tutetur amantis ephebi, ut patris attenti ... Quantus sit dossennus, Hor. Ep. 2, 1, 170 sqq.: Aspice, num mage sit nostrum penetrabile telum, Verg. A. 10, 481: aspice, si quid loquamur, Hor. Ep. 1, 17, 4 sq.: Aspice, qui coeant populi, Verg. A. 8, 385: Qualem commendes, etiam atque etiam aspice, Hor. Ep. 1, 18, 76: aspice, Quanto cum fastu, quanto molimine circumspectemus etc., id. ib. 2, 2, 92.—
   (b)    In the indic. (rare): Aspice, ut antrum Silvestris raris sparsit labrusca racemis, Verg. E. 5, 6: Aspice, ut insignis spoliis Marcellus opimis Ingreditur, id. A. 6, 855: quantas ostentant, aspice, vires, id. ib. 6, 771: Aspice, quem gloria extulerat, id. Cat. 12, 1: aspicite, quae fecit nobiscum, Vulg. Tob. 13, 6.—Also, to take into consideration, to have in view: si genus aspicitur, Saturnum prima parentem Feci, Ov. F. 6, 29.—
   B Esp.
   1    To look upon with respect, admiration: erat in classe Chabrias privatus, sed eum magis milites quam qui praeerant, aspiciebant, Nep. Chabr. 4, 1.—
   2    Aliquem, to look one boldly in the face, to meet his glance: Lacedaemonii, quos nemo Boeotiorum ausus fuit aspicere in acie, Nep. Epam. 8, 3 (cf. supra, I., the passage from Suet. Aug. 16). —
   3    Lumen aspicere, to see the light for to live: odi celebritatem, fugio homines, lucem aspicere vix possum, Cic. Att. 3, 7; id. Brut. 3, 12; cf. the foll. number fin.—
   4    Ad inchoative (as in addubito, addormio, aduro, etc.), to get a sight of, to see, perceive, descry: perii, si me aspexerit, Plaut. Am. 1, 1, 164: forte unam aspicio adulescentulam, Ter. And. 1, 1, 91; id. Ad. 3, 3, 19: respexit et equum alacrem laetus aspexit, Cic. Div. 1, 33, 73; so id. Har. Resp. 1, 2: tum vero Phaëthon cunctis e partibus orbem Aspicit accensum, Ov. M. 2, 228; 7, 651: aspicit hanc visamque vocat, id. ib. 2, 443; 2, 714; 3, 69; 3, 356; 3, 486; 7, 384; 7, 791 et saep.: Quem simul aspexit scabrum intonsumque, Hor. Ep. 1, 7, 90.—Hence trop.: lumen aspicere, to see the light for to be born: ut propter quos hanc suavissimam lucem aspexerit, eos indignissime luce privārit, Cic. Rosc. Am. 22 fin.; cf. supra, II. B. 3.

Latin > French (Gaffiot 2016)

