δάκτυλος

English (LSJ)

ὁ, poet. pl. A δάκτυλα Theoc.19.3, AP9.365 (Jul. Imp.), also Arist.Phgn.810a22: finger, ἐπὶ δακτύλων συμβάλλεσθαι τοὺς μῆνας to reckon on the fingers, Hdt.6.63; ὁ μέγας δάκτυλος the thumb, Id.3.8, Diog.Apoll.6; ὁ μέσος Arist.PA687b18; οἱλιχανοί Hp.Art.37; ὁ ἔσχατος Id.PA687b17: prov., ἄκρῳ δακτύλῳ γεύεσθαι = taste with the fingertip Procop.Gaz.Ep. 31; οὐκ ἄξια ψόφου δακτύλων Clearch.5. 2 οἱ δάκτυλοι τῶν ποδῶν the toes, X.An.4.5.12; and, without ποδός, Batr.45, Ar.Eq.874, Arist. HA494a12; τὸ τῶν δ. μέγεθος ἐναντίως ἔχει ἐπί τε τῶν ποδῶν καὶ τῶν χειρῶν Id.PA690a30; ὁ μέσος δάκτυλος of a monkey, Id.HA502b3; ὁ μείζων δάκτυλος = the great toe, Plu.Pyrrh.3. b. of the toes of beasts, Arist.HA498a34; of birds, Id.PA695a22. II a measure of length, finger's breadth, = about 7/10 of an inch, Hdt.1.60, al.; πώνωμεν, δάκτυλος ἀμέρα Alc.41; δάκτυλος ἀώς AP12.50 (Asclep.): Astron., digit, i.e. twelfth part of the sun's or moon's apparent diameter, Cleom.2.3. III metrical foot, dactyl, -, Pl.R.400b; ῥυθμὸς κατὰ δάκτυλον Ar.Nu.651; δάκτυλος κατ' ἵαμβον, diiambus, Aristid. Quint.1.17. 2 δάκτυλοι, οἱ, a dance, Ath.14.629d. IV date, fruit of the φοῖνιξ, Arist.Mete.342a10, Artem.5.89. 2 kind of grape, Plin.HN14.15, Colum.3.2.1. 3 = ἄγρωστις, Plin.HN24.182. V Δάκτυλοι Ἰδαῖοι mythical wizards and craftsmen in Crete (or Phrygia, D.S.17.7), attached to the cult of Rhea Cybele, Hes.Fr. 176, Pherecyd.47 J., S.Fr.364, Str.8.3.30, D.S.5.64, IG12(9).259.22 (Eretria). 2 δ. Ἰδαῖοι, = γλυκυσίδη, Dsc.3.140. b fossil found in Crete, Plin.HN37.170. VI δάκτυλος θεοῦ = the hand of God, LXX Ex.8.19, cf. Ev.Luc.11.20. (Orig. Δάτκυλος, cf. Boeot. δακκύλιος Schwyzer 462B51; δατ- = dn̥t, cf. Skt. a-datkas 'toothless'.)

Spanish (DGE)

