βασιλεύς

English (LSJ)

ὁ, gen. έως, Ep. ῆος, Cypr. ῆϝος Inscr.Cypr.104,135H.: acc. βασιλέα, contr. -ῆ Orac. ap. Hdt.7.220, E.Fr.781.24 (lyr.): nom. pl. βασιλεῖς, Aeol.    A -ηες Sapph.Supp.6.4, IG12(2).6 (Mytil.), -ειες ib. 646a45, al., Ep. -ῆες, old Att. -ῆς S.Aj.188,960 (both lyr.), cf. Hdn. Gr.1.430: acc. pl. βασιλέας IG12.115, later βασιλεῖς ib.2.243, etc.:— king, chief, Hom., etc.: freq. with collat. sense of captain or judge, Hes. Op.202; διοτρεφέες β. Il.2.445, etc.; θεῖοι Od.4.691, etc.; later, hereditary king, opp. τύραννος, Arist.EN1160b3, etc.; but also of tyrants, as Hiero, Pi.O.1.23; of Gelo, Hdt.7.161; of Pisistratus, Eup.123, cf. Sch. Ar.Ach.61: joined with a Subst., βασιλεὺς ἀνήρ Il.3.170, etc.; ἀνὴρ β. Hdt.1.90; ἄναξ βασιλεύς = lord king, A.Pers.5, cf. B.17.1: c. gen., βασιλεὺς νεῶν A. Ag.114 (anap.); οἰωνῶν βασιλεύς, of the eagle, ibid., Pi.O.13.21: Comp. βασιλεύτερος = more kingly, Il.9.160,392, Od.15.533, Tyrt.12.7: Sup. βασιλεύτατος Il.9.69.    b of the gods, Ζεὺς θεῶν β. Hes.Th.886, cf. Pi.O.7.34, Emp.128.2, etc. (in this sense Hom. uses ἄναξ); as cult title of Zeus, IG7.3073.90 (Lebad.), SIG1014.110 (Erythrae), etc. (but Ζεὺς βασιλεύς, = Ahuramazda, X.Cyr.3.3.21, al., Arr.An.4.20.3); ὁ μέγας βασιλεύς, of God, LXX Ps.47(48).2, Ph.2.107: Sup. βασιλεύτατοι τῶν θεῶν Max.Tyr.29.5.    2 as a title of rank, prince, β. εἰσὶ καὶ ἄλλοι πολλοὶ ἐν… Ἰθάκῃ Od.1.394, cf. 8.390, etc.; of Cyrus, X.Oec. 4.16.    b descendant of a royal house, esp. in Ionia, Arist.Ath. 41.3; βασιλέων οἶκοι 'estates of the royal house', name of a district in Chios, Ἀθηνᾶ 20.168.    3 generally, lord, master, Il.18.556, Pi.O.6.47.    4 metaph., πόλεμος πάντων β. Heraclit.53; νόμος ὁ πάντων β. Pi.Fr.169.    II at Athens, the second of the nine Archons, IG12.76, al., Antipho 6.38, Lys.6.4, Arist.Pol.1285b17, Ath. 57, etc.; ἡ τοῦ β. στοά Pl.Euthphr.2a.    2 title of magistrates in other Greek states, as βασιλᾶες at Elis, GDI1152, cf. IG12(2).6 (Mytil.), etc., Arist.Pol.1322b29.    3 at Rome, βασιλεὺς τῶν ἱερῶν = rex sacrorum, D.H.5.1, cf. D.C.54.27.    III after the Persian war (without Art.), the king of Persia, Hdt.7.174,al.; ἄναξ Ξέρξης β. A.Pers.5, cf. 144, Ar.Ach.61, Th.8.48, IG22.141 (βασιλῆς βασιλέως ὕποχοι μεγάλου, of the Satraps, A.Pers.24, cf. 44, S.E.M.2.22); less freq. ὁ βασιλεύς Hdt.1.132,137, Arist.Pol.1304b13; β. ὁ μέγας Hdt. 1.188.    2 of Alexander and his successors, usually with Art., IG22.641,687, Men.293,340(pl.); Σέλευκος Antiph.187; Ἀντίγονος Alex.III; Πτολεμαῖος Id.244; Ὀσυμανδύας βασιλεὺς βασιλέων D.S. 1.47; title used by Parthian kings, Plu.Pomp.38, D.C.37.6, etc.; by Antony, Plu.Ant.54; of God, Apoc.17.14,19.16.    3 of the Roman emperors, AP10.25 (Antip. Thess.); βασιλεὺς Ῥωμαίων BGU588.10 (i A.D.), etc., cf. 1 Ep.Ti.2.2, J.AJ14.15.14; βασιλεὺς αὐτοκράτωρ IG3.13 (Hadrian), Hdn.1.6.5; without Art., Paus.10.32.19.    IV of any great man, πένησί τε καὶ βασιλεῦσιν Ps.-Phoc.113.    2 first or most distinguished of any class, Ἡρώδην τὸν β. τῶν λόγων Philostr. VS2.10.1, cf. Luc.Rh.Pr.II; winner at a game, Poll.9.106, Sch.Pl. Tht.146a; Stoic sage, μόνος β. Luc.Herm.16; βασιλέως ἐγκέφαλος = 'morsel fit for a king', Clearch.5; βασίλεια σῦκα, name of a choice kind of figs, Philem.Lex. ap. Ath.3.76f., cf. Poll.6.81.    V = συμποσίαρχος, Plu.2.622a, Luc.Sat.4.    VI wren, Arist.HA592b27.    VII queen-bee, ib.623b9, GA759a20, etc. (The form βασιλέα is scanned in Pi.N.1.39; codd. βασίλεια.)