aspĭcĭō⁷ (adsp-), spexī, spectum, ĕre (ad, specio), tr.,
1 porter ses regards vers (sur) ; regarder : aspicite ipsum, contuemini os Cic. Sulla 74, regardez-le lui-même, voyez sa contenance ; aspicere lacertos suos Cic. CM 27, jeter les yeux sur ses bras ; quasi eum aspici nefas esset Cic. Verr. 2, 5, 67, comme si c’eût été un sacrilège de porter vers lui ses regards || abs^t] : quocumque adspexisti Cic. Par. 18, partout où tes regards se portent ; aspice ad me Pl. Capt. 570 ; contra me Pl. Most. 1105, regarde-moi, de mon côté ; ad terram Pl. Cist. 693, regarde à terre || [suivi d’une exclamation] quin tu illam aspice, ut placide accubat Pl. Most. 855, non, mais regarde-le [ce chien], comme il est tranquillement couché ! cf. Virg. B. 4, 52 ; 5, 6 ; En. 6, 855, etc.
2 regarder, examiner : dum ego tabulas aspicere possim Cic. Verr. 2, 4, 43, en attendant que je puisse regarder les registres ; operibus aspiciendis tempus dare Liv. 26, 51, 8, consacrer son temps à l’inspection dès ouvrages militaires ; signum, tabulam pictam Cic. Nat. 2, 87, regarder une statue, un tableau ; avem Cic. Div. 2, 149, le vol d’un oiseau ; ejus orationes aspiciendas censeo Cic. Br. 220, ses discours, à mon avis, doivent être regardés
3 regarder par la pensée], considérer : aspicite nunc eos homines atque intuemini quorum de facultate quærimus Cic. de Or. 3, 28, regardez maintenant et contemplez les hommes dont le talent fait l’objet de notre discussion ; cum aspexeris, quot te antecedant Sen. Ep. 15, 10, quand tu auras considéré combien d’hommes te précèdent ; tamen aspice, si quid et nos, quod cures proprium fecisse, loquamur Hor. Ep. 1, 17, 4, prends garde cependant, pour le cas où même dans mes paroles il y aurait qqch. que tu puisses t’approprier
4 apercevoir, voir : erumne ego aspicio meum ? Pl. Aul. 812, est-ce mon maître que j’aperçois ? si quicquam cælati aspexerat Cic. Verr. 2, 4, 48, s’il apercevait qq. objet ciselé ; si præteriens aspexerit erectos intuentes judices Cic. Br. 300, si en passant il aperçoit les juges attentifs, les yeux fixés sur l’orateur, cf. Verr. 2, 5, 108 ; Rep. 1, 17 ; Daphnim aspicio Virg. B. 7, 8, j’aperçois Daphnis || [avec prop. inf.] : non in species succedere quattuor annum adspicis ? Ov. M. 15, 200, ne vois-tu pas que l’année prend successivement quatre formes ? cf. Pl. Merc. 220, etc. ; Ter. Hec. 367 ; Varro Men. 457 ; Ov. M. 5, 672, etc. || [avec ut indic., v. Gaffiot, 1909] : hinc aspicitur « ut sese ostendens emergit Scorpios » Cic. Nat. 2, 113, à partir de là on voit « la manière dont le Scorpion se montrant émerge » || [avec interr. ind.] : aspicis ut veniant ad candida tecta columbæ Ov. Tr. 1, 9, 7, tu vois comme les colombes viennent vers les toits blancs ; nonne aspicis, quæ in templa veneris Cic. Rep. 6, 17, ne vois-tu pas dans quels temples tu es venu ?
5 [poét.] regarder [topographiquement] : ut veniens dextrum latus adspiciat sol Hor. Ep. 1, 16, 6, en sorte que le soleil naissant regarde le côté droit [de la propriété] ; pars Britanniæ quæ Hiberniam aspicit Tac. Agr. 24, la partie de la Bretagne qui regarde l’Hibernie.
     arch. adspexit = adspexerit Pl. As. 770.

Latin > German (Georges)