-ου, ὁ
• Morfología: [plu. δάκτυλα Arist.Phgn.810^a22, Theoc.19.3, AP 9.365 (Iul.)]
I anat. y zool.
1 de pers. dedo de la mano y el pie ἄρθρα δακτύλων Hp.Art.67, cf. Fract.9, Arist.PA 687^b10, δ. ἄκρος = extremo, punta del dedo Hp.Art.80, cf. Batr.(a) 45, frec. en plu. ἄκροισι δακτύλοισι = con las puntas de los dedos E.Ba.709, cf. Hp.Off.4, Coac.396, Call.Fr.203.61, Theoc.19.3, D.Chr.32.59, Eun.VS 502, 503, LXX 4Ma.10.7, I.AI 11.234, Eu.Luc.16.24, Luc.Nau.45, θοὰ δάκτυλα χειρῶν AP 9.365 (Iul.), δακτύλων κορυφή Hp.Off.4, ὑπὸ τοῦ ψύχους τοὺς δακτύλους τῶν ποδῶν ἀποσεσηπότες = con los dedos de los pies gangrenados por el frío X.An.4.5.12, cf. Ar.Eq.874, Arist.HA 494^a12, IG 4².121.113 (Epidauro IV a.C.), Vett.Val.63.23, Ach.Tat.3.8.3, PHerm.Rees 7.19 (IV d.C.), ἀποσποδῆσαι τοὺς ὄνυχας τῶν δακτύλων = destrozarse las uñas de los pies por andar mucho, Ar.Au.8, ἀνὴρ τοὺς τᾶς χηρὸς δακτύλους ἀκρατεῖς ἔχων IG 4².121.22 (Epidauro IV a.C.), δ. περιττός = un dedo de más D.Chr.10.11, ἀνὴρ ὑπερμεγέθης, καὶ δάκτυλοι αὐτοῦ ἓξ καὶ ἕξ, εἴκοσι τέσσαρες LXX 1Pa.20.6
• ὁ μέγας δάκτυλος = el dedo pulgar Hp.Fract.6, Diog.Apoll.B 6, Arist.PA 687^b20, cf. Hdt.3.8, tb. llamado δάκτυλος πρῶτος BGU 153.8, PSI 1031.7 (ambos II d.C.), del pie ὁ μείζων δάκτυλος = el dedo gordo Plu.Pyrrh.3, δάκτυλος δεύτερος = dedo índice, PAmh.113.11 (II d.C.), tb. llamado ὁ λιχανὸς δάκτυλος Hp.Art.37, CPR 17A.32.6 (IV d.C.), ὁ μέσος δάκτυλος = el dedo corazón Arist.PA 687^b18, D.Chr.33.37, PAmh.113.25 (II d.C.), δάκτυλος παράμεσος = dedo anular, PFlor.52.9, 12 (IV d.C.), tb. llamado ἰατρικὸς δάκτυλος Alex.Trall.2.475.23, cf. Gal.14.704, ὁ σμικρὸς δ. = el dedo meñique Hp.Fract.3, cf. LXX 2Pa.10.10, SB 11487.7 (I d.C.), D.Chr.4.46, tb. llamado ὁ ἔσχατος δάκτυλος Arist.PA 687^b17, y tb. ὁ βραχύτατος δ. I.AI 8.217, del pie ὁ σμικρὸς δάκτυλος = el dedo pequeño Hp.Fract.12
• en cuanto a funciones, gestos ἐπὶ δακτύλων συμβαλλόμενος τοὺς μῆνας = contando los meses con los dedos Hdt.6.63, cf. Hippon.107.10, Plu.2.174b, λίνον ἠλακάτᾳ δακτύλοις ἕλισσεν E.Or.1432, cf. 1469, ἅψαι ... τῷ δακτύλῳ Ar.Lys.365, τὸ κνῦμα ... τῶν δακτύλων = el roce de los dedos llamando a la puerta, Ar.Ec.36, cf. Charito 2.2.2, ῥέπουσι τοῖσι δακτύλοισι ἄκροισιν Hp.Art.55, cf. E.IT 266, ψόφος δακτύλων = chasquido de dedos como gesto de burla, Clearch.51d, οἱ διὰ τῶν δακτύλων ψόφοι para llamar a los criados, Clem.Al.Paed.2.7.60, αἴρειν τοὺς δακτύλους = levantar los dedos los atletas, como señal de que aceptan la derrota, Arist.Ep.13, en la curación divina de un ciego (τὸν θεὸν) τοῖς δακτύλοις διάγειν τὰ ὄμματα IG 4².121.120, cf. 27 (Epidauro IV a.C.), τὴν ἐπιστολὴν ἔχων περὶ τοὺς δακτύλους Aen.Tact.31.33, δάκτυλον ἐπιθέντες ἐπὶ στόματι LXX Ib.29.9, cf. Mnesith.Ath.20.19, τῷ δὲ δακτύλῳ νεύων τὸν τόπον ἐδείκνυ' Babr.50.9, ἐὰν μὴ βάλω ... τὸν δάκτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων ... οὐ μὴ πιστεύσω Eu.Io.20.25, cf. Eu.Marc.7.33, τὸ ἑνὶ κνᾶσθαι δακτύλῳ τὴν κεφαλήν síntoma de afeminamiento, Plu.2.89e, cf. Luc.Rh.Pr.11, τοὺς δακτύλους πιέζειν como muestra de nerviosismo, Alciphr.4.19.5, φιλήματα ... διὰ τῶν δακτύλων ἔπεμπε D.C.64.8.1, οἱ δάκτυλοι κυβερνῶσι τὰ αὐλήματα Ach.Tat.8.6.6, θεὶς ἐπὶ δακτύλων τὴν ψῆφον = poniendo el ábaco en los dedos para hacer cuentas, Procop.Gaz.Ep.107
• prov. ἐπὶ δακτύλων θεῖναι (σημαίνει) τὸ λογίσασθαι Poll.2.156, cf. δεῖ δὲ μὴ ... γαμεῖν ... τοῖς δακτύλοις = no hay que casarse con los dedos e.d. contando con los dedos la cuantía de la dote, Plu.2.141c, ἄκρῳ δακτύλῳ = con la punta del dedo Philostr.VS 522, cf. Luc.Hist.Cons.4, prov. ἄκρῳ ἅψασθαι τῷ δακτύλῳ = de los que no están bien adiestrados, Zen.1.61, cf. Luc.Demon.4, τῆς σῆς μούσης ἄκρῳ ... δακτύλῳ γευσάμενοι Procop.Gaz.Ep.120
• en lit. judeo crist. δάκτυλος θεοῦ = el dedo de Dios e.d. la mano de Dios, su poder de Dios δάκτυλος θεοῦ ἐστιν τοῦτο LXX Ex.8.15, cf. Ph.2.98, Clem.Al.Strom.6.16.1, πλάκας λιθίνας γεγραμμένας τῷ δακτύλῳ τοῦ θεοῦ de las tablas de la ley, LXX Ex.31.18, De.9.10, cf. Ph.1.449, Eu.Luc.11.20, Ep.Barn.14.2b, del Espíritu Santo ἡ Γραφὴ ... τὸ ἅγιον Πνεῦμα δάκτυλον Θεοῦ καλεῖ Ath.Al.M.26.1020A.
2 de anim., del mono dedo ἔχει ... χεῖρας καὶ δακτύλους καὶ ὄνυχας ὁμοίους ἀνθρώπῳ Arist.HA 502^b3, 6
• de aves uña o garra Arist.HA 498^a34, PA 695^a22, 23, Phgn.810^a22
• de artrópodos como el escarabajo artejo Horap.1.10.
II 1 dedo medida de longitud equiv. a una dieciseisava parte del πούς (dos centímetros aprox.) γυνὴ ... μέγαθος ἀπὸ τεσσέρων πήχεων ἀπολείπουσα τρεῖς δακτύλους = una mujer de cuatro codos menos tres dedos de estatura Hdt.1.60, τὸ δὲ μέγεθος τῆς γλώττης ἔχει ἡ πορφύρα μεῖζον δακτύλου Arist.HA 547^b6, cf. GA 728^b31, ἑπτὰ παλαστῶν δακτύλο λειπόντων = siete palmos menos un dedo, IG 2².1665.10, cf. 463.67 (ambas IV a.C.), μῆκος ὀκτὼ ποδῶν καὶ δέκα δακτύλων, πλάτος παλαστῶν ἐννέα καὶ δακτύλοιν δυοῖν ID 104-4a.A.56 (IV a.C.), λιθάριον ... τριῶν δακτύλων τὸ μέγεθος Ath.Askl.4.121 (III a.C.), cf. ID 1409Ba.1.33 (II a.C.), IG 7.3073.109, 138 (Lebadea II a.C.), πάχος τοῦ στύλου τεσσάρων δακτύλων τὰ κοιλώματα LXX 3Re.7.3, cf. Ie.52.21, I.AI 3.116, ISyène 251.4, 28 (imper.), Luc.Icar.18, Ach.Tat.3.20.6
• aplicado al tiempo πώνωμεν· ... δ. ἀμέρα = bebamos; ... el día es un dedo e.e. acaba de despuntar el alba Alc.346.1, cf. AP 12.50 (Asclep.).
2 astr. dígito Cleom.2.3, Vett.Val.283.18.
III métr. y mús.
1 dáctilo pie métrico formado por una sílaba larga y dos breves, ¯˘˘, (ῥυθμός) κατὰ δάκτυλον Ar.Nu.651, cf. Pl.R.400b, Poll.2.156, Cic.Orat.217, Diom.465.15, Quint.Inst.9.4.49, τὸ κατὰ δάκτυλον εἶδος, ὅ τινες ἐξ Ὀρθίου νόμου φασὶν εἶναι Plu.2.1133f, δάκτυλος κατ' ἴαμβον = dáctilo yámbico o dáctilo diyambo, ˘¯˘¯, Aristid.Quint.38.5, δάκτυλος κατὰ βακχεῖον τὸν ἀπὸ τροχαίου = dáctilo baqueo-trocaico ¯˘˘¯, Aristid.Quint.38.6, δάκτυλος κατὰ βακχεῖον τὸν ἀπὸ ἰάμβου = dáctilo baqueo-yámbico, ˘-¯˘, Aristid.Quint.38.8, δάκτυλος κατὰ χορεῖον τὸν ἰαμβοειδῆ = dáctilo coreico-yamboide, ¯˘˘¯˘˘, Aristid.Quint.38.9, δάκτυλος κατὰ χορεῖον τὸν τροχαιοειδῆ = dáctilo coreico-trocoide, ¯˘˘˘˘¯, Aristid.Quint.38.11
• en plu. dáctilos una de las cinco partes de que se compone el νόμος Πυθικός (género musical citaródico sin acompañamiento de voz), Str.9.3.10.
2 οἱ δάκτυλοι cierta danza τὰ δὲ στασιμώτερα καὶ πυκνότερα καὶ τὴν ὄρχησιν ἁπλουστέραν ἔχοντα καλεῖται δάκτυλοι Ath.629d.
IV bot.
1 δάκτυλοι Ἰδαῖοι otro n. de la γλυκυσίδη peonía, Paeonia sp. Dsc.3.140, Dsc.Lat.3.152, dactilus erba epionia, Gloss.3.513, cf. Isid.Etym.17.9.48.
2 dátil Artem.5.89, Plin.HN 13.46, Isid.Etym.17.7.1, Gloss.3.513.
3 cierto tipo de uva alargada praelongis dactyli porriguntur acinis Plin.HN 14.15, cf. Colum.3.2.1, Isid.Etym.17.5.15.
4 grama, Cynodon dactylon Pers., Plin.HN 24.182.
V ict., un molusco bivalvo bálano, escaramujo, Lithodomus lithofagus o bien Pholas dactylus L., Plin.HN 9.184, 32.151.
VI geol. dactylus Idaeus, dedo del Ida cierto fósil cretense en forma de pulgar, quizás una belemnita, Plin.HN 37.170, Solin.11.14, Isid.Etym.16.15.12.
• Etimología: Etim. dud.: ¿rel. c. gót. tekan ‘tocar’, lat. digitus? ¿O de *δάτκυλος, de δατ- ‘distribuir’, cf. δατέομαι?

