tantus

Latin > English

tantus tanta, tantum ADJ :: of such size; so great, so much; [tantus ... quantus => as much ... as]

Latin > English (Lewis & Short)

tantus: a, um, adj. perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. τέως,> i. e. τεϝως.
I Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.
   1    With quantus: nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est, Cic. Phil. 6, 7, 18: quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus, id. Imp. Pomp. 11, 29: est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc., id. ad Brut. 1, 9, 1: tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium, Caes. B. G. 2, 11; cf.: quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse, Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—
   2    With ut.
   a Denoting result or consequence; with subj.: tanta erat operis firmitudo, ut, etc., Caes. B G 4, 17: non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc., Cic. Rosc. Am. 43, 125; unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis ... ut, etc., id. Rep. 1, 1, 1: quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes? Curt. 4, 10, 29: quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur? id. 6, 7, 30.—
   b Denoting comparison: tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset, Nep. Ages. 4, 2.—
   3    With rel. qui, etc.: cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc., Cic. Rep. 1, 42, 65: statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc., id. Sull. 2, 7: nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit, id. Marcell. 3, 8.—
   4    Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5: tanta factis modo mira miris modis, etc., id. Cas. 3, 5, 5: qui tantus natu deorum nescis nomina, id. Bacch. 1, 2, 15: neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis, id. Rep. 1, 3, 4: tantilla tanta verba funditat, Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56: ne tantae nationes conjugantur, Caes. B. G. 3, 11: onus, id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15: non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri, id. de Or 2, 20, 84: qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit, id. Rosc. Com. 8, 24: tot tantaque vitia, id. Verr 1, 16, 47: quae faceres in hominem tantum et talem, id. Fam. 13, 66, 1; cf.: conservare urbes tantas atque tales, id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71: tanta ista mala, Sall. C. 40, 2; Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis, Verg. G. 2, 154: tantorum ingentia septem Terga boum, id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1: sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi, six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so, sexcenta tanta, id. Ps. 2, 2, 37: tribus tantis illi minus redit quam obseveris, three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129: jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris, such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183: si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet, Lact. 1, 3, 21.—
   5    With quam: maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc., Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.: tantus ille ventorum, Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—
   6    Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.): cur tanto opere extimueras? Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.: si studia Graecorum vos tanto opere delectant, Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order: mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere, Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—
   B Transf., so many ( = tot; mostly poet.): tantae Coëunt in proelia gentes, Val. Fl. 5, 636: lamentabile tantis urbibus, Stat. Th. 11, 160: legatum valet in tantos quanti inveniantur, Dig. 30, 1, 65.—Sing.: numquam tanto se vulture caelum Induit, Luc. 7, 834. —
   C Neutr. absol.
   1    tantum, so much, so many: habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret, Cic. Rep. 1, 4, 7: decutio argenti tantum, quantum mihi lubet, Plaut. Ep. 2, 3, 4: iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu, Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6: eo indito cumini fricti tantum, quod oleat, Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.): cum tantum belli in manibus esset, Liv. 4, 57, 1: sed quid hic tantum hominum incedunt? Plaut. Poen. 3, 3, 5: tantum hostium intra muros est, Liv. 3, 17, 4 et saep.: sexies tantum, quam quantum satum sit, Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.: etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc., Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter): tantum ... dum, Liv. 27, 42, 12; cf.: tantum modo ... dum, Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —
   b In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.: vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete, Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—
   2    Gen. (of price) tanti: tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi? Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.: tanti est, quanti est fungus putidus, it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23: frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit, Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194: ubi me dixero dare tanti, Ter. Ad. 2, 1, 49: graviter increpuit, tanti habitare censorem, in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —
   b Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance: tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc., Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1: hoc tanti fuit vertere, ut, etc., Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.: sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo, id. ib. 1, 9, 22: etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc., id. Mil. 22, 58: juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc., id. Att. 2, 13, 2: cum dicturis tanti suae non sint (actiones), Quint. 12, 8, 4: sunt o! sunt jurgia tanti, Ov. M. 2, 424 et saep.—