a-spicio (ad-spicio), spēxī, spectum, ere (ad u. specio), I) auf od. nach jmd. od. etw. hinsehen, einen Gegenstand ansehen, anblicken, A) eig.: 1) im allg.: a) v. Pers., m. Advv., aspice huc, Plaut.: accessi, intro aspexi, Ter. – m. Praepp., aspice ad me, Plaut.: asp. ad faciem alcis, Plaut.: Th. aspice dum contra me. Tr. aspexi. Th. vides? Tr. video, Plaut.: uxorem aspiciam contra oculis, Plaut.: cancri in obliquum aspiciunt, Plin.: hospes resiste et hoc (= huc) ad grumum ad laevam aspice, Inscr. – m. Acc., me huc aspice! Plaut.: tu aspice, sis, me! Lucil. fr.: asta atque templum Cereris ad laevam aspice! Enn. fr.: aspice vultus ecce meos! Ov.: quem ut procul aspexit, Titin. fr.: cum neque me aspicere aequales dignarent meae, Pacuv. fr.: grundientem aspexi scrofam, Laber. fr.: interea aspexit virginem ibi stantem, Turpil. fr.: aspicite ipsum, contuemini os, Cic.: sic obstupuerant, sic terram intuebantur, sic furtim nonnumquam inter se aspiciebant, Cic.: odi celebritatem, fugio homines, lucem aspicere vix possum, das Tageslicht sehen = leben, Cic.: tamquam ad aspiciendam lucem esse revocatum, wie ins Leben zurückgerufen, Cic.: nec Saturnius haec oculis pater aspicit aequis, Verg.: ne rectis quidem oculis (festem Blick) eum aspicere potuisse instructam aciem, August. bei Suet. – aspice, ut (wie) m. folg. Indikat., Verg. ecl. 3, 6, m. folg. Konj., Catull. 61, 171. Calp. ecl. 8, 34: u. so aspice, quo submittat humus formosa colores, Prop. 1, 2, 9; vgl. Jahn Verg. ecl. 4, 52. Sillig Catull. 61, 77. Lachmann Prop. 1, 2, 9. – absol., en aspice! Ov.: aspicite en! Ov.: aspicito limis oculis, Plaut.: vide, amabo, si non, cum aspicias os impudens videtur, Ter.: ubi ille, saepius appellatus, aspexit ac restitit et, quis esset aut quid vellet, quaesivit, Caes. – b) v. Örtl., nach irgend einer Seite hinschauen, die Aussicht haben = gerichtet sein, liegen, ea pars Britanniae, quae Hiberniam aspicit, Tac.: terra ventosior quā Noricum ac Pannoniam aspicit, Tac.: quod (tabulatum) aspiciat meridiem, Col.: quae (aestiva cryptoporticus) non aspicere vineas, sed tangere videtur, Plin. ep.: domus domini, quae aspicit ad aquilonem, Tert.: poet., quā sol utrumque recurrens aspicit Oceanum, Verg. – 2) prägn.: a) etw. in Augenschein nehmen, nachsehen, ansehen, einsehen, nach etwas sehen, zusehen, asp. tabulas, Cic.: asp. situm omnem regionis, Liv.: asp. Boeotiam atque Euboeam, Liv.: asp. opera, Liv.: asp. opus admirabile, Ov. – non aspicies, ubi liqueris Anchisen? Verg. – b) (wie ἀποβλέπειν εἴς τινα) mit Hochachtung, Bewunderung u. Zutrauen auf jmd. hinblicken, eum magis milites aspiciebant, Nep. Chabr. 4, 1. – c) (wie ἄντην εἰςιδέειν b. Hom.) jmdm. ins Auge (Antlitz) schauen, dreist ins Gesicht sehen, jmds. Blicke begegnen, alqm in acie, Nep. Epam. 8, 3: e contuberniis hostem, Tac. ann. 1, 17 extr.: hostem aspicere non possunt, Cic. Tusc. 2, 65; vgl. illum aspice contra, qui vocat, Verg. Aen. 11, 374. – B) übtr.: 1) im allg., mit dem Geiste auf etw. hinblicken, einen Blick werfen, schauen, etw. betrachten, ansehen, beachten, beherzigen, erwägen, sic in oratione Crassi divitias atque ornamenta eius ingenii per quaedam involucra perspexi; sed ea, cum contemplari cuperem, vix aspiciendi potestas fuit, Cic.: neque tanta est in rebus obscuritas, ut eas non penitus vir ingenio cernat, si modo aspexerit, Cic.: qui semel aspexit, quantum etc., Hor.: aspice, si quid etc., schau = erwäge, Hor.: aspice, quot locis vertatur terra, quot milia colonorum arent, fodiant, Sen.: quos pro felicibus aspicitis, Sen.: quia malorum facinorum ministri quasi exprobrantes aspiciuntur, man so betrachtet, als rückten sie dieselben vor, Tac. – 2) insbes., a) auf jmd. od. etw. sehen jmd. od. etw. in Betrachtung ziehen = berücksichtigen, aspice nos, sieh auf uns, hilf uns Verg.: si genus aspicitur, Ov. – b) etw. untersuchen, sich über etw. unterrichten, res sociorum, Liv.: A. Claudium legatum ad eas res aspiciendas componendasque senatus misit, Liv. – II) inchoativ, a) einer Person od. Sache ansichtig-, gewahr werden, sie zu Gesicht bekommen, erblicken, ubi contra aspexit me, Plaut.: perii, si me aspexerit, Plaut.: forte unam aspicio adulescentulam, Ter.: respexit et simulac Cn. Lentulum cos. aspexit, concĭdit in curiae paene limine, Cic.: aspicit hanc visamque vocat, Ov.: propter quos hanc suavissimam lucem aspexerit, v. den Eltern, Cic. Rosc. Am. 63. – asp. m. Acc. u. Infin., tristem astare aspicio, Plaut.: derepente aspicio ex nemore pavidum et properantem egredi, Acc. tr. 184: aspicio Triptolemum sculponeatum bigas sequi cornutas, Varr. sat. Men. 457: quid? non in species succedere annum aspicis, Ov. – b) prägn., wieder zu sehen bekommen, wiedersehen, o pater, en umquam aspiciam te? Plaut. trin. 589: o rus, quando ego te aspiciam? Hor. sat. 2, 6, 60. – / Arch. adspexit = adspexerit, Plaut. asin. 770.

Latin > English

aspicio aspicere, aspexi, aspectus V TRANS :: look/gaze on/at, see, observe, behold, regard; face; consider, contemplate