German (Pape)

[Seite 436] ὁ, βασιλέως, ion. ῆος, acc. βασιλῆ Orak. bei Her. 7, 220 (von βαίνωλαός, Herzog), 1) König, Fürst. Hom. behandelt das Wort öfters als adjectiv., indem er nicht nur βασιλεὺς ἀνήρ verbindet, Iliad. 3, 170, und βασιλεὺς ἄναξ, Odyss. 20, 194, sondern auch einen comparat. βασιλεύτερος bildet und einen superlat. βασιλεύτατος: Iliad. 9, 69 Ἀτρείδη, σὺ μὲνἄρχε· σὺ γὰρ βασιλεύτατός ἐσσι; vgl. Hesiod. bei Plutarch. Thes. 16; Iliad. 9, 160 καί μοι ὑποστήτω, ὅσσον βασιλεύτερός εἰμι; 9, 392 ὁ δ' Ἀχαιῶν ἄλλον ἑλέσθω, ὅς τις οι τ' ἐπέοικε καὶ ὃς βασιλεύτερός ἐστιν; 10, 239 μηδὲ σύ γ' αἰδόμενος σῇσι φρεσὶ τὸν μὲν ἀρείω καλλείπειν, σὺ δὲ χείρον' ὀπάσσεαι αἰδοῖ εἴκων, ἐς γενεὴν ὁρόων, μηδ' εἰ βασιλεύτερός ἐστιν; Odyss. 15, 533 ὑμετέρου δ' οὐκ ἒστι γένος βασιλεύτερον ἄλλο ἐν δήμῳ Ἰθάκης, ἀλλ' ὑμε'ς καρτεροὶ αἰεί Der positiv. βασιλεύς bezeichnet bei Hom. vorzugsweise den, welchen allein man auf Deutsch »den König« nennen würde, d. h. den ersten unter den Häuptlingen u. Großen eines Landes, den Oberkönig; Iliad. 2, 205 οὐ μέν πως πάντες βασιλεύσομεν ἐνθάδ' Ἀχαιοί οὐκ ἀγαθὸν πολυκοιρανίη· εἷς κοίρανος ἔστω, εἷς βασιλεύς, ᾡ ἔδωκε Κρόνου παῖς ἀγκυλομήτεω; 1, 277 sagt Nestor, vom Agamemnon redend, zum Achilleus μήτε σύ, Πηλείδη, ἔθελ' ἐριζέμεναι βασιλῆι ἀντιβίην, ἐπεὶ οὔ ποθ' ὁμοίης ἔμμορε τιμῆς σκηπτοῦχος βασιλεύς, ᾡ τε.Ζεὺς κῦδος ἔδωκεν. Aber das Wort bezeichnet auch die Söhne des wirklichen Königs, ferner die Vornehmen aus anderen Geschlechtern, welche Antheil an der Regierung haben, u. endlich die Söhne dieser Großen: Iliad. 4, 96 πᾶσι δέ κε Τρώεσσι χάριν καὶ κῦδος ἄροιο, ἐκ πάντων δὲ μάλιστα Ἀλεξάνδρῳ βασιλῆι; Odyss. 8. 390 sagt Alkinoos δώδεκα γὰρ κατὰ δῆμον ἀριπρεπέες βασιλῆες ἀρχοὶ κραίνουσι, τρισκαιδέκατος δ' ἐγὼ αὐτός; vgl. 6, 54 τῷ δὲ (dem Alkinoos) θύραζε ἐρχομένῳ ξύμβλητο μετὰ κλειτοὺς βασιλῆας ἐς βουλήν, ἵνα μιν κάλεον Φαίηκες ἀγαυοί; u. von denselben 7, 49 δήεις δὲ διοτρεφέας βασιλῆας δαίτην δαινυμένους; Odyss. 18, 64 sagt Telemachos ξεινοδόκος μὲν ἐγών, ἐπὶ δ' αἰνεῖτον βασιλῆες, Ἀντίνοός τε καὶ Εὐρύμαχος, vielleicht in dem Sinne gesagt wie Odyss. 4, 629. 21, 187 Antinoos u. Eurymachos ἀρχοὶ μνηστήρων heißen; Ἀντίνοον βασιλῆα Odyss. 24, 179; Odyss. 