χαράσσω: Difference between revisions
Ῥίζα γὰρ πάντων τῶν κακῶν ἐστιν ἡ φιλαργυρία → Root of all the evils is the love of money (Radix omnium malorum est cupiditas)
m (Text replacement - "D.S." to "D.S.") |
|||
(16 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=charasso | |Transliteration C=charasso | ||
|Beta Code=xara/ssw | |Beta Code=xara/ssw | ||
|Definition=Att. [[χαράττω]],<br><span class="bld">A</span> [[make]] [[pointed]], [[sharpen]], [[whet]], ἅρπας, ὀδόντας, Hes.Op.573, Sc.235, cf. Plu.2.350d; [[καθάπερ]] βέλη τὰ πράγματα ib. 825f; [[χαρασσόμενος]] [[σίδηρος]] Hes.Op.387.<br><span class="bld">2</span> [[furnish]] with [[notch]]es or [[teeth]], like a [[saw]], τὰ σιδήρια Arist.Aud.803a3:—Pass., of [[certain]] [[bird]]s, ἔχουσι . . τὰ ἄκρα τοῦ ῥύγχους κεχαραγμένα Id.PA662b16; [[φύλλα κεχαραγμένα]] = [[serrated]] [[leaf|leaves]], Dsc.4.173, cf. Thphr.HP3.10.5; [[σκύταλον]] κεχαραγμένον ὄζοις = [[jagged]] or [[rugged]] with... Theoc.17.31.<br><span class="bld">3</span> metaph., [[whet]], [[stimulate]], ἔρως ψυχὰς χ. S.Fr.684 codd. Stob. (ταράσσει E.Fr.431 codd. Clem.Al.); τὸ φιλόνικον Plu.2.92a, cf. 825f:—Pass., [[κεχαραγμένος]] τινί = [[exasperate]]d at... Hdt.7.1; [[κείνῳ τόδε μὴ χαράσσου]] = [[be]] not [[angry]] at him [[for]] this, E.Med.157 (lyr.); τῇπαρρησίᾳ χαραχθείς Plu.2.74e.<br><span class="bld">II</span> [[cut into furrows]], [[scratch]], στρωμνὰ δὲ χαράσσοισ' ἅπαν νῶτον κεντεῖ Pi.P.1.28; κῦμα χ. Orph.A.372; ἀρότρῳ . . χ. χέρσον AP6.238 (Apollonid.); ὕδωρ ἐρετμοῖς Nonn.D.3.46, cf. 41.114 (Pass.); τῷ θερμῷ χαράσσοντι τὴν ἐπιφάνειαν Plu.2.651e: | |Definition=Att. [[χαράττω]],<br><span class="bld">A</span> [[make]] [[pointed]], [[sharpen]], [[whet]], ἅρπας, ὀδόντας, Hes.Op.573, Sc.235, cf. Plu.2.350d; [[καθάπερ]] βέλη τὰ πράγματα ib. 825f; [[χαρασσόμενος]] [[σίδηρος]] Hes.Op.387.<br><span class="bld">2</span> [[furnish]] with [[notch]]es or [[teeth]], like a [[saw]], τὰ σιδήρια Arist.Aud.803a3:—Pass., of [[certain]] [[bird]]s, ἔχουσι . . τὰ ἄκρα τοῦ ῥύγχους κεχαραγμένα Id.PA662b16; [[φύλλα κεχαραγμένα]] = [[serrated]] [[leaf|leaves]], Dsc.4.173, cf. Thphr.HP3.10.5; [[σκύταλον]] κεχαραγμένον ὄζοις = [[jagged]] or [[rugged]] with... Theoc.17.31.<br><span class="bld">3</span> metaph., [[whet]], [[stimulate]], ἔρως ψυχὰς χ. S.Fr.684 codd. Stob. (ταράσσει E.Fr.431 codd. Clem.Al.); τὸ φιλόνικον Plu.2.92a, cf. 825f:—Pass., [[κεχαραγμένος]] τινί = [[exasperate]]d at... [[Herodotus|Hdt.]]7.1; [[κείνῳ τόδε μὴ χαράσσου]] = [[be]] not [[angry]] at him [[for]] this, E.Med.157 (lyr.); τῇπαρρησίᾳ χαραχθείς Plu.2.74e.<br><span class="bld">II</span> [[cut into furrows]], [[scratch]], στρωμνὰ δὲ χαράσσοισ' ἅπαν νῶτον κεντεῖ Pi.P.1.28; κῦμα χ. Orph.A.372; ἀρότρῳ . . χ. χέρσον AP6.238 (Apollonid.); ὕδωρ ἐρετμοῖς Nonn.D.3.46, cf. 41.114 (Pass.); τῷ θερμῷ χαράσσοντι τὴν ἐπιφάνειαν Plu.2.651e:—Pass., νῶτον [[χαραχθείς]] [[wounded]], E.Rh.73; κέκοπται καὶ χαράσσεται πέδον A.Pers.683; θάλασσα φρικὶ χαρασσομένη AP10.2 (Antip. Sid.), cf. 10.14 (Agath.); [[τόπος]] [[κεχαραγμένος]] ὑπὸ ὄμβρου, gloss on [[ῥωχμός]], Sch.Gen.Il.23.420.<br><span class="bld">2</span> [[smite]], [[LXX]] 3 Ki.15.27.<br><span class="bld">3</span> [[stamp]], [[seal]], PRyl. 160.6 (i. A. D.), etc.<br><span class="bld">4</span> [[brand]], BGU100.3 (Pass., ii A. D.), etc.<br><span class="bld">III</span> [[engrave]], [[carve]], ἐν νομίσματι [Βάττον] χαράσσω = (i.e. [[stamp]] his [[portrait]]) Arist. Fr.528; οὔρεακαὶ πόντον ὑπὲρ τύμβοιο AP7.237 (Alph.); [[στάλαν]] ib.547 (Leon.Alex.); [[inscribe]], δόγματα . . εἰς στήλην SIG795B27 (Delph., i A. D.); γράμμα . . τοίχοισι χαράξω Theoc.23.46, cf. AP12.130; ἐν τύμβῳ γράμμ' ἐχάραξε τόδε Erinn.5.8; τὸν Τροίης πόλεμον σελίδεσσι χ. APl.4.293; γραφίδεσσι . . χάραξα . . ἱερὸν λόγον Hymn.Is.11; [νόμους] εἰς πίνακας χ. [[Diodorus Siculus|D.S.]]12.26; ὁ γραμματεὺς τοῦ δήμου τὸ β ἐχάραξα BMus.Inscr.481*.430 (Ephesus); simply, [[write]], γράμματα PMasp.2 ii 2 (vi A. D.), [[sketch]], [[draw]], μορφὴν χαράξαι AP11.412 (Antioch.), cf. Anacreont.55.5; of the down [[mark]]ing the [[cheek]], APl.5.344:—so in Med., ἴουλος ἄχνοα χιονέης ἐχαράσσετο κύκλα παρειῆς Nonn.D.10.180:—Pass., ib.5.404; [ὄμμα] ἠλεμάτοις ἀκτῖσι χαράσσεται, of [[line]]s [[draw]]n with [[antimony]], AP9.139 (Claudian.); ἐπὶ τοῦ νομίσματος κεχαράχθαι πέλεκυν Arist.Fr.593; στήλας γράμμασι κεχαραγμένας [[Diodorus Siculus|D.S.]]3.44; στῆλαι χαράσσονται IG14.297 (Panormus); τοῖχος ἅπας ἐχαράσσετο Luc.Am.16; τὸ χαραχθὲν [[νόμισμα]] = [[stamped]] [[money]], [[coin]], Plb.10.27.13; χρῆσθαι τῷ . . μέτρῳ κεχαραγμένῳ τῷ χαρακτῆρι IG22.1013.64; also of the letters [[engrave]]d, Peripl.M. Eux.2: metaph., [[λέξις]] κεχαραγμένη = with a [[stamp]], i.e. [[character]] of its own, Diocl.Magn.Stoic.3.213; τὴν μὲν (''[[sc.]]'' τὴν σοφιστικὴν) ἰδιώματι κεχαράχθαι φήσομεν Phld.Rh.1.77 S. (Perh. a Semitic loanword, cf. Hebr. ḥāraš '[[engrave]]'; or cogn. with Lith. žer̃†i '[[rake]], [[scrape]]'.) | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=<i>néo-att.</i> [[χαράττω]];<br /><i>f.</i> χαράξω, <i>ao.</i> ἐχάραξα;<br /><i>Pass. ao.</i> ἐχαράχθην, <i>pf.</i> κεχάραγμαι;<br /><b>1</b> [[aiguiser]], acc. : <i>fig.</i> τὸ φιλόνεικον PLUT exciter l'humeur querelleuse de qqn ; κεχαραγμένος τινί HDT irrité contre qqn ; χαράττεσθαί τινί τι EUR se fâcher contre qqn au sujet de qch;<br /><b>2</b> faire une entaille, une incision, <i>particul.</i> écorcher, déchirer, acc. ; <i>fig.</i> χ. λόγῳ τινά PLUT égratigner qqn par des remarques malignes.<br />'''Étymologie:''' [[χάραξ]]. | |||
}} | |||
{{pape | |||
|ptext=<b class="num">1</b> <i>[[scharf]] od. [[spitz]] [[machen]], [[zuspitzen]], [[wetzen]]</i>; ἅρπας, ὀδόντας, Hes. <i>O</i>. 575, <i>Sc</i>. 235; χαρασσόμενος [[σίδηρος]] <i>O</i>. 389; ὅταν ῥινῶσι καὶ χαράττωσι τὰ σιδήρια καὶ τοὺς πρίονας Arist. <i>audib</i>. 45; auch κύματα φρικὶ χαρασσόμενα, <i>mit [[rauher]] [[Oberfläche]]</i>, von den [[Wellen]], Agath. 57 (X.14), und [[öfter]] in der <i>Anth</i>.; auch <i>mit Einschnitten, Zähnen od. [[Kerben]] [[versehen]], zähnen, [[einkerben]], [[drücken]]</i>, στρωμνὰ [[νῶτον]] χαράσσοισα Pind. <i>P</i>. 1.28. – übertragen, <i>[[erbittern]], [[aufbringen]]</i>, wie [[θήγω]], τινί, gegen Einen, z.B. κεχαραγμένος τινί, <i>[[aufgebracht]] auf Einen</i>, Her. 7.1; χαράττεσθαί τινί τι, <i>Einem über [[Etwas]] [[zürnen]]</i>, Eur. <i>Med</i>. 157.<br><b class="num">2</b> <i>[[einschneiden]], [[eingraben]], einhauen, [[einprägen]]</i>; οὐ δρυὸς οὐδ' [[ἐλάτης]] ἐχαράξαμεν οὐδ' ἐπὶ τοίχου τοῦτ' [[ἔπος]] <i>Ep.adesp</i>. 14 (XII.130); ἐν τύμβῳ γράμμ' ἐχάραξε [[τόδε]] Erinn. 2 (VII.710); dah. auch ὁ τὸν Τροίης πόλεμον σελίδεσσι χαράξας <i>Ep.adesp</i>. 489 (<i>Plan</i>. 