German (Pape)

[Seite 520] ὁ, 1) der Finger, Her. 6, 63 u. Folgde; μέγας, der Daumen, Ael. V. H. 2, 9, sonst ἀντίχειρ; sonst werden noch genannt: ὁ σμικρότατος καὶ ὁ δεύτερος καὶ ὁ μέσος, Plat. Rep. VII, 523 d; vgl. λιχανός, σφάκελος, μύωψ. – 2) ποδός, Fußzehe, Xen. An. 4, 5, 12; Eur. I. T. 255; Ar. Equ. 881 u. sonst. – 3) das kleinste griech. Längenmaaß, zwei Finger breit; übertr., von einer kurzen Zeit, Alcaeus bei Ath. X, 430 d; δάκτυλος ἀώς Asclepiad. 9 (XII, 50). – 4) die Dattel, Arist. Meteor. 1, 4, 10; Artemid. 5, 89. – 5) der Versfuß, Ar. Nub. 651; u. das Versmaaß, Plat. Rep. III, 400 b. – 6) δάκτυλοι 'Ιδαῖοι, Priester der Cybele. Vgl. Lob. Aglaoph. 2 p. 1166 st.

French (Bailly abrégé)

ου (ὁ) :
I. doigt :
1 doigt de la main ; ὁ μέγας δάκτυλος le gros doigt, càd le pouce (d'ord. ἀντίχειρ);
2 doigt du pied;
3 doigt, terme de comparaison pour mesurer, mesure d'environ 2 centimètres, la plus petite mesure de longueur chez les Grecs;
II. t. de pros. dactyle [‒◡◡] ; vers dactylique.
Étymologie: R. Δεκ ou Δεχ, v. δέκομαι et δέχομαι.

