δάκνω: Difference between revisions
μὴ δὶς πρὸς τὸν αὐτὸν λίθον πταίειν → do not stumble twice on the same stone
mNo edit summary |
m (Text replacement - "( " to "(") |
||
(6 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=dakno | |Transliteration C=dakno | ||
|Beta Code=da/knw | |Beta Code=da/knw | ||
|Definition=Hippon.49.6 (cj.), A.''Th.''399, etc.: fut. δήξομαι Hp.''Nat.Mul.''16, ''Mul.''1.18 ([[varia lectio|v.l.]] [[δάξεται]]): pf. δέδηχα Babr. 77: aor. 1 [[ἔδηξα]] late, Luc.''Asin.''9: aor. 2 (the only tense in Hom.) ἔδᾰκον Batr.181, Tyrt.10.32, etc., Ep. [[δάκε]] Il.5.493, redupl. δέδακε ''AP''12.15 (Strat.): Ep. inf. δακέειν Il.17.572: —Pass., δάκνομαι Thgn.910: fut. δηχθήσομαι E. ''Alc.'' 1100: aor. ἐδήχθην S.''Tr.''254, Ar. ''Ach.''18, etc.; later ἐδάκην Aret.''SD''2.2: pf. δέδηγμαι [[Aristophanes|Ar.]]''[[Acharnians|Ach.]]'' 1, etc.; Dor. [[δεδαγμένος]] Pi.''P.''8.87, Call.''Epigr.''50 codd.:—[[bite]], of dogs, δακέειν μὲν ἀπετρωπῶντο λεόντων Il.18.585; of a gnat, ἰσχανάᾳ δακέειν 17.572; [[στόμιον δάκνω]] = [[champ]] the [[bit]], A.''Pr.''1009; <b class="b3">χεῖλος ὀδοῦσι δακών</b>, as a mark of [[stern]] [[determination]], Tyrt.l.c.: abs., δακὼν ἀνάσχου Men. ''Sam.''141; [[δάκνω στόμα]] = [[bite one's tongue]], so as to [[refrain from speaking]], πρὸ τῶν τοιούτων χρὴ λόγων | |Definition=Hippon.49.6 (cj.), A.''Th.''399, etc.: fut. δήξομαι Hp.''Nat.Mul.''16, ''Mul.''1.18 ([[varia lectio|v.l.]] [[δάξεται]]): pf. δέδηχα Babr. 77: aor. 1 [[ἔδηξα]] late, Luc.''Asin.''9: aor. 2 (the only tense in Hom.) ἔδᾰκον Batr.181, Tyrt.10.32, etc., Ep. [[δάκε]] Il.5.493, redupl. δέδακε ''AP''12.15 (Strat.): Ep. inf. δακέειν Il.17.572: —Pass., δάκνομαι Thgn.910: fut. δηχθήσομαι E. ''Alc.'' 1100: aor. ἐδήχθην S.''Tr.''254, Ar. ''Ach.''18, etc.; later ἐδάκην Aret.''SD''2.2: pf. δέδηγμαι [[Aristophanes|Ar.]]''[[Acharnians|Ach.]]'' 1, etc.; Dor. [[δεδαγμένος]] Pi.''P.''8.87, Call.''Epigr.''50 codd.:—[[bite]], of dogs, δακέειν μὲν ἀπετρωπῶντο λεόντων Il.18.585; of a gnat, ἰσχανάᾳ δακέειν 17.572; [[στόμιον δάκνω]] = [[champ]] the [[bit]], [[Aeschylus|A.]]''[[Prometheus Vinctus|Pr.]]''1009; <b class="b3">χεῖλος ὀδοῦσι δακών</b>, as a mark of [[stern]] [[determination]], Tyrt.l.c.: abs., δακὼν ἀνάσχου Men. ''Sam.''141; [[δάκνω στόμα]] = [[bite one's tongue]], so as to [[refrain from speaking]], [[πρὸ τῶν τοιούτων χρὴ λόγων δάκνειν στόμα]] = [[one should bite one’s lips before uttering words like those]] A.''Fr.''397, cf. S.''Tr.''976; [[δάκνω ἑαυτόν]] to [[bite one's lips for fear of laughing]], Ar.''Ra.''43; so (by a joke <b class="b3">παρὰ προσδοκίαν</b>) δ. θυμόν Id.''Nu.''1369; δάκνω χόλον A.R.3.1170.<br><span class="bld">II</span> metaph. of [[pungent]] [[smoke]] and [[dust]], [[sting]], [[Aristophanes|Ar.]]''[[Acharnians|Ach.]]''18, ''Lys.''298, ''Pl.'' 822; τὰ ὄμματα δάκνουσι, of [[dry]] [[wind]]s, Hp.''Aph.''3.17.<br><span class="bld">III</span> of the mind, [[bite]], [[sting]], δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι μῦθος Il.5.493, cf. Hes.''Th.''567; ἔδακε λύπη [[Herodotus|Hdt.]]7.16.a'; συμφορὰ δ. [[Aeschylus|A.]]''[[The Persians|Pers.]]''846; <b class="b3">λόφοι δὲ κώδωντ' οὐ δάκνουσ' ἄνευ δορός</b> [[have]] no [[sting]], Id.''Th.''399; σαίνουσα δάκνεις [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]'' 885; τὸ δάκνον τῆς συμβουλῆς Jul.''Or.''7.207d; of love, πάντες οἱ ἐν ὥρᾳ τὸν φιλόπαιδα δάκνουσι [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 474d:—freq. in Pass., δηχθεῖσα κέντροις… ἠράσθη E.''Hipp.''1303; ἔρωτι δεδαγμένος Call. [[l.c.]]; of [[vexation]], δάκνομαι ψυχήν Thgn.910; <b class="b3">συμφορᾷ δεδαγμένοι</b> Pi.l.c.; δέδηγμαι καρδίαν [[Aristophanes|Ar.]]''[[Acharnians|Ach.]]''1; ὑπὸ τῆς δαπάνης Id.''Nu.''12; πρός τι, ἐπί τινι, at a thing, S.''Ph.''378, [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''4.3.3; ὑπὸ τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ λόγων [[Plato|Pl.]]''[[Symposium|Smp.]]'' 218a: c.part., ἐδήχθη ἀκούσας [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''1.4.13. (Cf. Skt. dáśati 'bite', Goth. tahjan '[[tear]]'.) | ||
}} | }} | ||
{{DGE | {{DGE | ||
|dgtxt=<b class="num">• Morfología:</b> [fut. δήξομαι E.<i>Ba</i>.351, Hp.<i>Mul</i>.1.18; aor. rad. tem. ἔδακε <i>Batr</i>.181, ép. sin aum. δάκε <i>Il</i>.5.493, subj. δάκῃ Aret.<i>SD</i> 2.2.5, inf. δακέειν <i>Il</i>.17.572, part. δακών Tyrt.6.32, sigm. tard. ἔδηξε Apostol.11.82, imperat. δῆξον Luc.<i>Asin</i>.9, pas. ἐδήχθη S.<i>Tr</i>.254, part. δαχθείς Pi.<i>Fr</i>.123.10; act. perf. 3<sup>a</sup> sg. δέδαχε <i>AP</i> 12.15 (Strat.), part. δεδηχώς Babr.77.1, med.-pas. ind. δέδηγμαι Ar.<i>Ach</i>.1, dór. part. δεδαγμένος Pi.<i>P</i>.8.87, Call.<i>Epigr</i>.49.3 (cód.)]<br /><b class="num">I</b> sent. fís.<br /><b class="num">1</b> [[morder]] de anim. οἱ δ' (κύνες) ... δακέειν ἀπετρωπῶντο λεόντων y los perros se guardaban de morder a los leones</i>, <i>Il</i>.18.585, ὥσπερ κύων λυττῶσα τὠφθαλμὼ δάκνει Ar.<i>Lys</i>.298, cf. Satyr.<i>Vit.Eur</i>.39.8.25, <i>ICr</i>.1.16.6.4B (Lato II a.C.), Plu.2.48b, Hierocl.<i>Facet</i>.28, δακὼν δὲ στόμιον ὡς νεοζυγὴς πῶλος A.<i>Pr</i>.1009, cf. en v. pas., Artem.4.1<br /><b class="num">•</b>de insectos y reptiles [[picar]], [[morder]] (μυίη) ἐργομένη ... ἰσχανάᾳ δακέειν <i>Il</i>.17.572, cf. Hdt.2.95, Arist.