293); τὸ χαραχθὲν [[νόμισμα]], <i>[[geprägt]]</i>, Pol. 10.27.13; – <i>[[zerschneiden]], [[furchen]]</i>, ἀρότρῳ χέρσον Apollnds. 5 (VI.238); auch übertragen, ἅλα, [[ὕδωρ]], νῶτα θαλάσσης und vgl., <i>das Meer mit dem [[Schiffskiel]] [[durchschneiden]]</i>; Aesch. vrbdt στένει, κέκοπται καὶ χαράσσεται [[πέδον]], <i>Pers</i>. 686. – Man vergleicht [[damit]] [[γράφω]], <i>[[scharren]], [[graben]]</i>. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''χᾰράσσω:''' атт. χᾰράττω<br /><b class="num">1</b> [[острить]], [[точить]] (ἅρπας Hes.; λόγχην Plut.);<br /><b class="num">2</b> [[снабжать зубцами]], [[зазубривать]] (τὰ σιδήρια καὶ τοὺς πρίονας Arst.): τὰ [[ἄκρα]] κεχαραγμένα Arst. зазубренные концы; [[σκύταλον]] κεχαραγμένον ὄζοις Theocr. суковатая дубина; ἀκτῖσι χαράσσεσθαι Anth. испускать лучи;<br /><b class="num">3</b> [[разрезать]], [[бороздить]] (ἀρότρῳ χέρσον Anth.): χαράσσεται [[πέδον]] Aesch. земля дает трещины; κύματα φρικὶ χαρασσόμενα Anth. подернутые рябью волны; [[νῶτον]] χαραχθεῖς Eur. с исполосованной (бичом) спиной;<br /><b class="num">4</b> med. [[царапать]], [[ранить]] (ταύρων στέρνα Anth.);<br /><b class="num">5</b> [[вырезать]], [[начертывать]], [[чертить]] (τὸ [[γράμμα]] τοίχοισι Theocr.; [[ἔπος]] ἐπὶ τοίχου Anth.; νόμους εἰς πίνακας Diod.);<br /><b class="num">6</b> [[метить]], [[клеймить]] (τινὰ στίγμασι Diod.);<br /><b class="num">7</b> [[выбивать]], [[чеканить]] (ἐκ τῶν πλίνθων χρυσῶν τὸ χαραχθὲν [[νόμισμα]] Polyb.);<br /><b class="num">8</b> [[возбуждать]], [[разжигать]] (τὸ [[φιλόνεικον]] Plut.);<br /><b class="num">9</b> [[раздражать]], [[сердить]] (κεχαραγμένος τινί Her.): χαράττεσθαί τινί τι Eur. сердиться на кого-л. за что-л. | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''χᾰράσσω''': Ἀττ. -ττω· μέλλ. -ξω· (ἴδε [[γράφω]]). Κάμνω τι ὀξύ, [[ὀξύνω]], ἀκονῶ, ἅρπας χαρασσέμεναι Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 571· ἐχάρασσον ὀδόντας ὁ αὐτ. ἐν Ἀσπ. Ἡρ. 235· χαρασσομένοιο σιδήρου Ἡσ. Ἔργα κ. Ἡμ. 385. 2) [[χαράσσω]] τι διὰ ῥίνης, [[ὅταν]] ῥινῶσι καὶ χαράττωσι τὰ σιδήρια καὶ τοὺς πρίονας Ἀριστ. περὶ Ἀκουστῶν 45. - Παθ., ἐπί τινων πτηνῶν, ἔχουσι ... τὰ [[ἄκρα]] τοῦ ῥύγχους κεχαραγμένα Ἀριστ. περὶ Ζῴων Μορ. 3. 1, 17· φύλλα κεχαραγμένα, ὀδοντωτά, Διοσκ. 4. 175· [[σκύταλον]] κεχ. ὄζοις, ἀνώμαλον ἢ τραχὺ μέ ... Θεόκρ. 17. 31· μεταφορ., ([[ὄμμα]]) ἠλεμάτοις ἀκτῖσι χαράσσεται, ἀπαστράπτει ἀπατηλῶς, ἐπὶ τῆς ἐντυπώσεως ἣν παράγει ἡ βαφὴ τῶν βλεφάρων, Ἀνθ. Παλατ. 9. 139. 3) μεταφορ., ὡς τὸ [[θήγω]], [[ὀξύνω]], [[ἔρως]] ψυχὰς χ. (διάφ. γραφὴ ταράσσει) Σοφ. Ἀποσπ. 607, πρβλ. Πλούτ. 2. 92A, 825E. - Παθ., κεχαραγμένος τινί, ὠργισμένος [[ἐναντίον]] τινός, Ἡρόδ. 7. 1· κείνῳ τόδε μὴ χαράσσου, μὴ ὀργίζου πρὸς αὐτὸν διὰ τοῦτο, Εὐρ. Μήδ. 157· τῇ παρρησίᾳ χαραχθείς Πλούτ. 2. 74D. II. [[χαράσσω]], [[αὐλακίζω]], [[διασχίζω]], στρωμνὰ δὲ χαράσσοισ’ ἅπαν [[νῶτον]] κεντεῖ, «τὸ ὑπεστρωμένον [[ἔδαφος]] κεντρῶδες (ὂν) κεντεῖ καὶ ἐπιξύει τὸ τοῦ Τυφῶνος [[νῶτον]]», ... ἢ «τὸ κεκλιμένον [[νῶτον]] κεντεῖ ἐπιξύουσα ἡ ὑποκειμένη τοῦ ἐδάφους [[κεντρώδης]] στρωμνὴ» (Σχόλ.), Πινδ. Π. 1. 54· χ. [[κῦμα]] Ὀρφ. Ἀργον. 370· ἀρότρῳ ... χ. χέρσον Ἀνθ. Παλατ. 6. 238· [[ὕδωρ]] ἐρετμοῖς Νόνν. Διονυσ. 3. 46, πρβλ. 41. 114· - Παθ., [[νῶτον]] χαραχθείς, τρωθείς, Εὐρ. Ρῆσ. 37, πρβλ. Πλούτ. 2. 651E· κέκοπται καὶ χαράσσεται [[πέδον]] Αἰσχύλ. Πέρσ. 683· [[θάλασσα]] φρικὶ χαρασσομένη Ἀνθ. Παλατ. 10. 2, πρβλ. 10. 14. ΙΙΙ. ἐγχαράττω, ἐπιγράφω, [[γράφω]], ἐν νομίσματι ‘Βάττον’ χ. Ἀριστ. Ἀποσπ. 485, πρβλ. 551· [[γράμμα]] ... τοίχοισι χαράξω Θεόκρ. 23. 46, πρβλ. Ἀνθολ. Παλατ. 12. 130· ἐν τύμβῳ γράμμ’ ἐχάραξε τόδε Ἤριννα [[αὐτόθι]] 7. 710· τὸν Τροίης πόλεμον σελίδεσσι χ. Ἀνθ. Πλαν. 4. 293 [νόμους] εἰς πίνακας χ. Διόδ. 12. 26· [[καθόλου]], [[σχεδιάζω]], [[διαγράφω]], [[παριστάνω]], μορφὴν χαράξαι Ἀνθ. Παλατ. 11. 12, πρβλ. Ἀνακρεόντ. 51· [[ὡσαύτως]] ἐπὶ τοῦ χνοῦ τῆς παρειᾶς Χριστοδ. Ἔκφρ. 279, Ἀνθ. Πλαν. 344, Νόνν. Διονυσ. - Παθ., στήλας γράμμασι κεχαραγμένας Διόδ. 3. 44· [[τοῖχος]] [[ἅπας]] ἐχαράσσετο Λουκ. Ἔρωτ. 16· τὸ χαραχθὲν [[νόμισμα]] Πολύβ. 10. 27, 13· χρῆσθαι τῷ ... μέτρῳ κεχαραγμένῳ τῷ χαρακτῆρι Συλλ. Ἐπιγρ. 123. 74· [[ὡσαύτως]] ἐπὶ τῶν κεχαραγμένων γραμμάτων, Ἀρρ. Περίπλ. Ἐρυθρ. θαλ. 2. | |lstext='''χᾰράσσω''': Ἀττ. -ττω· μέλλ. -ξω· (ἴδε [[γράφω]]). Κάμνω τι ὀξύ, [[ὀξύνω]], ἀκονῶ, ἅρπας χαρασσέμεναι Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 571· ἐχάρασσον ὀδόντας ὁ αὐτ. ἐν Ἀσπ. Ἡρ. 235· χαρασσομένοιο σιδήρου Ἡσ. Ἔργα κ. Ἡμ. 385. 2) [[χαράσσω]] τι διὰ ῥίνης, [[ὅταν]] ῥινῶσι καὶ χαράττωσι τὰ σιδήρια καὶ τοὺς πρίονας Ἀριστ. περὶ Ἀκουστῶν 45. - Παθ., ἐπί τινων πτηνῶν, ἔχουσι ... τὰ [[ἄκρα]] τοῦ ῥύγχους κεχαραγμένα Ἀριστ. περὶ Ζῴων Μορ. 3. 1, 17· φύλλα κεχαραγμένα, ὀδοντωτά, Διοσκ. 4. 175· [[σκύταλον]] κεχ. ὄζοις, ἀνώμαλον ἢ τραχὺ μέ ... Θεόκρ. 17. 31· μεταφορ., ([[ὄμμα]]) ἠλεμάτοις ἀκτῖσι χαράσσεται, ἀπαστράπτει ἀπατηλῶς, ἐπὶ τῆς ἐντυπώσεως ἣν παράγει ἡ βαφὴ τῶν βλεφάρων, Ἀνθ. Παλατ. 9. 139. 3) μεταφορ., ὡς τὸ [[θήγω]], [[ὀξύνω]], [[ἔρως]] ψυχὰς χ. (διάφ. γραφὴ ταράσσει) Σοφ. Ἀποσπ. 607, πρβλ. Πλούτ. 2. 92A, 825E. - Παθ., κεχαραγμένος τινί, ὠργισμένος [[ἐναντίον]] τινός, Ἡρόδ. 7. 1· κείνῳ τόδε μὴ χαράσσου, μὴ ὀργίζου πρὸς αὐτὸν διὰ τοῦτο, Εὐρ. Μήδ. 157· τῇ παρρησίᾳ χαραχθείς Πλούτ. 2. 74D. II. [[χαράσσω]], [[αὐλακίζω]], [[διασχίζω]], στρωμνὰ δὲ χαράσσοισ’ ἅπαν [[νῶτον]] κεντεῖ, «τὸ ὑπεστρωμένον [[ἔδαφος]] κεντρῶδες (ὂν) κεντεῖ καὶ ἐπιξύει τὸ τοῦ Τυφῶνος [[νῶτον]]», ... ἢ «τὸ κεκλιμένον [[νῶτον]] κεντεῖ ἐπιξύουσα ἡ ὑποκειμένη τοῦ ἐδάφους [[κεντρώδης]] στρωμνὴ» (Σχόλ.), Πινδ. Π. 1. 54· χ. [[κῦμα]] Ὀρφ. Ἀργον. 370· ἀρότρῳ ... χ. χέρσον Ἀνθ. Παλατ. 6. 238· [[ὕδωρ]] ἐρετμοῖς Νόνν. Διονυσ. 3. 46, πρβλ. 41. 114· - Παθ., [[νῶτον]] χαραχθείς, τρωθείς, Εὐρ. Ρῆσ. 37, πρβλ. Πλούτ. 2. 651E· κέκοπται καὶ χαράσσεται [[πέδον]] Αἰσχύλ. Πέρσ. 683· [[θάλασσα]] φρικὶ χαρασσομένη Ἀνθ. Παλατ. 10. 2, πρβλ. 10. 14. ΙΙΙ. ἐγχαράττω, ἐπιγράφω, [[γράφω]], ἐν νομίσματι ‘Βάττον’ χ. Ἀριστ. Ἀποσπ. 485, πρβλ. 551· [[γράμμα]] ... τοίχοισι χαράξω Θεόκρ. 23. 46, πρβλ. Ἀνθολ. Παλατ. 12. 130· ἐν τύμβῳ γράμμ’ ἐχάραξε τόδε Ἤριννα [[αὐτόθι]] 7. 710· τὸν Τροίης πόλεμον σελίδεσσι χ. Ἀνθ. Πλαν. 4. 293 [νόμους] εἰς πίνακας χ. Διόδ. 12. 26· [[καθόλου]], [[σχεδιάζω]], [[διαγράφω]], [[παριστάνω]], μορφὴν χαράξαι Ἀνθ. Παλατ. 11. 12, πρβλ. Ἀνακρεόντ. 51· [[ὡσαύτως]] ἐπὶ τοῦ χνοῦ τῆς παρειᾶς Χριστοδ. Ἔκφρ. 279, Ἀνθ. Πλαν. 344, Νόνν. Διονυσ. - Παθ., στήλας γράμμασι κεχαραγμένας Διόδ. 3. 44· [[τοῖχος]] [[ἅπας]] ἐχαράσσετο Λουκ. Ἔρωτ. 16· τὸ χαραχθὲν [[νόμισμα]] Πολύβ. 10. 27, 13· χρῆσθαι τῷ ... μέτρῳ κεχαραγμένῳ τῷ χαρακτῆρι Συλλ. Ἐπιγρ. 123. 74· [[ὡσαύτως]] ἐπὶ τῶν κεχαραγμένων γραμμάτων, Ἀρρ. Περίπλ. Ἐρυθρ. θαλ. 2. | ||
}} | }} | ||
{{Slater | {{Slater | ||
