Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

cresco: Difference between revisions

From LSJ

Οὔτοι συνέχθειν, ἀλλὰ συμφιλεῖν ἔφυν → I was not born to hate, but to love.

Sophocles, Antigone, 523
(3_4)
m (Text replacement - "]] )" to "]])")
 
(3 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 1: Line 1:
{{LaEn
|lnetxt=cresco crescere, crevi, cretus V INTRANS :: come forth/to be; arise/spring (from); be born; become visible/great; grow (up)<br />cresco cresco crescere, crevi, cretus V INTRANS :: thrive, increase (size/number/honor), multiply; ascend; attain, be promoted
}}
{{Lewis
{{Lewis
|lshtext=<b>cresco</b>: crēvi, crētum, 3 (<br /><b>I</b> inf. perf. sync. cresse, Lucr. 3, 683), v. [[inch]]. n. [1. [[creo]].<br /><b>I</b> Orig., of things not [[previously]] in [[existence]], to [[come]] [[forth]], [[grow]], to [[arise]], [[spring]], be [[born]], [[become]] [[visible]], [[appear]] (so [[mostly]] [[poet]].)<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> Lit.: [[cetera]], quae [[sursum]] crescunt sursumque creantur, Lucr. 6, 527: quaecumque e terrā corpora crescunt (for [[which]], [[subsequently]], exoriuntur), id. 1, 868: corpore de patrio ac materno [[sanguine]] crescunt, id. 4, 1210: hic et acanthus Et [[rosa]] crescit, Verg. Cul. 397.—So esp. freq. in [[part]]. perf.: crētus, a, um, arisen, sprung, descended from, [[born]] of; [[with]] abl.: mortali corpore [[cretus]], Lucr. 5, 6; 2, 906; cf.: mortali semine, Ov. M. 15, 760: corpore materno, Lucr. 4, 1224: nativo corpore, id. 5, 61: Semiramio [[sanguine]], Ov. M. 5, 85; cf. id. ib. 13, 31: Amyntore, id. ib. 8, 307; cf. Verg. A. 9, 672; Ov. M. 13, 750.—With ab: ab origine eādem, Ov. M. 4, 607; cf.: Trojano a [[sanguine]], Verg. A. 4, 191.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Trop.: haec [[villa]] [[inter]] [[manus]] meas crevit, Sen. Ep. 12, 1: [[ingens]] hic terris crescit [[labor]], Sil. 3, 75.—Far [[more]] freq.,<br /><b>II</b> Of things [[already]] in [[existence]], to [[rise]] in [[height]], to [[rise]], [[grow]], [[grow]] up, [[thrive]], [[increase]], etc.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> Lit.: arbores, Lucr. 1, 254; so, [[fruges]], arbusta, animantes, id. 1, 808: omnia [[paulatim]] crescunt ([[with]] grandescere alique), id. 1, 190 sq.: ut ([[ostrea]]) cum lunā [[pariter]] crescant pariterque decrescant, Cic. Div. 2, 14, 33: in lecticis crescunt (infantes), Quint. 1, 2, 7: cresce, [[puer]], Ov. M. 2, 643 et saep.: in cujus [[domo]] creverat, had [[grown]] up, been reared, Suet. Oth. 1; cf.: [[Alexander]] per [[quinquennium]] sub Aristotele doctore mclito crevit, Just. 12, 16, 8: [[Nilus]] in aestatem crescit campisque redundat, Lucr. 6, 713; cf. of the [[same]], id. 6, 737: [[Liger]] ex nivibus creverat, Caes. B. G. 7, 55 fin.: in frondem crines, in ramos bracchia, to [[grow]] [[into]], Ov. M. 1, 550; cf.: in ungues [[manus]], id. ib. 2, 479: in immensum [[Atlas]], id. ib. 4, 661: in latitudinem, to [[increase]] in [[breadth]], Col. Arb. 17: in longitudinem, Plin. 11, 37, 87, § 216: [[super]] ora caputque [[onus]], Ov. M. 12, 516: ut clivo crevisse putes, id. ib. 8, 191 et saep. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Transf., to [[increase]] in [[number]] to, [[augment]], [[multiply]]: non mihi absenti crevisse amicos, Cic. Sest. 32, 69 (B. and K. ex conj. decrevisse): [[adhuc]] crescentibus annis, Ov. A. A. 1, 61.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Trop.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In gen., to [[grow]], [[increase]], to be enlarged or strengthened: cum Atheniensium [[opes]] senescere, [[contra]] Lacedaemoniorum crescere videret, Nep. Alcib. 5, 3; so, hostium [[opes]] animique, Cic. Imp. Pomp. 15, 45: non animi [[tantum]], sed [[etiam]] [[vires]] crescebant, Liv. 5, 46, 4: [[animus]] laude crescit, Quint. 1, 2, 3; Curt. 4, 6, 13; Just. 19, 1, 8: [[animus]] crevit praetori, Liv. 44, 4, 1: cujusvis [[opes]] [[contra]] illius potentiam, Sall. C. 17, 7: cujusquam [[regnum]] per [[scelus]], id. J. 14, 7: [[potentia]] paucorum (opp. [[plebis]] [[opes]] imminutae), id. C. 39, 1; Liv. 4, 2, 2 et saep.: haec ([[mala]]) [[primo]] [[paulatim]], Sall. C. 10, 6: [[primo]] pecuniae, [[deinde]] imperii [[cupido]], id. ib. 10, 3: [[fuga]] [[atque]] [[formido]] latius, id. J. 55, 7: [[licentia]], id. C. 51, 30: [[inopia]] omnium, Liv. 21, 11, 12: rerum [[cognitio]] [[cottidie]], Quint. 12, 11, 17: quā ex re creverat cum famā tum opibus, Nep. Alcib. 7 fin.; cf.: (Saguntini) in tantas brevi creverant [[opes]], Liv. 21, 7, 3: Rhodiorum [[civitas]] populi Romani opibus, Sall. C. 51, 5; cf.: qui [[malo]] rei publicae, id. ib. 51, 32: [[usque]] ego postera Crescam laude [[recens]], Hor. C. 3, 30, 8: a brevibus in longas (iambi), Quint. 9, 4, 136.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In partic., to [[rise]] or [[increase]] in [[distinction]], [[honor]], [[courage]], etc., to be promoted or advanced, to [[prosper]], to [[become]] [[great]], [[attain]] [[honor]]: accusarem alios [[potius]], ex quibus possem crescere, Cic. Rosc. Am. 30, 83: ex invidiā senatoriā, id. Clu. 28, 77: ex his, Liv. 29, 37, 17: ex me, id. 35, 19, 5: de uno [[isto]], de multis, Cic. Verr. 2, 5, 67, § 173: dignitate, gratiā, Nep. Att. 21, 1; cf. id. ib. 10, 3; and absol.: crescendi in curiā [[occasio]], Liv. 1, 46, 2: [[cresco]] et [[exsulto]] et discussā senectute [[recalesco]], [[quotiens]], etc., Sen. Ep. 34, 1; cf.: gaudet et ex nostro crescit maerore [[Charaxus]], Ov. H. 15, 117: hic uno [[modo]] crescere potest, si se [[ipse]] summittat, etc., Plin. [[Pan]]. 71, 4.
|lshtext=<b>cresco</b>: crēvi, crētum, 3 (<br /><b>I</b> inf. perf. sync. cresse, Lucr. 3, 683), v. [[inch]]. n. [1. [[creo]].<br /><b>I</b> Orig., of things not [[previously]] in [[existence]], to [[come]] [[forth]], [[grow]], to [[arise]], [[spring]], be [[born]], [[become]] [[visible]], [[appear]] (so [[mostly]] [[poet]].)<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> Lit.: [[cetera]], quae [[sursum]] crescunt sursumque creantur, Lucr. 6, 527: quaecumque e terrā corpora crescunt (for [[which]], [[subsequently]], exoriuntur), id. 1, 868: corpore de patrio ac materno [[sanguine]] crescunt, id. 4, 1210: hic et acanthus Et [[rosa]] crescit, Verg. Cul. 397.—So esp. freq. in [[part]]. perf.: crētus, a, um, arisen, sprung, descended from, [[born]] of; [[with]] abl.: mortali corpore [[cretus]], Lucr. 5, 6; 2, 906; cf.: mortali semine, Ov. M. 15, 760: corpore materno, Lucr. 4, 1224: nativo corpore, id. 5, 61: Semiramio [[sanguine]], Ov. M. 5, 85; cf. id. ib. 13, 31: Amyntore, id. ib. 8, 307; cf. Verg. A. 9, 672; Ov. M. 13, 750.—With ab: ab origine eādem, Ov. M. 4, 607; cf.: Trojano a [[sanguine]], Verg. A. 4, 191.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Trop.: haec [[villa]] [[inter]] [[manus]] meas crevit, Sen. Ep. 12, 1: [[ingens]] hic terris crescit [[labor]], Sil. 3, 75.—Far [[more]] freq.,<br /><b>II</b> Of things [[already]] in [[existence]], to [[rise]] in [[height]], to [[rise]], [[grow]], [[grow]] up, [[thrive]], [[increase]], etc.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> Lit.: arbores, Lucr. 1, 254; so, [[fruges]], arbusta, animantes, id. 1, 808: omnia [[paulatim]] crescunt ([[with]] grandescere alique), id. 1, 190 sq.: ut ([[ostrea]]) cum lunā [[pariter]] crescant pariterque decrescant, Cic. Div. 2, 14, 33: in lecticis crescunt (infantes), Quint. 1, 2, 7: cresce, [[puer]], Ov. M. 2, 643 et saep.: in cujus [[domo]] creverat, had [[grown]] up, been reared, Suet. Oth. 1; cf.: [[Alexander]] per [[quinquennium]] sub Aristotele doctore mclito crevit, Just. 12, 16, 8: [[Nilus]] in aestatem crescit campisque redundat, Lucr. 6, 713; cf. of the [[same]], id. 6, 737: [[Liger]] ex nivibus creverat, Caes. B. G. 7, 55 fin.: in frondem crines, in ramos bracchia, to [[grow]] [[into]], Ov. M. 1, 550; cf.: in ungues [[manus]], id. ib. 2, 479: in immensum [[Atlas]], id. ib. 4, 661: in latitudinem, to [[increase]] in [[breadth]], Col. Arb. 17: in longitudinem, Plin. 11, 37, 87, § 216: [[super]] ora caputque [[onus]], Ov. M. 12, 516: ut clivo crevisse putes, id. ib. 8, 191 et saep. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Transf., to [[increase]] in [[number]] to, [[augment]], [[multiply]]: non mihi absenti crevisse amicos, Cic. Sest. 32, 69 (B. and K. ex conj. decrevisse): [[adhuc]] crescentibus annis, Ov. A. A. 1, 61.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Trop.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In gen., to [[grow]], [[increase]], to be enlarged or strengthened: cum Atheniensium [[opes]] senescere, [[contra]] Lacedaemoniorum crescere videret, Nep. Alcib. 5, 3; so, hostium [[opes]] animique, Cic. Imp. Pomp. 15, 45: non animi [[tantum]], sed [[etiam]] [[vires]] crescebant, Liv. 5, 46, 4: [[animus]] laude crescit, Quint. 1, 2, 3; Curt. 4, 6, 13; Just. 19, 1, 8: [[animus]] crevit praetori, Liv. 44, 4, 1: cujusvis [[opes]] [[contra]] illius potentiam, Sall. C. 17, 7: cujusquam [[regnum]] per [[scelus]], id. J. 14, 7: [[potentia]] paucorum (opp. [[plebis]] [[opes]] imminutae), id. C. 39, 1; Liv. 4, 2, 2 et saep.: haec ([[mala]]) [[primo]] [[paulatim]], Sall. C. 10, 6: [[primo]] pecuniae, [[deinde]] imperii [[cupido]], id. ib. 10, 3: [[fuga]] [[atque]] [[formido]] latius, id. J. 55, 7: [[licentia]], id. C. 51, 30: [[inopia]] omnium, Liv. 21, 11, 12: rerum [[cognitio]] [[cottidie]], Quint. 12, 11, 17: quā ex re creverat cum famā tum opibus, Nep. Alcib. 7 fin.; cf.: (Saguntini) in tantas brevi creverant [[opes]], Liv. 21, 7, 3: Rhodiorum [[civitas]] populi Romani opibus, Sall. C. 51, 5; cf.: qui [[malo]] rei publicae, id. ib. 51, 32: [[usque]] ego postera Crescam laude [[recens]], Hor. C. 3, 30, 8: a brevibus in longas (iambi), Quint. 9, 4, 136.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In partic., to [[rise]] or [[increase]] in [[distinction]], [[honor]], [[courage]], etc., to be promoted or advanced, to [[prosper]], to [[become]] [[great]], [[attain]] [[honor]]: accusarem alios [[potius]], ex quibus possem crescere, Cic. Rosc. Am. 30, 83: ex invidiā senatoriā, id. Clu. 28, 77: ex his, Liv. 29, 37, 17: ex me, id. 35, 19, 5: de uno [[isto]], de multis, Cic. Verr. 2, 5, 67, § 173: dignitate, gratiā, Nep. Att. 21, 1; cf. id. ib. 10, 3; and absol.: crescendi in curiā [[occasio]], Liv. 1, 46, 2: [[cresco]] et [[exsulto]] et discussā senectute [[recalesco]], [[quotiens]], etc., Sen. Ep. 34, 1; cf.: gaudet et ex nostro crescit maerore [[Charaxus]], Ov. H. 15, 117: hic uno [[modo]] crescere potest, si se [[ipse]] summittat, etc., Plin. [[Pan]]. 71, 4.