<i>HA</i> 604<sup>b</sup>21, Arat.975, ἢν αὐτὸν ὄφις τὠντικνήμιον δάκῃ Hippon.39.6, cf. [[LXX]] <i>De</i>.8.15, D.P.<i>Au</i>.1.31, Plu.2.982d, τὸ ἑρπετὸν θηρίον, ἢν δάκῃ τινά Aret.l.c., [[proverb|prov.]] [[μῦς ἔδηξε Βρασίδαν ἐν ἰσχάσιν]] equiv. a ‘[[no hay enemigo pequeño]]’, Apostol.l.c.<br /><b class="num">•</b>en v. pas. [[recibir un mordisco]] οἱ κατὰ τὸν μῦθον ὑπὸ τῆς διψάδος δηχθέντες Eun.<i>VS</i> 474, cf. Vett.Val.105.10, Plu.2.190b, 219c, D.C.51.14.3, 4<br /><b class="num">•</b>de pájaros [[coger con el pico]] κόραξ δεδηχὼς στόματι τυρόν Babr.l.c.<br /><b class="num">•</b>cóm., de una tabla áspera Γραφικοῦ πυγαῖα σανὶς δέδαχ' ἐν βαλανείῳ un banco en el baño pellizcó el culo de Gráfico</i>, <i>AP</i> 12.15 (Strat.), del hambre, Men.<i>Fr</i>.305<br /><b class="num">•</b>de pers. δάκη τὼ σίκυος Alc.401A (= δάκῃ τῶν σικύων Alc.Com.36), en una amenaza δήξομἄρ' ὑμᾶς [[ἐγώ]] Ar.<i>Ach</i>.325, κατὰ πλάτος διὰ βουβῶνος δῆξον Luc.<i>Asin</i>.9, [[Ἀλκιβιάδης]] ... ἔδακε τὴν χεῖρα τοῦ καταπαλαίοντος Plu.2.186d, cf. 234d<br /><b class="num">•</b>c. obj. dir. χεῖλος, στόμα o similares [[morderse los labios como expresión de una determinación firme]] χεῖλος ὀδοῦσι δακών del soldado antes del combate, Tyrt.l.c., como expresión de contención πρὸ τῶν τοιούτων χρὴ λόγων δάκνειν στόμα antes que pronunciar tales palabras, hay que morderse la lengua | |dgtxt=<b class="num">• Morfología:</b> [fut. δήξομαι E.<i>Ba</i>.351, Hp.<i>Mul</i>.1.18; aor. rad. tem. ἔδακε <i>Batr</i>.181, ép. sin aum. δάκε <i>Il</i>.5.493, subj. δάκῃ Aret.<i>SD</i> 2.2.5, inf. δακέειν <i>Il</i>.17.572, part. δακών Tyrt.6.32, sigm. tard. ἔδηξε Apostol.11.82, imperat. δῆξον Luc.<i>Asin</i>.9, pas. ἐδήχθη S.<i>Tr</i>.254, part. δαχθείς Pi.<i>Fr</i>.123.10; act. perf. 3<sup>a</sup> sg. δέδαχε <i>AP</i> 12.15 (Strat.), part. δεδηχώς Babr.77.1, med.-pas. ind. δέδηγμαι Ar.<i>Ach</i>.1, dór. part. δεδαγμένος Pi.<i>P</i>.8.87, Call.<i>Epigr</i>.49.3 (cód.)]<br /><b class="num">I</b> sent. fís.<br /><b class="num">1</b> [[morder]] de anim. οἱ δ' (κύνες) ... δακέειν ἀπετρωπῶντο λεόντων y los perros se guardaban de morder a los leones</i>, <i>Il</i>.18.585, ὥσπερ κύων λυττῶσα τὠφθαλμὼ δάκνει Ar.<i>Lys</i>.298, cf. Satyr.<i>Vit.Eur</i>.39.8.25, <i>ICr</i>.1.16.6.4B (Lato II a.C.), Plu.2.48b, Hierocl.<i>Facet</i>.28, δακὼν δὲ στόμιον ὡς νεοζυγὴς πῶλος A.<i>Pr</i>.1009, cf. en v. pas., Artem.4.1<br /><b class="num">•</b>de insectos y reptiles [[picar]], [[morder]] (μυίη) ἐργομένη ... ἰσχανάᾳ δακέειν <i>Il</i>.17.572, cf. Hdt.2.95, Arist.<i>HA</i> 604<sup>b</sup>21, Arat.975, ἢν αὐτὸν ὄφις τὠντικνήμιον δάκῃ Hippon.39.6, cf. [[LXX]] <i>De</i>.8.15, D.P.<i>Au</i>.1.31, Plu.2.982d, τὸ ἑρπετὸν θηρίον, ἢν δάκῃ τινά Aret.l.c., [[proverb|prov.]] [[μῦς ἔδηξε Βρασίδαν ἐν ἰσχάσιν]] equiv. a ‘[[no hay enemigo pequeño]]’, Apostol.l.c.<br /><b class="num">•</b>en v. pas. [[recibir un mordisco]] οἱ κατὰ τὸν μῦθον ὑπὸ τῆς διψάδος δηχθέντες Eun.<i>VS</i> 474, cf. Vett.Val.105.10, Plu.2.190b, 219c, D.C.51.14.3, 4<br /><b class="num">•</b>de pájaros [[coger con el pico]] κόραξ δεδηχὼς στόματι τυρόν Babr.l.c.<br /><b class="num">•</b>cóm., de una tabla áspera Γραφικοῦ πυγαῖα σανὶς δέδαχ' ἐν βαλανείῳ un banco en el baño pellizcó el culo de Gráfico</i>, <i>AP</i> 12.15 (Strat.), del hambre, Men.<i>Fr</i>.305<br /><b class="num">•</b>de pers. δάκη τὼ σίκυος Alc.401A (= δάκῃ τῶν σικύων Alc.Com.36), en una amenaza δήξομἄρ' ὑμᾶς [[ἐγώ]] Ar.<i>Ach</i>.325, κατὰ πλάτος διὰ βουβῶνος δῆξον Luc.<i>Asin</i>.9, [[Ἀλκιβιάδης]] ... ἔδακε τὴν χεῖρα τοῦ καταπαλαίοντος Plu.2.186d, cf. 234d<br /><b class="num">•</b>c. obj. dir. χεῖλος, στόμα o similares [[morderse los labios como expresión de una determinación firme]] χεῖλος ὀδοῦσι δακών del soldado antes del combate, Tyrt.l.c., como expresión de contención [[πρὸ τῶν τοιούτων χρὴ λόγων δάκνειν στόμα]] = [[antes que pronunciar tales palabras, hay que morderse la lengua]] A.<i>Fr</i>.397, abs., para reprimir un impulso δακὼν δ' ἀνάσχου, καρτέρησον εὐγενῶς muérdete y contente, aguanta con dignidad</i> Men.<i>Sam</i>.356, para reprimir la risa δ. γ' ἐμαυτόν Ar.<i>Ra</i>.43<br /><b class="num">•</b>[[proverb|prov.]] metáf. [[σαίνεις δάκνουσα καὶ κύων λαίθαργος εἶ]] = [[mueves la cola mientras clavas los dientes y eres una perra de pérfido mordisco]] S.<i>Fr</i>.885<br /><b class="num">•</b>medic., en v. pas. [[ser mordido]] ὑπὸ τοῦ πόνου Hp.<i>Acut.(Sp.)</i> 37, c. ac. rel. δάκνεται τὸν στόμαχον = siente mordiscos en la zona del cardias</i> Hp.<i>Mul</i>.1.2.<br /><b class="num">2</b> [[picar]], [[escocer]] rel. el humo o el polvo ἐμὲ δ' ἐξέπεμψεν ὁ καπνὸς ... ἔδακνε γὰρ τὰ βλέφαρά μου Ar.<i>Pl</i>.822, cf. Arist.<i>Pr</i>.959<sup>b</sup>5, rel. la ceniza abrasiva que se usaba para lavarse ἐδήχθην ὑπὸ κονίας τὰς ὀφρῦς sentí el escozor de la ceniza abrasiva en mis cejas</i> Ar.<i>Ach</i>.18, rel. el gusto, neutr. subst. τὸ δάκνον el picante</i> de una lengua aliñada con pimienta <i>Vit.Aesop.G</i> 52.<br /><b class="num">3</b> medic. [[irritar]] αἱ δὲ καθ' ἡμέρην καταστάσιες ... τὰ ὄμματα δάκνουσι Hp.<i>Aph</i>.3.17, ὅ τι μὴ δήξεται Hp.<i>Mul</i>.1.18, δάκνει τῆς γυναικὸς ᾗ ἂν ἐπιψαύσῃ irrita las partes de la mujer que toca cierto flujo</i>, Hp.