sollicitus

Latin > English

sollicitus sollicita, sollicitum ADJ :: concerned, worried; upset, troubled, disturbed, anxious, apprehensive

Latin > English (Lewis & Short)

sollĭcĭtus: (sōlĭcĭtus), a, um, adj. sollus-cieo; cf. sollicito,
I thoroughly moved, agitated, disturbed.
I Of physical motion (poet. and rare).
   1    As attrib. of motus, restless, unceasing: quae sollicito motu carerent, referring to the elements in constant motion, as air, water, etc., Lucr. 1, 343: sic igitur penitus qui in ferro'st abditus aër Sollicito motu semper jactatur, i. e. an unceasing air-current within the iron, to explain its attraction by the magnet, id. 6, 1038.—
   2    Of the sea agitated by storms: ut mare sollicitum stridet, Verg. G. 4, 262. —
   3    Pregn., with the idea of distress (v. II. B.): utile sollicitae sidus utrumque rati, to a ship in distress, Ov. F. 5, 720: sollicitae porro plenaeque sonoribus aures, agitated, vibrating (by disease), Lucr. 6, 1185: corpus, Sen. Herc. Fur. 1299.—
   4    Sollicitum habere (cf. II. A. and B. infra), = sollicitare: omnes sollicitos habui, kept them busy, on the move, Ter. Heaut. 3, 1, 52 Donat. ad loc.
II Of mental affections, full of anxiety, excitement, distracted by cares, engaged, troubled, disturbed (opp. quietus).
   A Of cares of business; esp. sollicitum habere, to keep busy, engaged (Plaut. and Ter.): (clientes) qui neque leges colunt, neque, etc., sollicitos patronos habent, Plaut. Men. 4, 2, 12 Brix ad loc.; 4, 2, 21: quorum negotiis nos absentum sollicitae noctes et dies sumus semper, id. Stich. 1, 1, 6: hem, tot mea Solius solliciti sunt curā, of servants busy in attending their master, Ter. Heaut. 1, 1, 77: numquid vis? Py. Ne magis sim pulcer quam sum: ita me mea forma habet sollicitum, Plaut. Mil. 4, 2, 95; cf.: Hispaniae armis sollicitae, Sall. H. 1, 48 Dietsch. —
   B Of restlessness from fear, suspense, etc., full of anxiety, agitated, alarmed, solicitous, anxious (opp. securus; freq. and class.): sollicitum habere, to fill with apprehension and fear, keep in anxiety; constr.,
   1    Absol.: in quibus si non erunt insidiae ... animus tamen erit sollicitus, Cic. Phil. 12, 11, 36: diutius videtur velle eos habere sollicitos a quibus se putat diuturnioribus esse molestiis conflictatum, id. Fam. 6, 13, 3: quae maxime angere atque sollicitam habere vestram aetatem videtur, id. Sen. 19, 66: sollicitum te habebat cogitatio periculi mei, id. Fam. 7, 3, 1; so id. Att. 2, 18, 1; id. Sest. 11, 25: initia rerum quae ... sollicitam Italiam habebant, Caes. B. C. 3, 22: cum satis per se ipsum Samnitium bellum et, ... sollicitos haberet patres, Liv. 8, 29, 1: solliciti et incerti rerum suarum Megaram referre signa jubent, id. 24, 23, 5: sollicitae ac suspensae civitati, id. 27, 50 med.: quid illis nos sollicitis ac pendentibus animi renuntiare jubetis, id. 7, 30, 22: sollicitae mentes, Ov. F 3, 362: pectus, id. M. 2, 125: mens, Curt. 4, 13, 2: animi, Hor. Ep. 1, 5, 18: ego percussorem meum securum ambulare patiar, me sollicito? Sen. Clem. 1, 9, 4: sollicitus est et incertus sui quem spes aliqua proritat, id. Ep. 23, 2: ut sollicitus sim cum Saturnus et Mars ex contrario stabunt, alarmed, id. ib. 88, 14: fertur sollicitas tenuisse deas, kept them in anxious suspense, Stat. Achill. 2, 338: nunc sollicitam timor anxius angit, Verg. A. 9, 89.—And opposed to securus and securitas: quid est turpius quam in ipso limine securitatis esse sollicitum? Sen. Ep. 22, 5: securo nihil est te pejus, eodem Sollicito nihil est te melius, Mart. 4, 83, 1; so id. 5, 31, 8; Sen. Ep. 124, 19; Quint. 11, 3, 151; Tac. H. 4, 58.—