|sltr=<b>χᾰράσσω | |sltr=<b>χᾰράσσω</b> [[tear]] στρωμνὰ δὲ χαράσσοισ' [[ἅπαν]] [[νῶτον]] ποτικεκλιμένον κεντεῖ (P. 1.28) | ||
}} | }} | ||
{{eles | {{eles | ||
Line 23: | Line 29: | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=Ν ΜΑ, και [[χαράζω]] Ν, και αττ. τ. [[χαράττω]] Α<br /><b>1.</b> [[κάνω]] εγκοπές, γραμμές ή γράμματα [[πάνω]] σε μια [[επιφάνεια]] με αιχμηρό όργανο, [[εγχαράσσω]]<br /><b>2.</b> [[γράφω]]<br /><b>3.</b> [[σχεδιάζω]] τις κύριες γραμμές μιας μελλοντικής κατασκευής ή [[ορίζω]] και [[σημειώνω]] στο [[έδαφος]] τον άξονα ενός μελλοντικού έργου (α. «ο [[δρόμος]] χαράχθηκε [[έτσι]] ώστε να μην διασχίζει την [[πόλη]]» β. «μεγάλην αὐτὴν [ενν. <i>τὴν ἐκκλησίαν</i>] ἐχάραξεν ὀλίγων ὄντων τῶν Χριστιανῶν ἐν τῇ πόλει», Μαρκ. Δ.)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[τραβώ]] ευθείες γραμμές [[πάνω]] σε [[χαρτί]] με [[μολύβι]] ή [[πένα]], [[χαρακώνω]]<br /><b>2.</b> [[τραυματίζω]] κάποιον στο [[πρόσωπο]] ή στο [[σώμα]] με αιχμηρό [[αντικείμενο]] («ο [[δράστης]] τήν χάραξε στο [[πρόσωπο]] για να τήν φοβίσει»)<br /><b>3.</b> <b>μτφ.</b> [[προσδιορίζω]] την [[κατεύθυνση]] («ύστερα από ουσιαστικό διάλογο με όλα τα κόμματα, η [[κυβέρνηση]] θα χαράξει την [[πολιτική]] και την [[τακτική]] της στον τομέα αυτό»)<br /><b>4.</b> (ως τριτοπρόσ.) <i>χαράζει</i><br />αρχίζει να φέγγει η [[ημέρα]], να ξημερώνει<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> α) «[[χαράζω]] τον μύλο»<br />(παλαιότερα) [[κάνω]] εγκοπές στη [[μυλόπετρα]] για το καλύτερο [[άλεσμα]] του σιταριού<br />β) «μού χαράζει»<br /><b>μτφ.</b> [[καταλαβαίνω]]<br />γ) «[[χαράζω]] [[πορεία]]» — [[προσδιορίζω]] την [[πορεία]] για μένα ή για κάποιον [[άλλο]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[απαλείφω]] («ἐξήλειψεν, οὐκ ἐχαραξεν μόνον [ενν. <i>ὁ Θεὸς</i>] τὰ παραπτώματα», Ιωανν. Χρυσ.)<br /><b>2.</b> [[διαλύω]], [[σκορπίζω]] («ἐχάραξε λιπόσκιον [[ὄρθρος]] ὁμίχλην», <b>Νόνν.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[κάνω]] ένα [[αντικείμενο]] αιχμηρό, το [[οξύνω]] («[[ὅταν]] ῥινῶσι καὶ χαράττωσι τὰ σιδήρια καὶ τοὺς πριόνας», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>2.</b> [[τοποθετώ]] [[σφραγίδα]] σε ένα [[αντικείμενο]], το [[σφραγίζω]]<br /><b>3.</b> ([[κυρίως]] σχετικά με ζώο) [[σημαδεύω]] με πυρακτωμένο [[σίδερο]]<br /><b>4.</b> [[χτυπώ]], [[πλήττω]]<br /><b>5.</b> [[παριστάνω]] («ἁπαλὰν χάραξε Κύπριν», Ανακρεόντ.)<br /><b>6.</b> (σχετικά με τη γη) [[ανοίγω]] αυλάκια («ἀρότρῳ... ἐπικνίζοντι [[χαράσσω]] χέρσον», <b>Ανθ. Παλ.</b>)<br /><b>7.</b> (σχετικά με τη [[θάλασσα]]) [[διασχίζω]] ή [[διατρέχω]] μια υγρή [[επιφάνεια]] σχηματίζοντας αυλάκια («νήνεμον ἀκροτάτοισιν [[ὕδωρ]] ἐχάρασσον ἐρετμοῖς», <b>Νόνν.</b>)<br /><b>8.</b> <b>μτφ.</b> [[ερεθίζω]], [[παροξύνω]] κάποιον («[[ἔρως]] ψυχὰς χαράσσει», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>9.</b> <b>παθ.</b> <i>χαράσσομαι</i><br />([[κυρίως]] μτφ.) α) οργίζομαι με κάποιον, [[θυμώνω]]<br />β) [[λάμπω]], [[αστράφτω]] με τεχνητά [[μέσα]] («ἠλεμάτοις ἀκτῖσι χαράσσεται ὄμματος [[αὐγή]]», <b>Ανθ. Παλ.</b>)<br /><b>10.</b> <b>φρ.</b> «τὸ χαραχθὲν [[νόμισμα]]» — [[νόμισμα]] με χαρακτή [[παράσταση]] στην επιφάνειά του (<b>Πολ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. [[χαράσσω]] (<span style="color: red;"><</span> <i>χαρακjω</i>) έχει σχηματιστεί από το ουρανικόληκτο θ. του [[χάραξ]], -<i>ακος</i>, με ενεστ. [[επίθημα]] -<i>jω</i>, ενώ το ουσ. [[χάραξ]] [[είναι]] [[ένας]] άγνωστης ετυμολ. [[σχηματισμός]] με [[επίθημα]] -<i>αξ</i>, το οποίο απαντά σε τεχνικούς όρους ( | |mltxt=Ν ΜΑ, και [[χαράζω]] Ν, και αττ. τ. [[χαράττω]] Α<br /><b>1.</b> [[κάνω]] εγκοπές, γραμμές ή γράμματα [[πάνω]] σε μια [[επιφάνεια]] με αιχμηρό όργανο, [[εγχαράσσω]]<br /><b>2.</b> [[γράφω]]<br /><b>3.</b> [[σχεδιάζω]] τις κύριες γραμμές μιας μελλοντικής κατασκευής ή [[ορίζω]] και [[σημειώνω]] στο [[έδαφος]] τον άξονα ενός μελλοντικού έργου (α. «ο [[δρόμος]] χαράχθηκε [[έτσι]] ώστε να μην διασχίζει την [[πόλη]]» β. «μεγάλην αὐτὴν [ενν. <i>τὴν ἐκκλησίαν</i>] ἐχάραξεν ὀλίγων ὄντων τῶν Χριστιανῶν ἐν τῇ πόλει», Μαρκ. Δ.)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[τραβώ]] ευθείες γραμμές [[πάνω]] σε [[χαρτί]] με [[μολύβι]] ή [[πένα]], [[χαρακώνω]]<br /><b>2.</b> [[τραυματίζω]] κάποιον στο [[πρόσωπο]] ή στο [[σώμα]] με αιχμηρό [[αντικείμενο]] («ο [[δράστης]] τήν χάραξε στο [[πρόσωπο]] για να τήν φοβίσει»)<br /><b>3.</b> <b>μτφ.</b> [[προσδιορίζω]] την [[κατεύθυνση]] («ύστερα από ουσιαστικό διάλογο με όλα τα κόμματα, η [[κυβέρνηση]] θα χαράξει την [[πολιτική]] και την [[τακτική]] της στον τομέα αυτό»)<br /><b>4.</b> (ως τριτοπρόσ.) <i>χαράζει</i><br />αρχίζει να φέγγει η [[ημέρα]], να ξημερώνει<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> α) «[[χαράζω]] τον μύλο»<br />(παλαιότερα) [[κάνω]] εγκοπές στη [[μυλόπετρα]] για το καλύτερο [[άλεσμα]] του σιταριού<br />β) «μού χαράζει»<br /><b>μτφ.</b> [[καταλαβαίνω]]<br />γ) «[[χαράζω]] [[πορεία]]» — [[προσδιορίζω]] την [[πορεία]] για μένα ή για κάποιον [[άλλο]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[απαλείφω]] («ἐξήλειψεν, οὐκ ἐχαραξεν μόνον [ενν. <i>ὁ Θεὸς</i>] τὰ παραπτώματα», Ιωανν. Χρυσ.)<br /><b>2.</b> [[διαλύω]], [[σκορπίζω]] («ἐχάραξε λιπόσκιον [[ὄρθρος]] ὁμίχλην», <b>Νόνν.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[κάνω]] ένα [[αντικείμενο]] αιχμηρό, το [[οξύνω]] («[[ὅταν]] ῥινῶσι καὶ χαράττωσι τὰ σιδήρια καὶ τοὺς πριόνας», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>2.</b> [[τοποθετώ]] [[σφραγίδα]] σε ένα [[αντικείμενο]], το [[σφραγίζω]]<br /><b>3.</b> ([[κυρίως]] σχετικά με ζώο) [[σημαδεύω]] με πυρακτωμένο [[σίδερο]]<br /><b>4.</b> [[χτυπώ]], [[πλήττω]]<br /><b>5.</b> [[παριστάνω]] («ἁπαλὰν χάραξε Κύπριν», Ανακρεόντ.)<br /><b>6.</b> (σχετικά με τη γη) [[ανοίγω]] αυλάκια («ἀρότρῳ... ἐπικνίζοντι [[χαράσσω]] χέρσον», <b>Ανθ. Παλ.</b>)<br /><b>7.</b> (σχετικά με τη [[θάλασσα]]) [[διασχίζω]] ή [[διατρέχω]] μια υγρή [[επιφάνεια]] σχηματίζοντας αυλάκια («νήνεμον ἀκροτάτοισιν [[ὕδωρ]] ἐχάρασσον ἐρετμοῖς», <b>Νόνν.</b>)<br /><b>8.</b> <b>μτφ.</b> [[ερεθίζω]], [[παροξύνω]] κάποιον («[[ἔρως]] ψυχὰς χαράσσει», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>9.</b> <b>παθ.</b> <i>χαράσσομαι</i><br />([[κυρίως]] μτφ.) α) οργίζομαι με κάποιον, [[θυμώνω]]<br />β) [[λάμπω]], [[αστράφτω]] με τεχνητά [[μέσα]] («ἠλεμάτοις ἀκτῖσι χαράσσεται ὄμματος [[αὐγή]]», <b>Ανθ. Παλ.</b>)<br /><b>10.</b> <b>φρ.