}}
}}
{{Gaffiot
{{Gaffiot
|gf=<b>crēscō</b>,⁷ crēvī, crētum, ĕre (inch. de [[creo]] ), intr.,<br /><b>1</b> venir à l’existence, naître : qui [[postea]] creverunt [[Varro]] R. 3, 1, 7, ceux qui naquirent ensuite, cf. Lucr. 6, 527 ; quæcumque e [[terra]] crescunt Lucr. 1, 868, tout ce que la terre [[produit]] (crescere de Lucr. 4, 1214) &#124;&#124; [poét.] [[cretus]], a, um, avec abl. ou ab, né de, issu de, provenant de : Lucr. 2, 906 ; 5, 6 ; Virg. En. 9, 672 ; Ov. M. 13, 750 ; Virg. En. 4, 191 ; Ov. M. 4, 607<br /><b>2</b> croître, grandir, s’élever, s’accroître : crescere [[non]] possint [[fruges]], arbusta, animantes Lucr. 1, 808, [[rien]] ne pourrait croître, moissons, arbres, animaux, cf. Cic. Div. 2, 33 ; Quint. 1, 2, 7 ; Suet. Oth. 1 ; [[Liger]] ex nivibus creverat Cæs. G. 7, 55, 10, la Loire avait grossi par la fonte des neiges &#124;&#124; in frondem crines crescunt Ov. M. 1, 550 ; in ungues [[manus]] Ov. M. 2, 479, ses cheveux poussent en feuillage, ses mains s’allongent en griffes<br /><b>3</b> croître, s’augmenter : intellectum [[est]] [[non]] [[mihi]] absenti crevisse amicos Cic. Sest. 69, on constata [[non]] pas que pendant mon absence le nombre de mes amis avait augmenté ; cum hostium [[opes]] animique crevissent Cic. Pomp. 45, comme les forces et la hardiesse des ennemis s’étaient accrues, cf. Nep. Alc. 5, 3 ; Liv. 5, 46, 4 ; 44, 4, 1 ; ex his studiis crescit [[oratio]] Cic. Arch. 13, ces études permettent à l’éloquence de se développer ; crescebat in [[eos]] [[odium]] Cic. Har. 46, la haine croissait contre eux<br /><b>4</b> grandir en considération, en puissance : [[per]] aliquem Cæs. G. 1, 20, 2, devoir son élévation à qqn ; ex [[aliquo]] Cic. Amer. 83 ; Liv. 29, 37, 17 ; de [[aliquo]] Cic. Verr. 2, 5, 173 ; ex [[aliqua]] re Cic. Clu. 77, s’élever, se faire valoir aux dépens de qqn ; se servir de qqn comme d’un piédestal ; trouver dans qqch. l’occasion de s’élever &#124;&#124; [[cresco]] et [[exsulto]] Sen. Ep. 34, 1, je me sens grandir et je triomphe. forme sync. [[cresse]] Lucr. 3, 681 &#124;&#124; crescendis rebus Lucr. 1, 585 (mss), v. Gaffiot, 1929b, p.&nbsp;226, Rem.&nbsp;4.||[poét.] [[cretus]], a, um, avec abl. ou ab, né de, issu de, provenant de : Lucr. 2, 906 ; 5, 6 ; Virg. En. 9, 672 ; Ov. M. 13, 750 ; Virg. En. 4, 191 ; Ov. M. 4, 607<br /><b>2</b> croître, grandir, s’élever, s’accroître : crescere [[non]] possint [[fruges]], arbusta, animantes Lucr. 1, 808, [[rien]] ne pourrait croître, moissons, arbres, animaux, cf. Cic. Div. 2, 33 ; Quint. 1, 2, 7 ; Suet. Oth. 1 ; [[Liger]] ex nivibus creverat Cæs. G. 7, 55, 10, la Loire avait grossi par la fonte des neiges||in frondem crines crescunt Ov. M. 1, 550 ; in ungues [[manus]] Ov. M. 2, 479, ses cheveux poussent en feuillage, ses mains s’allongent en griffes<br /><b>3</b> croître, s’augmenter : intellectum [[est]] [[non]] [[mihi]] absenti crevisse amicos Cic. Sest. 69, on constata [[non]] pas que pendant mon absence le nombre de mes amis avait augmenté ; cum hostium [[opes]] animique crevissent Cic. Pomp. 45, comme les forces et la hardiesse des ennemis s’étaient accrues, cf. Nep. Alc. 5, 3 ; Liv. 5, 46, 4 ; 44, 4, 1 ; ex his studiis crescit [[oratio]] Cic. Arch. 13, ces études permettent à l’éloquence de se développer ; crescebat in [[eos]] [[odium]] Cic. Har. 46, la haine croissait contre eux<br /><b>4</b> grandir en considération, en puissance : [[per]] aliquem Cæs. G. 1, 20, 2, devoir son élévation à qqn ; ex [[aliquo]] Cic. Amer. 83 ; Liv. 29, 37, 17 ; de [[aliquo]] Cic. Verr. 2, 5, 173 ; ex [[aliqua]] re Cic. Clu. 77, s’élever, se faire valoir aux dépens de qqn ; se servir de qqn comme d’un piédestal ; trouver dans qqch. l’occasion de s’élever||[[cresco]] et [[exsulto]] Sen. Ep. 34, 1, je me sens grandir et je triomphe. forme sync. [[cresse]] Lucr. 3, 681||crescendis rebus Lucr. 1, 585 (mss), v. Gaffiot, 1929b, p.&nbsp;226, Rem.&nbsp;4.