   3    Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the: quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur, Caes. B. G. 5, 45; cf.: quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius, id. B. C. 1, 81: tanto major vis, quanto recentior, Plin. 9, 38, 62, § 133: reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc., Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225: tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt? id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, δὶς τόσῳ,> Plaut. Am. 3, 2, 62: bis tanto pluris, id. Men. 4, 3, 6: ter tanto pejor, id. Pers. 1, 3, 73: multo tanto miserior, id. Rud. 2, 6, 37: si Cleomenes non tanto ante fugisset, Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89: post tanto, Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison: tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes, Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.: doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc., Nep. Epam. 2, 2.—Poet. with sup.: tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus, Cat. 49, 6.—
   b In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31; so too: tanto melior, Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3: tanto hercle melior, Ter. Heaut. 3, 2, 38: tanto major! tanto augustior! how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4: tanto nequior! so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so, tanto miserior, id. Stich. 5, 5, 8.—
   4    In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly: danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur, Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1: quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui, Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9: in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse, Liv. 22, 27.
II Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.): ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus, Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3: praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit, Caes. B. G. 6, 35: tantum navium, id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.
   A So much, so greatly, to such a degree, so: tantum, quantum quis fuge, as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94: de quo tantum, quantum me amas, velim cogites, Cic. Att. 12, 18, 1: id tantum abest ab officio, ut, etc., so far, id. Off. 1, 14, 43: rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc., Nep. Con. 4, 1: tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret, Liv. 37, 39, 6: tantumque ibi moratus, dum, etc., so long, id. 27, 42, 13: tantum ad narrandum argumentum adest benignitas, Plaut. Men. prol. 16: ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit, Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134: nullo tantum se Mysia cultu Jactat, Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.): nec tantum dulcia, quantum Et liquida, Verg. G. 4, 101: juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae, Hor. S. 2, 5, 80: tantum dissimilis, id. ib. 2, 3, 313: Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus, Vell. 2, 11, 1.—
   B (Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but: tantum monet, quantum intellegit, only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44: tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat, Caes. B. G. 2, 8: quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc., Cic. Off. 1, 4, 11: Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere, id. Rep. 1, 10, 16: nomen tantum virtutis usurpas, id. Par. 2, 17: dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit, id. Fl. 15, 34: notus mihi nomine tantum, Hor. S. 1, 9, 3: apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc., Quint. 11, 1, 7; so, non tantum ... sed, id. 9, 3, 28: nec tantum ... sed (etiam), id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.; once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius, Cic. Ac. 2, 23, 74: unum flumen tantum intererat, Caes. B. C. 3, 19: unum defuisse tantum superbiae, Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—
   b Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.; whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur, Cic. Rep. 6, 22, 24: ut tantummodo per stirpes alantur suas, id. N. D. 2, 32, 81: cum tantummodo potestatem gustandi feceris, id. Rep. 2, 28, 51: omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine, id. ib. 4, 6, 6: pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent), Caes. B. C. 1, 62: velis tantummodo, you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54: unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc., Suet. Tib. 11 et saep.: neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant, Cic. de Or. 3, 14, 52: neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam ... in campos delata acies, Liv. 9, 37, 2: Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem, id. 21, 32, 4; so, non tantummodo ... sed etiam, Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124: non tantummodo ... sed ... quoque, Vell. 2, 110, 5: non tantummodo ... verum etiam, Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non ... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.: rem atrocem nec tantum epistulā dignam, Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—
   2    Particular phrases.
   a Tantum non, analog. to the Gr. μόνον οὐκ,> to point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo): cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent, Liv. 5, 7, 2: tantum non jam captam Lacedaemonem esse, id. 34, 40, 5: tantum non ad portam bellum esse, id. 25, 15, 1: videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu, id. 37, 29, 9: cum hostes tantum non arcessierint, id. 4, 2, 12 Drak.: tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit, Suet. Tib. 11: tantum non statim a funere, id. ib. 52: tantum non summam malorum suorum professus est, id. ib. 66: tantum non in ipso ejus consulatu, id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum: tantum non cunctandum neque cessandum esse, only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8: dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur, id. 4, 57, 8 Drak.; cf.: ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat, Quint. 6, 2, 4.—
   b Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.): tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt, Cic. Fam. 7, 23, 1: tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc., Vell. 2, 117, 1: haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam, Cic. Att. 15, 13, 7: navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat, Suet. Aug. 98: natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole, id. Ner. 6: tantum quod pueritiam egresso, id. Aug. 63: dentem tantum quod exemptum, id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb): tantum alone = tantum quod, Verg. E. 6, 16. —
   c Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but: tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit, Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