1, 386 sagt Antinoos zum Telemachos μή σέ γ' ἐν Ἰθάκῃ βασιλῆα Κρονίων ποιήσειεν, ὅ τοι γενεῇ πατρώιόν ἐστιν, worauf Telemachos unter Anderm vs. 392 ff erwidert οὐ μὲν γάρ τι κακον βασιλευέμεν· αἶψά τέ οἱ δῶ ἀφνειὸν πέλεται καὶ τιμηέστερος αὐτός. ἀλλ' ἤτοι βασιλῆες Ἀχαιῶν εἰσὶ καὶ ἄλλοι πολλοὶ ἐν Ἰθάκῃ, νέοι ἠδὲ παλαιοί, τῶν κέν τις τόδ' ἔχῃσιν, ἐπεὶ θάνε δῖος Ὀδυσσεύς. Vgl. hiermit Iliad. 20, 84 Αἰνεία Τρώων βουληφόρε, ποῦ τοι ἀπειλαί, ἃς Τρώων βασι λεῦσιν ὑπίσχεο οἰνοποτάζων, Ἀχιλῆος ἐναντίβιον πολεμίζειν, Scholl. Aristonic. βασιλεῖς δὲ καὶ τοὺς κατὰ μέρος ἄρχοντας λέγει· »δώδεκα γὰρ βασιλῆες ἀριπρεπέες κατὰ δῆμον (Od. 8, 390)«. Iliad. 18, 556 scheint βασιλεύς = Hausherr, Gutsbesitzer zu sein, Scholl. βασιλεύς: νῦν ὁ τοῦ χωρίου δεσπότης. Iliad. 2, 188 ὅν τινα μὲν βασιλῆα καὶ ἔξοχον ἄνδρα κιχείη, Homerisch, βασιλῆα und ἔξοχον ἄνδρα stehn παραλλήλως, Beides bedeutet dasselbe; eben so Iliad. 9, 334 ἄλλα δ'ἀριστήεσσι δίδουγέρα καὶ βασιλεῦσιν. Der (wirkliche) König führt bei Hom. den Oberbefehl im Kriege, hat den Vorsitz in den Versammlungen, verrichtet die Opfer für das Volk u. ist oberster Richter, vgl. Hesiod. Op. 202. 248. 263; seine Würde ist in der Regel erblich, Odyss. 1, 386. Die Könige heißen διοτρεφέες, weil die königl. Würde von Zeus stammt, Iliad. 1, 279. 2, 205, und σκηπτοῦχοι, weil das σκῆπτρον Zeichen der königl. Würde ist, s. bes. Iliad. 2, 101; Odyss. 4, 63 ἀνδρῶν γένος ἐστὲ διοτρεφέων βασιλήων σκηπτούχων; Iliad. 1, 279 Odyss. 2, 231 σκηπτοῦχος βασιλεύς, Iliad. 2, 196 Odyss. 4. 44 διοτρεφέος βασιλῆος; Iliad. 1, 176 διοτρεφέων βασιλήων, 2, 86 σκηπτοῦχοι βασιλῆες; Odyss. 7, 49 διοτρεφέας βασιλῆας die dreizehn Fürsten der Phäaken; 8. 41 σκηπτοῦχοι βασιλῆες die zwölf Fürsten der Phäaken außer Alkinoos, von diesem selber so genannt. – Das Wort βασιλεύς findet sich bei den folgenden Autoren überall; Aeschyl. Pers. 5 ἄναξ Ξέρξης βασιλεύς, vgl. Hom. Odyss. 20, 194; auch die Tyrannen nannte man βασιλεῖς; Anruf an Götter, bes. Zeus; z. B. Aristoph. Nub. 2 ὦ Ζεῦ βασιλεῦ; vgl. Hesiod. Th. 886 Ζεὺς θεῶν βασιλεύς. Von den Perserkriegen an heißt, βασιλεύς schlechthin, meist ohne Artikel, auch ὁ μέγας β., ὁ ἄνω β. u. μέγας β., der Perserkönig, Thuc., Xen. u. Folgde; bei Sp. der römische Kaiser. – Bei den Athenern heißt der zweite Archon βασιλεύς, Antiph. 6, öfter, u. sonst bei Rednern, wie bei Plat. Theaet. 210 d, der die Aufsicht über den gesammten Gottesdienst u. die Leitung der Criminalprocesse hat. – 2) übertr., der Erste, Ausgezeichnetste seiner Art, οἰωνῶν Aesch. Ag. 113; bes. bei Sp., z. B. ἐν λόγοις Luc. rhet. praec. 11.