   2    With abl.: sollicitam mihi civitatem suspitione, suspensam metu ... tradidistis, Cic. Agr. 1, 8, 23: Sophocles, ancipiti sententiarum eventu diu sollicitus, Val. Max. 9, 12, 5 ext. —
   3    With de: sollicitus eram de rebus urbanis, Cic. Fam. 2, 12, 1: de tuā valetudine, id. ib. 16, 7, 1: sollicita civitas de Etruriae defectione fuit, Liv. 27, 21 med.: sollicitum te esse scribis de judicii eventu, Sen. Ep. 24, 1: desii jam de te esse sollicitus, id. ib. 82, 1.—
   4    With pro: ne necesse sit unum sollicitum esse pro pluribus, Cic. Lael. 13, 45.—
   5    With propter: sollicitus propter iniquitatem locorum, Liv. 38, 40, 9; 44, 3, 5 infra.—
   6    With adverb. acc. vicem, for the fate of: sollicito consuli et propter itineris difficultatem et eorum vicem, ... nuntius occurrit, Liv. 44, 3, 5: ut meam quoque, non solum reipublicae vicem videretur sollicitus, id. 28, 43, 9: clamor undique ab sollicitis vicem imperatoris militibus sublatus, id. 28, 19, 17.—
   7    With gen.: non sollicitus futuri, pendet (filius tuus mortuus), Sen. Cons. Marc. 19, 6.—
   8    With dat. (late Lat.): ne solliciti sitis animae vestrae, neque corpori vestro, Vulg. Matt. 6, 25.—
   9    With ex: ex hoc misera sollicita'st, diem Quia olim in hunc, etc., Ter. And. 1, 5, 33: haec turba sollicita ex temerariā regis fiduciā, Curt. 3, 1, 17.—
   10    With ne, like verbs of fearing: (mater) sollicita est ne eundem conspiciat, etc., Cic. Mur. 41, 88: legati Romanorum circuire urbes, solliciti ne Aetoli partis alicujus animos ad Antiochum avertissent, apprehensive, Liv. 35, 31, 1: sollicitis populis ne suas operiant terras, Plin. 11, 29, 35, § 104: sollicitus Solon, ne tacendo parum reipublicae consuleret, Just. 2, 7, 9; Front. Strat. 1, 1, 6.—
   11    With interrog.-clause: solliciti erant quo evasura esset res, Liv. 30, 21 init.: quam sim sollicitus, quidnam futurum sit, Cic. Att. 8, 6, 3.—
   C In gen., troubled, disturbed, afflicted, grieved; constr. absol., with abl. alone, or with de: sollicitus mihi nescio quā re videtur, Plaut. Merc. 2, 3, 30: neque est consentaneum ullam honestam rem, ne sollicitus sis ... deponere, lest you be troubled by cares, Cic. Lael. 13, 47: vehementer te esse sollicitum et praecipuo quodam dolore angi, id. Fam. 4, 3, 1: vehementer populum sollicitum fuisse de P. Sullae morte, id. ib. 9, 10, 3: num eum postea censes anxio animo aut sollicito fuisse, afflicted by remorse, id. Fin. 2, 17, 55: hoc genus omne Maestum ac sollicitum est cantoris morte Tigelli, Hor. S. 1, 2, 3.—
   D Excited, passionate (rare): qui, ut sint pudici, solliciti tamen et anxii sunt, Cic. Tusc. 4, 33, 70: atqui sollicitae nuntius hospitae, Suspirare Chloen .. Dicens, etc., Hor. C. 3, 7, 9; so, = avidus, with gen. or de (poet. and post-class.): hominem cuppedinis sollicitum, Lucr. 5, 46: de regno sollicitus ( = avidus regni potiundi), Just. 1, 10, 6.—
   E Very careful for, concerned in, punctilious, particular about (post-Aug.; freq.); constr. absol., with de, circa, in, or obj.-inf.: ne decet quidem, ubi maxima rerum monumenta versantur, de verbis esse sollicitum, Quint. 8, 3, 13: de quorum sumus judicio solliciti, for whose judgment we care, id. 10, 7, 24: dixit Cicero, non se de ingenii famā, sed de fide esse sollicitum, id. 11, 1, 74: nec sum in hoc sollicitus, dum res ipsa appareat, id. 8, 4, 15: eloquentia non in verba sollicita, Sen. Ben. 7, 8, 2: si tamen contingere eloquentia non sollicito potest, id. Ep. 75, 5: cur abis, non sollicitus prodesse bonis, nocere malis? id. Hippol. 976; cf. in double sense, Mart. 4, 83, 2 and 5.—
   F = sollicitatus (v. sollicito; poet.): solliciti jaceant terrāque premantur iniquā qui, etc., without repose, Ov. Am. 2, 16, 15.