Latin > French (Gaffiot 2016)

tantus,⁵ a, um, démonstratif de quantité, de grandeur,
1 de cette quantité, de cette grandeur, aussi grand : quattuor robustos filios, quinque filias, tantam domum, tantas clientelas regebat Cic. CM 37, quatre fils dans la vigueur de l’âge, cinq filles, une maison de cette importance, une clientèle si considérable, voilà ce qu’il gouvernait ; urbes tantas et tales conservare Cic. Nat. 3, 92, conserver des villes de cette importance et de cette qualité, si grandes et si belles ; tot tantaque vitia Cic. Verr. 1, 1, 47, tant de vices si graves ; in hominem tantum et talem Cic. Fam. 13, 66, 1, à l’égard d’un homme de cette importance et de ce mérite || sescenta tanta reddere Pl. Bacch. 1034, rendre six cents fois autant, cf. Pl. Ps. 632 ; tribus tantis minus Pl. Trin. 530, trois fois moins || [pour conclure en renvoyant à ce qui précède, c. hic ] tanta est stultitiæ inconstantia atque perversitas Cic. CM 4, telle est la grandeur de..., tel est le degré où atteignent l’inconséquence et l’illogisme de la sottise ; tanta lubido in partibus erat Sall. J. 40, 3, telle était la passion des partis || grand comme cela = de qq. grandeur : nec quicquam posthac non modo tantum, sed ne tantulum quidem præterieris Cic. Att. 15, 27, 3, n’oublie rien dans la suite qui ait, je ne dis pas qq. importance, mais une importance si minime qu’elle soit
2 en corrél. : a) tantus... quantus aussi grand que : tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium Cæs. G. 2, 11, 6, les nôtres en tuèrent un nombre proportionné à la longueur du jour, autant que le permit la longueur du jour ; b) tantus... quam Virg. En. 6, 352 ; ullane tanta opum voluptas quam spectare ? Tac. D. 6, est-il dans les richesses un plaisir égal à celui de regarder...? cf. Cic. Verr. 2, 1, 4 ; c) [avec ut ou le relatif suivis du subj. conséc.] si grand que, de telle importance que ; tanta erat operis firmitudo, ut Cæs. G. 4, 17, la solidité de l’ouvrage était si grande que ; nulla est tanta vis, quæ non ferro frangi possit Cic. Marc. 8, il n’y a pas de puissance si grande qu’on ne la puisse briser par le fer || [avec sens restreint] tel sous le rapport de la grandeur = si petit, si faible que : vectigalia tanta sunt ut iis... vix contenti esse possimus Cic. Pomp. 14, les redevances sont si faibles que nous pouvons à peine nous en contenter..., cf. Cic. Fam. 1, 7, 4
3 pl. tanti = tot : Amm. 27, 7, 7. arch. tamtus, a, um CIL 1, 593, 38 et 40.

Latin > German (Georges)