</b> «τὸ χαραχθὲν [[νόμισμα]]» — [[νόμισμα]] με χαρακτή [[παράσταση]] στην επιφάνειά του (<b>Πολ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. [[χαράσσω]] (<span style="color: red;"><</span> <i>χαρακjω</i>) έχει σχηματιστεί από το ουρανικόληκτο θ. του [[χάραξ]], -<i>ακος</i>, με ενεστ. [[επίθημα]] -<i>jω</i>, ενώ το ουσ. [[χάραξ]] [[είναι]] [[ένας]] άγνωστης ετυμολ. [[σχηματισμός]] με [[επίθημα]] -<i>αξ</i>, το οποίο απαντά σε τεχνικούς όρους ([[πρβλ]]. [[κλίμαξ]], [[πίναξ]]). Πρέπει, [[λοιπόν]], να γίνει δεκτό ότι το ουσ. [[χάραξ]] [[είναι]] αρχαιότερο από το ρ., [[μολονότι]] μαρτυρείται αργότερα από αυτό. Κατά μία [[άποψη]], οι τ. ανάγονται στη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] της ΙΕ ρίζας <i>ĝher</i>- «[[τρίβω]], [[σκαλίζω]], [[χαράζω]]» και συνδέονται με τα λιθουαν. <i>žeriu</i>, <i>žerti</i> «[[τρίβω]], [[σκαλίζω]]», <i>žarstyti</i> «[[σκαλίζω]]», [[καθώς]] και, κατ' άλλους, με το τοχαρ. Β <i>k</i><i>ā</i><i>r</i>(<i>r</i>)<i>e</i> «[[λάκκος]]» (πιθ. <span style="color: red;"><</span> IE <i>gh</i><i>ō</i><i>ro</i>-<i>s</i>). Όσον αφορά τον σχηματισμό τών μεταρρηματικών παρ., όπως συμβαίνει και σε άλλες περιπτώσεις (<b>πρβλ.</b> [[φράσσω]]), <i>το</i> άηχο κλειστό -<i>κ</i>- του θ. τρέπεται στο αντίστοιχο ηχηρό διαρκές -<i>γ</i>- [[μπροστά]] από το έρρινο -<i>μ</i>- (<b>πρβλ.</b> [[χάραγμα]], [[χαραγμή]], [[χαραγμός]]). Τέλος, ο νεοελλ. τ. [[χαράζω]] έχει σχηματιστεί από τον αρχ. αόρ. <i>ἐχάραξα</i>, [[κατά]] το [[σχήμα]] <i>έκραξα</i>: [[κράζω]]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''χᾰράσσω:''' Αττ. -ττω (√<i>ΧΑΡΑΚ</i>), μέλ. <i>-ξω</i>,<br /><b class="num">I. 1.</b> κάνω [[κάτι]] οξύ ή μυτερό, [[οξύνω]], [[ακονίζω]], σε Ησίοδ.<br /><b class="num">2.</b> [[χαράσσω]] με [[λίμα]] ή με δόντια, όπως το [[πριόνι]], σε Αριστ. — Παθ., [[σκύταλον]] κεχ. ὄζοις, [[πράγμα]] ανώμαλο ή τραχύ με εξογκώματα, σε Θεόκρ.· μεταφ., ([[ὄμμα]]) <i>ἠλεμάτοις ἀκτῖσι χαράσσεται</i>, αστράφτει απατηλά, λέγεται για το [[αποτέλεσμα]] από τη [[βαφή]] των βλεφάρων, σε Ανθ.<br /><b class="num">3.</b> μεταφ., σε Παθ., <i>κεχαραγμένος τινί</i>, οργισμένος [[εναντίον]] κάποιου, σε Ηρόδ.· κείνῳ [[τόδε]] μὴ χαράσσου, μη θυμώνεις μαζί του για εκείνο, σε Ευρ.<br /><b class="num">II.</b> [[χωρίζω]] σε αυλάκια, [[κόβω]], [[διασχίζω]], σε Πίνδ. — Παθ., κέκοπται καὶ χαράσσεται [[πέδον]], σε Αισχύλ.<br /><b class="num">III.</b> [[χαράσσω]], [[επιγράφω]], σε Θεόκρ., Ανθ. | |lsmtext='''χᾰράσσω:''' Αττ. -ττω (√<i>ΧΑΡΑΚ</i>), μέλ. <i>-ξω</i>,<br /><b class="num">I. 1.</b> κάνω [[κάτι]] οξύ ή μυτερό, [[οξύνω]], [[ακονίζω]], σε Ησίοδ.<br /><b class="num">2.</b> [[χαράσσω]] με [[λίμα]] ή με δόντια, όπως το [[πριόνι]], σε Αριστ. — Παθ., [[σκύταλον]] κεχ. ὄζοις, [[πράγμα]] ανώμαλο ή τραχύ με εξογκώματα, σε Θεόκρ.· μεταφ., ([[ὄμμα]]) <i>ἠλεμάτοις ἀκτῖσι χαράσσεται</i>, αστράφτει απατηλά, λέγεται για το [[αποτέλεσμα]] από τη [[βαφή]] των βλεφάρων, σε Ανθ.<br /><b class="num">3.</b> μεταφ., σε Παθ., <i>κεχαραγμένος τινί</i>, οργισμένος [[εναντίον]] κάποιου, σε Ηρόδ.· κείνῳ [[τόδε]] μὴ χαράσσου, μη θυμώνεις μαζί του για εκείνο, σε Ευρ.<br /><b class="num">II.</b> [[χωρίζω]] σε αυλάκια, [[κόβω]], [[διασχίζω]], σε Πίνδ. — Παθ., κέκοπται καὶ χαράσσεται [[πέδον]], σε Αισχύλ.<br /><b class="num">III.</b> [[χαράσσω]], [[επιγράφω]], σε Θεόκρ., Ανθ. | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
Line 36: | Line 39: | ||
{{FriskDe | {{FriskDe | ||
|ftr='''χαράσσω''': {kharássō}<br />'''Forms''': att. -ττω, Aor. -ξαι, Pass. -χθῆναι, Perf. Med. κεχάραγμαι,<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[spitzen]], [[schärfen]], [[ritzen]], [[eingraben]], [[stempeln]], [[prägen]] (seit Hes.).<br />'''Composita''': auch m. ἐν-, δια-, ἐπι- u.a. Als Vorderglied in dem Rektionskomp. [[χαραξίποντος]] [[das Meer aufritzend]], vom Ruder (Simon.).<br />'''Derivative''': Davon 1. [[χάραγμα]] (περι-, προ-, ἐπι-) n. [[Eingrabung]], [[eingegrabenes Mal]], [[Prägung]], [[geprägte Münze]] (S., hell. u. sp.); -γμός m. [[Einschnitt]], [[Stempel]], [[abgestempelte Urkunde]] (Thphr., Pap. I<sup>p</sup>); -γμή f. [[Laib]], [[Brot]] (Pap. V-VI<sup>p</sup>). 2. -ξις (ἐν-, ἀπο-, περι- u.a.) f. [[das Eingraben]], [[Einschneiden]], [[Einschnitt]] (Demokr., sp.), παρα- ~ [[Falschmünzerei]], [[Fälschung]] mit -ιμος [[gefälscht]] (sp.; Arbenz 98). 3. -κτός [[gespitzt]], [[geschärft]], [[gezähnt]] (Hp., Nik. u.a.); περι- ~ -κτικός [[herumschneidend]] (Dsk.). 4. -κτήρ m. ‘Gravierer, Münz- präger’ (Euryph. Pythag., Olbia III<sup>a</sup>). [[Werkzeug zum Gravieren]], [[Stempel]], [[Siegel]] (Arist., hell. u. sp. Inschr. u. Pap. u.a.), [[Prägung]], [[Gepräge]], auch von Gesichtszügen und Sprache, [[körperliche und sprachliche Eigenart]], [[eingeritzter Buchstabe]] (ion. att., hell. u. sp.), [[individuelles Merkmal]], [[Stil]], [[Charakter]] (hell. u. sp.; ausführlich Marg Charakter und Körte Herm. 64, 69ff.); περι- ~ ([[περιχαράσσω]]) m. [[Messer zum Abschneiden des Zahnfleisches rings um die Zähne]] (sp. Mediz.). Von [[χαρακτήρ]]: -κτηρικός = -κτηριστικός (Phld. u.a.), -κτηρίζω (δια-, μετα-) [[prägen]], [[stempeln]], [[kennzeichnen]], [[charakterisieren]] (hell. u. sp.) mit -ισμός, -ισμα, -ιστικός (sp.); -κτηριάζω [[prägen]], [[münzen]] (Samos I<sup>p</sup>). 5. -κτης m. [[Präger]], [[Münzer]] (Man.), παρα- ~ [[Falschmünzer]] (Vett. Val.). — Daneben [[χάραξ]], -ακος m. f. [[Spitzpfahl]], [[Weinpfahl]], [[Schutzpfahl]], [[Pfahlwerk]], [[Palisade]] (att. hell. u. sp.), auch als Fischname (Diph. Siph., Opp. u.a.; Strömberg Fischn. 36, Thompson s.v.); [[χαρακοβολία]] f. [[die Aufrichtung einer Palisade]] (LXX), ώμοχάραξ [[Gabelpfahl für Weinstöcke]] (Gp.). Davon l. [[χαρακίας]] m. ([[κάλαμος]]) ‘zum Pfahl od. zur Palisade geeignet’ (Thphr.), auch als Pflanzenname [[Art Euphorbia]] (Dsk.; Strömberg Theophrastea 91 u. Pfl. 107), als Fischname (Gp., s. [[χάραξ]]). 2. -ίτης m. [[Art Euphorbia]] (sp., Redard 78), auch = [[der hinter einem [[χάραξ]] lebt]] ([[βιβλιακός]]), [[von der Welt abgeschieden]] (od. [[Pfuscher mit der Feder]] ? Timo; Redard 27). 3. -ια· ὑποστηρίγματα H. 4. -όω (περι-, ἀπο-) [[mit Pfählen versehen]], [[verpalisadieren]] (Aesch., Arist., hell. u. sp.) mit -ωμα (περι-) [[mit Palisade befestigter Platz]] (X., Arist., hell. u. sp.), -ωσις [[das Verpalisadieren]], [[das Stützen der Weinstöcke]] (Lykurg., hell. u. sp.), -ών [[Weingarten mit verpfählten Weinstocken]] (Pap. II-III<sup>p</sup>). 5. -ίζω eig. [[mit Pfählen versehen]], nur übertr. von den Fliegen ‘die Vorderbeine (zum Putzen) kreuzweise übereinander legen’ (Arist.) mit -ισμός m. Verpalisadierung’ (Pherekr., maked. Inschr. III<sup>p</sup>). Daß [[χαράσσω]] von [[χάραξ]] abgeleitet ist (*χαράκι̯ω) scheint sicher. Weder [[spitzen]], [[schärfen]] noch [[ritzen]], [[eingraben]] lässt sich jedoch vom Gerätenamen [[χάραξ]] (vgl. [[πίναξ]], [[κάμαξ]], [[κλῖμαξ]] u.a.) aus unmittelbar verstehen ([[χαράσσω]] eig. [[eine Spitze herstellen]] = [[spitzen]], [[schärfen]], bzw. [[mit einem spitzen Gegenstand bearbeiten]] = [[ritzen]], [[eingraben]] ?). Nicht ganz un- wichtig ist außerdem, daß [[χαράσσω]] sowohl früher wie häufiger als [[χάραξ]] belegt ist.