|gf=<b>crēscō</b>,⁷ crēvī, crētum, ĕre (inch. de [[creo]]), intr.,<br /><b>1</b> venir à l’existence, naître : qui [[postea]] creverunt [[Varro]] R. 3, 1, 7, ceux qui naquirent ensuite, cf. Lucr. 6, 527 ; quæcumque e [[terra]] crescunt Lucr. 1, 868, tout ce que la terre [[produit]] (crescere de Lucr. 4, 1214) &#124;&#124; [poét.] [[cretus]], a, um, avec abl. ou ab, né de, issu de, provenant de : Lucr. 2, 906 ; 5, 6 ; Virg. En. 9, 672 ; Ov. M. 13, 750 ; Virg. En. 4, 191 ; Ov. M. 4, 607<br /><b>2</b> croître, grandir, s’élever, s’accroître : crescere [[non]] possint [[fruges]], arbusta, animantes Lucr. 1, 808, [[rien]] ne pourrait croître, moissons, arbres, animaux, cf. Cic. Div. 2, 33 ; Quint. 1, 2, 7 ; Suet. Oth. 1 ; [[Liger]] ex nivibus creverat Cæs. G. 7, 55, 10, la Loire avait grossi par la fonte des neiges &#124;&#124; in frondem crines crescunt Ov. M. 1, 550 ; in ungues [[manus]] Ov. M. 2, 479, ses cheveux poussent en feuillage, ses mains s’allongent en griffes<br /><b>3</b> croître, s’augmenter : intellectum [[est]] [[non]] [[mihi]] absenti crevisse amicos Cic. Sest. 69, on constata [[non]] pas que pendant mon absence le nombre de mes amis avait augmenté ; cum hostium [[opes]] animique crevissent Cic. Pomp. 45, comme les forces et la hardiesse des ennemis s’étaient accrues, cf. Nep. Alc. 5, 3 ; Liv. 5, 46, 4 ; 44, 4, 1 ; ex his studiis crescit [[oratio]] Cic. Arch. 13, ces études permettent à l’éloquence de se développer ; crescebat in [[eos]] [[odium]] Cic. Har. 46, la haine croissait contre eux<br /><b>4</b> grandir en considération, en puissance : [[per]] aliquem Cæs. G. 1, 20, 2, devoir son élévation à qqn ; ex [[aliquo]] Cic. Amer. 83 ; Liv. 29, 37, 17 ; de [[aliquo]] Cic. Verr. 2, 5, 173 ; ex [[aliqua]] re Cic. Clu. 77, s’élever, se faire valoir aux dépens de qqn ; se servir de qqn comme d’un piédestal ; trouver dans qqch. l’occasion de s’élever &#124;&#124; [[cresco]] et [[exsulto]] Sen. Ep. 34, 1, je me sens grandir et je triomphe. forme sync. [[cresse]] Lucr. 3, 681 &#124;&#124; crescendis rebus Lucr. 1, 585 (mss), v. Gaffiot, 1929b, p.&nbsp;226, Rem.&nbsp;4.||[poét.] [[cretus]], a, um, avec abl. ou ab, né de, issu de, provenant de : Lucr. 2, 906 ; 5, 6 ; Virg. En. 9, 672 ; Ov. M. 13, 750 ; Virg. En. 4, 191 ; Ov. M. 4, 607<br /><b>2</b> croître, grandir, s’élever, s’accroître : crescere [[non]] possint [[fruges]], arbusta, animantes Lucr. 1, 808, [[rien]] ne pourrait croître, moissons, arbres, animaux, cf. Cic. Div. 2, 33 ; Quint. 1, 2, 7 ; Suet. Oth. 1 ; [[Liger]] ex nivibus creverat Cæs. G. 7, 55, 10, la Loire avait grossi par la fonte des neiges||in frondem crines crescunt Ov. M. 1, 550 ; in ungues [[manus]] Ov. M. 2, 479, ses cheveux poussent en feuillage, ses mains s’allongent en griffes<br /><b>3</b> croître, s’augmenter : intellectum [[est]] [[non]] [[mihi]] absenti crevisse amicos Cic. Sest. 69, on constata [[non]] pas que pendant mon absence le nombre de mes amis avait augmenté ; cum hostium [[opes]] animique crevissent Cic. Pomp. 45, comme les forces et la hardiesse des ennemis s’étaient accrues, cf. Nep. Alc. 5, 3 ; Liv. 5, 46, 4 ; 44, 4, 1 ; ex his studiis crescit [[oratio]] Cic. Arch. 13, ces études permettent à l’éloquence de se développer ; crescebat in [[eos]] [[odium]] Cic. Har. 46, la haine croissait contre eux<br /><b>4</b> grandir en considération, en puissance : [[per]] aliquem Cæs. G. 1, 20, 2, devoir son élévation à qqn ; ex [[aliquo]] Cic. Amer. 83 ; Liv. 29, 37, 17 ; de [[aliquo]] Cic. Verr. 2, 5, 173 ; ex [[aliqua]] re Cic. Clu. 77, s’élever, se faire valoir aux dépens de qqn ; se servir de qqn comme d’un piédestal ; trouver dans qqch. l’occasion de s’élever||[[cresco]] et [[exsulto]] Sen. Ep. 34, 1, je me sens grandir et je triomphe. forme sync. [[cresse]] Lucr. 3, 681||crescendis rebus Lucr. 1, 585 (mss), v. Gaffiot, 1929b, p.&nbsp;226, Rem.&nbsp;4.
}}
}}
{{Georges
{{Georges
|georg=crēsco, crēvī, crētum, ere (Inchoat. zu [[creo]]), [[anfangen]] hervorzukommen, [[nach]] u. [[nach]] [[hervorkommen]], [[wachsen]], I) [[von]] [[noch]] [[nicht]] Vorhandenem: 1) im engern Sinne, v. eig. [[Wachstum]] in der [[Natur]], [[wachsen]], [[hervorwachsen]] = [[entstehen]], crescentes segetes, Ov.: [[qui]] [[postea]] creverunt, die Nachkommen, [[Varro]]. – [[hic]] et [[acanthus]] et [[rosa]] crescit, Verg.: in exitu [[paludis]] [[saxum]] crescit, Plin.: crescit [[barba]] pilique per [[omnia]] membra, Lucr. – m. Dat. wem? [[tibi]], [[mors]], crescit omne, Sen. poët. – [[mit]] ex od. de u. Abl., quaecumque e [[terra]] corpora crescunt, Lucr.: quos (liberos) utriusque figurae [[esse]] vides, corpore de patrio et materno sanguine crescunt, Lucr. – m. [[inter]] u. Akk., avenam [[lolium]] crescere [[inter]] [[triticum]], Enn. fr. var. 31. – [[bei]] Dichtern Partiz. crētus, a, um, entsprungen, [[entsprossen]], entstanden, m. ab od. ([[selten]]) de u. Abl. od. m. bl. Abl., [[cretus]] Troiano a sanguine, Verg.: [[cretus]] ab origine [[eadem]], Ov.: [[leo]] Chimaerea [[cretus]] de gente, Auct. carm. de laud. Herc.: tali de sidere [[cretus]], Manil.: [[cretus]] Semiramio sanguine, Ov.: [[cretus]] Amyntore, Ov.<br />'''2)''' im weitern Sinne, a) v. [[mater]]. Subjj., [[entstehen]], [[haec]] [[villa]] [[inter]] [[manus]] meas crevit, Sen. ep. 12, 1. – b) v. Zuständen, [[erwachsen]], [[ingens]] [[hic]] terris crescit [[labor]], Sil. 3, 75.<br />'''II)''' [[von]] [[schon]] Vorhandenem, [[wachsen]] = an [[Wachstum]] [[zunehmen]] (Ggstz. decrescere, minui), 1) im engern Sinne, v. eig. Wachstume in der [[Natur]], a) übh.: crescere posse imperfectae [[rei]] [[signum]] est, Sen.: crescere [[non]] possint [[fruges]], arbusta, animantes, Lucr.: quibus articuli in [[pueritia]] excĭderunt [[neque]] repositi sunt, [[minus]] [[quam]] ceteri crescunt, Cels. – m. Advv. [[wie]]? cr. [[male]] (v. [[Getreide]]), Ov.: cr. [[moderatim]], [[paulatim]], Lucr.: cr. celerrime, Plin.: cr. [[tarde]] (Ggstz. [[cito]] occĭdere), Plin., tardius, Veget. mul.: [[quid]]? tu ignoras arbores magnas [[diu]] crescere, unā horā exstirpari? Curt. – m. in u. Abl., poet. m. bl. Abl. wo? in lecticis crescunt (infantes), Quint.: pili viris crescunt maxume in capillo, [[mox]] in [[barba]], Plin.: cr. matris in alvo, Ov.: ut pennas clivo (an einem [[Hügel]]) crevisse putes, Ov. – m. in u. Abl. [[wann]]? pili crescunt et in quibusdam morbis, Plin. – m. cum u. Abl., ostreis conchyliisque omnibus contingere, ut cum [[luna]] [[pariter]] crescant pariterque decrescant, Cic.: [[vis]] animi [[pariter]] crescit cum corpore toto, Lucr. – m. Abl. [[womit]]? [[woran]]? pulchro corpore creti, Lucr.: cr. corpore (v. Pers.), Petron. – m. Abl. [[wodurch]]? crassā magnum farragine [[corpus]] crescere [[iam]] domitis (equis) sinito, Verg. – m. Advv. od. Praepp. [[wohin]]? [[sursum]] nitidae [[fruges]] arbustaeque crescunt, Lucr.: [[homo]] crescit in longitudinem [[usque]] ad [[ter]] septenos annos, tum [[deinde]] ad plenitudinem, Plin.: ut ([[olea]]) [[spatium]] in latitudinem crescendi habeat, Col.: [[iecur]] fartilibus in immensam amplitudinem crescit, Plin.: [[postquam]] [[super]] [[ora]] caputque crevit [[onus]], Ov. – m. in u. Akk. worein? [[wozu]]? = in etw. [[hineinwachsen]], zu etw. [[verwachsen]], [[anwachsen]], zu etw. [[werden]], cr. in [[caput]] [[potius]] [[quam]] in [[semen]] (v. der [[Zwiebel]]), Pallad.: cr. in ventrem (v. der [[Gurke]]), Verg.: [[similis]] lunae [[macula]] crescens in orbes, Plin.: u. [[bei]] Verwandlungen, in [[caput]] crescit, Ov.: coeperunt curvari [[manus]] et aduncos crescere in ungues, Ov.: in frondem crines, in ramos brachia crescunt, Ov. – b) insbes.: α) v. Knaben, zum [[Jüngling]] [[heranwachsen]], [[aufwachsen]], [[groß]] [[werden]] ([[bei]] Cic. adolescere), [[hortatus]] est, ut cresceret, Suet. – m. in u. Abl. wo? in [[cuius]] [[domo]] creverat, Suet. – m. Dat. [[für]] wen? wem zum Heile? [[toti]] [[salutifer]] orbi cresce [[puer]], Ov.: ut crescerent de tuo [[qui]] crescerent [[tibi]], Plin. pan.: u. (m. dopp. Nom.) [[etiam]] [[tibi]] [[discipulus]] ([[als]] Sch.) crescit [[cicaro]] [[meus]], Petron. – m. [[sub]] u. Abl. [[unter]] wessen [[Leitung]]? crevisti [[sub]] [[noverca]], Sen.: exactā pueritiā per [[quinquennium]] [[sub]] Aristotele crevit (v. [[Alexander]] dem Gr.), Iustin. – m. ad od. in u. Akk. [[wozu]]? [[lacte]] [[fero]] crescens ad fulmina vimque tonandi (v. jungen [[Jupiter]]), Manil. 