<i>Mul</i>.1.9, cf. <i>Nat.Mul</i>.24, Steph.<i>in Hp.Progn</i>.150.19, 272.1.<br /><b class="num">II</b> fig., en sent. moral<br /><b class="num">1</b> [[morder el corazón]], [[afligir]], [[hacer sufrir]] c. suj. de abstr., obj. dir. que designe el alma o los sentimientos y dat. de pers. δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι μῦθος <i>Il</i>.5.493, cf. <i>Batr</i>.l.c., Hes.<i>Op</i>.451, D.C.38.20.1, c. ac. de pers. ἐμὲ ... οὐ τοσοῦτον ἔδακε λύπη Hdt.7.16α, δάκνει σε, Θησεῦ, μῦθος; E.<i>Hipp</i>.1313, c. suj. de pers. y dos ac. δάκεν δ' [[ἄρα]] ... θυμὸν Ζῆν' ὑψιβρεμέτην entonces afligió el ánimo de Zeus altitonante</i> Hes.<i>Th</i>.567, c. suj. y ac. de pers., ref. al amor πάντες οἱ ἐν ὥρᾳ τὸν φιλόπαιδα καὶ ἐρωτικὸν ... δάκνουσι Pl.<i>R</i>.474d, c. doble sent. ἡ Μυῖα <δ'> ἔδακνεν αὐτὸν [[ἄχρι]] τῆς καρδίας <i>Com.Adesp</i>.459, abs. μάλιστα δ' ἥδε συμφορὰ δάκνει pero es esta desgracia la que hace sufrir</i> A.<i>Pers</i>.846, τὰ σκληρὰ [[γάρ]] τοι, κἂν ὑπέρδικ' ᾖ, δάκνει las palabras duras, por muy justas que sean, hacen sufrir</i> S.<i>Ai</i>.1119, c. subord. temp. οὐ γὰρ δάκνει σ', ὅταν δέῃ τίμιον πρίασθαι; ¿es que a ti no te duele, cuando hay que comprarlo caro?</i> Ar.<i>V</i>.253, en v. pas. συμφορᾷ δεδαγμένοι Pi.<i>P</i>.8.87<br /><b class="num">•</b>[[molestar]] c. or. complet. με δάκνει ὅτι ... me molesta que ...</i> Numen.24.16, abs. ὁ μὲν δάκνει [[γάρ]], ὁ δ' ἱλαροὺς ἡμᾶς ποιεῖ Alex.280.4, ἀκούειν τῶν προσηνῶν καὶ μὴ δακνόντων μηδὲ βαρυνόντων escuchar cosas placenteras que no molestan ni son penosas</i> Plu.2.134a, [[proverb|prov.]], Ἀφροδίσιος [[ὅρκος]] οὐ δάκνει = de los falsos juramentos de [[amor]], Hsch.α 8771<br /><b class="num">•</b>rel. discursos, conversaciones, etc. [[impresionar]], [[conmover]] δριμὺς λόγος ... δάκνει ... μάλιστα Arist.<i>SE</i> 182<sup>b</sup>33, εἰ δάκνει τινὰς ὑμῶν τὰ ὑπ' ἐμοῦ λεγόμενα D.C.56.6.2, en v. pas. δηχθεὶς ὑπὸ τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ λόγων conmovido por los discursos filosóficos</i> Pl.<i>Smp</i>.218a, c. part. predic. ἀκούσας δὲ ταῦτα ... ἐδήχθη X.<i>Cyr</i>.1.4.13, τούτων εἰρημένων οἱ μὲν ἐδήχθησαν ... οἱ δὲ ὀλιγώρως εἶχον Hld.5.23.1.<br /><b class="num">2</b> en v. med.-pas. [[sentir un mordisco]], [[sentir una punzada]] c. suj. de pers. expresando la corrosión interna que supone una gran duda y c. ac. rel. δάκνομαι ψυχήν, καὶ [[δίχα]] θυμὸν ἔχω siento un mordisco en el corazón y estoy indeciso</i> Thgn.910, o un cúmulo de desgracias, irón. ὅσα δὴ δέδηγμαι τὴν [[ἐμαυτοῦ]] καρδίαν ¡cuántos mordiscos he sentido en mi propio corazón!</i> Ar.<i>Ach</i>.1, o la falta de recursos δακνόμενος ὑπὸ τῆς δαπάνης καὶ τῆς φάτνης καὶ τῶν χρεῶν mordido por el dispendio, el pesebre y las deudas</i> Ar.<i>Nu</i>.12, esp. del amor τῆς γὰρ ἐχθίστης θεῶν ... δηχθεῖσα κέντροις παιδὸς ἠράσθη σέθεν mordida por el aguijón de la diosa más [[aborrecible]] se enamoró de tu hijo</i> E.<i>Hipp</i>.1303, Πάμφιλον οὐκ ἐν ἔρωτι δεδαγμένον Call.l.c., cf. Plu.2.619a, Hld.2.8.2, ζηλοτυπίᾳ δηχθείς Hld.10.30.7, part. neutr. subst. τὸ δεδηγμένον τῆς ψυχῆς la mordedura e.d. la herida del corazón</i> Hld.7.28.1<br /><b class="num">•</b>[[molestarse]], [[disgustarse]] c. giro prep. δηχθεὶς πρὸς ἁξήκουσεν molesto por lo que había oído</i> S.<i>Ph</i>.378, cf. I.<i>BI</i> 1.208, δακνόμενος δὴ ὁ Κῦρος ἐπὶ τούτοις X.<i>Cyr</i>.4.3.3<br /><b class="num">•</b>[[estar intranquilo]], [[estar preocupado]] δακνόμεθα ἕως ἂν ἐπιγνῶμεν πῶς τὸν πόδα ἔχεις <i>PBremen</i> p.130.12 (II d.C.), [[ἕκαστος]] δάκνεται τῷ οἰκείῳ κακῷ Sch.Pi.<i>N</i>.1.82<br /><b class="num">•</b>gener., del dolor moral [[sufrir]] abs. οὐ μετρίως ἐδήχθη Plu.<i>Alex</i>.58, cf. <i>Caes</i>.54.<br /><b class="num">3</b> [[fastidiar]], [[importunar]] c. suj. y obj. de pers. «παῦσαι ὑλακτῶν με» ... «[[νὴ Δία]]» εἶπεν «ἢν καὶ σὺ παύσῃ δάκνων με» diálogo entre un recaudador de impuestos y un cínico, Philostr.<i>VS</i> 511, δάκνειν [[ἀλλήλους]] importunarse los unos a los otros</i> Arr.<i>Epict</i>.2.22.28, <i>Ep.Gal</i>.5.15<br /><b class="num">•</b>en v. med. [[reconcomerse]] ὅταν γὰρ ὁ ὑβρίσας ἴδῃ μὴ καθικνουμένην αὐτοῦ τὴν πληγὴν τῆς ... ψυχῆς, αὐτὸς δάκνεται Chrys.M.49.46.<br /><b class="num">• Etimología:</b> De *<i>dn̥k</i>-, cf. ai. <i>dáśati</i> ‘[[morder]]’, perf. <i>dadaṃśa</i> < *<i>dedonk</i>-; toc. B <i>tsāknaṃ</i> ‘[[morder]]’; las formas como fut. δήξομαι, perf. δέδηγμαι serían innovadas por anal. c. [[λήψομαι]]: [[λαβεῖν]], etc. | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0519.png Seite 519]] [[beißen]], fut. δήξομαι, aor. ἔδακον, perf. δέδηχα, z. B. Babr. 77, 1; δέδακε Strat. 14 (XII, 15); δέδηγμαι. – Homer dreimal, im aorist. 2. activ.: Iliad. 18, 585 von Hunden, οἱ δ' ἥτοι δακέειν μὲν ἀπετρωπῶντο λεόντων; Iliad. 17, 572, von einer [[μυῖα]], ἥ τε καὶ ἐργομένη [[μάλα]] περ χροὸς ἀνδρομέοιο ἰσχανάᾳ δακέειν, λαρόν τέ οἱ αἷμ' ἀνθρώπου, = stechen; Iliad. 5, 493, übertr., ἃς φάτο [[Σαρπηδών]], δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι. μῦθος. Mit Unrecht hat man Gewicht darauf gelegt, daß alle drei Stellen der Ilias angehören, keine der Odyssee; Odyss. 