<br />'''Etymology''': Ohne sichere Etymologie. Aus anderen Sprachen wurde schon von Fick 1, 435 lit. ''žeriù'', ''žer̃ti'' [[scharren]] mit ''žarstýti'' [[scharren]], [[mit dem Schüreisen die glühenden Kohlen im Ofen umscharren]] herangezogen; aus toch. B fügt van Windekens Orbis 13, 612 noch hinzu ''kār''(''r'')''e'' Grube’, das idg. *''ghoro''-''s'' repräsentieren würde.<br />'''Page''' 2,1073-1075 | |ftr='''χαράσσω''': {kharássō}<br />'''Forms''': att. -ττω, Aor. -ξαι, Pass. -χθῆναι, Perf. Med. κεχάραγμαι,<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[spitzen]], [[schärfen]], [[ritzen]], [[eingraben]], [[stempeln]], [[prägen]] (seit Hes.).<br />'''Composita''': auch m. ἐν-, δια-, ἐπι- u.a. Als Vorderglied in dem Rektionskomp. [[χαραξίποντος]] [[das Meer aufritzend]], vom Ruder (Simon.).<br />'''Derivative''': Davon 1. [[χάραγμα]] (περι-, προ-, ἐπι-) n. [[Eingrabung]], [[eingegrabenes Mal]], [[Prägung]], [[geprägte Münze]] (S., hell. u. sp.); -γμός m. [[Einschnitt]], [[Stempel]], [[abgestempelte Urkunde]] (Thphr., Pap. I<sup>p</sup>); -γμή f. [[Laib]], [[Brot]] (Pap. V-VI<sup>p</sup>). 2. -ξις (ἐν-, ἀπο-, περι- u.a.) f. [[das Eingraben]], [[Einschneiden]], [[Einschnitt]] (Demokr., sp.), παρα- ~ [[Falschmünzerei]], [[Fälschung]] mit -ιμος [[gefälscht]] (sp.; Arbenz 98). 3. -κτός [[gespitzt]], [[geschärft]], [[gezähnt]] (Hp., Nik. u.a.); περι- ~ -κτικός [[herumschneidend]] (Dsk.). 4. -κτήρ m. ‘Gravierer, Münz- präger’ (Euryph. Pythag., Olbia III<sup>a</sup>). [[Werkzeug zum Gravieren]], [[Stempel]], [[Siegel]] (Arist., hell. u. sp. Inschr. u. Pap. u.a.), [[Prägung]], [[Gepräge]], auch von Gesichtszügen und Sprache, [[körperliche und sprachliche Eigenart]], [[eingeritzter Buchstabe]] (ion. att., hell. u. sp.), [[individuelles Merkmal]], [[Stil]], [[Charakter]] (hell. u. sp.; ausführlich Marg Charakter und Körte Herm. 64, 69ff.); περι- ~ ([[περιχαράσσω]]) m. [[Messer zum Abschneiden des Zahnfleisches rings um die Zähne]] (sp. Mediz.). Von [[χαρακτήρ]]: -κτηρικός = -κτηριστικός (Phld. u.a.), -κτηρίζω (δια-, μετα-) [[prägen]], [[stempeln]], [[kennzeichnen]], [[charakterisieren]] (hell. u. sp.) mit -ισμός, -ισμα, -ιστικός (sp.); -κτηριάζω [[prägen]], [[münzen]] (Samos I<sup>p</sup>). 5. -κτης m. [[Präger]], [[Münzer]] (Man.), παρα- ~ [[Falschmünzer]] (Vett. Val.). — Daneben [[χάραξ]], -ακος m. f. [[Spitzpfahl]], [[Weinpfahl]], [[Schutzpfahl]], [[Pfahlwerk]], [[Palisade]] (att. hell. u. sp.), auch als Fischname (Diph. Siph., Opp. u.a.; Strömberg Fischn. 36, Thompson s.v.); [[χαρακοβολία]] f. [[die Aufrichtung einer Palisade]] (LXX), ώμοχάραξ [[Gabelpfahl für Weinstöcke]] (Gp.). Davon l. [[χαρακίας]] m. ([[κάλαμος]]) ‘zum Pfahl od. zur Palisade geeignet’ (Thphr.), auch als Pflanzenname [[Art Euphorbia]] (Dsk.; Strömberg Theophrastea 91 u. Pfl. 107), als Fischname (Gp., s. [[χάραξ]]). 2. -ίτης m. [[Art Euphorbia]] (sp., Redard 78), auch = [[der hinter einem [[χάραξ]] lebt]] ([[βιβλιακός]]), [[von der Welt abgeschieden]] (od. [[Pfuscher mit der Feder]] ? Timo; Redard 27). 3. -ια· ὑποστηρίγματα H. 4. -όω (περι-, ἀπο-) [[mit Pfählen versehen]], [[verpalisadieren]] (Aesch., Arist., hell. u. sp.) mit -ωμα (περι-) [[mit Palisade befestigter Platz]] (X., Arist., hell. u. sp.), -ωσις [[das Verpalisadieren]], [[das Stützen der Weinstöcke]] (Lykurg., hell. u. sp.), -ών [[Weingarten mit verpfählten Weinstocken]] (Pap. II-III<sup>p</sup>). 5. -ίζω eig. [[mit Pfählen versehen]], nur übertr. von den Fliegen ‘die Vorderbeine (zum Putzen) kreuzweise übereinander legen’ (Arist.) mit -ισμός m. Verpalisadierung’ (Pherekr., maked. Inschr. III<sup>p</sup>). Daß [[χαράσσω]] von [[χάραξ]] abgeleitet ist (*χαράκι̯ω) scheint sicher. Weder [[spitzen]], [[schärfen]] noch [[ritzen]], [[eingraben]] lässt sich jedoch vom Gerätenamen [[χάραξ]] (vgl. [[πίναξ]], [[κάμαξ]], [[κλῖμαξ]] u.a.) aus unmittelbar verstehen ([[χαράσσω]] eig. [[eine Spitze herstellen]] = [[spitzen]], [[schärfen]], bzw. [[mit einem spitzen Gegenstand bearbeiten]] = [[ritzen]], [[eingraben]] ?). Nicht ganz un- wichtig ist außerdem, daß [[χαράσσω]] sowohl früher wie häufiger als [[χάραξ]] belegt ist.<br />'''Etymology''': Ohne sichere Etymologie. Aus anderen Sprachen wurde schon von Fick 1, 435 lit. ''žeriù'', ''žer̃ti'' [[scharren]] mit ''žarstýti'' [[scharren]], [[mit dem Schüreisen die glühenden Kohlen im Ofen umscharren]] herangezogen; aus toch. B fügt van Windekens Orbis 13, 612 noch hinzu ''kār''(''r'')''e'' Grube’, das idg. *''ghoro''-''s'' repräsentieren würde.<br />'''Page''' 2,1073-1075 | ||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=(=[[ἀκονίζω]], [[χαράζω]]). Θέμα χαρακ+jω = [[χαράσσω]] ἤ -ττω. Παράγωγα ἀπό ἴδια ρίζα: [[χάραγμα]], [[παραχάραγμα]] (=ψεύτικο [[νόμισμα]]), [[χαράδρα]], [[χάραξ]], [[χαρακόω]] -ῶ, [[χαράκωμα]], [[περιχαράκωμα]], [[χαράκωσις]], [[χαρακτήρ]], [[χαρακτηρίζω]], [[χαρακτηρισμός]], [[χαρακτηριστικός]], [[χαράκτης]], [[χαρακτός]], [[χάραξις]], [[παραχάραξις]]. | |||
}} | |||
{{elmes | |||
|esmgtx=1 [[grabar]] ὁ δὲ χαράσσων αὐτὰ ἔστω καθαρὸς ἀπὸ πάσης ἀκαθαρσίας <b class="b3">el que lo graba ha de estar libre de toda impureza</b> P XIII 1004 signos χάραξον ἐπὶ τὴν τράπεζαν κύκλῳ τοὺς χαρακτῆρας τούτους <b class="b3">graba en la mesa en forma de círculo estos signos</b> P III 292 χάρασσε ἀδαμαντίνῳ λίθῳ τοὺς ὑποκειμένου<ς> χαρακτῆρας <b class="b3">graba con piedra de acero los signos que vienen a continuación</b> P XIII 1002 nombres εἶτα τὸ εἰκοσαγράμματον τὸ φωνᾶεν χάραξον <b class="b3">luego graba el (nombre) de veinte letras, el que tiene sólo vocales</b> P IV 2634 signos y nombres λαβὼν λάμναν χρυσᾶν ἤ ἀργυρᾶν χάραξον ἐπ' αὐτῆς τοὺς χαρακτῆρας καὶ τὰ ὀνόματα <b class="b3">toma una lámina de oro o de plata y graba sobre ella los signos y los nombres</b> P X 26 un dibujo λαβὼν ἧλον χάραξον οὐάτιον <b class="b3">toma un clavo y graba un ojo</b> SM 86 fr.A.2.17 (fr. lac.) λαβὼν πλινθίον ὠμὸν χαλκῷ γραφείῳ χάραξον ὄνον τρέχοντα <b class="b3">toma un pequeño ladrillo sin cocer y graba con un estilo de bronce un asno corriendo</b> P IV 3255 2 [[hacer una incisión]] en una lámina de estaño λαβὼν πέταλον κασσιτερινὸν χάραξον χαλκῷ γραφείῳ <b class="b3">toma una lámina de estaño y hazle una incisión con un estilo de bronce</b> P VII 216 ἐπίγραψον ἐπὶ λάμνας κασσιτερίνης χαράξας <b class="b3">escribe en una lámina de estaño haciendo una incisión</b> P VII 459 | |||
}} | }} |
Latest revision as of 07:50, 27 March 2024
English (LSJ)
Att. χαράττω,
A make pointed, sharpen, whet, ἅρπας, ὀδόντας, Hes.Op.573, Sc.235, cf. Plu.2.350d; καθάπερ βέλη τὰ πράγματα ib. 825f; χαρασσόμενος σίδηρος Hes.Op.387.