tantus, a, um (von tam, wie quantus von quam), I) von solcher Größe, so groß, a) m. folg. quantus: nullam umquam vidi tantam (contionem), quanta nunc vestrûm est, Cic. – b) mit folg. qui, quae, quod (das gew. den Coniunctiv bei sich hat): nulla est tanta vis, quae non frangi possit, Cic. – c) m. folg. quam, Liv. 37, 51, 9 (s. dazu Drak.). Tac. dial. 6. Verg. Aen. 6, 354. – d) m. folg. ut u. Konj.: non fuit tantus homo, ut de eo potissimum conqueramur, Cic. – e) ohne Korrelation: in tantis mutationibus, Cic.: verb. m. tot, tot tantaque vitia, Cic.: mit tam multus, tam multae res atque tantae, Cic.: mit talis, homo tantus et talis, Cic. – tantus natu, so alt, Plaut. – mit Genet., utinam tantus animi forem, ut etc., Apul. apol. 22.
II) von solcher Menge, so viel, tanta mira, so viel Wunderdinge, Plaut.: tanta pecunia, Cic.: qui indutias tanti temporis petant, ut legatos Romam mittere possitis, Liv. – bei den Eccl. Plur. = tot, zB. tanta hominum milia, Lact.: nec tamen tantos inveniunt verba discipulos, quantos Christiani factis docendo, Tert.; vgl. Hildebr. Apul. met. 7, 9. p. 552 (b). Bünem. Lact. 1, 3, 21. Dräger Histor. Synt.² 1, 104. – Neutrum tantum subst., a) im Nom. u. Acc. = so viel, so vieles, α) absol.: ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret, Cic.: tantum debuit, Plaut.: mit folg. quam, Ter. Hec. 417. – tantum abest, ut etc., s. ab- sumno. II, 2, a. – tantum est (in der Umgangssprache), so viel, weiter nichts, das ist alles, Plaut. u. Ter.; vgl. Brix Plaut. trin. prol. 22. – Plur., sescenta tanta (sechshundertmal soviel) reddam, si vivo, tibi, Plaut. Bacch. 1034: tribus tantis illi minus redit quam obseveris, um dreimal soviel weniger, Plaut. trin. 530. – β) mit Genet.: belli, Liv.: hominum, Plaut.: hostium, Liv.: itineris, eine so große Strecke Weges, Cic.: auctoritatis, Cic.: tantum navium reperit, ut etc., nur soviel, Caes.: tantum temporis, so lange Zeit, Liv.: tantum eius opinionis deperdidisse, so viel von der Meinung verloren haben, Caes.: mit folg. quantum, so viel, so viel als, Cic. – mit Plur. des Verbums, tantum hominum incedunt, Plaut. – b) im Genet. als Ausdruck des wirklichen od. moral. Wertes, so viel, so hoch, so teuer, tanti quanti poscit, vin tanti illam emi? Plaut.: hortos emit homo tanti, quanti Pythius voluit, Cic.: ubi me dixero dare tanti, testes faciet ilico vendidisse me, Ter.: graviter (eum) increpuit tanti censorem (als Z.) habitare, Plin.: qui frugiferas arbores tanti taxaverant, Plin.: ut, quanti quisque se ipse facit, tanti fiat (so hoch soll er geschätzt werden) ab amicis, Cic. – bes. oft tanti est, u. zwar α) alqd od. alqs est tanti, etw. od. jmd. ist so viel wert, gilt so viel, si ullo in loco eius provinciae frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit, Cic.: tanti nova non fuit arbor, Ov.: non fuerant artes tanti, Ov.: tantine ulla fuit spoliati gloria Parthi? Prop.: nulla studia tanti sunt, ut amicitiae officium deseratur, Plin. ep.: vix Priamus tanti totaque Troia fuit, Ov.: non sum, me iudice, tanti, Ov.: tanti eius apud se gratiam esse, uti etc., so hoch stehe er in Gunst bei ihm, daß usw., Caes. – nihil est tanti u. nihil mihi (nobis) est tanti, es ist (mir) nichts so viel wert, es ist mir an nichts mehr gelegen, es geht mir nichts darüber, Cic.: u. so nec mihi quicquam est tanti, Cic. – est tanti m. folg. ut u. Konj., μακάρων νησοι tanti sunt, ut sine te sim tot dies, Cic.: tantine, ut lacrimes, Africa tota fuit? Prop.: nihil tamen tanti, ut a te abessem, fuit, Cic.: tanti non esse od. tanti se non esse (an seiner Person sei nicht so viel gelegen), ut etc., Eutr.: arbitrabantur eum tanti mortem P. Clodii putasse (er habe den Tod des P. Kl. für so wichtig gehalten), ut etc., Cic. – alqd non est tanti m. folg. quin u. Konj., hic tibi ne qua morae fuerint dispendia tanti,... quin adeas vatem, Verg. Aen. 3, 453 u. 456. – tanti non fuit od. erat m. Infin. als Subj., neque mihi erat vincere tanti, Ov.; u. zugl. mit folg. ut u. Konj., tanti non fuit Arsacen capere, ut earum rerum, quae hic gestae sunt spectaculo careres, Cael. in Cic. ep.: non fuit armillas tanti pepigisse Sabinas, ut premerent sacrae virginis arma caput, Ov.: nec vincere tanti, ut bellum differret, erat (viro), Lucan. – β) alqd tanti est, es ist etw. der Mühe wert, es verlohnt sich der Mühe, sunt, o sunt iurgia tanti! Ov. met. 2, 424 (dazu Haupt). – m. Infin. als Subj., est mihi tanti, huius invidiae crimen subire, dummodo etc., Cic.: fuit tanti non revocare promissum suum, Sen.: u. ellipt., sed est mihi tanti, dummodo etc., Cic.: quid quaeris? Fuit tanti, Cic.: etiam tabulae proferentur; est tanti, Cic. Vgl. übh. Madvig opusc. 