8, 185 θυμοδακὴς γὰρ μῦθος, ἐπώτρυνας δέ με εἰπών; also reiner Zufall, daß [[δάκνω]] selber in der Odyssee nicht erscheint. – Folgende; Tragg. u. in Prosa; [[στόμιον]], in den Zügel beißen, Aesch. Prom. 1008; Plat Gorg. 516 a u. öfter; vom Rauche ἔδακε τὰ βλέφαρα Ar. Pl. 822; vgl. Lys. 298; oft übertr., [[ἄλγος]] δάκνει Soph. Phil. 1342; [[ὄνειδος]] Tr. 253; von der Liebe, Eur. Hipp. 696, reizen, wie Plat. Rep. V, 474 d; πληγεὶς καὶ δηχθεὶς ὑπὸ τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ λόγων Conv. 218 a; [[δάκνω]] ἐμαυτόν Ar. Ran. 43; δάκνειν τὴν καρδίαν Vesp. 374, seinen Grimm verbeißen; vgl. Nubb. 1358; οὐ δάκνει σε τοῦτο, das kümmert dich nicht, Vesp. 253. Im pass. gereizt, erbittert sein, von | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0519.png Seite 519]] [[beißen]], fut. δήξομαι, aor. ἔδακον, perf. δέδηχα, z. B. Babr. 77, 1; δέδακε Strat. 14 (XII, 15); δέδηγμαι. – Homer dreimal, im aorist. 2. activ.: Iliad. 18, 585 von Hunden, οἱ δ' ἥτοι δακέειν μὲν ἀπετρωπῶντο λεόντων; Iliad. 17, 572, von einer [[μυῖα]], ἥ τε καὶ ἐργομένη [[μάλα]] περ χροὸς ἀνδρομέοιο ἰσχανάᾳ δακέειν, λαρόν τέ οἱ αἷμ' ἀνθρώπου, = stechen; Iliad. 5, 493, übertr., ἃς φάτο [[Σαρπηδών]], δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι. μῦθος. Mit Unrecht hat man Gewicht darauf gelegt, daß alle drei Stellen der Ilias angehören, keine der Odyssee; Odyss. 8, 185 θυμοδακὴς γὰρ μῦθος, ἐπώτρυνας δέ με εἰπών; also reiner Zufall, daß [[δάκνω]] selber in der Odyssee nicht erscheint. – Folgende; Tragg. u. in Prosa; [[στόμιον]], in den Zügel beißen, Aesch. Prom. 1008; Plat Gorg. 516 a u. öfter; vom Rauche ἔδακε τὰ βλέφαρα Ar. Pl. 822; vgl. Lys. 298; oft übertr., [[ἄλγος]] δάκνει Soph. Phil. 1342; [[ὄνειδος]] Tr. 253; von der Liebe, Eur. Hipp. 696, reizen, wie Plat. Rep. V, 474 d; πληγεὶς καὶ δηχθεὶς ὑπὸ τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ λόγων Conv. 218 a; [[δάκνω]] ἐμαυτόν Ar. Ran. 43; δάκνειν τὴν καρδίαν Vesp. 374, seinen Grimm verbeißen; vgl. Nubb. 1358; οὐ δάκνει σε τοῦτο, das kümmert dich nicht, Vesp. 253. Im pass. gereizt, erbittert sein, von Ärger u. Gram, δέδηγμαι τὴν καρδίαν Ar. Ach. 1; δάκνεσθαι ὑπὸ τῆς δαπάνης Nubb. 12; ἐπί τινι Xen. Cyr. 4, 3, 3; Plut. Alc. 9; ἀκούσας ταῦτα ἐδήχθη Xen. Cyr. 1, 4, 13; vom Weine gesagt im <span class="ggns">Gegensatz</span> von ἱλαροὺς ποιεῖν Alex. Ath. II, 36 f; ὁ λιμὸς τοῦτον δακών Men. ib. XII, 552 e. | ||
}} | }} | ||
{{bailly | {{bailly | ||
Line 41: | Line 41: | ||
}} | }} | ||
{{elnl | {{elnl | ||
|elnltext=δάκνω, ep. inf. δακέειν; them. aor. ἔδακον; aor. pass. ἐδήχθην; perf. act. δέδηχα; perf. med.-pass. δέδηγμαι, Dor. ptc. δεδαγμένος; fut. med. δήξομαι, bijten:; δ. στόμιον op het bit bijten Aeschl. PV 1009; ἴσχε δακὼν στόμα σόν bijt op uw lippen en houdt u in Soph. Tr. 976; uitbr.:; ἰσχανάᾳ δακέειν (de vlieg) wil steeds steken Il. 17.572; ὁ καπνός... ἔδακνε... τὰ βλέφαρά μου de rook brandde in mijn ogen Aristoph. Pl. 822; overdr.:; δάκε δὲ φρένας... μῦθος de opmerking stak hem ( lett. beet in zijn hart) Il. 5.493; ἐμέ... ἔδακε λύπη het heeft mij pijn gedaan (verdriet heeft mij gebeten) Hdt. 7.16α.2; πάντες οἱ ἐν ὥρᾳ τὸν φιλόπαιδα... δάκνουσι alle leuke jongens prikkelen wie van jongens houdt Plat. Resp. 474d; vaak med.-pass.: ὅσα δὴ δέδηγμαι τὴν ἐμαυτοῦ καρδίαν wat heb ik veel hartepijn! Aristoph. Ach. 1. | |elnltext=δάκνω, ep. inf. δακέειν; them. aor. ἔδακον; aor. pass. ἐδήχθην; perf. act. δέδηχα; perf. med.-pass. δέδηγμαι, Dor. ptc. δεδαγμένος; fut. med. δήξομαι, bijten:; δ. στόμιον op het bit bijten Aeschl. PV 1009; ἴσχε δακὼν στόμα σόν bijt op uw lippen en houdt u in Soph. Tr. 976; uitbr.:; ἰσχανάᾳ δακέειν (de vlieg) wil steeds steken Il. 17.572; ὁ καπνός... ἔδακνε... τὰ βλέφαρά μου de rook brandde in mijn ogen Aristoph. Pl. 822; overdr.:; δάκε δὲ φρένας... μῦθος de opmerking stak hem (lett. beet in zijn hart) Il. 5.493; ἐμέ... ἔδακε λύπη het heeft mij pijn gedaan (verdriet heeft mij gebeten) Hdt. 7.16α.2; πάντες οἱ ἐν ὥρᾳ τὸν φιλόπαιδα... δάκνουσι alle leuke jongens prikkelen wie van jongens houdt Plat. Resp. 474d; vaak med.-pass.: ὅσα δὴ δέδηγμαι τὴν ἐμαυτοῦ καρδίαν wat heb ik veel hartepijn! Aristoph. Ach. 1. | ||
}} | }} | ||
{{etym | {{etym |
Latest revision as of 12:12, 13 October 2024
English (LSJ)
Hippon.49.6 (cj.), A.Th.399, etc.: fut. δήξομαι Hp.Nat.Mul.16, Mul.1.18 (v.l. δάξεται): pf. δέδηχα Babr. 77: aor. 1 ἔδηξα late, Luc.Asin.9: aor. 2 (the only tense in Hom.) ἔδᾰκον Batr.181, Tyrt.10.32, etc., Ep. δάκε Il.5.493, redupl. δέδακε AP12.15 (Strat.): Ep. inf. δακέειν Il.17.572: —Pass., δάκνομαι Thgn.910: fut. δηχθήσομαι E. Alc. 1100: aor. ἐδήχθην S.Tr.254, Ar. Ach.18, etc.; later ἐδάκην Aret.SD2.2: pf. δέδηγμαι Ar.Ach. 1, etc.; Dor. δεδαγμένος Pi.P.8.87, Call.Epigr.50 codd.:—bite, of dogs, δακέειν μὲν ἀπετρωπῶντο λεόντων Il.18.585; of a gnat, ἰσχανάᾳ δακέειν 17.572; στόμιον δάκνω = champ the bit, A.Pr.1009; χεῖλος ὀδοῦσι δακών, as a mark of stern determination, Tyrt.l.c.: abs., δακὼν ἀνάσχου Men. Sam.141; δάκνω στόμα = bite one's tongue, so as to refrain from speaking, πρὸ τῶν τοιούτων χρὴ λόγων δάκνειν στόμα = one should bite one’s lips before uttering words like those A.Fr.397, cf. S.Tr.976; δάκνω ἑαυτόν to bite one's lips for fear of laughing, Ar.Ra.43; so (by a joke παρὰ προσδοκίαν) δ. θυμόν Id.Nu.1369; δάκνω χόλον A.R.3.1170.