2 furnish with notches or teeth, like a saw, τὰ σιδήρια Arist.Aud.803a3:—Pass., of certain birds, ἔχουσι . . τὰ ἄκρα τοῦ ῥύγχους κεχαραγμένα Id.PA662b16; φύλλα κεχαραγμένα = serrated leaves, Dsc.4.173, cf. Thphr.HP3.10.5; σκύταλον κεχαραγμένον ὄζοις = jagged or rugged with... Theoc.17.31.
3 metaph., whet, stimulate, ἔρως ψυχὰς χ. S.Fr.684 codd. Stob. (ταράσσει E.Fr.431 codd. Clem.Al.); τὸ φιλόνικον Plu.2.92a, cf. 825f:—Pass., κεχαραγμένος τινί = exasperated at... Hdt.7.1; κείνῳ τόδε μὴ χαράσσου = be not angry at him for this, E.Med.157 (lyr.); τῇπαρρησίᾳ χαραχθείς Plu.2.74e.
II cut into furrows, scratch, στρωμνὰ δὲ χαράσσοισ' ἅπαν νῶτον κεντεῖ Pi.P.1.28; κῦμα χ. Orph.A.372; ἀρότρῳ . . χ. χέρσον AP6.238 (Apollonid.); ὕδωρ ἐρετμοῖς Nonn.D.3.46, cf. 41.114 (Pass.); τῷ θερμῷ χαράσσοντι τὴν ἐπιφάνειαν Plu.2.651e:—Pass., νῶτον χαραχθείς wounded, E.Rh.73; κέκοπται καὶ χαράσσεται πέδον A.Pers.683; θάλασσα φρικὶ χαρασσομένη AP10.2 (Antip. Sid.), cf. 10.14 (Agath.); τόπος κεχαραγμένος ὑπὸ ὄμβρου, gloss on ῥωχμός, Sch.Gen.Il.23.420.
2 smite, LXX 3 Ki.15.27.
3 stamp, seal, PRyl. 160.6 (i. A. D.), etc.
4 brand, BGU100.3 (Pass., ii A. D.), etc.
III engrave, carve, ἐν νομίσματι [Βάττον] χαράσσω = (i.e. stamp his portrait) Arist. Fr.528; οὔρεακαὶ πόντον ὑπὲρ τύμβοιο AP7.237 (Alph.); στάλαν ib.547 (Leon.Alex.); inscribe, δόγματα . . εἰς στήλην SIG795B27 (Delph., i A. D.); γράμμα . . τοίχοισι χαράξω Theoc.23.46, cf. AP12.130; ἐν τύμβῳ γράμμ' ἐχάραξε τόδε Erinn.5.8; τὸν Τροίης πόλεμον σελίδεσσι χ. APl.4.293; γραφίδεσσι . . χάραξα . . ἱερὸν λόγον Hymn.Is.11; [νόμους] εἰς πίνακας χ. D.S.12.26; ὁ γραμματεὺς τοῦ δήμου τὸ β ἐχάραξα BMus.Inscr.481*.430 (Ephesus); simply, write, γράμματα PMasp.2 ii 2 (vi A. D.), sketch, draw, μορφὴν χαράξαι AP11.412 (Antioch.), cf. Anacreont.55.5; of the down marking the cheek, APl.5.344:—so in Med., ἴουλος ἄχνοα χιονέης ἐχαράσσετο κύκλα παρειῆς Nonn.D.10.180:—Pass., ib.5.404; [ὄμμα] ἠλεμάτοις ἀκτῖσι χαράσσεται, of lines drawn with antimony, AP9.139 (Claudian.); ἐπὶ τοῦ νομίσματος κεχαράχθαι πέλεκυν Arist.Fr.593; στήλας γράμμασι κεχαραγμένας D.S.3.44; στῆλαι χαράσσονται IG14.297 (Panormus); τοῖχος ἅπας ἐχαράσσετο Luc.Am.16; τὸ χαραχθὲν νόμισμα = stamped money, coin, Plb.10.27.13; χρῆσθαι τῷ . . μέτρῳ κεχαραγμένῳ τῷ χαρακτῆρι IG22.1013.64; also of the letters engraved, Peripl.M. Eux.2: metaph., λέξις κεχαραγμένη = with a stamp, i.e. character of its own, Diocl.Magn.Stoic.3.213; τὴν μὲν (sc. τὴν σοφιστικὴν) ἰδιώματι κεχαράχθαι φήσομεν Phld.Rh.1.77 S. (Perh. a Semitic loanword, cf. Hebr. ḥāraš 'engrave'; or cogn. with Lith. žer̃†i 'rake, scrape'.)
French (Bailly abrégé)
néo-att. χαράττω;
f. χαράξω, ao. ἐχάραξα;
Pass. ao. ἐχαράχθην, pf. κεχάραγμαι;
1 aiguiser, acc. : fig. τὸ φιλόνεικον PLUT exciter l'humeur querelleuse de qqn ; κεχαραγμένος τινί HDT irrité contre qqn ; χαράττεσθαί τινί τι EUR se fâcher contre qqn au sujet de qch;
2 faire une entaille, une incision, particul. écorcher, déchirer, acc. ; fig. χ. λόγῳ τινά PLUT égratigner qqn par des remarques malignes.
Étymologie: χάραξ.
German (Pape)
1 scharf od. spitz machen, zuspitzen, wetzen; ἅρπας, ὀδόντας, Hes. O. 575, Sc. 235; χαρασσόμενος σίδηρος O. 389; ὅταν ῥινῶσι καὶ χαράττωσι τὰ σιδήρια καὶ τοὺς πρίονας Arist. audib. 45; auch κύματα φρικὶ χαρασσόμενα, mit rauher Oberfläche, von den Wellen, Agath. 57 (X.14), und öfter in der Anth.; auch mit Einschnitten, Zähnen od. Kerben versehen, zähnen, einkerben, drücken, στρωμνὰ νῶτον χαράσσοισα Pind. P. 1.28. – übertragen, erbittern, aufbringen, wie θήγω, τινί, gegen Einen, z.B. κεχαραγμένος τινί, aufgebracht auf Einen, Her. 7.1; χαράττεσθαί τινί τι, Einem über Etwas zürnen, Eur. Med. 157.
2 einschneiden, eingraben, einhauen, einprägen; οὐ δρυὸς οὐδ' ἐλάτης ἐχαράξαμεν οὐδ' ἐπὶ τοίχου τοῦτ' ἔπος Ep.adesp. 14 (XII.130); ἐν τύμβῳ γράμμ' ἐχάραξε τόδε Erinn. 2 (VII.710); dah. auch ὁ τὸν Τροίης πόλεμον σελίδεσσι χαράξας Ep.adesp. 489 (Plan. 293); τὸ χαραχθὲν νόμισμα, geprägt, Pol. 10.27.13; – zerschneiden, furchen, ἀρότρῳ χέρσον Apollnds. 5 (VI.238); auch übertragen, ἅλα, ὕδωρ, νῶτα θαλάσσης und vgl., das Meer mit dem Schiffskiel durchschneiden; Aesch. vrbdt στένει, κέκοπται καὶ χαράσσεται πέδον, Pers. 686. – Man vergleicht damit γράφω, scharren, graben.