Greek (Liddell-Scott)

βᾰσῐλεύς: ὁ,γεν.-έως,Ἰων. -ῆος,αἰτ. βασιλέα,συνηρ. βασιλῆ Χρησμ. παρ' Ἡροδ. 7. 220, Εὐρ. Ἀποσπ. 781.25· ὀνομ. πληθ.βασιλεῖς ,Ἰων. -ῆες, παλ. Ἀττ. βασιλῆςΣοφ. Αἴ. 189.959· αἰτ. πληθ. βασιλεῖς ,παλ. Ἀττ. βασιλῆς αὐτόθι 390· ὡσαύτως , βασιλέας Ἀριστ. Πολ. 3.13,25. Βασιλεύς, ἀρχηγός(ἴδε ἐν λ. ἄναξ) ,Ὅμ. · συχνάκις μετὰ τῆς συνακολουθούσης ἐννοίας τοῦ στρατηγοῦ ἢ δικαστοῦ , Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 200· τοῦ Ὁμήρου οἱ βασιλεῖς εἶναι διοτρεφέες Ἰλ. Β. 445, κτλ. , θεῖοι Ὀδ. Δ.691, κτλ. · καὶ βραδύτερον τὸ βασιλικόν ἀξίωμα ἦτο κληρονομικόν , ἀντίθ. τῷ τύραννος (πρβλ. βασιλείᾱ) · ἀλλ' ὑπὸ ποιητῶν ἀπεδίδετο εἰς τυράννους, οἷον τὸν Ἱέρωνα , Πίνδ. Ο.1.35· εἰς τὸν Πεισίστρατον ,Εὔπολ. ἐν Δημ. 33,πρβλ. Σχόλ. εἰς Ἀριστοφ.Ἀχ. 61.- Ὁ Ὅμηρ. συνάπτει βασιλεὺς ἀνὴρ Ἰλ.Γ.170, κτλ. · ἀνήρ β. Ἡρόδ. 1.90· ἄναξ β., ἄρχων βασιλεύς ,Αἰσχύλ.Πέρσ. 5· μ. γεν., β. νεῶν ὁ αὐτ. Ἀγ. 115· οἰωνῶν β., ἐπὶ τοῦ ἀετοῦ, αὐτόθι. Ὑπάρχει δὲ συγκριτ. βασιλεύτερος, βασιλικώτερος, Ἰλ. Ι.160,392,Ὀδ. Ο.533,Τυρταῖ. 9.7· καὶ ὑπερθ. βασιλεύτατος Ἰλ.Ι.69· (πρβλ. κύων, κύντερος).-Ἐν χρήσει εἰς προσφωνήσεις πρὸς τοὺς θεοὺς κατὰ πρῶτον παρ' Ἡσ. Θ.886 καὶ Πινδ. (διότι ἐπὶ τοιαύτης ἐννοίας ὁ Ὅμ. μεταχειρίζεται τὸ ἄναξ) 2) ἐπὶ τοῦ υἱοῦ τοῦ βασιλέως ,τοῦ ἡγεμόνος ἤ παντὸς λαμβάνοντος μέρος ἐν τῇ κυβερνή-

French (Bailly abrégé)

έως (ὁ) :
I. roi, chef souverain ; particul. ὁ μέγας βασιλεύς, ὁ ἄνω βασιλεύς, ὁ βασιλεύς ou simpl. βασιλεύς, le grand roi, le roi de Perse (mais οἱ μεγάλοι βασιλῆς SOPH les rois suprêmes, les rois des rois, càd les Atrides);
II. p. ext. ou p. anal.
1 dans Hom. οἱ βασιλεῖς les chefs de familles qui se partagent le pays;
2 fils de roi, prince;
3 maître de maison;
4 à Athènes, le 2ᵉ des neuf archontes ou archonte-roi;
5 roi d’un festin.
Étymologie: de la R. Βα-, marcher, et de λευ- = rad. de λᾶας, pierre, à cause de l’usage de certains peuples de faire monter sur une pierre pour le montrer à la foule celui qu’on proclamait roi ; selon d’autres, de la R. Βα et de λαός, celui qui fait marcher, càd qui dirige ou gouverne le peuple ; selon d’autres, du dor. βᾶς et de λαός, le maître du peuple -- DELG "il est vain de chercher une étymologie à ce mot…" -- Babiniotis myc. ka-si-re-u « employé de rang inférieur » ; pê emprunt oriental.

English (Autenrieth)

ῆος: king, exercising the functions of commander-in-chief, priest, and judge; pl., βασιλῆες, kings, nobles, chiefs, termed σκηπτοῦχοι, διογενεῖς, διοτρεφεῖς.—Used adjectively w. ἀνήρ, Il. 3.170; ἄναξ, Od. 20.194; hence comp. βασιλεύτερος, sup. βασιλεύτατος, more, most kingly, princely.

English (Slater)