Dutch (Woordenboekgrieks.nl)

δάκτυλος -ου, ὁ, plur. ook δάκτυλα vinger:; ὁ μέγας δ. de duim Hdt. 3.8.1; ἐπὶ δακτύλων συμβάλλεσθαι op zijn vingers uitrekenen Hdt. 6.63.2; NT ook hand:. δ. θεοῦ de hand van God NT Luc. 11.20. teen:. κἀνεχώρησεν... ἄκροισι δακτύλοισι en hij liep op zijn tenen terug Eur. IT 266; οἱ δάκτυλοι τῶν ποδῶν de tenen aan hun voeten Xen. An. 4.5.12. lengtemaat duim (± 2 cm.); overdr.:; δάκτυλος ἀμέρα de dag is nog maar een vingerlengte lang (d.w.z. duurt nog kort) Alc. 346.1; metr. dactylus (lang-kort-kort):. ( ῥυθμός ) κατὰ δάκτυλον dactylische maat Aristoph. Nub. 651.

Russian (Dvoretsky)

δάκτῠλος: ὁ
1) палец (μέγας = ἀντίχειρ Her., Arst.; μέσος Arst.; σμικρότατος Plat. или ἔσχατος Arst.; οἱ τῶν ποδῶν δάκτυλοι Xen., Arst.; δάκτυλοι τῶν καμήλων, ὀρνίθων, σαυρῶν Arst.): ἐπ᾽ ἄκρων τῶν δακτύλων Arst. на цыпочках;
2) дактиль (наименьшая мера длины, у греков = 19.3 мм) Her., Arst.;
3) перен. мгновение, миг (δ. ἀώς, sc. ἐστι Anth.);
4) финик (τῶν δακτύλων πυρῆνες Arst.);
5) стих. дактиль (стопа ‒∪∪) Arph.;
6) стих. дактилический размер или стих Plat., Plut.;
7) pl. δάκτυλοι Ἰδαῖοι Diod. дактили горы Ида, т. е. жрецы Кибелы.

Greek (Liddell-Scott)

δάκτῠλος: ὁ, ποιητ. πληθ. δάκτυλα, Θεόκρ. 19. 3, Ἀνθ. Π. 9. 365, ὡσαύτως Ἀριστ. Φυσιογν. 6, 2· ― ὡς παρ’ ἡμῖν, Λατ. digitus, ἐπὶ δακτύλων συμβάλλεσθαι, λογαριάζειν ἐπὶ τῶν δακτύλων, Ἡρόδ. 6. 63, πρβλ. χείρ· ὁ μέγας δ., ὁ ἀντίχειρ, ὁ αὐτ. 3. 8· ὁ μέσος Ἀριστ. Ἱ. Ζ. 2. 8, 6· ὁ ἔσχατος ὁ αὐτ. Αἰτ. Φ. 4. 10, 27. 2) οἱ δ. τῶν ποδῶν Ξεν. Ἀν. 4. 5, 12· καὶ ἄνευ τοῦ ποδός, ὡς τὸ Λατ. digitus, Ἀριστοφ. Ἱππ. 874, Ἀριστ. Ἱ. Ζ. 1. 15· τὸ τῶν δ. μέγεθος ἐναντίως ἔχει ἐπί τε τῶν ποδῶν καὶ τῶν χειρῶν ὁ αὐτ. Ζῴ. Μ. 4. 10, 64· πρβλ. δακτυλίδιον ΙΙ. β) ἐπὶ τῶν δακτύλων τῶν ζῴων, ὁ αὐτ. Ἱ. Ζ. 2. 1, 5, κ. ἀλλ.· τῶν πτηνῶν, ὁ αὐτ. Ζῴ. Μ. 4. 12, 34, κ. ἀλλ. ΙΙ. τὸ ἐλάχιστον τῶν Ἑλλην. μέτρων μήκους = περίπου 0,018 τοῦ γαλλικοῦ μέτρου, Ἡρόδ. 1. 60, κ. ἀλλ.· πίνωμεν· δάκτυλος ἁμέρα Ἀλκαῖ. 31· δάκτυλος ἀὼς Ἀνθ. Π. 12. 50· οὕτως οἱ νεώτεροι Ἕλληνες ναῦται μετροῦσι τὴν ἀπόστασιν τοῦ ἡλίου ἀπὸ τοῦ ὁρίζοντος διὰ δακτύλων, Newton’s Halicarn.· πρβλ. δακτυλιαῖος. ΙΙΙ. φοίνιξ, «χουρμᾶς», καρπὸς τοῦ δένδρου φοίνικος, Ἀριστ. Μετεωρ. 1. 4, 10, Ἀρτεμίδ. 5. 89. IV. μετρικὸς πούς, ὁ δάκτυλος, -υυ, Πλάτ. Πολιτ. 400Β· πρβλ. Ἀριστοφ. Νεφ. 651. V. Δάκτυλοι Ἰδαῖοι, μυθικὰ πρόσωπα ἐν Κρήτῃ, ἱερεῖς τῆς Κυβέλης, ὅθεν πιθανῶς οἱ αὐτοὶ καὶ οἱ Κορύβαντες, Στράβ. 355· Διόδ. 5. 64· πρβλ. Λοβ. Ἀγλαοφ. 1166, κἑξ. (Πρὸς τὸ δάκτυλος πρβλ. Λατ. digi-tus, Γοτθ. taih-o, Παλαιο-Σκανδ. καὶ Ἀγγλο-Σαξ. t â (ἀγγλ. toe = τοῦ ποδὸς δάκτυλος), Παλαιο-Γερμ. zeh-ã (Γερμ. zehe). Ὁ Κούρτ, ἰσχυρίζεται ὅτι ἡ ῥίζα εἶναι ΔΕΚ (δέχομαι), συγκρίνων τὸ finger ἐκ τοῦ fangen· πρβλ., ὡσαύτως δεξιός· νομίζει δὲ ὅτι τὸ δέκα, ὡς ὁ ἀριθμὸς τῶν δακτύλων, δυνατὸν νὰ εἶναι συγγενές).