Russian (Dvoretsky)
χᾰράσσω: атт. χᾰράττω
1 острить, точить (ἅρπας Hes.; λόγχην Plut.);
2 снабжать зубцами, зазубривать (τὰ σιδήρια καὶ τοὺς πρίονας Arst.): τὰ ἄκρα κεχαραγμένα Arst. зазубренные концы; σκύταλον κεχαραγμένον ὄζοις Theocr. суковатая дубина; ἀκτῖσι χαράσσεσθαι Anth. испускать лучи;
3 разрезать, бороздить (ἀρότρῳ χέρσον Anth.): χαράσσεται πέδον Aesch. земля дает трещины; κύματα φρικὶ χαρασσόμενα Anth. подернутые рябью волны; νῶτον χαραχθεῖς Eur. с исполосованной (бичом) спиной;
4 med. царапать, ранить (ταύρων στέρνα Anth.);
5 вырезать, начертывать, чертить (τὸ γράμμα τοίχοισι Theocr.; ἔπος ἐπὶ τοίχου Anth.; νόμους εἰς πίνακας Diod.);
6 метить, клеймить (τινὰ στίγμασι Diod.);
7 выбивать, чеканить (ἐκ τῶν πλίνθων χρυσῶν τὸ χαραχθὲν νόμισμα Polyb.);
8 возбуждать, разжигать (τὸ φιλόνεικον Plut.);
9 раздражать, сердить (κεχαραγμένος τινί Her.): χαράττεσθαί τινί τι Eur. сердиться на кого-л. за что-л.
Greek (Liddell-Scott)
χᾰράσσω: Ἀττ. -ττω· μέλλ. -ξω· (ἴδε γράφω). Κάμνω τι ὀξύ, ὀξύνω, ἀκονῶ, ἅρπας χαρασσέμεναι Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 571· ἐχάρασσον ὀδόντας ὁ αὐτ. ἐν Ἀσπ. Ἡρ. 235· χαρασσομένοιο σιδήρου Ἡσ. Ἔργα κ. Ἡμ. 385. 2) χαράσσω τι διὰ ῥίνης, ὅταν ῥινῶσι καὶ χαράττωσι τὰ σιδήρια καὶ τοὺς πρίονας Ἀριστ. περὶ Ἀκουστῶν 45. - Παθ., ἐπί τινων πτηνῶν, ἔχουσι ... τὰ ἄκρα τοῦ ῥύγχους κεχαραγμένα Ἀριστ. περὶ Ζῴων Μορ. 3. 1, 17· φύλλα κεχαραγμένα, ὀδοντωτά, Διοσκ. 4. 175· σκύταλον κεχ. ὄζοις, ἀνώμαλον ἢ τραχὺ μέ ... Θεόκρ. 17. 31· μεταφορ., (ὄμμα) ἠλεμάτοις ἀκτῖσι χαράσσεται, ἀπαστράπτει ἀπατηλῶς, ἐπὶ τῆς ἐντυπώσεως ἣν παράγει ἡ βαφὴ τῶν βλεφάρων, Ἀνθ. Παλατ. 9. 139. 3) μεταφορ., ὡς τὸ θήγω, ὀξύνω, ἔρως ψυχὰς χ. (διάφ. γραφὴ ταράσσει) Σοφ. Ἀποσπ. 607, πρβλ. Πλούτ. 2. 92A, 825E. - Παθ., κεχαραγμένος τινί, ὠργισμένος ἐναντίον τινός, Ἡρόδ. 7. 1· κείνῳ τόδε μὴ χαράσσου, μὴ ὀργίζου πρὸς αὐτὸν διὰ τοῦτο, Εὐρ. Μήδ. 157· τῇ παρρησίᾳ χαραχθείς Πλούτ. 2. 74D. II. χαράσσω, αὐλακίζω, διασχίζω, στρωμνὰ δὲ χαράσσοισ’ ἅπαν νῶτον κεντεῖ, «τὸ ὑπεστρωμένον ἔδαφος κεντρῶδες (ὂν) κεντεῖ καὶ ἐπιξύει τὸ τοῦ Τυφῶνος νῶτον», ... ἢ «τὸ κεκλιμένον νῶτον κεντεῖ ἐπιξύουσα ἡ ὑποκειμένη τοῦ ἐδάφους κεντρώδης στρωμνὴ» (Σχόλ.), Πινδ. Π. 1. 54· χ. κῦμα Ὀρφ. Ἀργον. 370· ἀρότρῳ ... χ. χέρσον Ἀνθ. Παλατ. 6. 238· ὕδωρ ἐρετμοῖς Νόνν. Διονυσ. 3. 46, πρβλ. 41. 114· - Παθ., νῶτον χαραχθείς, τρωθείς, Εὐρ. Ρῆσ. 37, πρβλ. Πλούτ. 2. 651E· κέκοπται καὶ χαράσσεται πέδον Αἰσχύλ. Πέρσ. 683· θάλασσα φρικὶ χαρασσομένη Ἀνθ. Παλατ. 10. 2, πρβλ. 10. 14. ΙΙΙ. ἐγχαράττω, ἐπιγράφω, γράφω, ἐν νομίσματι ‘Βάττον’ χ. Ἀριστ. Ἀποσπ. 485, πρβλ. 551· γράμμα ... τοίχοισι χαράξω Θεόκρ. 23. 46, πρβλ. Ἀνθολ. Παλατ. 12. 130· ἐν τύμβῳ γράμμ’ ἐχάραξε τόδε Ἤριννα αὐτόθι 7. 710· τὸν Τροίης πόλεμον σελίδεσσι χ. Ἀνθ. Πλαν. 4. 293 [νόμους] εἰς πίνακας χ. Διόδ. 12. 26· καθόλου, σχεδιάζω, διαγράφω, παριστάνω, μορφὴν χαράξαι Ἀνθ. Παλατ. 11. 12, πρβλ. Ἀνακρεόντ. 51· ὡσαύτως ἐπὶ τοῦ χνοῦ τῆς παρειᾶς Χριστοδ. Ἔκφρ. 279, Ἀνθ. Πλαν. 344, Νόνν. Διονυσ. - Παθ., στήλας γράμμασι κεχαραγμένας Διόδ. 3. 44· τοῖχος ἅπας ἐχαράσσετο Λουκ. Ἔρωτ. 16· τὸ χαραχθὲν νόμισμα Πολύβ. 10. 27, 13· χρῆσθαι τῷ ... μέτρῳ κεχαραγμένῳ τῷ χαρακτῆρι Συλλ. Ἐπιγρ. 123. 74· ὡσαύτως ἐπὶ τῶν κεχαραγμένων γραμμάτων, Ἀρρ. Περίπλ. Ἐρυθρ. θαλ. 2.
English (Slater)
χᾰράσσω tear στρωμνὰ δὲ χαράσσοισ' ἅπαν νῶτον ποτικεκλιμένον κεντεῖ (P. 1.28)
Spanish
Greek Monolingual
Ν ΜΑ, και χαράζω Ν, και αττ. τ. χαράττω Α
1. κάνω εγκοπές, γραμμές ή γράμματα πάνω σε μια επιφάνεια με αιχμηρό όργανο, εγχαράσσω
2. γράφω
3. σχεδιάζω τις κύριες γραμμές μιας μελλοντικής κατασκευής ή ορίζω και σημειώνω στο έδαφος τον άξονα ενός μελλοντικού έργου (α. «ο δρόμος χαράχθηκε έτσι ώστε να μην διασχίζει την πόλη» β. «μεγάλην αὐτὴν [ενν. τὴν ἐκκλησίαν] ἐχάραξεν ὀλίγων ὄντων τῶν Χριστιανῶν ἐν τῇ πόλει», Μαρκ. Δ.)
νεοελλ.
1. τραβώ ευθείες γραμμές πάνω σε χαρτί με μολύβι ή πένα, χαρακώνω
2. τραυματίζω κάποιον στο πρόσωπο ή στο σώμα με αιχμηρό αντικείμενο («ο δράστης τήν χάραξε στο πρόσωπο για να τήν φοβίσει»)
3. μτφ. προσδιορίζω την κατεύθυνση («ύστερα από ουσιαστικό διάλογο με όλα τα κόμματα, η κυβέρνηση θα χαράξει την πολιτική και την τακτική της στον τομέα αυτό»)
4. (ως τριτοπρόσ.) χαράζει
αρχίζει να φέγγει η ημέρα, να ξημερώνει
5. φρ. α) «χαράζω τον μύλο»
(παλαιότερα) κάνω εγκοπές στη μυλόπετρα για το καλύτερο άλεσμα του σιταριού
β) «μού χαράζει»
μτφ. καταλαβαίνω
γ) «χαράζω πορεία» — προσδιορίζω την πορεία για μένα ή για κάποιον άλλο
μσν.-αρχ.
1. απαλείφω («ἐξήλειψεν, οὐκ ἐχαραξεν μόνον [ενν. ὁ Θεὸς] τὰ παραπτώματα», Ιωανν. Χρυσ.)
2. διαλύω, σκορπίζω («ἐχάραξε λιπόσκιον ὄρθρος ὁμίχλην», Νόνν.)
αρχ.
1. κάνω ένα αντικείμενο αιχμηρό, το οξύνω («ὅταν ῥινῶσι καὶ χαράττωσι τὰ σιδήρια καὶ τοὺς πριόνας», Αριστοτ.)
2. τοποθετώ σφραγίδα σε ένα αντικείμενο, το σφραγίζω
3. (κυρίως σχετικά με ζώο) σημαδεύω με πυρακτωμένο σίδερο
4. χτυπώ, πλήττω
5. παριστάνω («ἁπαλὰν χάραξε Κύπριν», Ανακρεόντ.)
6. (σχετικά με τη γη) ανοίγω αυλάκια («ἀρότρῳ... ἐπικνίζοντι χαράσσω χέρσον», Ανθ. Παλ.)
7. (σχετικά με τη θάλασσα) διασχίζω ή διατρέχω μια υγρή επιφάνεια σχηματίζοντας αυλάκια («νήνεμον ἀκροτάτοισιν ὕδωρ ἐχάρασσον ἐρετμοῖς», Νόνν.)
8. μτφ. ερεθίζω, παροξύνω κάποιον («ἔρως ψυχὰς χαράσσει», Σοφ.)
9. παθ. χαράσσομαι
(κυρίως μτφ.) α) οργίζομαι με κάποιον, θυμώνω
β) λάμπω, αστράφτω με τεχνητά μέσα («ἠλεμάτοις ἀκτῖσι χαράσσεται ὄμματος αὐγή», Ανθ. Παλ.)
10. φρ. «τὸ χαραχθὲν νόμισμα» — νόμισμα με χαρακτή παράσταση στην επιφάνειά του (Πολ.).