βᾰςῐλεύς (βασιλεύς, -ῆος, -έι, -εῖ, -ῆι, -ῆα, -έ（α), -εῦ; -έες, -ῆες, -εῦσι（ν), -ῆας) of gods or men,
   1 king δεσπόταν, Συρακόσιον ἱπποχάρμαν βασιλῆα Hieron (O. 1.23) τὸ δ' ἔσχατον κορυφοῦται βασιλεῦσι (O. 1.114) βασιλεὺς δ' ἅπαντας ἐν οἴκῳ εἴρετο παῖδα Aipytos (O. 6.47) θεῶν βασιλεὺς ὁ μέγας Zeus (O. 7.34) ἐγχώριοι βασιλῆες αἰεί the family of Epharmostos of Opus (O. 9.56) ξεναπάτας Ἐπειῶν βασιλεὺς Augeas (O. 10.35) “εὕδεις, Αἰολίδα βασιλεῦ;” Bellerophon (O. 13.67) Αἴτνας βασιλεῖ φίλιον ἐξεύρωμεν ὕμνον Deinomenes (P. 1.60) ἀστοῖς καὶ βασιλεῦσιν sc. of Aitna (P. 1.68) ἄλλοις δέ τις ἐτέλεσσεν ἄλλος ἀνὴρ εὐαχέα βασιλεῦσιν ὕμνον (P. 2.14) ναοῦ βασιλεὺς Λοξίας (P. 3.27) ὃς Συρακόσσαισι νέμει βασιλεύς Hieron (P. 3.70) Κρονοῦ παῖδας βασιλῆας ἴδον i. e. the gods (P. 3.94) παρ' ἀνδρὶ φίλῳ εὐίππου βασιλῆι Κυράνας Arkesilas (P. 4.2) σε πεπρωμένον βασιλἔ ἄμφανεν Κυράνᾳ (P. 4.62) βασιλεὺς ἀνέμων Βορέας (P. 4.181) “βασιλεύς, ὅστις ἄρχει ναός” Jason (P. 4.229) βασιλεύς ἐσσι μεγαλᾶν πολίων (post ἐσσί distinxit Rose: i. e. Arkesilas) (P. 5.15) ἄτερθε δὲ πρὸ δωμάτων ἕτεροι λαχόντες Ἀίδαν βασιλέες ἱεροὶ ἐντί the dead kings of Cyrene (P. 5.97) βασιλεὺς Γιγάντων Porphyrion (P. 8.17) Ὑψέος εὐρυβία, ὃς Λαπιθᾶν ὑπερόπλων τουτάκις ἦν βασιλεύς (P. 9.14) οὐρανοῦ βασιλῆες πόντου τ the gods (N. 4.67) ὕμνος δὲ τῶν ἀγαθῶν ἐργμάτων βασιλεῦσιν ἰσοδαίμονα τεύχει φῶτα (N. 4.84) Ζεὺς ἀθανάτων βασιλεύς (N. 5.35) βασιλῆα δὲ θεῶν πρέπει (N. 7.82) ἔβλαστεν δ' υἱὸς Οἰνώνας βασιλεὺς χειρὶ καὶ βουλαῖς ἄριστος Aiakos (N. 8.7) ἀθανάτων βασιλεὺς (N. 10.16) Ζηνί τε ἅδον βασιλέι (I. 8.18) ψυχὰς ἐκ τᾶν βασιλῆες ἀγαυοὶ καὶ σθένει κραιπνοὶ σοφίᾳ τε μέγιστοι ἄνδρες αὔξοντ fr. 133. 3. ]λαῶν ξενοδαίκτα βασιλῇος ἀτασθαλίᾳ κοτέων θαμά (βασιλῆ[ος] ὃς etiam possis: i. e. Laomedon) fr. 140a. 56 (30). ]βασιλη fr. 215c. 4. met., Νόμος ὁ πάντων βασιλεὺς θνατῶν τε καὶ ἀθανάτων fr. 169. 1. τίς γὰρ θεῶν ναοῖσιν οἰωνῶν βασιλέα δίδυμον ἐπέθηκ; (τὸν αἰετόν· φησὶ δὲ τὸ κατὰ τοὺς ναοὺς τῶν θεῶν ἀέτωμα. Σ.) (O. 13.21)

English (Abbott-Smith)

βασιλεύς, -έως, ὁ, [in LXX chiefly for מֶלֶךְ;]
a king: Mt 1:6 2:1; used by courtesy of Herod the Tetrarch, Mt 14:9; of the Roman Emperor, as freq. in κοινή (Deiss., LAE, p. 367), I Pe 2:13, 17; of the Christ, in the phrase ὁ β. τ. Ἰουδαίων, Mt 2:2, al.; τοῦ Ἰσραήλ, Mk 15:32, Jo 1:50 12:13; of God, Mt 5:35, I Ti 1:17, Re 15:3; β. βασιλέων, Re 17:14 19:16; β. τ. βασιλευόντων, I Ti 6:15 (on the associations of the word to Jewish Hellenists, v. Cl. Rev., i, 7).†

English (Strong)

probably from βάσις (through the notion of a foundation of power); a sovereign (abstractly, relatively, or figuratively): king.

English (Thayer)

βασιλέως, ὁ, leader of the people, prince, commander, lord of the land, king; universally: οἱ βασιλεῖς τῆς γῆς, L T Tr WH omit τῆς γῆς), etc.; τῶν ἐθνῶν, Xenophon, oec. 4,16; " reges Syriac, regis Antiochi pueros, scitis Romae nuper fuisse," Cicero, Verr. 2:4,27, cf. de senectute 17,59; (Vergil Aen. 9,223)); of a Roman emperor, Josephus, b. j. 5,13, 6; Herodian, 2,4, 8 (4Bekker); of the son of the emperor, ibid. 1,5, 15 (5 Bekker)); of the Messiah, ὁ βασιλεύς τῶν Ἰουδαίων, τοῦ Ἰσραήλ, in both passages and (Griesbach in the latter; see βασιλεία, 3e.); of God, the supreme ruler over all, αἰών, 2); βασιλεύς βασιλέων, ὁ βασιλεία τῶν βασιλευόντων, Philo de decal. § 10); cf. (κύριος τῶν βασιλειῶν, κύριος τῶν κυρίων, Plutarch, Pomp. § 38,1)).