English (Strong)

probably from δέκα; a finger: finger.

English (Thayer)

δακτύλου, ὁ (from Batrach. 45 and Herodotus down), a finger: ἐν δακτύλῳ Θεοῦ, by the power of God, divine efficiency by which something is made visible to men, ἐν πνεύματι Θεοῦ); Psalm 8:4).

Greek Monolingual

ο και δάκτυλο και δάχτυλο, το (AM δάκτυλος, ο
Μ και δάκτυλον, το)
Ι. 1. βιολ. κάθε ένα από τα τμήματα του σώματος που περιβάλλουν τις φάλαγγες και αποτελούν εξαρτήματα τών πρόσθιων ή οπίσθιων άκρων
2. (μετρ.) ο δάκτυλος
μετρική μονάδα από μία μακρά και δύο βραχείες συλλαβές (-υυ)
3. μονάδα μήκους
νεοελλ.
το εκατοστόμετρο
II. αρχ. 0,018 του γαλλικού μέτρου
III. 1. το χέρι («πλακιά λιθαρένια γραμμένα με δάχτυλο του Θεού»
«δακτύλῳ Θεοῦ ἐγγέγραπται ὁ Λόγος»)
2. η δύναμη του Θεού, η θεϊκή επέμβαση («είναι δάχτυλο Θεού», «δάκτυλος Θεοῦ ἐστι τοῦτο», «ἐν δακτύλῳ Θεού»)
3. φρ. α) «το μεγάλο δάχτυλο», «ὁ μέγας δάκτυλος» — ο αντίχειρας
β) «μετράει με τα δάχτυλα», «ἐπί δακτύλων συμβάλλεται» — μετρά, υπολογίζει χρησιμοποιώντας τα δάχτυλα του
γ) «ο ήλιος βγήκε τρία δάχτυλα», «δάκτυλος ἀώς» — για τη μέτρηση της απόστασης του ήλιου από τον ορίζοντα με δάχτυλα
νεοελλ.
1. μικρό ύψος, πάχος ή πλάτος («ένα δάχτυλο κρασί»)
2. είδος μαλακόστρακων με επιμήκη κόγχη
3. φοίνικας, χουρμαδιά
4. φρ. α) «ξένος δάκτυλος» — κρυφή ενέργεια και υποκίνηση από ξένη δύναμη
β) «θέτω τον δάκτυλον επί τον τύπον τών ήλων» — προσπαθώ να βεβαιωθώ για κάτι σχηματίζοντας προσωπική αντίληψη
γ) «τον δείχνουν με το δάχτυλο» — είναι δακτυλοδεικτούμενος για τον καλό ή κακό του χαρακτήρα ή άλλους λόγους
δ) «κρύβεται πίσω απ' το δάχτυλο του» — προσπαθεί μάταια να αποκρύψει εσφαλμένες του ενέργειες
ε) «παίζω κάτι στα δάχτυλα» — γνωρίζω, κατέχω κάτι πολύ καλά
στ) «μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού ή της μιας χειρός» — είναι ελάχιστοι
ζ) «τον καταφέρνω ή τον μπορώ με το μικρό μου δάχτυλο» — τον επηρεάζω πάρα πολύ εύκολα
5. παροιμ. α) «όλα τα δάχτυλα δεν είναι ίσια» — δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι την ίδια αξία
β) «όποιο δάχτυλο κι αν κόψεις πονά» — οι γονείς αγαπάνε εξίσου όλα τους τα παιδιά
γ) «τα δαχτυλίδια κι αν πέσανε, τα δάχτυλα μείνανε» — για πλούσιους που έχασαν την περιουσία τους αλλά όχι την αξιοπρέπεια και την αρχοντιά τους
αρχ.
Ι. 1. το 1 / 12 της φαινομένης διαμέτρου του Ήλιου ή της Σελήνης
2. ο καρπός του φοίνικα, ο χουρμάς
3. είδος σταφυλιού
4. ονομασία του φυτού άγρωστις
II. πληθ.
1. δάκτυλοι, οι
είδος χορού με απλές κινήσεις
2. «Δάκτυλοι Ἰδαῖοι»
α) μυθικά πρόσωπα στην Κρήτη, ιερείς της Κυβέλης
β) η γλυκυσίδη·
[ΕΤΥΜΟΛ. Αβέβαιης ετυμολ. Πιθ. η αρχική σημ. της λ. ήταν «αιχμή, μύτη, άκρη». Η σύνδεση της λ. δάκτυλος με λέξεις άλλων ινδοευρ. γλωσσών (πρβλ. γοτθ. tekan «αγγίζω», αρχ. νορβ. tăka «παίρνω», αρχ. άνω γερμ. zinko «δόντι») δεν είναι απόλυτα ικανοποιητική. Ο βοιωτ. τ. δακκύλιος, λόγω του -κκ-, το οποίο δεν ερμηνεύεται από -κτ-, οδηγεί πιθ. σε αρχικό τ. δάτκυλος. Τέλος, το νεοελλ. δάχτυλο προήλθε από μσν. δάκτυλον < αρχ. δάκτυλα, που είναι ποιητικός πληθ. του τ. δάκτυλος.
ΠΑΡ. δακτυλήθρα, δακτύλι(ον), δακτυλιαίος, δακτυλίδι(ον), δακτυλικός, δακτυλίς, δακτυλίτις, δακτυλωτός
αρχ.
δακτυλεύς
αρχ.-μσν.
δακτυλίζω
νεοελλ.
δακτυλισμός.
ΣΥΝΘ. (Α' συνθετικό) δακτυλοειδής, δακτυλοθεσία
αρχ.
δακτυλοδείκτης, δακτυλόδικτος, δακτυλοδόχμη, δακτυλοκαμψόδυνος, δακτυλόπους, δακτυλότριπτος
αρχ.-μσν.
δακτυλόδεικτος
μσν.
δακτυλοσπόνδειος, δακτυλοσφίγγω
νεοελλ.
δακτυλοβάμων, δακτυλεπίτριτοι, δακτυλοεπίτριτοι, δακτυλόγραμμα, δακτυλογράφος, δακτυλοθέτης, δακτυλολογία, δακτυλοσκοπία, δακτυλοτροχαίος, δακτυλοτυπία, δακτυλοφύλακας. (Β' συνθετικό) ακροδάκτυλο, ακροδάκτυλον (νεοελλ. και ακροδάχτυλο), βραχυδάκτυλος, δεκαδάκτυλος, δωδεκαδάκτυλος, εννεαδάκτυλος, εξαδάκτυλος (νεοελλ. και εξαδάχτυλος,), μακροδάκτυλος (νεοελλ. και μακροδάχτυλος), μεσοδάκτυλον (νεοελλ. μεσοδάχτυλο), μεσοδάκτυλος, οκταδάκτυλος, πενταδάκτυλος, περιττοδάκτυλος (Α περισσοδάκτυλος), ροδοδάκτυλος, τετραδάκτυλος
αρχ.
αντιδάκτυλος, δεκαδάκτυλος, διδάκτυλος, εγδάκτυλος, εκδάκτυλος, εξδάκτυλος, Ερμοδάκτυλον, ερυθροδάκτυλος, ευδάκτυλος, μεγαδάκτυλος, μονοδάκτυλος, οκτωδάκτυλος, ολοδάκτυλος, οπισθοδάκτυλος, παχυδάκτυλος, πεντεδάκτυλος, πλεονοδάκτυλος, πολυδάκτυλος, σιδηροδάκτυλος
νεοελλ.
αδάκτυλος, αρτιοδάκτυλος, επταδάκτυλος, ζυγοδάκτυλος, κρινοδάκτυλος (και κρινοδάχτυλο και κρινοδάχτυλος)].