III Of abstr. and inanim. things.
   1    In gen., solicitous, mournful, full of or connected with cares and anxiety, anxious, disturbed (class.; often approaching the signif. II.): scio quam timida sit ambitio, et quam sollicita sit cupiditas consulatūs, how full of cares is the desire for the consulship, Cic. Mil. 16, 42: id est proprium civitatis ut sit libera et non sollicita rei cujusque custodia, i. e. that nobody be disturbed in the quiet possession of his property, id. Off. 2, 22, 78: est enim metus futurae aegritudinis sollicita exspectatio, id. Tusc. 5, 18, 52: quam sit omnis amor sollicitus et anxius, fraught with solicitude, id. Att. 2, 24, 1: assentior, sollicitam et periculosam justitiam non esse sapientis, id. Fragm. Rep. ap. Prisc. p. 801 P. (Rep. 3, 27, 39): sollicitam lucem rapuisti Ciceroni, the mournful light, i. e. life, Vell. 2, 66: in sollicito civitatis statu, Quint. 6, 1, 16: Hermagoras, vir diligentiae nimium sollicitae, evercareful, id. 3, 11, 22: sollicitum dicendi propositum, anxiously accurate, id. 11, 1, 32: sollicita parentis diligentia, earnest care, id. 6, prooem. 1; so id. 6, 12, 16: sollicitae actiones, carefully elaborated, id. 4, 1, 57: causae sollicitae (opp. securae), very doubtful cases, i. e. in which there is anxious suspense about the issue, id. 11, 3, 151: captarum (ferarum) sollicita possessio; saepe enim laniant dominos, Sen. Vit. Beat. 14, 2: maxima quaeque bona sollicita sunt, id. ib. 17, 4; id. Ep. 14, 18: noctes, id. Ira, 2, 20, 1: tutela, id. Cons. Marc. 11, 3: sollicitos fecisti, Romule, ludos, Ov. A. A. 1, 101: quisque, sibi quid sit Utile, sollicitis supputat articulis, id. P. 2, 3, 18: sollicito carcere dignus eras, a prison carefully guarded, id. Am. 1, 6, 64: Cressa ... sollicito revocavit Thesea filo, Stat. S. 2, 6, 26: pudor, Mart. 11, 45, 7: amor, Ov. H. 19 (18), 196: os, id. P. 4, 9, 130: frons, Hor. C. 3, 29, 16: manus, Ov. Tr. 5, 2, 2: preces, id. P. 3, 1, 148: prex, Hor. C. 1, 35, 5: vita, id. S. 2, 6, 62: lux, Ov. Tr. 4, 10, 116: senecta, id. M. 6, 500: libelli, Mart. 9, 58, 5: saccus, id. 12, 60 b, 3: fuga, Ov. Tr. 4, 1, 50: sedes, id. ib. 4, 1, 85: via, id. ib. 1, 11, 2: terrae, id. M. 15, 786.— Hence,
   2    = sollicitum habens, that causes distress, distressing, trying: quid magis sollicitum dici potest, what more distressing fact can be mentioned? Cic. Mil. 2, 5: in quā (tyrannorum) vitā nulla ... potest esse fiducia, omnia semper suspecta atque sollicita, causing alarm, id. Lael. 15, 52: sollicitumque aliquid laetis intervenit, Ov. M. 7, 454: o mihi sollicitum decus ac suprema voluptas, Stat. Th. 7, 363; so, opes, Hor. S. 2, 6, 79: aurum, Sen. Hippol. 519: pretia, id. Herc. Fur. 461: timor or metus, Ov. H. 1, 12; 8, 76; 13, 124; id. P. 3, 2, 12; id. Tr. 3, 11, 10: cura, id. P. 1, 5, 61; Sen. Thyest. 922: dolor, Ov. A. A. 3, 374: taedium, Hor. C. 1, 14, 17: fatum, Ov. P. 4, 10, 11.
Of animals (rare): sollicitum animal (canis) ad nocturnos strepitus, very attentive to, i. e. watchful, Liv. 5, 47, 3; so Ov. M. 11, 599: solliciti terrentur equi, id. F. 6, 741: lepus, timid, id. ib. 5, 372.