II metaph. of pungent smoke and dust, sting, Ar.Ach.18, Lys.298, Pl. 822; τὰ ὄμματα δάκνουσι, of dry winds, Hp.Aph.3.17.
III of the mind, bite, sting, δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι μῦθος Il.5.493, cf. Hes.Th.567; ἔδακε λύπη Hdt.7.16.a'; συμφορὰ δ. A.Pers.846; λόφοι δὲ κώδωντ' οὐ δάκνουσ' ἄνευ δορός have no sting, Id.Th.399; σαίνουσα δάκνεις S.Fr. 885; τὸ δάκνον τῆς συμβουλῆς Jul.Or.7.207d; of love, πάντες οἱ ἐν ὥρᾳ τὸν φιλόπαιδα δάκνουσι Pl.R. 474d:—freq. in Pass., δηχθεῖσα κέντροις… ἠράσθη E.Hipp.1303; ἔρωτι δεδαγμένος Call. l.c.; of vexation, δάκνομαι ψυχήν Thgn.910; συμφορᾷ δεδαγμένοι Pi.l.c.; δέδηγμαι καρδίαν Ar.Ach.1; ὑπὸ τῆς δαπάνης Id.Nu.12; πρός τι, ἐπί τινι, at a thing, S.Ph.378, X.Cyr.4.3.3; ὑπὸ τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ λόγων Pl.Smp. 218a: c.part., ἐδήχθη ἀκούσας X.Cyr.1.4.13. (Cf. Skt. dáśati 'bite', Goth. tahjan 'tear'.)
Spanish (DGE)
• Morfología: [fut. δήξομαι E.Ba.351, Hp.Mul.1.18; aor. rad. tem. ἔδακε Batr.181, ép. sin aum. δάκε Il.5.493, subj. δάκῃ Aret.SD 2.2.5, inf. δακέειν Il.17.572, part. δακών Tyrt.6.32, sigm. tard. ἔδηξε Apostol.11.82, imperat. δῆξον Luc.Asin.9, pas. ἐδήχθη S.Tr.254, part. δαχθείς Pi.Fr.123.10; act. perf. 3a sg. δέδαχε AP 12.15 (Strat.), part. δεδηχώς Babr.77.1, med.-pas. ind. δέδηγμαι Ar.Ach.1, dór. part. δεδαγμένος Pi.P.8.87, Call.Epigr.49.3 (cód.)]
I sent. fís.
1 morder de anim. οἱ δ' (κύνες) ... δακέειν ἀπετρωπῶντο λεόντων y los perros se guardaban de morder a los leones, Il.18.585, ὥσπερ κύων λυττῶσα τὠφθαλμὼ δάκνει Ar.Lys.298, cf. Satyr.Vit.Eur.39.8.25, ICr.1.16.6.4B (Lato II a.C.), Plu.2.48b, Hierocl.Facet.28, δακὼν δὲ στόμιον ὡς νεοζυγὴς πῶλος A.Pr.1009, cf. en v. pas., Artem.4.1
•de insectos y reptiles picar, morder (μυίη) ἐργομένη ... ἰσχανάᾳ δακέειν Il.17.572, cf. Hdt.2.95, Arist.HA 604b21, Arat.975, ἢν αὐτὸν ὄφις τὠντικνήμιον δάκῃ Hippon.39.6, cf. LXX De.8.15, D.P.Au.1.31, Plu.2.982d, τὸ ἑρπετὸν θηρίον, ἢν δάκῃ τινά Aret.l.c., prov. μῦς ἔδηξε Βρασίδαν ἐν ἰσχάσιν equiv. a ‘no hay enemigo pequeño’, Apostol.l.c.
•en v. pas. recibir un mordisco οἱ κατὰ τὸν μῦθον ὑπὸ τῆς διψάδος δηχθέντες Eun.VS 474, cf. Vett.Val.105.10, Plu.2.190b, 219c, D.C.51.14.3, 4
•de pájaros coger con el pico κόραξ δεδηχὼς στόματι τυρόν Babr.l.c.
•cóm., de una tabla áspera Γραφικοῦ πυγαῖα σανὶς δέδαχ' ἐν βαλανείῳ un banco en el baño pellizcó el culo de Gráfico, AP 12.15 (Strat.), del hambre, Men.Fr.305
•de pers. δάκη τὼ σίκυος Alc.401A (= δάκῃ τῶν σικύων Alc.Com.36), en una amenaza δήξομἄρ' ὑμᾶς ἐγώ Ar.Ach.325, κατὰ πλάτος διὰ βουβῶνος δῆξον Luc.Asin.9, Ἀλκιβιάδης ... ἔδακε τὴν χεῖρα τοῦ καταπαλαίοντος Plu.2.186d, cf. 234d
•c. obj. dir. χεῖλος, στόμα o similares morderse los labios como expresión de una determinación firme χεῖλος ὀδοῦσι δακών del soldado antes del combate, Tyrt.l.c., como expresión de contención πρὸ τῶν τοιούτων χρὴ λόγων δάκνειν στόμα = antes que pronunciar tales palabras, hay que morderse la lengua A.Fr.397, abs., para reprimir un impulso δακὼν δ' ἀνάσχου, καρτέρησον εὐγενῶς muérdete y contente, aguanta con dignidad Men.Sam.356, para reprimir la risa δ. γ' ἐμαυτόν Ar.Ra.43
•prov. metáf. σαίνεις δάκνουσα καὶ κύων λαίθαργος εἶ = mueves la cola mientras clavas los dientes y eres una perra de pérfido mordisco S.Fr.885
•medic., en v. pas. ser mordido ὑπὸ τοῦ πόνου Hp.Acut.(Sp.) 37, c. ac. rel. δάκνεται τὸν στόμαχον = siente mordiscos en la zona del cardias Hp.Mul.1.2.
2 picar, escocer rel. el humo o el polvo ἐμὲ δ' ἐξέπεμψεν ὁ καπνὸς ... ἔδακνε γὰρ τὰ βλέφαρά μου Ar.Pl.822, cf. Arist.Pr.959b5, rel. la ceniza abrasiva que se usaba para lavarse ἐδήχθην ὑπὸ κονίας τὰς ὀφρῦς sentí el escozor de la ceniza abrasiva en mis cejas Ar.Ach.18, rel. el gusto, neutr. subst. τὸ δάκνον el picante de una lengua aliñada con pimienta Vit.Aesop.G 52.
3 medic. irritar αἱ δὲ καθ' ἡμέρην καταστάσιες ... τὰ ὄμματα δάκνουσι Hp.Aph.3.17, ὅ τι μὴ δήξεται Hp.Mul.1.18, δάκνει τῆς γυναικὸς ᾗ ἂν ἐπιψαύσῃ irrita las partes de la mujer que toca cierto flujo, Hp.Mul.1.9, cf. Nat.Mul.24, Steph.in Hp.Progn.150.19, 272.1.