1, 368: [[cito]] crescit in iuvenem, [[Hieron]]. epist. 66, 10. – β) v. jungen Tieren, [[aufwachsen]], [[ille]] ([[canis]]) [[tibi]] pecudum [[multo]] cum sanguine crescet, Gratt. cyn. 168.<br />'''2)''' im weitern Sinne, der [[Größe]], der [[Höhe]], dem [[Umfang]], der [[Menge]], [[Zahl]], [[Stärke]], dem Grade [[nach]][[wachsen]], [[steigen]], [[aufsteigen]], [[zunehmen]], [[sich]] [[vermehren]], [[sich]] [[vergrößern]], [[sich]] [[steigern]] (Ggstz. decrescere, minui u. dgl.), a) der [[Größe]], [[Höhe]], dem [[Umfang]] [[nach]], [[oft]] m. Abl. [[wodurch]]? od. m. in u. Akk. [[bis]] [[wohin]]? u. m. ab u. Abl. [[von]] wo? v. [[Boden]], v. Bergen usw., surgit [[humus]]; crescunt [[loca]] (seine Flächen) decrescentibus undis, Ov.: hieme creverant [[Alpes]], [[hoch]] lag in den A. der [[Schnee]], [[Flor]].: crescere [[altitudo]] petrae videbatur, Curt.: tum partes in omnes [[auctus]] crescit in [[immensum]] ([[Atlas]]), Ov.: [[petra]] [[non]] modicis ac mollibus clivis in [[sublime]] [[fastigium]] crescit, [[sed]] in metae [[maxime]] modum erecta est, Curt. – v. [[Bauten]], [[cognata]] [[moenia]] [[laetor]] crescere, Ov.: [[iam]] [[aliquantum]] altitudinis [[opus]] creverat, Curt.: [[iam]] a [[fundo]] [[maris]] in altitudinem modicam [[opus]] creverat, Curt.: Caesaris naves a binis remigum in senos [[nec]] [[amplius]] ordines creverant, [[Flor]]. – v. ganzen Städten, die an [[Umfang]] u. Einwohnerzahl [[zunehmen]], [[vix]] crediderim [[tam]] [[mature]] tantam urbem crevisse, floruisse, concĭdisse, resurrexisse, Vell.: [[Roma]] [[interim]] crescit Albae ruinis; duplicatur civium [[numerus]], [[Caelius]] additur urbi [[mons]], Liv.: in [[aeternum]] urbe conditā, in [[immensum]] crescente, Liv. – v. Örtlichkeiten, die, [[wenn]] [[man]] [[sich]] ihnen nähert, [[immer]] größer [[werden]], admoto crescebant culmina gressu, Sil. 15, 216. – v. Quellen, Gewässern, [[steigen]], [[schwellen]], [[anschwellen]], [[fons]] [[ter]] in die statis auctibus ac deminutionibus crescit decrescitque, Plin. ep.: fontes calidi, [[qui]] [[pariter]] cum aestu [[maris]] crescunt minuunturque, Plin.: cum [[Albanus]] [[lacus]] [[praeter]] modum crevisset, Cic.: [[cava]] flumina crescunt cum sonitu, Verg.: aestate incipit crescere (Ggstz. minuitur, v. einem Flusse), Sen.: [[Liger]] ex nivibus creverat, Caes.: [[forsitan]] Aethiopum [[penitus]] de montibus altis crescat (v. Nil), Lucr. – v. der [[Flut]], [[steigen]], ad mensuram [[enim]] crescit iterumque decrescit (fällt), Sen. – v. [[Feuer]], im Bilde, [[sed]] memoriā rerum gestarum [[eam]] flammam egregiis viris in pectore crescere, [[nec]] [[prius]] sedari, [[quam]] etc., Sall.: crescente [[deinde]] et amoris in Cleopatram incendio et vitiorum magnitudine, Vell. – v. Monde, [[zunehmen]] (Ggstz. decrescere, minui, senescere), cum [[luna]] [[triduum]] recessit a sole crescit et [[plus]] illuminatur, Vitr.: lunae luminum [[varietas]] tum crescentis tum senescentis, Cic.: crescens minuensque [[sidus]], Plin.: [[luna]] crescens (Ggstz. senescens), [[Varro]] u. Cic.: crescente lunā, Ggstz. decrescente lunā, [[Varro]], Ggstz. senescente lunā, [[Varro]], Ggstz. minuente lunā, Pallad., Ggstz. deficiente lunā, Gell.: lunā [[vel]] [[iam]] plenā [[vel]] [[adhuc]] crescente, Macr.: [[nunc]] de crescenti lumine lunae deminutioneque dicam, Varr. – v. Tage, [[zunehmen]] (Ggstz. decrescere), crescere [[dies]] [[licet]] et tabescere noctes, Lucr.: [[umbra]], ut [[dies]] crevit decrevitve, [[modo]] brevior [[modo]] longior hāc [[vel]] illā cadit, Plin. ep. – v. den Jahren, crescentibus annis, Ov. u. Mart. – v. Speisen, die im Munde [[quellen]], [[schwellen]], [[non]] in ore crevit [[cibus]], [[non]] haesit faucibus, Sen.: crescit et [[invito]] in ore [[cibus]], Ov. – v. Geschwülsten, [[tumor]] omni frigore minuitur; [[non]] [[solum]] [[sub]] omni calore, [[sed]] [[etiam]] [[retento]] spiritu crescit, Cels. – u. v. Gliedern, [[laetum]] opere [[corpus]] et [[crescentia]] laboribus membra, [[vor]] [[Kraft]] schwellenden, strotzenden, Plin. pan.: creverunt [[artus]] (beim [[Foltern]]), Sil.: u. so (v. Gefolterten) crescit et [[suspensus]] [[ipse]] vinculis latentibus, Prud. – v. [[Holz]], [[quellen]], contignationes umore crescentes [[aut]] siccitate decrescentes (schwindend), Vitr. – v. Hülsenfrüchten, [[quellen]], coquendo cr., Plin. – v. Schriften, [[liber]] crevit, Plin. ep.: [[quoniam]] [[satis]] huius voluminis [[magnitudo]] crevit, Cornif. rhet. – v. Versen, iambi a brevibus in longas (syllabas) nituntur et crescunt, Quint.<br />'''b)''' der [[Zahl]], [[Menge]], [[Summe]] [[nach]] [[wachsen]], [[steigen]], [[zunehmen]], [[immer]] größer [[werden]], [[sich]] [[mehren]], [[sich]] [[häufen]] (Ggstz. minui), crescit in [[dies]] singulos hostium [[numerus]], Cic.: [[turba]] infantium augetur [[cotidie]] et crescit, Plin. ep.: crescens in [[dies]] [[multitudo]] hostium, Liv.: crescebat in [[dies]] Sullae [[exercitus]], Vell.: ex [[quo]] intellectum est [[non]] [[mihi]] absenti crevisse amicos, Cic.: cr. [[malo]] od. per [[damnum]] (v. der [[Hydra]], der [[für]] [[einen]] abgeschlagenen [[Kopf]] [[immer]] [[zwei]] [[andere]] wuchsen), Ov. – plagae (Schläge) crescunt, Ter.: crescit [[mihi]] [[materies]], der [[Stoff]] (zum [[Schreiben]]) wächst mir [[unter]] den Händen, Cic. – crescentibus [[iam]] provinciis (Geschäfte), Liv. – rapi crescentibus annis, in der [[Blüte]] der Jahre, Mart.: crescentes abstulit annos, poet. = raffte [[sie]] (die [[Gattin]]) in der [[Blüte]] der Jahre [[dahin]], Ov. – [[aber]] capi (gefesselt [[werden]]) primis et [[adhuc]] crescentibus annis ([[von]] [[immer]] [[mehr]] aufblühender [[Jugend]]), Ov. – crescentem sequitur [[cura]] pecuniam, Hor.: minori dicere, per [[quae]] crescere [[res]] ([[Vermögen]]) posset, minui damnosa [[libido]], Hor.: [[opes]] ([[Reichtum]]) genti ex vectigalibus opobalsami crevere, Iustin.: eorum [[aes]] alienum multiplicandis usuris crescere, Nep.: crescentibus multiplicari usuris (v. einem ausgeliehenen [[Kapital]]), Ambros.: [[reliqua]] (die Rückstände der [[Zinsen]]) creverunt, Plin. ep.: crescit [[pretium]] alcis [[rei]], Plin.: his [[tamen]] omnibus [[annona]] ([[Getreidepreis]]) crevit, Caes.<br />'''c)''' der intensiven [[Stärke]], dem Grade [[nach]] [[wachsen]], [[steigen]], [[sich]] [[steigern]], [[zunehmen]], v. Tone der [[Stimme]] od. [[Rede]], in [[foro]] [[sic]] illius [[vox]] crescebat, [[tamquam]] [[tuba]], Petron.: crescit [[oratio]] [[minus]] [[aperte]], Quint.: [[maxime]] in [[hac]] parte crescere debet [[oratio]], Quint. – v. [[Hitze]], [[Wind]], [[Sturm]] usw., crescente aestu, Curt.: crescente [[vento]], Catull. – [[proximus]] [[dies]] [[non]] [[sine]] minis crescentis mali praeteriit, Curt. – v. [[Krankheit]], [[Schmerz]], advenientes crescentesque morbi, Cic.: crescentes morbi (Ggstz. remissiones), Cels.: si [[febris]] [[non]] decrescit, [[sed]] crescere desiit, [[wenn]] das F. [[nicht]] aufhört, [[sondern]] [[nur]] zu [[steigen]] nachläßt, Cels.: si [[etiam]] vehementius [[dolor]] crevit, Cels.: crescunt ignisque dolorque languescuntque [[iterum]], Ov.: fruendis voluptatibus crescit carendi [[dolor]], Plin. ep. – v. andern phys. od. [[äußern]] Zuständen, crescit [[mobilitas]] eundo, Lucr.: crescente certamine, Liv.: crescente certamine et clamore, Liv.: [[inter]] epulas ebrietate crescente, Iustin.: [[fama]] e minimo sua per mendacia crescit, Ov.: [[simul]] crescit [[inopia]] omnium (an allem), Liv.: [[non]] crescet, [[sed]] dividetur [[labor]], Quint.: [[unde]] crevit [[nobis]] [[labor]], Plin.: [[cuius]] originem [[moris]] a mitiore crevisse [[principio]], [[quam]] etc., Liv.: cum [[periculum]] cresceret, Plin. ep. – v. geistigen Zuständen, [[quod]] ex his studiis [[quoque]] crescit [[oratio]] et [[facultas]], [[durch]] diese [[Studien]] [[auch]] die Befähigung zur rednerischen [[Darstellung]] (das [[Rednertalent]]) gefördert wird, Cic.: cum robore dicendi crescet [[etiam]] [[eruditio]], Quint.: rerum [[cognitio]] [[cotidie]] crescit, Quint.: [[nihil]] crescit (kommt [[weiter]]) solā imitatione, Quint. – v. gemütlichen Zuständen, ideoque crescit [[animus]] laude et impetu augetur, Quint.: u. so [[oft]] crescit [[animus]] alcis od. crescit [[animus]] alci (s. [[Krebs]]-Schmalz Antib. 