Greek Monotonic

δάκτῠλος: ὁ, ποιητ. πληθ. δάκτυλα,
I. 1. δάχτυλο, Λατ. digitus· ἐπί δακτύλων συμβάλλεσθαι, υπολογίζω με τα δάχτυλα, σε Ηρόδ.· ὁ μέγας δ., αντίχειρας, στον ίδ.
2. οἱ δ. τῶν ποδῶν, ποδοδάχτυλα, σε Ξεν.· και το δάκτυλος μόνο του, όπως το Λατ. digitus, δάχτυλο ποδιού, σε Αριστοφ.
II. η μικρότερη ελλ. μονάδα για τη μέτρηση του μήκους· πλάτος ενός δαχτύλου, περίπου 7/10 μιας ίντσας, ίση με 19,26 χιλιοστά του μέτρου, σε Ηρόδ.
III. ένας μετρικός πόδας, δάκτυλος, ¯˘˘, σε Πλάτ. (αμφίβ. προέλ., πιθ. από το δείκ-νυμι).

Frisk Etymological English

1.
Grammatical information: m.
Meaning: finger (also as measure etc.), toes (Ion.-Att.);
Other forms: Boeot. δακκύλιος (Tanagra)
Compounds: τετραδάκτυλος; ῥοδοδάκτυλος.
Derivatives: Rare dimin.: δακτυλίδιον (Ar.), δακτυλίσκος (Lebadeia), δακτυλίς (Steph. Med., Plin.); - δακτύλιος m. (-ον n.) (finger)ring (Sapph., Hdt.) with dimin. δακτυλίδιον (Delos IIIa, pap.), also δακτυλίδριον, -ίδρυον (pap., from -ύδριον [Chantr. Form. 72f.] dissimilated), δακτύληθρον (Them.; cf. Chantr. 373), δακτυλήθρα glove with fingers (X., Chantr. l.c.); - δακτυλῖτις plant name (Dsc.; after the root like a finger, Strömberg Pflanzennamen 37, Redard Les noms grecs en -της 70), δακτυλεύς name of a sea-fish (Ath.; Boßhardt Die Nomina auf -ευς 84f.). - Adj.: δακτυλ-ιαῖος broad as a finger (Hp.), δακτυλικός belonging to the finger (Ath.), δακτυλωτός with fingers (Ion.). - Denomin. δακτυλίζω count with the fingers etc. (H.) with δακτυλιστής (pap.) unknown profession.
Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]
Etymology: No etymology. Boeot. δακκύλιος, where -κκ- is hardly from -κτ-, rather from *δάτκυλος. Not to OHG zinko. Lat. digitus is also unclear. *δατκ-υλ- looks perfectly Pre-Greek: -κτ-, vowels α and υ.
2.
Grammatical information: m.
Meaning: date (Arist.).
Origin: LW [a loanword which is (probably) not of Pre-Greek origin] Sem.
Etymology: From Semitic (Arab. daqal etc.), folketymologically reshaped to δάκτυλος because the leaf resembles a hand; s. Lewy Fremdw. 20f.

Middle Liddell

[deriv. uncertain]: perhaps from δείκνυμι.]
I. a finger, Lat. digitus, ἐπὶ δακτύλων συμβάλλεσθαι to reckon on the fingers, Hdt.; ὁ μέγας δ. the thumb, Hdt.
2. οἱ δ. τῶν ποδῶν the toes, Xen.; and δάκτυλος alone, like Lat. digitus, a toe, Ar.
II. the shortest Greek measure of length, a finger's breadth, = about 7/10 of an inch, Hdt.
III. a metrical foot, dactyl, &μαξρ; &βρεϝε; &βρεϝε;, Plat.