II fig., en sent. moral
1 morder el corazón, afligir, hacer sufrir c. suj. de abstr., obj. dir. que designe el alma o los sentimientos y dat. de pers. δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι μῦθος Il.5.493, cf. Batr.l.c., Hes.Op.451, D.C.38.20.1, c. ac. de pers. ἐμὲ ... οὐ τοσοῦτον ἔδακε λύπη Hdt.7.16α, δάκνει σε, Θησεῦ, μῦθος; E.Hipp.1313, c. suj. de pers. y dos ac. δάκεν δ' ἄρα ... θυμὸν Ζῆν' ὑψιβρεμέτην entonces afligió el ánimo de Zeus altitonante Hes.Th.567, c. suj. y ac. de pers., ref. al amor πάντες οἱ ἐν ὥρᾳ τὸν φιλόπαιδα καὶ ἐρωτικὸν ... δάκνουσι Pl.R.474d, c. doble sent. ἡ Μυῖα <δ'> ἔδακνεν αὐτὸν ἄχρι τῆς καρδίας Com.Adesp.459, abs. μάλιστα δ' ἥδε συμφορὰ δάκνει pero es esta desgracia la que hace sufrir A.Pers.846, τὰ σκληρὰ γάρ τοι, κἂν ὑπέρδικ' ᾖ, δάκνει las palabras duras, por muy justas que sean, hacen sufrir S.Ai.1119, c. subord. temp. οὐ γὰρ δάκνει σ', ὅταν δέῃ τίμιον πρίασθαι; ¿es que a ti no te duele, cuando hay que comprarlo caro? Ar.V.253, en v. pas. συμφορᾷ δεδαγμένοι Pi.P.8.87
•molestar c. or. complet. με δάκνει ὅτι ... me molesta que ... Numen.24.16, abs. ὁ μὲν δάκνει γάρ, ὁ δ' ἱλαροὺς ἡμᾶς ποιεῖ Alex.280.4, ἀκούειν τῶν προσηνῶν καὶ μὴ δακνόντων μηδὲ βαρυνόντων escuchar cosas placenteras que no molestan ni son penosas Plu.2.134a, prov., Ἀφροδίσιος ὅρκος οὐ δάκνει = de los falsos juramentos de amor, Hsch.α 8771
•rel. discursos, conversaciones, etc. impresionar, conmover δριμὺς λόγος ... δάκνει ... μάλιστα Arist.SE 182b33, εἰ δάκνει τινὰς ὑμῶν τὰ ὑπ' ἐμοῦ λεγόμενα D.C.56.6.2, en v. pas. δηχθεὶς ὑπὸ τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ λόγων conmovido por los discursos filosóficos Pl.Smp.218a, c. part. predic. ἀκούσας δὲ ταῦτα ... ἐδήχθη X.Cyr.1.4.13, τούτων εἰρημένων οἱ μὲν ἐδήχθησαν ... οἱ δὲ ὀλιγώρως εἶχον Hld.5.23.1.
2 en v. med.-pas. sentir un mordisco, sentir una punzada c. suj. de pers. expresando la corrosión interna que supone una gran duda y c. ac. rel. δάκνομαι ψυχήν, καὶ δίχα θυμὸν ἔχω siento un mordisco en el corazón y estoy indeciso Thgn.910, o un cúmulo de desgracias, irón. ὅσα δὴ δέδηγμαι τὴν ἐμαυτοῦ καρδίαν ¡cuántos mordiscos he sentido en mi propio corazón! Ar.Ach.1, o la falta de recursos δακνόμενος ὑπὸ τῆς δαπάνης καὶ τῆς φάτνης καὶ τῶν χρεῶν mordido por el dispendio, el pesebre y las deudas Ar.Nu.12, esp. del amor τῆς γὰρ ἐχθίστης θεῶν ... δηχθεῖσα κέντροις παιδὸς ἠράσθη σέθεν mordida por el aguijón de la diosa más aborrecible se enamoró de tu hijo E.Hipp.1303, Πάμφιλον οὐκ ἐν ἔρωτι δεδαγμένον Call.l.c., cf. Plu.2.619a, Hld.2.8.2, ζηλοτυπίᾳ δηχθείς Hld.10.30.7, part. neutr. subst. τὸ δεδηγμένον τῆς ψυχῆς la mordedura e.d. la herida del corazón Hld.7.28.1
•molestarse, disgustarse c. giro prep. δηχθεὶς πρὸς ἁξήκουσεν molesto por lo que había oído S.Ph.378, cf. I.BI 1.208, δακνόμενος δὴ ὁ Κῦρος ἐπὶ τούτοις X.Cyr.4.3.3
•estar intranquilo, estar preocupado δακνόμεθα ἕως ἂν ἐπιγνῶμεν πῶς τὸν πόδα ἔχεις PBremen p.130.12 (II d.C.), ἕκαστος δάκνεται τῷ οἰκείῳ κακῷ Sch.Pi.N.1.82
•gener., del dolor moral sufrir abs. οὐ μετρίως ἐδήχθη Plu.Alex.58, cf. Caes.54.
3 fastidiar, importunar c. suj. y obj. de pers. «παῦσαι ὑλακτῶν με» ... «νὴ Δία» εἶπεν «ἢν καὶ σὺ παύσῃ δάκνων με» diálogo entre un recaudador de impuestos y un cínico, Philostr.VS 511, δάκνειν ἀλλήλους importunarse los unos a los otros Arr.Epict.2.22.28, Ep.Gal.5.15
•en v. med. reconcomerse ὅταν γὰρ ὁ ὑβρίσας ἴδῃ μὴ καθικνουμένην αὐτοῦ τὴν πληγὴν τῆς ... ψυχῆς, αὐτὸς δάκνεται Chrys.M.49.46.
• Etimología: De *dn̥k-, cf. ai. dáśati ‘morder’, perf. dadaṃśa < *dedonk-; toc. B tsāknaṃ ‘morder’; las formas como fut. δήξομαι, perf. δέδηγμαι serían innovadas por anal. c. λήψομαι: λαβεῖν, etc.
German (Pape)
[Seite 519] beißen, fut. δήξομαι, aor. ἔδακον, perf. δέδηχα, z. B. Babr. 77, 1; δέδακε Strat. 14 (XII, 15); δέδηγμαι. – Homer dreimal, im aorist. 2. activ.: Iliad. 18, 585 von Hunden, οἱ δ' ἥτοι δακέειν μὲν ἀπετρωπῶντο λεόντων; Iliad. 17, 572, von einer μυῖα, ἥ τε καὶ ἐργομένη μάλα περ χροὸς ἀνδρομέοιο ἰσχανάᾳ δακέειν, λαρόν τέ οἱ αἷμ' ἀνθρώπου, = stechen; Iliad. 5, 493, übertr., ἃς φάτο Σαρπηδών, δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι. μῦθος. Mit Unrecht hat man Gewicht darauf gelegt, daß alle drei Stellen der Ilias angehören, keine der Odyssee; Odyss. 8, 185 θυμοδακὴς γὰρ μῦθος, ἐπώτρυνας δέ με εἰπών; also reiner Zufall, daß δάκνω selber in der Odyssee nicht erscheint. – Folgende; Tragg. u. in Prosa; στόμιον, in den Zügel beißen, Aesch. Prom. 1008; Plat Gorg. 516 a u. öfter; vom Rauche ἔδακε τὰ βλέφαρα Ar. Pl. 822; vgl. Lys. 298; oft übertr., ἄλγος δάκνει Soph. Phil. 1342; ὄνειδος Tr. 253; von der Liebe, Eur. Hipp. 696, reizen, wie Plat. Rep. V, 474 d; πληγεὶς καὶ δηχθεὶς ὑπὸ τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ λόγων Conv. 218 a; δάκνω ἐμαυτόν Ar. Ran. 43; δάκνειν τὴν καρδίαν Vesp. 374, seinen Grimm verbeißen; vgl. Nubb. 1358; οὐ δάκνει σε τοῦτο, das kümmert dich nicht, Vesp. 253. Im pass. gereizt, erbittert sein, von Ärger u. Gram, δέδηγμαι τὴν καρδίαν Ar. Ach. 1; δάκνεσθαι ὑπὸ τῆς δαπάνης Nubb. 12; ἐπί τινι Xen. Cyr. 4, 3, 3; Plut. Alc. 9; ἀκούσας ταῦτα ἐδήχθη Xen. Cyr. 1, 4, 13; vom Weine gesagt im Gegensatz von ἱλαροὺς ποιεῖν Alex. Ath. II, 36 f; ὁ λιμὸς τοῦτον δακών Men. ib. XII, 552 e.