Comp.: sollicitior (mostly post-Aug.; for which Cic. has magis sollicitus; v. III. 2. supra) homo, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 3: nos circa lites raras sollicitiores, too particular about, Quint. 7, 1, 43: sollicitior rei familiaris diligentia, id. 12, 1, 6: innocentiam sollicitiore habituri loco, Sen. Ben. 3, 13, 1: (pauperes) sollicitiores divitibus, id. Cons. Helv. 12, 1: quod est sollicitius, id. Tranq. 1, 15: qui non sollicitior de capitis sui decore sit quam de salute, id. Brev. Vit. 12, 3: pro vobis sollicitior, Tac. H. 4, 58.—Sup. (post-Aug. and rare): illorum brevissima ac sollicitissima aetas est, Sen. Brev. Vit. 16, 1.—Adv.: sollĭcĭtē (post-Aug.).
   1    Carefully, punctiliously, anxiously: vestis nec servata, nec sumenda sollicite, Ser. Samm. ap. Sen. Tranq. 1, 5: in conviviis lingua sollicite etiam ebriis custodienda est, Sen. Clem. 1, 26, 2: recitare, Plin. Ep. 6, 15, 4: exspectatus, Front. Strat. 3, 12, 1; id. Aquaed. 103: sollicitius et intentius, Plin. Ep. 1, 4, 2: custodiendus est honor, id. ib. 1, 19, 4: cavere, App. Mag. p. 274, 35.—Sup.: urbis curam sollicitissime agere, Suet. Claud. 18.—
   2    With grief, solicitude (class.: sollicito animo): sollicite possidentur, their possession is connected with solicitude, Sen. Ep. 76, 30: laetus, Sil. 6, 572.—Sup., Sen. Ep. 93, 12.

Latin > French (Gaffiot 2016)

sollĭcĭtus,⁸ a, um (sollus et cieo), || entièrement remué, agité ; a) sans cesse remué : sollicitus motus Lucr. 1, 343, mouvement sans repos, cf. Lucr. 6, 1038 ; b) mare sollicitum Virg. G. 4, 262, mer agitée ; sollicita ratis Ov. F. 5, 720, navire ballotté
2 plein d’anxiété, de souci, troublé, inquiet, alarmé, agité : Cic. Phil. 12, 26, etc. ; sollicitum habere aliquem Cic. Sest. 25, tenir qqn dans l’inquiétude, donner de l’inquiétude à qqn, cf. Cic. Att. 2, 18, 1 ; CM 66 ; Cæs. C. 3, 22, 4 ; Liv. 8, 29, 1 || de aliqua re Cic. Fam. 2, 11, 1, inquiet de, au sujet de qqch., cf. Cic. Cat. 4, 1 ; pro aliquo Cic. Læl. 45, pour qqn || sollicitus futuri Sen. Marc. 19, 6, inquiet de l’avenir || [avec ex ] Curt. 3, 1, 17, à la suite de || [avec ne ] : mater sollicita est, ne... conspiciat Cic. Mur. 88, la mère angoissée appréhende de voir, cf. Liv. 35, 31, 1 ; Plin. 11, 104 || [avec interr. ind.] : sollicitus quidnam futurum sit Cic. Att. 8, 6, 3, inquiet de l’avenir, cf. Liv. 30, 21, 2
3 [en parl. d’animaux] : sollicitus lepus Ov. F. 5, 372, le lièvre inquiet, craintif || canis sollicitus ad nocturnos strepitus Liv. 5, 47, 3, le chien attentif aux bruits de la nuit
4 [en parl. de choses] : sollicita est cupiditas consulatus Cic. Mil. 42, le désir du consulat est inquiet, comporte de l’inquiétude ; sollicita exspectatio Cic. Tusc. 5, 52, attente inquiète || nemo sollicito bono fruitur Sen. Ep. 14, 18, on ne jouit pas d’un bien instable, qui cause des soucis ; omnia suspecta atque sollicita Cic. Læl. 52, tout est objet de soupçon et d’inquiétude, cf. Cic. Mil. 5 || sollicitior Quint., Sen., Tac. ; -issimus Sen. Brev. 16, 1.