Frisk Etymology German

δάκτυλος: 1.
{dáktulos}
Grammar: m.
Meaning: Finger (auch als Maß usw.), Fußzehe (ion. att.);
Composita: 2. Glied in vielen besitzanzeigenden Kompp.
Derivative: Ableitungen. Seltene Deminutiva: δακτυλίδιον (Ar.), δακτυλίσκος (Lebadeia), δακτυλίς (Steph. Med., Plin.); — δακτύλιος m. (-ον n.) ‘(Finger)ring’ (Sapph., Hdt., Ar. usw.) mit dem Deminutivum δακτυλίδιον (Delos III^a, Pap. u. a.), auch δακτυλίδριον, -ίδρυον (Pap., aus -ύδριον [Chantraine Formation 72f.] dissimiliert bzw. umgestellt), δακτύληθρον (Them.; zur Bildung Chantraine 373), δακτυλήθρα Fingerhandschuh (X. usw., Chantraine ebd.); — δακτυλῖτις Pflanzenname (Dsk.; nach der fingerdicken Wurzel, Strömberg Pflanzennamen 37, Redard Les noms grecs en -της 70), δακτυλεύς N. eines Meerfisches (Ath.; nach der Größe, Boßhardt Die Nomina auf -ευς 84f.). — Adjektiva: δακτυλιαῖος fingerbreit (Hp., Arist. usw.), δακτυλικός zum Finger gehörig, daktylisch (Ath., Longin. usw.), δακτυλωτός mit Fingern versehen (Ion. Trag., Didym. ap. Ath.). — Denominatives Verb δακτυλίζω mit dem Finger zeigen (H., Eust.) mit δακτυλιστής (Pap.) Berufsbezeichnung unklarer Bedeutung, vgl. Preisigke Wörterbuch s. v.
Etymology: Keine überzeugende Etymologie. Böot. δακκύλιος (Tanagra), dessen -κκ- sich schwer aus -κτ- erklären läßt, legt eine Grundform *δάτκυλος nahe; der dadurch gewonnene leidliche Anschluß an ahd. zinko Zinke ist jedoch semantisch wenig befriedigend. Bei einer ursprünglichen Lautfolge δακτυ- kommt auch Verwandtschaft mit got. tekan berühren, anord. tăka nehmen in Betracht. Weitere Hypothesen bei W.-Hofmann s. digitus, wo auch reiche Lit.
Page 1,344-345
2.
{dáktulos}
Meaning: Dattel (Arist. usw.).
Etymology: Kaum mit 1. identisch, sondern eher aus einem semitischen LW (arab. daqal usw.) wegen der Ähnlichkeit zwischen dem Dattelpalmblatt und den ausgespreizten Fingern volksetymologisch umgebildet; vgl. Lewy Fremdw. 20f.
Page 1,345

Chinese

原文音譯：d£ktuloj 打克替羅士
詞類次數：名詞（8）
原文字根：手指 相當於： （אֶצְבַּע‎）
字義溯源：手指*，指頭，能力；或源自（δέκα / δεκαέξ / δεκαοκτώ）=十）。主耶穌醫治耳聾舌結的人，用指頭探他的耳朵（ 可7:33）；主耶穌也用他的指頭趕鬼（ 路11:20；和合本將指頭譯為能力）；主耶穌又用他的指頭在地上畫字（ 約8:6）。然而文士與法利賽人能說不能行，把難擔的重擔捆起來擱在人的肩上，但自己一個指頭也不肯動（ 太23:4）。也許，我們需要用我們屬靈的指頭，探入主的肋旁，來確定我們的信。（ 約20:27）
同源字：1） （δακτύλιος）指環 2） （δάκτυλος）手指 3） （χρυσοδακτύλιος）帶金戒指
出現次數：總共（8）；太（1）；可（1）；路（3）；約（3）
譯字彙編：
1） 手指（3） 路11:46； 約20:25； 約20:27；
2） 指頭（3） 太23:4； 可7:33； 約8:6；
3） 指（1） 路16:24；
4） 能力（1） 路11:20