French (Bailly abrégé)
f. δήξομαι, ao.2 ἔδακον, pf. δέδηχα;
Pass. f. δηχθήσομαι, ao. ἐδήχθην, pf. δέδηγμαι;
mordre ; p. anal. en parl. d'une piqûre de mouche, de l'odeur âcre de la fumée ; fig. en parl. d'une parole blessante, d'une injure, d'un chagrin, de l'amour, etc.
Étymologie: R. Δακ, mordre.
English (Autenrieth)
only aor. 2 δάκε, inf. δακέειν: bite, Il. 18.585; met., φρένας, ‘stung,’ Il. 5.493. (Il.)
English (Slater)
δάκνω, bite, sting met. πτώσσοντι, συμφορᾷ δεδαγμένοι (Bergk e Σ: δεδαϊγμένοι codd.: δεδαιγμένοι Hermann: sc. the defeated athletes) (P. 8.87) ἀλλἐγὼ τᾶς (sc. Ἀφροδίτας) ἕκατι κηρὸς ὣς δαχθεὶς ἕλᾳ ἱερᾶν μελισσᾶν τάκομαι fr. 123. 10.
English (Strong)
a prolonged form of a primary root; to bite, i.e. (figuratively) thwart: bite.
English (Thayer)
to bite;
a. properly, with the teeth.
b. metaphorically, to wound the soul, cut, lacerate, rend with reproaches: Homer, Iliad 5,493 μῦθος δακε φρενας, Menander quoted in Athen. 12,77, p. 552e., and times without number in other authors.
Greek Monolingual
δάκνω (AM)
1. δαγκώνω, πληγώνω με τα δόντια
2. κεντώ, ερεθίζω
3. (για τον νου, το πνεύμα ή την καρδιά) λυπώ, στενοχωρώ («δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι μύθος» — ο λόγος στενοχώρησε τον Έκτορα)
μσν.
διαπερνώ, διατρυπώ
αρχ.
1. σφίγγω απλώς ή κρατώ κάτι με τα δόντια
2. ενοχλώ, βλάπτω με έργα ή λόγια («νεκρός οὐ δάκνει»)
3. (για τον έρωτα) βασανίζω, τυραννώ
4. (για το κρασί) προκαλώ δυσθυμία
5. (για ασθένεια) καταλαμβάνω, κυριεύω
6. φρ. α) «δάκνω χεῖλος ὀδοῦσι» — προσπαθώ να πάρω σοβαρή απόφαση
β) «δάκνω στόμα» — δαγκώνω τη γλώσσα μου, σιωπώ
γ) «δάκνω ἐμαυτόν» — δαγκώνω τα χείλη μου, προσπαθώ να μη γελάσω
δ) «δάκνω τον δάκτυλον» — προσπαθώ να θυμηθώ
ε) «δάκνω χόλον» — συγκρατώ την οργή μου.
[ΕΤΥΜΟΛ. < dāk- / dak (< deə2k- / də2k-) πρβλ. αρχ. ινδ. daśati «δαγκώνει»). Αν θεωρηθεί πρωταρχική η ρίζα dnk-, συνεσταλμένη βαθμίδα της IE denk- «δαγκώνω, τσιμπώ» (πρβλ. αρχ. άνω γερμ. zangar «οξύς, κοφτερός, δηκτικός», αρχ. νορβ. tong «τανάλια, ψαλίδα», αλβ. dane «τανάλια, ψαλίδα»), τότε πιθ. η ρίζα dăk- να αποτελεί νεωτερισμό της Ελληνικής.
ΠΑΡ. δακνίς
αρχ.
δακνάς, δακνηρός
μσν.
δακνότης.
ΣΥΝΘ. (Α' συνθετικό) αρχ.-μσν. δακνώδης
μσν.
δακνοκάρδιος
νεοελλ.
δακνομανία, δακνομοιομανία. (Β' συνθετικό) αρχ. αμφιδάκνω, αναδάκνω, αντιδάκνω, αποδάκνω, διαδάκνω, ενδάκνω, επιδάκνω, καταδάκνω, συνδάκνω, υπερδάκνω, υποδάκνω].
Greek Monotonic
δάκνω: (√ΔΑΚ), μέλ. δήξομαι, παρακ. δέδηχα, αόρ. βʹ ἔδᾰκον, Επικ. δάκε, αναδιπλ. δέδακε, Επικ. απαρ. δακέειν — Παθ. μέλ. δηχθήσομαι, αόρ. αʹ ἐδήχθην, παρακ. δέδηγμαι·
I. δαγκώνω, λέγεται για σκύλους, σε Ομήρ. Ιλ.· στόμιον δ., κρατώ με τα δόντια το χαλινάρι, σε Αισχύλ.· χεῖλος ὀδοῦσι δακών, ως ένδειξη αποφασιστικότητας, σοβαρής απόφασης, σε Τυρτ.· δ. ἑαυτόν, δαγκώνω τα χείλια μου από το φόβο να μη γελάσω, σε Αριστοφ.
II. μεταφ., λέγεται για τον ενοχλητικό, ερεθιστικό καπνό και τη σκόνη, τσούζω ή ερεθίζω τα μάτια, σε Αριστοφ.
III. χρησιμ. για το μυαλό, τη νόηση, κεντρίζω ή ερεθίζω, δάκε φρένας μῦθος, σε Ομήρ. Ιλ.· ἔδακε ἡ λύπη, σε Ηρόδ.· ομοίως, στους Τραγ. — Παθ., λέγεται για την αγάπη, δηχθεῖσα, σε Ευρ.· καρδίαν δέδηγμαι, τσιμπήθηκα, προσβλήθηκα στην καρδιά, σε Αριστοφ.
Russian (Dvoretsky)
δάκνω: (fut. δήξομαι, aor. 2 ἔδᾰκον - 3 л. sing. эп. δάκε, Anth. δέδακε, pf. δέδηχα; pass.: fut. δηχθήσομαι, aor. ἐδήχθην, pf. δέδηγμαι)
1 кусать Hom., Plat., Arst., Plut.: δακεῖν στόμα ἑαυτοῦ Soph. или δακεῖν ἑαυτόν Arph. закусить губы, т. е. заставить себя молчать;
2 грызть (στόμιον ὡς νεοζυγὴς πῶλος Aesch.);
3 колоть, жалить (μυῖα ἰσχανάᾳ δακέειν Hom.; δηχθῆναι ὑπὸ φαλαγγίων Arst.);
4 быть едким, разъедать (ὁ καπνὸς τὠφθαλμὼ δάκνει Arph.; τὸ κρόμμυον δάκνει τοὺς ὀφθαλμούς Arst.; φαρμάκῳ τῷ δάκνοντι χρῆσθαι Plut.);
5 больно уязвлять, мучить, терзать, тревожить (φρένας τινί Hom.; τινά Arph., Arst.): ἔδακέ (με) λύπη Her. я был огорчен; οὔ με τἄλγος τῶν παρελθόντων δάκνει Soph. меня тревожат не воспоминания о прошлом; ἀκούσας ταῦτα ἐδήχθη Xen. услышав это, он пришел в негодование; δάκνεσθαι ὑπό τινος Arph. и ἐπί τινι Xen., Plut. быть раздраженным или огорченным чем-л., но ἐπὶ γυναιξὶ δάκνεσθαι Plut. быть без ума от женщин; δέδηγμαι τὴν καρδίαν Arph. я в отчаянии, но ποιεῖν (τινα) δακεῖν τὴν καρδίαν погов. Arph. показать кому-л., где раки зимуют (точнее сделать так, чтобы у кого-л. заскребло на сердце).