Greek Monotonic

βᾰσῐλεύς: ὁ, γεν. -έως, Ιων. -ῆος, αιτ. βασιλέα και συνηρ. βασιλῆ, ονομ. πληθ. βασιλεῖς, Ιων. -ῆες, παλ. Αττ. βασιλῆς, αιτ. πληθ. βασιλεῖς, παλιός Αττ. βασιλῆς·
I. 1. βασιλιάς, αρχηγός, σε Όμηρ.· έπειτα, κληρονομικός άρχοντας, αντίθ. προς το τύραννος, σε Ηρόδ., Αττ.· ἄναξ βασιλεύς, άρχοντας βασιλιάς, σε Αισχύλ.· με γεν., βασιλεὺς νεῶν, στον ίδ.· οἰωνῶν βασιλεύς, των πουλιών, στον ίδ.· ο Όμηρος έχει έναν συγκρ. βασιλεύτερος, βασιλικότερος, και υπερθ. βασιλεύτατος, ο πιο βασιλικός.
2. λέγεται για το γιο του βασιλιά, τον πρίγκηπα ή για οποιονδήποτε μοιράζεται τη διακυβέρνηση, σε Ομήρ. Οδ.
3. γενικά, άρχοντας, αφέντης, οικοδεσπότης, σε Ομήρ. Ιλ., Πίνδ.
II. στην Αθήνα, ο δεύτερος από τους εννέα άρχοντες αποκαλούνταν «βασιλεύς»· ήταν υπεύθυνος για τις δημόσιες τελετές και την διεξαγωγή των δικών με αντικείμενο εκδίκασης δολοφονίες στο δικαστήριο, σε Πλάτ. κ.λπ.
III. μετά τους Περσικούς πολέμους, ο βασιλιάς της Περσίας ονομαζόταν «βασιλεὺς» (χωρίς το άρθρο), σε Ηρόδ., Αττ.· σπανιότερα απαντά η φράση «ὁβασιλεύς» ή «ὁ μέγας βασιλεύς», σε Ηρόδ. (αμφίβ. προέλ.).

Russian (Dvoretsky)

βασιλεύς: έως adj. царственный, могущественный (βασιλεύτερος καὶ προγένεστερος, σὺ γὰρ βασιλεύτατός ἐσσι Hom.).
βᾰσῐλεύς: έως, эп.-ион. ῆος и έος ὁ
1) царь, властелин, повелитель, предводитель Hom.: οἱ μεγάλοι βασιλῆς Soph. = οἱ Ἀτρεῖδαι; ὁ μέγας β. Her. и ὁ ἄνω β. Xen., тж. (ὁ) β. Thuc., Arph., Xen., Dem. = ὁ τῶν Περσῶν β.;
2) царский сын, царевич Xen.;
3) (в Афинах) архонт-басилевс Lys., Plat., Arst.;
4) (= συμποσίαρχος) председатель пира Plut., Luc.;
5) (в Риме, после Августа) император NT;
6) птица крапивник (Troglodytes parvulus), по друг. - королек (Regulus cristatus) Arst.;
7) зоол. пчелиная матка, царица (τῶν μελιττῶν Arst.).

Frisk Etymological English

Grammatical information: m.
Meaning: king, esp. the Persian king, prince' (Il.).
Dialectal forms: Myc. qasireu \/gʷasileus\/; qasireija, qasirewijote.
Derivatives: Femin.: βασίλεια (Od.); βασιλίς (S.), βασιληΐς (Man., Epigr. Gr. 989, 3), βασίλισσα (inscr. Athens 337a, Com.; from words like Κίλισσα, Φοίνισσα a.o. to stems in -ικ-); βασίλιννα wife of the ἄρχων βασιλεύς in Athens (D.; cf. Κόριννα, Φίλιννα etc., hypocor., Schwyzer 491; diff. Chant. Form. 205). - Diminut. βασιλίσκος, also name of a snake, fish etc.. (Hp.; cf. Strömberg Fischnamen 91f.), - Adj. βασιλήϊος (Od.), βασίλειος (Att.); f. also βασιληΐς (Il.); n. substantivised βασιλήϊον, βασίλειον, kings palace (Ion.-Att.) - Denom. verb: βασιλεύω (Il.).
Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]
Etymology: Beside βασιλεύς Greek has two other words for king, κοίρανος (q. v.) and ἄναξ (q. vv.). βασιλεύς is the youngest, s. Wackernagel Unt. 209ff. The word is no doubt of Pre-Greek origin (i.e. not a loanword from another country); labio-velars are well known in this language.