7 S. 375), zB. crevit ex eo hostium [[animus]], Liv.: morte Africani crevere inimicorum animi, Liv.: [[itaque]] et Romanis crevit [[animus]], Liv.: plebi creverant animi, Liv.: hostibus [[quoque]] crevere animi, Iustin.: hāc [[virium]] accessione [[animus]] crevit praetori, ut Cassandream oppugnaret, Liv.: [[hinc]] [[animus]] crevit obsessis, Curt. – ad extremam aetatem eorum [[amicitia]] crevit, Nep.: [[atrocitas]] crescit ex his, Quint.: crescit [[ardor]] animorum, Curt.: Tuscis crevit [[audacia]], Liv.: [[multo]] successu Fabiis audaciam crescere, Liv.: crescit [[audacia]] [[experimento]], Plin. ep. – crevit [[postea]] [[caritas]] ipsa mutuae vetustate amicitiae, Plin. ep.: [[primo]] pecuniae, [[deinde]] imperii [[cupido]] crevit, Sall. – ne [[desperatio]] [[suis]] cresceret, Iustin. – [[exspectatio]] muneris et rumore nonnullo et studiis sermonibusque competitorum creverat, Cic. – crescente formidine, Plin. ep.: [[fuga]] [[atque]] [[formido]] crescit, Sall.: in [[dies]] crescit [[foeditas]] ([[Niederträchtigkeit]]) utrāque linguā notata, Plin. ep. – crescit [[invidia]], Quint. u. Suet. – [[laetitia]] ipsa cum ingressu tuo crevit ac [[prope]] in singulos [[gradus]] adaucta est, Plin. pan.: [[ubi]] [[paulatim]] [[licentia]] crevit, Sall. – [[cotidie]] [[metus]] crescit, Quint.: [[sic]] urbium captarum crescit [[miseratio]], Quint. – crescit [[simul]] et [[neglegentia]] cum [[audacia]] hosti, Liv. – crescebat in [[eos]] [[odium]], Cic.: [[inter]] [[naturaliter]] dissimillimos ac diversa volentes crescebat [[odium]], Vell. – [[inter]] [[haec]] [[simul]] [[spes]] [[simul]] [[cura]] in [[dies]] crescebat, Liv. – [[unde]] illis [[terror]], [[inde]] Romanis [[animus]] crevit, Liv.: [[vitium]] in [[dies]] crescit, Cic.: crescentibus in [[dies]] vitiis (Agrippae), Vell.: vitia, [[quae]] [[nobiscum]] creverunt, [[mit]] [[uns]] [[groß]] geworden sind, Sen. – v. polit. Zuständen, [[causa]] belli coepit a foedere [[Philippi]], [[postea]] crevit implorantibus Athenis [[auxilium]] [[contra]] [[regis]] iniurias, [[Flor]].: socordiā Darei crevisse hostium famam, Curt.: crescente in [[dies]] et classe et famā [[Pompeii]], Vell. – Camillo [[gloria]] crevit in Faliscis, Liv.: facti mei [[gratia]] [[periculo]] crevit, Plin. ep. – [[tantum]] [[opes]] (Albae Longae) creverant, ut etc., Liv.: cum hostium [[opes]] animique crevissent, Cic.: cum Atheniensium [[male]] gestis in [[Sicilia]] rebus [[opes]] senescere, [[contra]] Lacedaemoniorum crescere videret, Nep. – [[plebis]] [[opes]] imminutae, paucorum [[potentia]] crevit, Sall.: [[cuius]] [[rei]] [[praemium]] sit in civitate, [[eam]] maximis [[semper]] auctibus crescere, Liv. – [[statim]] et [[seditio]] crevit, [[ubi]] [[caput]] et [[consilium]] habere coepit, Iustin.: crescit favore turbida [[seditio]], Ov. – Veiis (zu V.) [[non]] [[tantum]] animi in [[dies]], [[sed]] [[etiam]] [[vires]] crescebant, Liv.<br />'''d)''' dem [[Vermögen]] [[nach]] [[wachsen]], [[zunehmen]], [[emporkommen]], [[reich]] [[werden]], crescam patrimonio, [[non]] corpore, Petron. – m. Ang. [[von]] wo aus? [[durch]] Praepp., ut [[rei]] publicae, ex [[qua]] crevissent, [[tempus]] accommodarent, Liv.: ex [[parvo]] crevit, Petron.: ab asse crevit, Petron.: de [[nihilo]] crevit, Petron.<br />'''e)''' dem Ruhme, dem [[Ansehen]], der [[Macht]] [[nach]] [[wachsen]], [[sich]] [[entwickeln]], [[sich]] [[heben]], [[steigen]], [[sich]] emporschwingen, [[emporkommen]], [[groß]] [[werden]] (Ggstz. minui), α) v. Staaten (Völkern) u. Königen, crescens [[regnum]], Iustin.: [[sic]] [[fortis]] [[Etruria]] crevit, Verg.: [[hinc]] [[iam]] coepit [[Romana]] [[res]] crescere, Eutr.: [[sed]] [[civitas]], incredibile memoratu est, [[quantum]] creverit, Sall.: si nostram rem [[publicum]] [[vobis]] et nascentem (in seinem [[Entstehen]]) et crescentem (in seinem Wachstume) et adultam (in seiner entwickelten [[Blüte]]) et [[iam]] firmam et robustam (in seiner festbegründeten [[Kraft]]) ostendero, Cic.: [[atqui]] [[non]] [[tantum]] [[interest]] nostrā Aetolorum [[opes]] ac [[vires]] minui, [[quantum]] [[non]] [[supra]] modum Philippum crescere, Liv. – m. Abl. [[wodurch]]? [[ubi]] labore [[atque]] iustitiā [[res]] [[publica]] crevit, Sall.: Rhodiorum [[civitas]], [[quae]] populi [[Romani]] opibus creverat, Sall. – concordiā parvae [[res]] crescunt, discordiā maximae dilabuntur, Sall. – m. per u. Akk. [[auf]] welchem Wege? [[non]] pati cuiusquam [[regnum]] per [[scelus]] crescere, Sall. – m. Advv. od. Praepp. [[von]] wo? u. [[bis]] zu? o [[quam]] de [[tenui]] [[Romanus]] origine crevit, Ov.: eo magnitudinis crescere, ut etc. (v. röm. Volke), [[Flor]].: [[quia]] Athenienses [[non]], ut ceterae gentes, a sordidis initiis ad [[summa]] crevere, Iustin.: [[ceterum]] Saguntini in tantas [[brevi]] creverant [[opes]] [[seu]] maritimis [[seu]] terrestribus fructibus [[seu]] multitudinis [[incremento]] [[seu]] disciplinae sanctitate, ut etc., Liv. – β) v. einzelnen Pers.: date crescendi copiam, laßt [[wachsen]] u. [[gedeihen]] (= an [[Ansehen]] [[gewinnen]]), Ter.: [[postquam]] hominem adulescentem [[magis]] magisque crescere intellegit, Sall.: crescendi in [[curia]] [[sibi]] occasionem datam [[ratus]], Liv. – m. Abl. [[wodurch]]? [[woran]]? cr. [[malo]] [[rei]] publicae, Sall.: cr. optivo cognomine, Hor.: cum de se ingentia pollicendo tum [[regis]] criminibus omnibus locis cr., Liv.: [[non]] [[minus]] dignitate, [[quam]] gratiā fortunāque cr., [[steigen]] an [[Ansehen]] usw., [[sein]] A. usw. [[steigen]] [[sehen]], Nep.: [[quoad]] vixit virtutum laude crevit, sah er den [[Ruhm]] seiner Verdienste [[steigen]], Nep. – m. per u. Akk. [[auf]] welchem Wege? cr. per summam gloriam, [[auf]] die rühmlichste [[Weise]], Liv. – m. per u. Akk. der Pers. [[durch]] wen? [[frater]] per se ([[durch]] ihn) crevisset, Caes. – m. Ang. [[bei]] wem? [[durch]] [[apud]] u. Akk., si quibus tuorum meis criminibus [[apud]] te crescere [[libet]], Liv. – m. ex u. de u. Abl. [[woher]]? [[infolge]] wessen? [[auf]] wessen [[Kosten]]? [[qua]] ex re creverat cum famā tum opibus, Nep.: timentes, ne crescendi ex se [[inimico]] collegae [[potestas]] fieret, Liv.: crescendi ex iis [[ratus]] [[esse]] occasionem, Liv.: [[nam]] si [[mihi]] liberet accusare, accusarem alios [[potius]], ex quibus possem crescere, Cic.: oblatam [[sibi]] facultatem putavit, ut ex [[invidia]] senatoria posset crescere, [[quod]] ([[weil]]) etc., Cic.: [[denique]], si [[videor]] [[hic]]... de [[uno]] [[isto]] voluisse crescere, [[isto]] absoluto de multis [[mihi]] crescere [[licebit]], Cic. f) an [[Mut]] [[wachsen]], [[Mut]] [[bekommen]], [[sich]] gehoben-, [[sich]] [[groß]] [[fühlen]], [[cresco]] et [[exsulto]] et discussā senectute [[recalesco]], [[quotiens]] etc., Sen. ep. 34, 1: ex ([[infolge]]) nostro maerore crescit [[Charaxus]], Ps. Ov. her. 15, 117. – / Synkop. Perf.-Formen cresti, Laev. erotop. fr. 6 ([[bei]] [[Charis]]. 288, 10) u. [[cresse]], Lucr. 3, 681.