Latin > German (Georges)

sollicitus, a, um (sollus [= totus] u. cio), stark bewegt, -erregt, aufgeregt, I) eig., physisch: motus, Lucr. 1, 343; 6,1036 (1038): mare, Verg. georg. 4, 262 (in einem viell. unechten Verse). – II) übtr.: A) politisch beunruhigt, Hispaniae armis (durch Waffengetöse) sollicitae, Sall. hist. fr. 1, 48 (51), 8. – B) gemütlich, in unruhiger Spannung = befangen, beunruhigt, unruhig, besorgt, bekümmert, a) v. Gemüt usw.: animus soll., Cic.: anxius animus aut sollicitus, Cic.: suspensus animus et sollicitus, Cic.: animi solliciti, Hor.: mens soll., Curt.: mentes soll., Ov.: cor soll., Afran. com. fr.: pectus soll., Ov.: amor omnis sollicitus atque anxius, Cic. ad Att. 2, 24, 1 (versch. von unten no. c, β): omnis expers curae, quae scribentis animum etsi non flectere a vero, sollicitum tamen efficere posset, Liv. 1. praef. § 5. – b) v. leb. Wesen: α) v. Pers. (Ggstz. securus): vehementer sollicitum esse, Cic.: ante sollicitus eram atque angebar, Cic.: alqm sollicitum habere, teils = jmd. in Unruhe versetzen, jmdm. Unruhe-, jmdm. zu schaffen machen, Komik, (s. Wagner, Ter. heaut. 461), teils = jmd. bekümmern, betrüben, Cic.: sollicitum hostem ad lucem tenere, in unruhiger Spannung halten, Liv.: communicato enim imperio sollicitior tu, ille securior factus est, Plin. pan.: primum adspice, quanto maior pars sit pauperum, quos nihilo notabis tristiores sollicitioresque divitibus, Sen.: sollicitiorem hominem neminem puto fuisse, Planc. in Cic. ep.: hoc est, quod sollicitissimum facit, Quint. – mit Genet., sollicitus futuri (um die Zukunft), Sen. ad Marc. 19, 6. – mit causā u. Genet., meā solius causā, Ter. heaut. 129: vestri causā, Apul. met. 7, 9. – m. Dat., corpori vestro, Vulg. Matth. 6, 25. – m. Praepp. od. m. Akk. vicem (wegen), ex hoc (dolore) sollicita est, Ter.: sollicitum esse de alcis valetudine, de rebus urbanis, Cic.: sollicitum esse de verbis, Quint.: nec sum in hoc sollicitus, Quint.: sollicitior circa lites, Quint.: pro Aetolis sollicitus, Liv.: non magnopere sollicitus pro anima, Gell.: ne necesse sit unum sollicitum esse pro pluribus, Cic.: aut pro vobis sollicitior aut pro me securior, Tac.: sollicitus propter difficultatem locorum, Liv.: propter Iudaeos, Vulg.: sollicitus consul et propter itineris difficultatem et eorum vicem, quos praemiserat, Liv.: solliciti vicem imperatoris milites, wegen des F., Liv.: meam quoque vicem sollicitus, Liv. – mit Abl. (durch, über), maestus ac sollicitus morte Tigelli, Hor.: sollicita civitas suspicione, suspensa metu, perturbata seditionibus, Cic. – m. folg. indir. Fragesatz, quam sum sollicitus, quidnam futurum sit! Cic.: mirifice sum sollicitus, quidnam de provinciis decernatur, Cic. – m. folg. Infin., tempora sollicitus litis servasse, Sil. 7, 442: venenum praesentarium comparare sollicitus (ängstlich darauf bedacht), Apul. met. 10, 9. – mit folg. ut u. Konj., Sen. ep. 98, 6. – mit folg. ne u. Konj., quae (mater) cruciatur et sollicita est, ne eundem paulo post spoliatum omni dignitate conspiciat, Cic. Mur. 88: u. so Liv. 35, 31, 1. Iustin. 2, 7, 9. – β) von Tieren: pecus, Mart.: equi, lepus, Ov.: canes, besorgte, wachsame, Ov.: u. so canes, sollicitum animal ad (bei) nocturnos strepitus, Liv. 5, 47, 3. – c) v. Lebl.: α) passiv, voll unruhiger Spannung, unruhig, beunruhigt, bekümmert, sorgenvoll, in vita omnia semper suspecta atque sollicita, Cic.: sollicitumque aliquid laetis intervenit, Ov.: soll. nox, Liv.: pax, Liv.: via, Ov.: ratis, Ov.: senecta, Ov.: vita, Hor.: sollicitā prece, Hor. u. Ov.: sollicitam hiemem agere, Liv.: illorum brevissima et sollicitissima aetas est, qui etc., Sen. – m. in u. Akk., eloquentia non in verba sollicita, Sen. de ben. 7, 8, 2. – β) aktiv, in unruhige Spannung versetzend, beunruhigend, amor Ov.: amores, Verg.: cura, Ov.: cura sollicitior, Amm.: dolor, metus, timor, Ov. – spätlat. = unsicher, verdächtig, solutio, Cael. Aur. de morb. acut. 2, 21, 128: iniectio, Cael. Aur. de morb. chron. 4, 3, 37.