Dutch (Woordenboekgrieks.nl)

βασιλεύς -έως, ὁ sing. gen. ep. -ῆος, Ion. -έος, Aeol. -ίληος, dat. -εῖ, ep. -ῆι, Ion. -έι, acc. -έα, -ῆ, ep. -ῆα ; plur. nom. -εῖς, Att. -ῆς, ep. -ῆες, Ion. -έες, Aeol. -σίληες, gen. -έων, ep. -ήων, dat. -εῦσι, acc. -έας, -εῖς, ep. -ῆας
1. koning, vorst; ook van goden ; Ζεὺς δὲ θεῶν βασιλεύς Zeus, de koning der goden Hes. Th. 886; christ..; βασιλεὺς βασιλέων koning der koningen NT Apoc. 17.14; vanaf de vijfde eeuw spec. de koning van Perzië ; βασιλέος... μέλλοντος διαβαίνειν toen de koning op het punt stond de oversteek te maken Hdt. 7.174; als specificatie bij ἀνήρ:; βασιλεὺς ἀνήρ koning Il. 3.170; adj. met comp. βασιλεύτερος en superl. βασιλεύτατος :. ὃς βασιλεύτερός ἐστι die een grotere koning is (dan ik) Il. 9.392; σὺ γὰρ βασιλεύτατός ἐσσι want jij bent de grootste koning Il. 9.69.
2. overdr.
3. van dieren of abstracta :. οἰωνῶν βασιλεύς koning van de vogels (adelaar) Aeschl. Ag. 115; πόλεμος... πάντων... βασιλεύς oorlog is de heerser over allen Heraclit. B 53.
4. van mensen, ter aanduiding van de voornaamste of winnaar :. βασιλέα μόνον ἐφ ’ ἁπάντων γενέσθαι τῷ ἀστραγάλῳ κρατήσαντα door winst bij het dobbelen alleenheerser over allen te worden Luc. 61.4; βασιλεὺς ἐν τοῖς λόγοις koning van het gesproken woord Luc. 41.11.
5. in Athene een van de archonten archon basileus :. θυσίαι κατελείφθησαν τοῖς βασιλεῦσι μόνον alleen offers zijn de taak van de ‘koningen’ gebleven Aristot. Pol. 1285b17.

Middle Liddell

[deriv. uncertain]
I. a king, chief, Hom.: later it was an hereditary king, opp. to τύραννος, Hdt., attic; ἄναξ β. lord king, Aesch.: c. gen., β. νεῶν Aesch.; οἰωνῶν β., of the eagle, Aesch.:—Hom. has a comp. βασιλεύτερος more of a king, more kingly, Sup. βασιλεύτατος most kingly.
2. of the king's son, prince, or any one sharing in the government, Od.
3. generally, a lord, master, householder, Il., Pind.
II. at Athens, the second of the nine Archons was called βασιλεύς; he had charge of the public worship, and the conduct of criminal processes, Plat., etc.
III. after the Persian war, the king of Persia was called βασιλεύς (without the Art.), Hdt., attic; more rarely ὁ βασιλεύς, or ὁ μέγας βας. Hdt.