|georg=crēsco, crēvī, crētum, ere (Inchoat. zu [[creo]]), [[anfangen]] hervorzukommen, [[nach]] u. [[nach]] [[hervorkommen]], [[wachsen]], I) [[von]] [[noch]] [[nicht]] Vorhandenem: 1) im engern Sinne, v. eig. [[Wachstum]] in der [[Natur]], [[wachsen]], [[hervorwachsen]] = [[entstehen]], crescentes segetes, Ov.: [[qui]] [[postea]] creverunt, die Nachkommen, [[Varro]]. – [[hic]] et [[acanthus]] et [[rosa]] crescit, Verg.: in exitu [[paludis]] [[saxum]] crescit, Plin.: crescit [[barba]] pilique per [[omnia]] membra, Lucr. – m. Dat. wem? [[tibi]], [[mors]], crescit omne, Sen. poët. – [[mit]] ex od. de u. Abl., quaecumque e [[terra]] corpora crescunt, Lucr.: quos (liberos) utriusque figurae [[esse]] vides, corpore de patrio et materno sanguine crescunt, Lucr. – m. [[inter]] u. Akk., avenam [[lolium]] crescere [[inter]] [[triticum]], Enn. fr. var. 31. – [[bei]] Dichtern Partiz. crētus, a, um, entsprungen, [[entsprossen]], entstanden, m. ab od. ([[selten]]) de u. Abl. od. m. bl. Abl., [[cretus]] Troiano a sanguine, Verg.: [[cretus]] ab origine [[eadem]], Ov.: [[leo]] Chimaerea [[cretus]] de gente, Auct. carm. de laud. Herc.: tali de sidere [[cretus]], Manil.: [[cretus]] Semiramio sanguine, Ov.: [[cretus]] Amyntore, Ov.<br />'''2)''' im weitern Sinne, a) v. [[mater]]. Subjj., [[entstehen]], [[haec]] [[villa]] [[inter]] [[manus]] meas crevit, Sen. ep. 12, 1. – b) v. Zuständen, [[erwachsen]], [[ingens]] [[hic]] terris crescit [[labor]], Sil. 3, 75.<br />'''II)''' [[von]] [[schon]] Vorhandenem, [[wachsen]] = an [[Wachstum]] [[zunehmen]] (Ggstz. decrescere, minui), 1) im engern Sinne, v. eig. Wachstume in der [[Natur]], a) übh.: crescere posse imperfectae [[rei]] [[signum]] est, Sen.: crescere [[non]] possint [[fruges]], arbusta, animantes, Lucr.: quibus articuli in [[pueritia]] excĭderunt [[neque]] repositi sunt, [[minus]] [[quam]] ceteri crescunt, Cels. – m. Advv. [[wie]]? cr. [[male]] (v. [[Getreide]]), Ov.: cr. [[moderatim]], [[paulatim]], Lucr.: cr. celerrime, Plin.: cr. [[tarde]] (Ggstz. [[cito]] occĭdere), Plin., tardius, Veget. mul.: [[quid]]? tu ignoras arbores magnas [[diu]] crescere, unā horā exstirpari? Curt. – m. in u. Abl., poet. m. bl. Abl. wo? in lecticis crescunt (infantes), Quint.: pili viris crescunt maxume in capillo, [[mox]] in [[barba]], Plin.: cr. matris in alvo, Ov.: ut pennas clivo (an einem [[Hügel]]) crevisse putes, Ov. – m. in u. Abl. [[wann]]? pili crescunt et in quibusdam morbis, Plin. – m. cum u. Abl., ostreis conchyliisque omnibus contingere, ut cum [[luna]] [[pariter]] crescant pariterque decrescant, Cic.: [[vis]] animi [[pariter]] crescit cum corpore toto, Lucr. – m. Abl. [[womit]]? [[woran]]? pulchro corpore creti, Lucr.: cr. corpore (v. Pers.), Petron. – m. Abl. [[wodurch]]? crassā magnum farragine [[corpus]] crescere [[iam]] domitis (equis) sinito, Verg. – m. Advv. od. Praepp. [[wohin]]? [[sursum]] nitidae [[fruges]] arbustaeque crescunt, Lucr.: [[homo]] crescit in longitudinem [[usque]] ad [[ter]] septenos annos, tum [[deinde]] ad plenitudinem, Plin.: ut ([[olea]]) [[spatium]] in latitudinem crescendi habeat, Col.: [[iecur]] fartilibus in immensam amplitudinem crescit, Plin.: [[postquam]] [[super]] [[ora]] caputque crevit [[onus]], Ov. – m. in u. Akk. worein? [[wozu]]? = in etw. [[hineinwachsen]], zu etw. [[verwachsen]], [[anwachsen]], zu etw. [[werden]], cr. in [[caput]] [[potius]] [[quam]] in [[semen]] (v. der [[Zwiebel]]), Pallad.: cr. in ventrem (v. der [[Gurke]]), Verg.: [[similis]] lunae [[macula]] crescens in orbes, Plin.: u. [[bei]] Verwandlungen, in [[caput]] crescit, Ov.: coeperunt curvari [[manus]] et aduncos crescere in ungues, Ov.: in frondem crines, in ramos brachia crescunt, Ov. – b) insbes.: α) v. Knaben, zum [[Jüngling]] [[heranwachsen]], [[aufwachsen]], [[groß]] [[werden]] ([[bei]] Cic. adolescere), [[hortatus]] est, ut cresceret, Suet. – m. in u. Abl. wo? in [[cuius]] [[domo]] creverat, Suet. – m. Dat. [[für]] wen? wem zum Heile? [[toti]] [[salutifer]] orbi cresce [[puer]], Ov.: ut crescerent de tuo [[qui]] crescerent [[tibi]], Plin. pan.: u. (m. dopp. Nom.) [[etiam]] [[tibi]] [[discipulus]] ([[als]] Sch.) crescit [[cicaro]] [[meus]], Petron. – m. [[sub]] u. Abl. [[unter]] wessen [[Leitung]]? crevisti [[sub]] [[noverca]], Sen.: exactā pueritiā per [[quinquennium]] [[sub]] Aristotele crevit (v. [[Alexander]] dem Gr.), Iustin. – m. ad od. in u. Akk. [[wozu]]? [[lacte]] [[fero]] crescens ad fulmina vimque tonandi (v. jungen [[Jupiter]]), Manil. 1, 368: [[cito]] crescit in iuvenem, [[Hieron]]. epist. 66, 10. – β) v. jungen Tieren, [[aufwachsen]], [[ille]] ([[canis]]) [[tibi]] pecudum [[multo]] cum sanguine crescet, Gratt. cyn. 168.<br />'''2)''' im weitern Sinne, der [[Größe]], der [[Höhe]], dem [[Umfang]], der [[Menge]], [[Zahl]], [[Stärke]], dem Grade [[nach]][[wachsen]], [[steigen]], [[aufsteigen]], [[zunehmen]], [[sich]] [[vermehren]], [[sich]] [[vergrößern]], [[sich]] [[steigern]] (Ggstz. decrescere, minui u. dgl.), a) der [[Größe]], [[Höhe]], dem [[Umfang]] [[nach]], [[oft]] m. Abl. [[wodurch]]? od. m. in u. Akk. [[bis]] [[wohin]]? u. m. ab u. Abl. [[von]] wo? v. [[Boden]], v. Bergen usw., surgit [[humus]]; crescunt [[loca]] (seine Flächen) decrescentibus undis, Ov.: hieme creverant [[Alpes]], [[hoch]] lag in den A. der [[Schnee]], [[Flor]].: crescere [[altitudo]] petrae videbatur, Curt.: tum partes in omnes [[auctus]] crescit in [[immensum]] ([[Atlas]]), Ov.: [[petra]] [[non]] modicis ac mollibus clivis in [[sublime]] [[fastigium]] crescit, [[sed]] in metae [[maxime]] modum erecta est, Curt. – v. [[Bauten]], [[cognata]] [[moenia]] [[laetor]] crescere, Ov.: [[iam]] [[aliquantum]] altitudinis [[opus]] creverat, Curt.: [[iam]] a [[fundo]] [[maris]] in altitudinem modicam [[opus]] creverat, Curt.: Caesaris naves a binis remigum in senos [[nec]] [[amplius]] ordines creverant, [[Flor]]. – v. ganzen Städten, die an [[Umfang]] u. Einwohnerzahl [[zunehmen]], [[vix]] crediderim [[tam]] [[mature]] tantam urbem crevisse, floruisse, concĭdisse, resurrexisse, Vell.: [[Roma]] [[interim]] crescit Albae ruinis; duplicatur civium [[numerus]], [[Caelius]] additur urbi [[mons]], Liv.: in [[aeternum]] urbe conditā, in [[immensum]] crescente, Liv. – v. Örtlichkeiten, die, [[wenn]] [[man]] [[sich]] ihnen nähert, [[immer]] größer [[werden]], admoto crescebant culmina gressu, Sil. 15, 216. – v. Quellen, Gewässern, [[steigen]], [[schwellen]], [[anschwellen]], [[fons]] [[ter]] in die statis auctibus ac deminutionibus crescit decrescitque, Plin. ep.: fontes calidi, [[qui]] [[pariter]] cum aestu [[maris]] crescunt minuunturque, Plin.: cum [[Albanus]] [[lacus]] [[praeter]] modum crevisset, Cic.: [[cava]] flumina crescunt cum sonitu, Verg.: aestate incipit crescere (Ggstz. minuitur, v. einem Flusse), Sen.: [[Liger]] ex nivibus creverat, Caes.: [[forsitan]] Aethiopum [[penitus]] de montibus altis crescat (v. Nil), Lucr. – v. der [[Flut]], [[steigen]], ad mensuram [[enim]] crescit iterumque decrescit (fällt), Sen. – v. [[Feuer]], im Bilde, [[sed]] memoriā rerum gestarum [[eam]] flammam egregiis viris in pectore crescere, [[nec]] [[prius]] sedari, [[quam]] etc., Sall.: crescente [[deinde]] et amoris in Cleopatram incendio et vitiorum magnitudine, Vell. – v. Monde, [[zunehmen]] (Ggstz. decrescere, minui, senescere), cum [[luna]] [[triduum]] recessit a sole crescit et [[plus]] illuminatur, Vitr.: lunae luminum [[varietas]] tum crescentis tum senescentis, Cic.: crescens minuensque [[sidus]], Plin.: [[luna]] crescens (Ggstz. senescens), [[Varro]] u. Cic.: crescente lunā, Ggstz. decrescente lunā, [[Varro]], Ggstz. senescente lunā, [[Varro]], Ggstz. minuente lunā, Pallad., Ggstz. deficiente lunā, Gell.: lunā [[vel]] [[iam]] plenā [[vel]] [[adhuc]] crescente, Macr.: [[nunc]] de crescenti lumine lunae deminutioneque dicam, Varr. – v. Tage, [[zunehmen]] (Ggstz. decrescere), crescere [[dies]] [[licet]] et tabescere noctes, Lucr.: [[umbra]], ut [[dies]] crevit decrevitve, [[modo]] brevior [[modo]] longior hāc [[vel]] illā cadit, Plin. ep. – v. den Jahren, crescentibus annis, Ov. u. Mart. – v. Speisen, die im Munde [[quellen]], [[schwellen]], [[non]] in ore crevit [[cibus]], [[non]] haesit faucibus, Sen.: crescit et [[invito]] in ore [[cibus]], Ov. – v. Geschwülsten, [[tumor]] omni frigore minuitur; [[non]] [[solum]] [[sub]] omni calore, [[sed]] [[etiam]] [[retento]] spiritu crescit, Cels. – u. v. Gliedern, [[laetum]] opere [[corpus]] et [[crescentia]] laboribus membra, [[vor]] [[Kraft]] schwellenden, strotzenden, Plin. pan.: creverunt [[artus]] (beim [[Foltern]]), Sil.: u. so (v. Gefolterten) crescit et [[suspensus]] [[ipse]] vinculis latentibus, Prud. – v. [[Holz]], [[quellen]], contignationes umore crescentes [[aut]] siccitate decrescentes (schwindend), Vitr. – v. Hülsenfrüchten, [[quellen]], coquendo cr., Plin. – v. Schriften, [[liber]] crevit, Plin. ep.: [[quoniam]] [[satis]] huius voluminis [[magnitudo]] crevit, Cornif. rhet. – v. Versen, iambi a brevibus in longas (syllabas) nituntur et crescunt, Quint.