Dutch (Woordenboekgrieks.nl)
δάκνω, ep. inf. δακέειν; them. aor. ἔδακον; aor. pass. ἐδήχθην; perf. act. δέδηχα; perf. med.-pass. δέδηγμαι, Dor. ptc. δεδαγμένος; fut. med. δήξομαι, bijten:; δ. στόμιον op het bit bijten Aeschl. PV 1009; ἴσχε δακὼν στόμα σόν bijt op uw lippen en houdt u in Soph. Tr. 976; uitbr.:; ἰσχανάᾳ δακέειν (de vlieg) wil steeds steken Il. 17.572; ὁ καπνός... ἔδακνε... τὰ βλέφαρά μου de rook brandde in mijn ogen Aristoph. Pl. 822; overdr.:; δάκε δὲ φρένας... μῦθος de opmerking stak hem (lett. beet in zijn hart) Il. 5.493; ἐμέ... ἔδακε λύπη het heeft mij pijn gedaan (verdriet heeft mij gebeten) Hdt. 7.16α.2; πάντες οἱ ἐν ὥρᾳ τὸν φιλόπαιδα... δάκνουσι alle leuke jongens prikkelen wie van jongens houdt Plat. Resp. 474d; vaak med.-pass.: ὅσα δὴ δέδηγμαι τὴν ἐμαυτοῦ καρδίαν wat heb ik veel hartepijn! Aristoph. Ach. 1.
Frisk Etymological English
Grammatical information: v.
Meaning: bite, also sting (of insects), wound (Il.)
Other forms: Aor. δακεῖν (Il.), δῆξαι (Luc.); fut. δάξομαι (Hp.), δήξομαι (E.); perf. δέδηγμαι (Ar.), δεδαγμένος (Pi.), δέδηχα (Babr.), δέδακα (AP); aor. pass. δηχθῆναι (S.), δακῆναι (Aret.); vb. adj. ἄ-δηκτος (Hes., Hp.)
Compounds: Compp. ἀμφι-, ἀνα-, ἀντι- etc. θυμοδακής (Od.).
Derivatives: δάκος n. bite, stitch, often biting animal (Pi.) = δακετόν (Ar., cf. ἑρπετόν), δαγμός bite, stitch (Ruf.), δάγμα id. (Nic.), δάκια τὰ ἄγρια ὀρνιθάρια H.; - δάξ = ὀδάξ (Opp.) with δαξ-ασμός (Ti. Lokr.; after μαρασμός etc., s. Chantr. Form. 141f.). δῆγμα bite, stitch (A.), δηγμός id. (Hp.), δῆξις id. (Hp.); δήκτης biter, biting (E.) with δηκτήριος id. (E.) and δηκτικός (Arist.); δήξ, δηκός worm in wood (Tz.) after σφήξ. δακνώδης biting, stinging (Hp.), δακνηρός id. (Phld. cf. ὀδυνηρός), δακνίς ὀρνέου εἶδος H., δακνᾶς biter (Phryn.). - Express. δακνάζω (A.), δαγκάνω (Hdn.).
Origin: IE [Indo-European] [201] *denḱ- bite
Etymology: The aorist δακεῖν agrees with Skt. present dáśati bites; perf. dadáṃśa (= Gr. *δέδογκα) and nouns like dáṃśa- bite show a root denḱ-. So δηκ- in δήξομαι etc.is a secondary grade to δακεῖν after λήψομαι: λαβεῖν. - Germanic has nouns, like OHG zangar biting, sharp, ONo. tǫng tongs; here also Alb. danë tongs?
Middle Liddell
[Root !δακ]
I. to bite, of dogs, Il.; στόμιον δ. to champ the bit, Aesch.; χεῖλος ὀδοῦσι δακών, as a mark of determination, Tyrtae.; δ. ἑαυτόν to bite one's lips for fear of laughing, Ar.
II. metaph. of pungent smoke and dust, to sting or prick the eyes, Ar.
III. of the mind, to bite or sting, δάκε φρένας μῦθος Il.; ἔδακε ἡ λύπη Hdt.; so in Trag.: —Pass., of love, δηχθεῖσα Eur.; καρδίαν δέδηγμαι I was stung, vexed at heart, Ar.
Frisk Etymology German
δάκνω: (ion. att.),
{dáknō}
Forms: Aor. δακεῖν (seit Il.), δῆξαι (Luk.); Fut. δάξομαι (Hp.), δήξομαι (E.); Perf. δέδηγμαι (Ar.), δεδαγμένος (Pi.), δέδηχα (Babr.), δέδακα (AP); Aor. Pass. δηχθῆναι (S.), δακῆναι (Aret.); Verbaladj. ἄδηκτος (Hes., Hp. usw.)
Grammar: v.
Meaning: beißen, auch stechen (von Insekten), verletzen,
Composita: Kompp. ἀμφιδάκνω, ἀναδάκνω, ἀντιδάκνω, ἀποδάκνω, διαδάκνω, ἐνδάκνω, ἐπιδάκνω, καταδάκνω, συνδάκνω, ὑπερδάκνω, ὑποδάκνω.
Derivative: Mehrere Ableitungen. 1. Von δακ- in δακεῖν usw.: δάκος n. Biß, Stich, oft konkret beißendes Tier (Pi., A., E. usw.) = δακετόν (Ar., Thphr. usw., vgl. ἑρπετόν u. a.), δαγμός Biß, Stich (Ruf.), δάγμα ib. (Nik.), δάκια· τὰ ἄγρια ὀρνιθάρια H.; — δάξ = ὀδάξ (Opp.) mit δαξασμός = ὀδαγμός (Ti. Lokr.; nach μαρασμός usw., vgl. Chantraine Formation 141f.). 2. Von δηκ- in δήξομαι usw.: δῆγμα Biß, Stich (A., S., X. usw.), δηγμός ib. (Hp., Thphr. usw.), δῆξις ib. (Hp., Arist. usw.); δήκτης Beißer, beißend (E. Fr. 555, Plu., AP) mit δηκτήριος ib. (E.) und δηκτικός (Arist. usw.); δήξ, δηκός Holzwurm (Tz.) nach σφήξ usw. 3. Vom Präsens: δακνώδης beißend, stechend (Hp., Gal.), δακνηρός ib. (Phld. u. a. nach ὀδυνηρός usw.), δακνίς· ὀρνέου εἶδος H., δακνᾶς Beißer (Phryn.). — Expressive Erweiterungen: δακνάζω (A. Pers. 171, AP), δαγκάνω (Hdn. usw.).
Etymology: Der Aorist δακεῖν ist mit dem aind. Präsens dáśati er beißt formal identisch; das Perf. dadáṃśa (= gr. *δέδογκα) ebenso wie viele Nomina, z. B. dáṃśa- Biß, Bremse erweisen, daß α als Schwundstufe einer Nasalwurzel denḱ- fungiert. Mithin ist δηκ- in δήξομαι usw. als sekundäre Hochstufe zu δακεῖν nach Muster von λήψομαι: λαβεῖν anzusehen. — Auch das Germanische hat mehrere Nomina bewahrt, z. B. ahd. zangar beißend, scharf, zanga, anord. tǫng Zange; hierher noch alb. danë Zange aus *donḱ-nā (vgl. Mann Lang. 28, 40).
Page 1,343-344
Chinese
原文音譯:d£knw 打克挪
詞類次數:動詞(1)
原文字根:咬
字義溯源:咬^。保羅隱喻的用這字勸勉加拉太信徒要謹慎,不要相‘咬’相吞,免得彼此消滅( 加5:15)
出現次數:總共(1);加(1)
譯字彙編:
1) 咬(1) 加5:15
Mantoulidis Etymological
(=δαγκάνω). Ἀπό ρίζα δακ + πρόσφυμα ν → δάκ-ν-ω καί μέ μετάπτωση δηκ.
Παράγωγα: τό δάκος (=ζῶο βλαβερό, δάγκαμα), τό δακετόν (τό ἴδιο μέ τό προηγούμενο), δακέθυμος (πού ἐνοχλεῖ τήν καρδιά), δακνηρός, δακνιστήρ, δακνώδης, ὠμοδάκης (=πού δαγκάνει ἄγρια), τό δῆγμα (=δάγκαμα, κεντρί), δηγμός, δήκτης, δηκτικός, ἡ δῆξις (δάγκαμα), δηξίθυμος, δηκτήριος, ὀφιόδηκτος, ὀδάξ (=με τά δόντια), ὀδάζω (=νοιώθω ενόχληση).
Léxico de magia
morder ref. a una serpiente ἀντὶ δὲ τοῦ συριγμοῦ δράκοντα δάκνοντα τὴν οὐράν en lugar del silbido, (dibuja) una serpiente que se muerda la cola P XIII 49 P XIII 419