Frisk Etymology German

βασιλεύς: {basileús}
Grammar: m.
Meaning: König, von den Perserkriegen an namentlich der Perserkönig, Fürst, Herrscher (seit Il.).
Derivative: Zahlreiche Ableitungen, darunter mehrere miteinander konkurrierende und einander ablösende Femininbildungen, alle von beschränktem Gebrauch, da der Begriff der Königin und der Fürstin vor dem des Königs und des Fürsten ganz zurücktritt: βασίλεια (aus *-ηϝι̯α; Od., ion. poet.); βασιλίς (S., E., Pl.), auch als Adj., s. unten; βασιληΐς (Man., Epigr. Gr. 989, 3), als Adj. alt, s. unten; βασίλισσα (Inschr. Athen 337^a, Kom. usw.; nach üblicher Annahme nach Κίλισσα, Φοίνισσα und anderen Bildungen zu ικ-Stämmen, die allerdings einer anderen sozialen Schicht angehören); βασίλιννα [[Gattin des ἄρχων βασιλεύς in Athen]] (D., Men.; wie Κόριννα, Φίλιννα usw., wohl hypokoristisch, Schwyzer 491; anders Chantraine Formation 205); βασίλη (S. Fr. 210; Rückbildung aus βασίλεια nach Πηνελόπεια : Πηνελόπη?, Boßhardt Die Nomina auf -ευς 24). — Zwei Deminutiva: βασιλίσκος, auch übertr. als Schlangen-, Fischname usw. (Hp., hell. u. spät; vgl. Strömberg Fischnamen 91f.), βασιλίδιον (Plu.; vgl. Chantraine Formation 70). — Adjektiva: βασιλήϊος (Od., ion., äol., poet.), βασίλειος (att.); f. auch βασιληΐς (seit Il.), -λίς (E. usw.); n. substantiviert βασιλήϊον, βασίλειον, gew. pl. -ήϊα, -εια königlicher Palast usw. (ion. att.); βασιλικός (Hdt., A. usw.), auch substantiviert in verschiedenen Ausdrücken. — Patronymikon: βασιλείδης Prinz (Pl. Kriti. 116c). — Abstraktbildung: βασιληΐη, att. -εία Königswürde, Königtum (Hdt. usw.) mit dem Desiderativum βασιλειάω nach der Königswürde trachten (Kom. Adesp., J.). — Denominative Verba: βασιλεύω König sein, herrschen (seit Il.) mit dem einmaligen Nom. agentis βασιλεύτωρ (Antim.; vgl. ἡγήτωρ); βασιλίζω zur Partei des Königs gehören, der Königswürde nachstreben (Plu., J., App. u. a.) mit βασιλισταί N. einer kgl. Gilde (Inschr.). — Adv. βασιλίνδα Spielterminus (Poll.). — Ägäisch pa-si-re-u.
Etymology : Außer βασιλεύς besitzt das Griechische noch zwei Wörter für König, Herrscher, das sicher altererbte κοίρανος (s. d.) und das unerklärte, wahrscheinlich fremde ἄναξ (s. d.). Von diesen ist βασιλεύς das jüngste, s. darüber Wackernagel Unt. 209ff. und Boßhardt Die Nomina auf -εύς 22ff. Die bis in die neueste Zeit (z. B. Thibau Revue Belge de phil. 25, 582ff., v. Windekens Le Pélasgique passim, Fraenkel Gnomon 22, 239) wiederholten Bemühungen, βασιλεύς aus dem Indog. herzuleiten, sind erfolglos geblieben. Auch die Versuche, an kleinasiatische und andere sprachlichen Elemente anzuknüpfen (Wackernagel und Boßhardt a. a. O., außerdem Kretschmer Glotta 10, 222, der an libyisch βάττος = βασιλεύς [Hdt. 4, 155] erinnert, und v. Windekens Le Muséon 61, 283ff. mit Lit. und willkürlichen eigenen Kombinationen), kommen über allgemeine Vermutungen nicht hinaus. So muß βασιλεύς immer noch als ein wenigstens in Einzelheiten unklares Fremdwort betrachtet werden.
Page 1,222-223

Chinese

原文音譯：BasileÚj 巴西留士
詞類次數：名詞（118）
原文字根：君王 相當於： （מֶלֶךְ‎）
字義溯源：君主*，統治者，王，君王，作王；或源自（βάσις）=腳步），而 （βάσις）出自（βαθύς）X=行走*）
同源字：1） （βασιλεία）王國，國 2） （βασίλειος）王的 3） （βασιλεύς）君主 4） （βασιλεύω）君主，王 5） （βασιλικός / βασιλίσκος）王朝的，大臣 6） （βασίλισσα）皇后 7） （συμβασιλεύω）一同作王
出現次數：總共（115）；太（22）；可（12）；路（11）；約（16）；徒（20）；林後（1）；提前（3）；來（7）；彼前（2）；啓（21）
譯字彙編：
1） 王（82） 太1:6； 太2:1； 太2:2； 太2:3； 太2:9； 太11:8； 太14:9； 太21:5； 太22:2； 太22:7； 太22:11； 太22:13； 太25:34； 太25:40； 太27:11； 太27:29； 太27:37； 太27:42； 可6:14； 可6:22； 可6:25； 可6:26； 可6:27； 可15:2； 可15:9； 可15:12； 可15:18； 可15:26； 可15:32； 路1:5； 路14:31； 路14:31； 路19:38； 路23:2； 路23:3； 路23:37； 路23:38； 約1:49； 約6:15； 約12:13； 約12:15； 約18:33； 約18:37； 約18:37； 約18:39； 約19:3； 約19:12； 約19:14； 約19:15； 約19:15； 約19:19； 約19:21； 約19:21； 徒7:10； 徒7:18； 徒12:1； 徒12:20； 徒13:22； 徒25:13； 徒25:14； 徒25:24； 徒25:26； 徒26:26； 徒26:30； 林後11:32； 提前6:15； 來7:1； 來7:1； 來7:2； 來7:2； 來7:2； 來11:23； 來11:27； 啓9:11； 啓15:3； 啓16:14； 啓17:10； 啓17:12； 啓17:12； 啓17:14； 啓17:18； 啓19:16；
2） 君王（17） 太5:35； 太10:18； 太17:25； 路10:24； 路21:12； 路22:25； 徒9:15； 提前1:17； 提前2:2； 彼前2:13； 彼前2:17； 啓6:15； 啓17:2； 啓18:3； 啓18:9； 啓19:19； 啓21:24；
3） 王阿（5） 徒26:2； 徒26:7； 徒26:13； 徒26:19； 徒26:27；
4） 萬王之（2） 啓17:14； 啓19:16；
5） 一個王（2） 徒13:21； 徒17:7；
6） 君王的（2） 可13:9； 啓19:18；
7） 作王（1） 太18:23；
8） 諸王（1） 啓16:12；
9） 君王之（1） 啓1:5；
10） 諸君王（1） 徒4:26；
11） 多王（1） 啓10:11

English (Woodhouse)

king