<br />'''b)''' der [[Zahl]], [[Menge]], [[Summe]] [[nach]] [[wachsen]], [[steigen]], [[zunehmen]], [[immer]] größer [[werden]], [[sich]] [[mehren]], [[sich]] [[häufen]] (Ggstz. minui), crescit in [[dies]] singulos hostium [[numerus]], Cic.: [[turba]] infantium augetur [[cotidie]] et crescit, Plin. ep.: crescens in [[dies]] [[multitudo]] hostium, Liv.: crescebat in [[dies]] Sullae [[exercitus]], Vell.: ex [[quo]] intellectum est [[non]] [[mihi]] absenti crevisse amicos, Cic.: cr. [[malo]] od. per [[damnum]] (v. der [[Hydra]], der [[für]] [[einen]] abgeschlagenen [[Kopf]] [[immer]] [[zwei]] [[andere]] wuchsen), Ov. – plagae (Schläge) crescunt, Ter.: crescit [[mihi]] [[materies]], der [[Stoff]] (zum [[Schreiben]]) wächst mir [[unter]] den Händen, Cic. – crescentibus [[iam]] provinciis (Geschäfte), Liv. – rapi crescentibus annis, in der [[Blüte]] der Jahre, Mart.: crescentes abstulit annos, poet. = raffte [[sie]] (die [[Gattin]]) in der [[Blüte]] der Jahre [[dahin]], Ov. – [[aber]] capi (gefesselt [[werden]]) primis et [[adhuc]] crescentibus annis ([[von]] [[immer]] [[mehr]] aufblühender [[Jugend]]), Ov. – crescentem sequitur [[cura]] pecuniam, Hor.: minori dicere, per [[quae]] crescere [[res]] ([[Vermögen]]) posset, minui damnosa [[libido]], Hor.: [[opes]] ([[Reichtum]]) genti ex vectigalibus opobalsami crevere, Iustin.: eorum [[aes]] alienum multiplicandis usuris crescere, Nep.: crescentibus multiplicari usuris (v. einem ausgeliehenen [[Kapital]]), Ambros.: [[reliqua]] (die Rückstände der [[Zinsen]]) creverunt, Plin. ep.: crescit [[pretium]] alcis [[rei]], Plin.: his [[tamen]] omnibus [[annona]] ([[Getreidepreis]]) crevit, Caes.<br />'''c)''' der intensiven [[Stärke]], dem Grade [[nach]] [[wachsen]], [[steigen]], [[sich]] [[steigern]], [[zunehmen]], v. Tone der [[Stimme]] od. [[Rede]], in [[foro]] [[sic]] illius [[vox]] crescebat, [[tamquam]] [[tuba]], Petron.: crescit [[oratio]] [[minus]] [[aperte]], Quint.: [[maxime]] in [[hac]] parte crescere debet [[oratio]], Quint. – v. [[Hitze]], [[Wind]], [[Sturm]] usw., crescente aestu, Curt.: crescente [[vento]], Catull. – [[proximus]] [[dies]] [[non]] [[sine]] minis crescentis mali praeteriit, Curt. – v. [[Krankheit]], [[Schmerz]], advenientes crescentesque morbi, Cic.: crescentes morbi (Ggstz. remissiones), Cels.: si [[febris]] [[non]] decrescit, [[sed]] crescere desiit, [[wenn]] das F. [[nicht]] aufhört, [[sondern]] [[nur]] zu [[steigen]] nachläßt, Cels.: si [[etiam]] vehementius [[dolor]] crevit, Cels.: crescunt ignisque dolorque languescuntque [[iterum]], Ov.: fruendis voluptatibus crescit carendi [[dolor]], Plin. ep. – v. andern phys. od. [[äußern]] Zuständen, crescit [[mobilitas]] eundo, Lucr.: crescente certamine, Liv.: crescente certamine et clamore, Liv.: [[inter]] epulas ebrietate crescente, Iustin.: [[fama]] e minimo sua per mendacia crescit, Ov.: [[simul]] crescit [[inopia]] omnium (an allem), Liv.: [[non]] crescet, [[sed]] dividetur [[labor]], Quint.: [[unde]] crevit [[nobis]] [[labor]], Plin.: [[cuius]] originem [[moris]] a mitiore crevisse [[principio]], [[quam]] etc., Liv.: cum [[periculum]] cresceret, Plin. ep. – v. geistigen Zuständen, [[quod]] ex his studiis [[quoque]] crescit [[oratio]] et [[facultas]], [[durch]] diese [[Studien]] [[auch]] die Befähigung zur rednerischen [[Darstellung]] (das [[Rednertalent]]) gefördert wird, Cic.: cum robore dicendi crescet [[etiam]] [[eruditio]], Quint.: rerum [[cognitio]] [[cotidie]] crescit, Quint.: [[nihil]] crescit (kommt [[weiter]]) solā imitatione, Quint. – v. gemütlichen Zuständen, ideoque crescit [[animus]] laude et impetu augetur, Quint.: u. so [[oft]] crescit [[animus]] alcis od. crescit [[animus]] alci (s. [[Krebs]]-Schmalz Antib. 7 S. 375), zB. crevit ex eo hostium [[animus]], Liv.: morte Africani crevere inimicorum animi, Liv.: [[itaque]] et Romanis crevit [[animus]], Liv.: plebi creverant animi, Liv.: hostibus [[quoque]] crevere animi, Iustin.: hāc [[virium]] accessione [[animus]] crevit praetori, ut Cassandream oppugnaret, Liv.: [[hinc]] [[animus]] crevit obsessis, Curt. – ad extremam aetatem eorum [[amicitia]] crevit, Nep.: [[atrocitas]] crescit ex his, Quint.: crescit [[ardor]] animorum, Curt.: Tuscis crevit [[audacia]], Liv.: [[multo]] successu Fabiis audaciam crescere, Liv.: crescit [[audacia]] [[experimento]], Plin. ep. – crevit [[postea]] [[caritas]] ipsa mutuae vetustate amicitiae, Plin. ep.: [[primo]] pecuniae, [[deinde]] imperii [[cupido]] crevit, Sall. – ne [[desperatio]] [[suis]] cresceret, Iustin. – [[exspectatio]] muneris et rumore nonnullo et studiis sermonibusque competitorum creverat, Cic. – crescente formidine, Plin. ep.: [[fuga]] [[atque]] [[formido]] crescit, Sall.: in [[dies]] crescit [[foeditas]] ([[Niederträchtigkeit]]) utrāque linguā notata, Plin. ep. – crescit [[invidia]], Quint. u. Suet. – [[laetitia]] ipsa cum ingressu tuo crevit ac [[prope]] in singulos [[gradus]] adaucta est, Plin. pan.: [[ubi]] [[paulatim]] [[licentia]] crevit, Sall. – [[cotidie]] [[metus]] crescit, Quint.: [[sic]] urbium captarum crescit [[miseratio]], Quint. – crescit [[simul]] et [[neglegentia]] cum [[audacia]] hosti, Liv. – crescebat in [[eos]] [[odium]], Cic.: [[inter]] [[naturaliter]] dissimillimos ac diversa volentes crescebat [[odium]], Vell. – [[inter]] [[haec]] [[simul]] [[spes]] [[simul]] [[cura]] in [[dies]] crescebat, Liv. – [[unde]] illis [[terror]], [[inde]] Romanis [[animus]] crevit, Liv.: [[vitium]] in [[dies]] crescit, Cic.: crescentibus in [[dies]] vitiis (Agrippae), Vell.: vitia, [[quae]] [[nobiscum]] creverunt, [[mit]] [[uns]] [[groß]] geworden sind, Sen. – v. polit. Zuständen, [[causa]] belli coepit a foedere [[Philippi]], [[postea]] crevit implorantibus Athenis [[auxilium]] [[contra]] [[regis]] iniurias, [[Flor]].: socordiā Darei crevisse hostium famam, Curt.: crescente in [[dies]] et classe et famā [[Pompeii]], Vell. – Camillo [[gloria]] crevit in Faliscis, Liv.: facti mei [[gratia]] [[periculo]] crevit, Plin. ep. – [[tantum]] [[opes]] (Albae Longae) creverant, ut etc., Liv.: cum hostium [[opes]] animique crevissent, Cic.: cum Atheniensium [[male]] gestis in [[Sicilia]] rebus [[opes]] senescere, [[contra]] Lacedaemoniorum crescere videret, Nep. – [[plebis]] [[opes]] imminutae, paucorum [[potentia]] crevit, Sall.: [[cuius]] [[rei]] [[praemium]] sit in civitate, [[eam]] maximis [[semper]] auctibus crescere, Liv. – [[statim]] et [[seditio]] crevit, [[ubi]] [[caput]] et [[consilium]] habere coepit, Iustin.: crescit favore turbida [[seditio]], Ov. – Veiis (zu V.) [[non]] [[tantum]] animi in [[dies]], [[sed]] [[etiam]] [[vires]] crescebant, Liv.<br />'''d)''' dem [[Vermögen]] [[nach]] [[wachsen]], [[zunehmen]], [[emporkommen]], [[reich]] [[werden]], crescam patrimonio, [[non]] corpore, Petron. – m. Ang. [[von]] wo aus? [[durch]] Praepp., ut [[rei]] publicae, ex [[qua]] crevissent, [[tempus]] accommodarent, Liv.: ex [[parvo]] crevit, Petron.: ab asse crevit, Petron.: de [[nihilo]] crevit, Petron.<br />'''e)''' dem Ruhme, dem [[Ansehen]], der [[Macht]] [[nach]] [[wachsen]], [[sich]] [[entwickeln]], [[sich]] [[heben]], [[steigen]], [[sich]] emporschwingen, [[emporkommen]], [[groß]] [[werden]] (Ggstz. minui), α) v. Staaten (Völkern) u. Königen, crescens [[regnum]], Iustin.: [[sic]] [[fortis]] [[Etruria]] crevit, Verg.: [[hinc]] [[iam]] coepit [[Romana]] [[res]] crescere, Eutr.: [[sed]] [[civitas]], incredibile memoratu est, [[quantum]] creverit, Sall.: si nostram rem [[publicum]] [[vobis]] et nascentem (in seinem [[Entstehen]]) et crescentem (in seinem Wachstume) et adultam (in seiner entwickelten [[Blüte]]) et [[iam]] firmam et robustam (in seiner festbegründeten [[Kraft]]) ostendero, Cic.: [[atqui]] [[non]] [[tantum]] [[interest]] nostrā Aetolorum [[opes]] ac [[vires]] minui, [[quantum]] [[non]] [[supra]] modum Philippum crescere, Liv. – m. Abl. [[wodurch]]? [[ubi]] labore [[atque]] iustitiā [[res]] [[publica]] crevit, Sall.: Rhodiorum [[civitas]], [[quae]] populi [[Romani]] opibus creverat, Sall. – concordiā parvae [[res]] crescunt, discordiā maximae dilabuntur, Sall. – m. per u. Akk. [[auf]] welchem Wege? [[non]] pati cuiusquam [[regnum]] per [[scelus]] crescere, Sall. – m. Advv. od. Praepp. [[von]] wo? u. [[bis]] zu? o [[quam]] de [[tenui]] [[Romanus]] origine crevit, Ov.: eo magnitudinis crescere, ut etc. (v. röm. Volke), [[Flor]].: [[quia]] Athenienses [[non]], ut ceterae gentes, a sordidis initiis ad [[summa]] crevere, Iustin.: [[ceterum]] Saguntini in tantas [[brevi]] creverant [[opes]] [[seu]] maritimis [[seu]] terrestribus fructibus [[seu]] multitudinis [[incremento]] [[seu]] disciplinae sanctitate, ut etc., Liv. – β) v. einzelnen Pers.: date crescendi copiam, laßt [[wachsen]] u. [[gedeihen]] (= an [[Ansehen]] [[gewinnen]]), Ter.: [[postquam]] hominem adulescentem [[magis]] magisque crescere intellegit, Sall.: crescendi in [[curia]] [[sibi]] occasionem datam [[ratus]], Liv. – m. Abl. [[wodurch]]? [[woran]]? cr. [[malo]] [[rei]] publicae, Sall.: cr. optivo cognomine, Hor.: cum de se ingentia pollicendo tum [[regis]] criminibus omnibus locis cr., Liv.: [[non]] [[minus]] dignitate, [[quam]] gratiā fortunāque cr., [[steigen]] an [[Ansehen]] usw., [[sein]] A. usw. [[steigen]] [[sehen]], Nep.: [[quoad]] vixit virtutum laude crevit, sah er den [[Ruhm]] seiner Verdienste [[steigen]], Nep. – m. per u. Akk. [[auf]] welchem Wege? cr. per summam gloriam, [[auf]] die rühmlichste [[Weise]], Liv. – m. per u. Akk. der Pers. [[durch]] wen? [[frater]] per se ([[durch]] ihn) crevisset, Caes. – m. Ang. [[bei]] wem? [[durch]] [[apud]] u. Akk., si quibus tuorum meis criminibus [[apud]] te crescere [[libet]], Liv. – m. ex u. de u. Abl. [[woher]]? [[infolge]] wessen? [[auf]] wessen [[Kosten]]? [[qua]] ex re creverat cum famā tum opibus, Nep.: timentes, ne crescendi ex se [[inimico]] collegae [[potestas]] fieret, Liv.: crescendi ex iis [[ratus]] [[esse]] occasionem, Liv.: [[nam]] si [[mihi]] liberet accusare, accusarem alios [[potius]], ex quibus possem crescere, Cic.: oblatam [[sibi]] facultatem putavit, ut ex [[invidia]] senatoria posset crescere, [[quod]] ([[weil]]) etc., Cic.: [[denique]], si [[videor]] [[hic]]... de [[uno]] [[isto]] voluisse crescere, [[isto]] absoluto de multis [[mihi]] crescere [[licebit]], Cic. f) an [[Mut]] [[wachsen]], [[Mut]] [[bekommen]], [[sich]] gehoben-, [[sich]] [[groß]] [[fühlen]], [[cresco]] et [[exsulto]] et discussā senectute [[recalesco]], [[quotiens]] etc., Sen. ep. 34, 1: ex ([[infolge]]) nostro maerore crescit [[Charaxus]], Ps. Ov. her. 15, 117. – / Synkop. Perf.-Formen cresti, Laev. erotop. fr. 6 ([[bei]] [[Charis]]. 288, 10) u. [[cresse]], Lucr. 3, 681.