[ΕΤΥΜΟΛ. Το ρ. χαράσσω (< χαρακjω) έχει σχηματιστεί από το ουρανικόληκτο θ. του χάραξ, -ακος, με ενεστ. επίθημα -jω, ενώ το ουσ. χάραξ είναι ένας άγνωστης ετυμολ. σχηματισμός με επίθημα -αξ, το οποίο απαντά σε τεχνικούς όρους (πρβλ. κλίμαξ, πίναξ). Πρέπει, λοιπόν, να γίνει δεκτό ότι το ουσ. χάραξ είναι αρχαιότερο από το ρ., μολονότι μαρτυρείται αργότερα από αυτό. Κατά μία άποψη, οι τ. ανάγονται στη συνεσταλμένη βαθμίδα της ΙΕ ρίζας ĝher- «τρίβω, σκαλίζω, χαράζω» και συνδέονται με τα λιθουαν. žeriu, žerti «τρίβω, σκαλίζω», žarstyti «σκαλίζω», καθώς και, κατ' άλλους, με το τοχαρ. Β kār(r)e «λάκκος» (πιθ. < IE ghōro-s). Όσον αφορά τον σχηματισμό τών μεταρρηματικών παρ., όπως συμβαίνει και σε άλλες περιπτώσεις (πρβλ. φράσσω), το άηχο κλειστό -κ- του θ. τρέπεται στο αντίστοιχο ηχηρό διαρκές -γ- μπροστά από το έρρινο -μ- (πρβλ. χάραγμα, χαραγμή, χαραγμός). Τέλος, ο νεοελλ. τ. χαράζω έχει σχηματιστεί από τον αρχ. αόρ. ἐχάραξα, κατά το σχήμα έκραξα: κράζω.
Greek Monotonic
χᾰράσσω: Αττ. -ττω (√ΧΑΡΑΚ), μέλ. -ξω,
I. 1. κάνω κάτι οξύ ή μυτερό, οξύνω, ακονίζω, σε Ησίοδ.
2. χαράσσω με λίμα ή με δόντια, όπως το πριόνι, σε Αριστ. — Παθ., σκύταλον κεχ. ὄζοις, πράγμα ανώμαλο ή τραχύ με εξογκώματα, σε Θεόκρ.· μεταφ., (ὄμμα) ἠλεμάτοις ἀκτῖσι χαράσσεται, αστράφτει απατηλά, λέγεται για το αποτέλεσμα από τη βαφή των βλεφάρων, σε Ανθ.
3. μεταφ., σε Παθ., κεχαραγμένος τινί, οργισμένος εναντίον κάποιου, σε Ηρόδ.· κείνῳ τόδε μὴ χαράσσου, μη θυμώνεις μαζί του για εκείνο, σε Ευρ.
II. χωρίζω σε αυλάκια, κόβω, διασχίζω, σε Πίνδ. — Παθ., κέκοπται καὶ χαράσσεται πέδον, σε Αισχύλ.
III. χαράσσω, επιγράφω, σε Θεόκρ., Ανθ.
Middle Liddell
χᾰράσσω, [Root !xarak]
I. to make sharp or pointed, sharpen, whet, Hes.
2. to furnish with notches or teeth, like a saw, Arist.:—Pass., σκύταλον κεχ. ὄζοις a staff jagged or rugged with branches, Theocr.: metaph., ὄμμα ἠλεμάτοις ἀκτῖσι χαράσσεται sparkles with false lights, of the effect produced by painting the eye-lids, Anth.
3. metaph. in Pass., κεχαραγμένος τινί exasperated at any one, Hdt.; κείνῳ τόδε μὴ χαράσσου be not angry at him for this, Eur.
II. to cut into furrows, cut, scratch, Pind.:—Pass., κέκοπται καὶ χαράσσεται πέδον Aesch.
III. to engrave, inscribe, Theocr., Anth.
Frisk Etymology German
χαράσσω: {kharássō}
Forms: att. -ττω, Aor. -ξαι, Pass. -χθῆναι, Perf. Med. κεχάραγμαι,
Grammar: v.
Meaning: spitzen, schärfen, ritzen, eingraben, stempeln, prägen (seit Hes.).
Composita: auch m. ἐν-, δια-, ἐπι- u.a. Als Vorderglied in dem Rektionskomp. χαραξίποντος das Meer aufritzend, vom Ruder (Simon.).
Derivative: Davon 1. χάραγμα (περι-, προ-, ἐπι-) n. Eingrabung, eingegrabenes Mal, Prägung, geprägte Münze (S., hell. u. sp.); -γμός m. Einschnitt, Stempel, abgestempelte Urkunde (Thphr., Pap. Ip); -γμή f. Laib, Brot (Pap. V-VIp). 2. -ξις (ἐν-, ἀπο-, περι- u.a.) f. das Eingraben, Einschneiden, Einschnitt (Demokr., sp.), παρα- ~ Falschmünzerei, Fälschung mit -ιμος gefälscht (sp.; Arbenz 98). 3. -κτός gespitzt, geschärft, gezähnt (Hp., Nik. u.a.); περι- ~ -κτικός herumschneidend (Dsk.). 4. -κτήρ m. ‘Gravierer, Münz- präger’ (Euryph. Pythag., Olbia IIIa). Werkzeug zum Gravieren, Stempel, Siegel (Arist., hell. u. sp. Inschr. u. Pap. u.a.), Prägung, Gepräge, auch von Gesichtszügen und Sprache, körperliche und sprachliche Eigenart, eingeritzter Buchstabe (ion. att., hell. u. sp.), individuelles Merkmal, Stil, Charakter (hell. u. sp.; ausführlich Marg Charakter und Körte Herm. 64, 69ff.); περι- ~ (περιχαράσσω) m. Messer zum Abschneiden des Zahnfleisches rings um die Zähne (sp. Mediz.). Von χαρακτήρ: -κτηρικός = -κτηριστικός (Phld. u.a.), -κτηρίζω (δια-, μετα-) prägen, stempeln, kennzeichnen, charakterisieren (hell. u. sp.) mit -ισμός, -ισμα, -ιστικός (sp.); -κτηριάζω prägen, münzen (Samos Ip). 5. -κτης m. Präger, Münzer (Man.), παρα- ~ Falschmünzer (Vett. Val.). — Daneben χάραξ, -ακος m. f. Spitzpfahl, Weinpfahl, Schutzpfahl, Pfahlwerk, Palisade (att. hell. u. sp.), auch als Fischname (Diph. Siph., Opp. u.a.; Strömberg Fischn. 36, Thompson s.v.); χαρακοβολία f. die Aufrichtung einer Palisade (LXX), ώμοχάραξ Gabelpfahl für Weinstöcke (Gp.). Davon l. χαρακίας m. (κάλαμος) ‘zum Pfahl od. zur Palisade geeignet’ (Thphr.), auch als Pflanzenname Art Euphorbia (Dsk.; Strömberg Theophrastea 91 u. Pfl. 107), als Fischname (Gp., s. χάραξ). 2. -ίτης m. Art Euphorbia (sp., Redard 78), auch = [[der hinter einem χάραξ lebt]] (βιβλιακός), von der Welt abgeschieden (od. Pfuscher mit der Feder ? Timo; Redard 27). 3. -ια· ὑποστηρίγματα H. 4. -όω (περι-, ἀπο-) mit Pfählen versehen, verpalisadieren (Aesch., Arist., hell. u. sp.) mit -ωμα (περι-) mit Palisade befestigter Platz (X., Arist., hell. u. sp.), -ωσις das Verpalisadieren, das Stützen der Weinstöcke (Lykurg., hell. u. sp.), -ών Weingarten mit verpfählten Weinstocken (Pap. II-IIIp). 5. -ίζω eig. mit Pfählen versehen, nur übertr. von den Fliegen ‘die Vorderbeine (zum Putzen) kreuzweise übereinander legen’ (Arist.) mit -ισμός m. Verpalisadierung’ (Pherekr., maked. Inschr. IIIp). Daß χαράσσω von χάραξ abgeleitet ist (*χαράκι̯ω) scheint sicher. Weder spitzen, schärfen noch ritzen, eingraben lässt sich jedoch vom Gerätenamen χάραξ (vgl. πίναξ, κάμαξ, κλῖμαξ u.a.) aus unmittelbar verstehen (χαράσσω eig. eine Spitze herstellen = spitzen, schärfen, bzw. mit einem spitzen Gegenstand bearbeiten = ritzen, eingraben ?). Nicht ganz un- wichtig ist außerdem, daß χαράσσω sowohl früher wie häufiger als χάραξ belegt ist.
Etymology: Ohne sichere Etymologie. Aus anderen Sprachen wurde schon von Fick 1, 435 lit. žeriù, žer̃ti scharren mit žarstýti scharren, mit dem Schüreisen die glühenden Kohlen im Ofen umscharren herangezogen; aus toch. B fügt van Windekens Orbis 13, 612 noch hinzu kār(r)e Grube’, das idg. *ghoro-s repräsentieren würde.
Page 2,1073-1075
Mantoulidis Etymological
(=ἀκονίζω, χαράζω). Θέμα χαρακ+jω = χαράσσω ἤ -ττω. Παράγωγα ἀπό ἴδια ρίζα: χάραγμα, παραχάραγμα (=ψεύτικο νόμισμα), χαράδρα, χάραξ, χαρακόω -ῶ, χαράκωμα, περιχαράκωμα, χαράκωσις, χαρακτήρ, χαρακτηρίζω, χαρακτηρισμός, χαρακτηριστικός, χαράκτης, χαρακτός, χάραξις, παραχάραξις.
Léxico de magia
1 grabar ὁ δὲ χαράσσων αὐτὰ ἔστω καθαρὸς ἀπὸ πάσης ἀκαθαρσίας el que lo graba ha de estar libre de toda impureza P XIII 1004 signos χάραξον ἐπὶ τὴν τράπεζαν κύκλῳ τοὺς χαρακτῆρας τούτους graba en la mesa en forma de círculo estos signos P III 292 χάρασσε ἀδαμαντίνῳ λίθῳ τοὺς ὑποκειμένου<ς> χαρακτῆρας graba con piedra de acero los signos que vienen a continuación P XIII 1002 nombres εἶτα τὸ εἰκοσαγράμματον τὸ φωνᾶεν χάραξον luego graba el (nombre) de veinte letras, el que tiene sólo vocales P IV 2634 signos y nombres λαβὼν λάμναν χρυσᾶν ἤ ἀργυρᾶν χάραξον ἐπ' αὐτῆς τοὺς χαρακτῆρας καὶ τὰ ὀνόματα toma una lámina de oro o de plata y graba sobre ella los signos y los nombres P X 26 un dibujo λαβὼν ἧλον χάραξον οὐάτιον toma un clavo y graba un ojo SM 86 fr.A.2.17 (fr. lac.) λαβὼν πλινθίον ὠμὸν χαλκῷ γραφείῳ χάραξον ὄνον τρέχοντα toma un pequeño ladrillo sin cocer y graba con un estilo de bronce un asno corriendo P IV 3255 2 hacer una incisión en una lámina de estaño λαβὼν πέταλον κασσιτερινὸν χάραξον χαλκῷ γραφείῳ toma una lámina de estaño y hazle una incisión con un estilo de bronce P VII 216 ἐπίγραψον ἐπὶ λάμνας κασσιτερίνης χαράξας escribe en una lámina de estaño haciendo una incisión P VII 459