Translations

Abkhaz: анацәа; Afrikaans: vinger; Aklanon: tudlo'; Albanian: gisht; Alutor: тылгылӈын; Amharic: ጣት; Arabic: إِصْبَع‎, بَنَان‎; Hijazi Arabic: أُصْباع‎; Aragonese: dido; Armenian: մատ; Aromanian: dzeadzit; Assamese: আঙুলি; Asturian: deu, dedu; Avar: килищ; Azerbaijani: barmaq; Balinese: jriji; Baluchi: موردانگ‎, لنکک‎; Bashkir: бармаҡ; Basque: hatz; Bats: ტარკ; Belarusian: палец; Bengali: আঙ্গুল, আঙুল; Breton: biz; Brunei Malay: jari; Bulgarian: пръст; Burmese: လက်ချောင်း; Buryat: хурган; Catalan: dit; Chamicuro: sulu shijpa; Chechen: пӏелг; Chichewa: chala; Chinese Cantonese: 手指; Dungan: зыту, җыту; Hakka: 手指; Mandarin: 手指, 指頭, 指头, 手指頭, 手指头; Min Dong: 手指; Min Nan: 掌頭仔, 掌头仔; Wu: 手節頭, 手节头; Chuvash: пӳрне; Classical Nahuatl: mapilli; Coptic: ⲧⲏⲃ; Corsican: ditu; Czech: prst; Danish: finger; Dhivehi: އިނގިލި‎; Dongxiang: ghurun; Drung: urhram; Dupaningan Agta: giray; Dutch: vinger; Eastern Cham: ꨌꨗꨭꨥ ꨓꨊꨪꩆ; Elfdalian: fingger; Erzya: сур, кедь сур; Esperanto: fingro; Estonian: sõrm, näpp; Faroese: fingur; Finnish: sormi, näppi; French: doigt; Frisian North Frisian: fanger; Old Frisian: finger; West Frisian: finger; Friulian: dêt; Gagauz: parmak; Galician: dedo; Georgian: თითი; German: Finger; Greek: δάχτυλο, δάκτυλο; Ancient Greek: δάκτυλος; Greenlandic: inuak; Gujarati: આંગળી; Haitian Creole: dwèt; Hausa: yatsa; Hawaiian: manamana; Hebrew: אֶצְבַּע‎; Higaonon: tuldo; Hindi: उंगली, अंगुल, अंगुलि, अंगुली, अंगुश्त; Hungarian: ujj; Hunsrik: Finger; Icelandic: fingur, putti; Ido: fingro; Indonesian: jari; Ingush: пӏелг; Interlingua: digito; Irish: méar, méara; Italian: dito, dita; Iu Mien: buoz-ndoqv; Japanese: 指; Javanese: driji; Kabuverdianu: dedu; Kalmyk: хурһн; Kannada: ಬೆರಳು; Kapampangan: taliri; Karachay-Balkar: бармакъ; Karakalpak: barmaq; Karelian: sormi; Kazakh: бармақ; Khakas: салаа; Khmer: ម្រាមដៃ, អង្គុលី; Komi-Zyrian: чунь; Kongo: mioko; Korean: 손가락; Koryak: йылгылӈын; Kumyk: бармакъ; Kurdish Central Kurdish: پەنجە‎; Northern Kurdish: til; Kyrgyz: бармак; Lao: ນິ້ວມື, ນີ້ວ; Latgalian: piersts; Latin: digitus; Latvian: pirksts; Laz: კითი; Lithuanian: pirštas; Livonian: suoŗm; Lombard: did; Low German: Finger; Luganda: olugalo; Luhya: luluala, luluala; Luo: ching; Luxembourgish: Fanger; Macedonian: прст; Madurese: garigi; Maguindanao: kemel; Malagasy: ankihikely; Malay: jari; Malayalam: വിരൽ; Maltese: saba; Manchu: ᠰᡳᠮᡥᡠᠨ; Mansaka: kamot; Manx: mair; Maori: mikao, matimati, matihao, koikara, kotikara, matikara, maihao; Maranao: kemer; Marathi: अंगुली, बोट; Mazanderani: انگیس‎; Middle English: fynger; Mongolian: хуруу; Mwani: chala; Nahuatl: mapili; Nanai: чумчуэн; Navajo: álázhoozh, álánééz; Nepali: औंला; Nias: turu; Nivkh: тунь; Norwegian: finger; Occitan: det, dit; Ojibwe: niibinaakwaanininj; Okinawan: いいび; Old Church Slavonic Cyrillic: прьстъ, пальць; Old East Slavic: пальць, пьрстъ; Old English: finger; Old Javanese: jariji; Oriya: ଆଙ୍ଗୁଳି; Oromo: quba; Ossetian: ӕнгуылдз; Ottoman Turkish: بنان‎, پرمق‎, انگشت‎; Pacoh: tarreih ati; Pali: aṅgulī; Pashto: ګوته‎; Persian: انگشت‎, انگشد‎; Plautdietsch: Finja; Polish: palec inan; Portuguese: dedo; Quechua: ruk'ana; Romagnol: dòit; Romani: naj; Romanian: deget; Romansch: det; Russian: палец, перст; S'gaw Karen: စုမုၢ်; Salar Sami Inari: suormâ; Northern: suorbma; Skolt: suõrmm; Southern: soerme; Sanskrit: अङ्गुली, अङ्गुरि; Santali: ᱠᱟᱹᱴᱩᱵ; Scottish Gaelic: meur, corrag, meirceann, àbhdan; Serbo-Croatian Cyrillic: прст; Roman: prst; Shona: munwe; Sichuan Yi: ꇇꏸ; Sicilian: jìditu, jitu; Sindhi: آڱُر‎; Sinhalese: ඇඟිල්‍ල; Slovak: prst; Slovene: prst; Somali: faro; Sorbian Lower Sorbian: palc; Upper Sorbian: palc; Sotho: monwana; Southern Altai: сабар, бармак; Spanish: dedo; Stoney: nã pθihu; Svan: ფხულე; Swahili: kidole, dole; Swedish: finger; Tagalog: daliri; Tajik: ангушт; Tamil: விரல்; Tatar: бармак; Tboli: tdok; Telugu: వేలు; Thai: นิ้ว; Tibetan: མཛུག་གུ, ཕྱག་མཛུག; Tigrinya: ኣጻብዕ; Tocharian B: prāri; Turkish: parmak; Turkmen: barmak; Tuvan: салаа; Udmurt: чиньы; Ugaritic: 𐎜𐎕𐎁𐎓; Ukrainian: палець; Urdu: انگلی‎; Uyghur: بارماق‎; Uzbek: barmoq; Venetian: déo, det; Veps: sor'm; Vietnamese: ngón tay; Vilamovian: fyngier; Volapük: doat; Walloon: doet; Welsh: bys; Western Bukidnon Manobo: tezu'; White Hmong: ntiv tes; Winnebago: nąąpwaigiza; Wolof: baaraam; Xhosa: umnwe; Yakut: тарбах; Yiddish: פֿינגער‎; Zazaki: engışt, gişt, gışt; Zhuang: lwgfwngz; Zulu: umunwe

Mantoulidis Etymological

Πιθανόν ἀπό τή ρίζα δακ- τοῦ δάκνω. Ἤ ἀκόμη ἀπό τή ρίζα δεκ- τοῦ δέχομαι ἤ καί ἀπό τό δείκνυμι.
Παράγωγα: δακτύλιος (=δακτυλίδι μέ σφραγίδα), δακτυλικός, δακτυλήθρα, δακτυλοδεικτέω, δακτυλόδεικτος, δακτυλωτός.