2, 187 sqq. – c) im Abl. tanto, α) vor Komparativen = um so viel, desto, tanto aberant ab aqua longius, Caes.: tanto crebriores nuntii mittebantur, Caes.: tanto nos submissius geramus, Cic.: tanto minoris, desto wohlfeiler, Cic.: bis tanto pluris, zweimal so teuer, Plaut.: ter tanto peior, Cic.: quinquies tanto amplius, Cic.: u. (ohne Komparativ) bis tanto amici sunt inter se quam prius, Plaut. – tanto melior (lobender Ausdruck in der Umgangssprache), um so besser! recht gut! brav! bravo! Komik., Sen. u.a. (s. Brix Plaut. Men. 433. Wagner Ter. heaut. 549. Spengel Ter. adelph. 528. Haupt opusc. 2, 323); auch tanto hercle melior, Ter.: tanto nequior, um so schlimmer! schlimm genug! Ter.: u. so tanto miserior, nur um so jämmerlicher! Plaut.: tanto maior, tanto augustior, um so größer, um so erhabener bist du! Plin. pan. 71, 4. – multo tanto bei Komparat., s. multumunter multus no. II, A, c. (Bd. 2. s. 1047). – β) neben den Zeitadverbien ante u. post, tanto ante, so lange vorher, Cic.: tanto post od. post tanto, so lange nachher, Curt. u. Verg. – γ) neben Verben, die einen Komparativbegriff enthalten, wie antecedere, praestare, Nep. Epam. 2, 2; Hann. 1, 1. Ov. met. 13, 368. – δ) selten vor Superl., tanto pessimus omnium poëta, quanto tu optimus omnium patronus, um so viel der schlechteste, ein um so viel schlechterer, Catall. 49, 6. – d) in der Verbdg. in tantum = so weit, so sehr, in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse, Liv.: m. folg. in quantum, si denique in tantum diligo optimum principem, in quantum invisus pessimo fui, Plin. pan.: matrona prodcat in tantum ornata, in quantum ne immunda sit, insoweit, als sie nicht, Sen. contr. 2, 7 (15), 3. – Das Neutrum tantum adv. = so sehr, so weit, α) neben Verben: de fano illo dico, de quo tantum, quantum me amas, velim cogites, Cic.: tantum eius auctoritate motus est, ut etc., Nep.: tantum progressus a castris, ut etc., Liv. – β) neben Adjj., statt tam: tantum magna, Hor.: non tantum, nicht so, nicht sowohl, mit folg. quantum, non tantum Veneris, quantum studiosa culinae, Hor.: nec tantum dulcia, quantum et liquida, Verg.: auch m. folg. quam, non ab ira tantum, quam quod etc., nicht sowohl aus Zorn, als weil, Liv.: tantum cepisse timorem, quam, Verg. – γ) neben Superlativen: quantum bello optimus... tantum pace pessimus, Vell.
III) von der Größe, von der Art, so klein, so gering, ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad provincias tutandas vix contenti esse possimus, Cic.: nec sidera tanta debent existimari, quanta cernuntur, Plin.: (senatus) auctoritas, cui scis intercessum esse, tantam vim habet, ut magis iratorum hominum studium quam constantis senatus consilium esse videatur, Cic.: si bellum tantum erit, ut vos aut successores parvis additis copiis sustinere possint, Cael. in Cic. ep. – Neutrum tantum subst., eine solche Kleinigkeit, Wenigkeit, so wenig, tantum praesidii, navium, Caes. – Das Neutrum tantum wird auch als Abverbium gebraucht, nur, bloß, nomen tantum virtutis usurpas, Cic.: quos quidem dies quem ad modum agatis non dico, tantum dico etc., Cic.: tantum, ut procul abesset, curabat, Liv. – Man merke hier: a) tantum non, beinahe, fast, Nep., Liv. u. Suet. Vgl. Drak. u. Gronov Liv. 4, 2, 12. – b) tantum quod, α) nur, just, gerade, eben (zu der Zeit), Cic. u.a. – so auch (ohne quod) serta tantum delapsa, nur erst abgefallen, Verg. ecl. 6, 16. – β) nur, bloß, nur daß, es fehlt weiter nichts, als daß, tantum quod hominem non nominat, Cic. II. Verr. 1, 116. – γ) tantum, quod, als zwei besondere Wörter, tantum, quod exstaret aqua, quaerentibus, nur so viel als usw., Liv.: tantum, quod Aetoli accesserant, nur insofern, weil, Liv. – δ) non tantum... sed etiam, nicht nur (bloß)... sondern auch, Hirt. b.G., Liv. u.a.: ebenso non tantum... verum et (= etiam), Plin. ep.: aber non (nec) tantum... sed, nicht nur (bloß)... sondern sogar, Liv., Quint. u.a. – / Archaist. tamtus, a, um, Corp. inscr. Lat. 1, 206. lin. 38 u. 40.

Latin > Chinese

tantus, a, um. adj. :: 如是大。如此多。— homo 如是才徳之士。— natu 如是老。In tantum 至此。Tantum est 有此耳。Sexies tantum 有六倍。Sexcenta tanta 有六十倍。Tantum hostium 如是多仇敵。Tanti non sum 吾不如此尊貴。