}}
{{LaZh
|lnztxt=cresco, is, evi, etum, escere. n. 3. :: 長大。漸甚。Aestus crescit 上潮。Crescit numerus 加倍。漸多。
}}
}}

Latest revision as of 18:05, 12 June 2024

Latin > English

cresco crescere, crevi, cretus V INTRANS :: come forth/to be; arise/spring (from); be born; become visible/great; grow (up)
cresco cresco crescere, crevi, cretus V INTRANS :: thrive, increase (size/number/honor), multiply; ascend; attain, be promoted

Latin > English (Lewis & Short)

cresco: crēvi, crētum, 3 (
I inf. perf. sync. cresse, Lucr. 3, 683), v. inch. n. [1. creo.
I Orig., of things not previously in existence, to come forth, grow, to arise, spring, be born, become visible, appear (so mostly poet.)
   A Lit.: cetera, quae sursum crescunt sursumque creantur, Lucr. 6, 527: quaecumque e terrā corpora crescunt (for which, subsequently, exoriuntur), id. 1, 868: corpore de patrio ac materno sanguine crescunt, id. 4, 1210: hic et acanthus Et rosa crescit, Verg. Cul. 397.—So esp. freq. in part. perf.: crētus, a, um, arisen, sprung, descended from, born of; with abl.: mortali corpore cretus, Lucr. 5, 6; 2, 906; cf.: mortali semine, Ov. M. 15, 760: corpore materno, Lucr. 4, 1224: nativo corpore, id. 5, 61: Semiramio sanguine, Ov. M. 5, 85; cf. id. ib. 13, 31: Amyntore, id. ib. 8, 307; cf. Verg. A. 9, 672; Ov. M. 13, 750.—With ab: ab origine eādem, Ov. M. 4, 607; cf.: Trojano a sanguine, Verg. A. 4, 191.—
   B Trop.: haec villa inter manus meas crevit, Sen. Ep. 12, 1: ingens hic terris crescit labor, Sil. 3, 75.—Far more freq.,
II Of things already in existence, to rise in height, to rise, grow, grow up, thrive, increase, etc.
   A Lit.: arbores, Lucr. 1, 254; so, fruges, arbusta, animantes, id. 1, 808: omnia paulatim crescunt (with grandescere alique), id. 1, 190 sq.: ut (ostrea) cum lunā pariter crescant pariterque decrescant, Cic. Div. 2, 14, 33: in lecticis crescunt (infantes), Quint. 1, 2, 7: cresce, puer, Ov. M. 2, 643 et saep.: in cujus domo creverat, had grown up, been reared, Suet. Oth. 1; cf.: Alexander per quinquennium sub Aristotele doctore mclito crevit, Just. 12, 16, 8: Nilus in aestatem crescit campisque redundat, Lucr. 6, 713; cf. of the same, id. 6, 737: Liger ex nivibus creverat, Caes. B. G. 7, 55 fin.: in frondem crines, in ramos bracchia, to grow into, Ov. M. 1, 550; cf.: in ungues manus, id. ib. 2, 479: in immensum Atlas, id. ib. 4, 661: in latitudinem, to increase in breadth, Col. Arb. 17: in longitudinem, Plin. 11, 37, 87, § 216: super ora caputque onus, Ov. M. 12, 516: ut clivo crevisse putes, id. ib. 8, 191 et saep. —
   2    Transf., to increase in number to, augment, multiply: non mihi absenti crevisse amicos, Cic. Sest. 32, 69 (B. and K. ex conj. decrevisse): adhuc crescentibus annis, Ov. A. A. 1, 61.—
   B Trop.
   1    In gen., to grow, increase, to be enlarged or strengthened: cum Atheniensium opes senescere, contra Lacedaemoniorum crescere videret, Nep. Alcib. 5, 3; so, hostium opes animique, Cic. Imp. Pomp. 15, 45: non animi tantum, sed etiam vires crescebant, Liv. 5, 46, 4: animus laude crescit, Quint. 1, 2, 3; Curt. 4, 6, 13; Just. 19, 1, 8: animus crevit praetori, Liv. 44, 4, 1: cujusvis opes contra illius potentiam, Sall. C. 17, 7: cujusquam regnum per scelus, id. J. 14, 7: potentia paucorum (opp. plebis opes imminutae), id. C. 39, 1; Liv. 4, 2, 2 et saep.: haec (mala) primo paulatim, Sall. C. 10, 6: primo pecuniae, deinde imperii cupido, id. ib. 10, 3: fuga atque formido latius, id. J. 55, 7: licentia, id. C. 51, 30: inopia omnium, Liv. 21, 11, 12: rerum cognitio cottidie, Quint. 12, 11, 17: quā ex re creverat cum famā tum opibus, Nep. Alcib. 7 fin.; cf.: (Saguntini) in tantas brevi creverant opes, Liv. 21, 7, 3: Rhodiorum civitas populi Romani opibus, Sall. C. 51, 5; cf.: qui malo rei publicae, id. ib. 51, 32: usque ego postera Crescam laude recens, Hor. C. 3, 30, 8: a brevibus in longas (iambi), Quint. 9, 4, 136.—
   2    In partic., to rise or increase in distinction, honor, courage, etc., to be promoted or advanced, to prosper, to become great, attain honor: accusarem alios potius, ex quibus possem crescere, Cic. Rosc. Am. 30, 83: ex invidiā senatoriā, id. Clu. 28, 77: ex his, Liv. 29, 37, 17: ex me, id. 35, 19, 5: de uno isto, de multis, Cic. Verr. 2, 5, 67, § 173: dignitate, gratiā, Nep. Att. 21, 1; cf. id. ib. 10, 3; and absol.: crescendi in curiā occasio, Liv. 1, 46, 2: cresco et exsulto et discussā senectute recalesco, quotiens, etc., Sen. Ep. 34, 1; cf.: gaudet et ex nostro crescit maerore Charaxus, Ov. H. 15, 117: hic uno modo crescere potest, si se ipse summittat, etc., Plin. Pan. 71, 4.

Latin > French (Gaffiot 2016)

crēscō,⁷ crēvī, crētum, ĕre (inch. de creo), intr.,
1 venir à l’existence, naître : qui postea creverunt Varro R. 3, 1, 7, ceux qui naquirent ensuite, cf. Lucr. 6, 527 ; quæcumque e terra crescunt Lucr. 1, 868, tout ce que la terre produit (crescere de Lucr. 4, 1214) || [poét.] cretus, a, um, avec abl. ou ab, né de, issu de, provenant de : Lucr. 2, 906 ; 5, 6 ; Virg. En. 9, 672 ; Ov. M. 13, 750 ; Virg. En. 4, 191 ; Ov. M. 4, 607
2 croître, grandir, s’élever, s’accroître : crescere non possint fruges, arbusta, animantes Lucr. 1, 808, rien ne pourrait croître, moissons, arbres, animaux, cf. Cic. Div. 2, 33 ; Quint. 1, 2, 7 ; Suet. Oth. 1 ; Liger ex nivibus creverat Cæs. G. 7, 55, 10, la Loire avait grossi par la fonte des neiges || in frondem crines crescunt Ov. M. 1, 550 ; in ungues manus Ov. M. 2, 479, ses cheveux poussent en feuillage, ses mains s’allongent en griffes
3 croître, s’augmenter : intellectum est non mihi absenti crevisse amicos Cic. Sest. 69, on constata non pas que pendant mon absence le nombre de mes amis avait augmenté ; cum hostium opes animique crevissent Cic. Pomp. 45, comme les forces et la hardiesse des ennemis s’étaient accrues, cf. Nep. Alc. 5, 3 ; Liv. 5, 46, 4 ; 44, 4, 1 ; ex his studiis crescit oratio Cic. Arch. 13, ces études permettent à l’éloquence de se développer ; crescebat in eos odium Cic. Har. 46, la haine croissait contre eux
4 grandir en considération, en puissance : per aliquem Cæs. G. 1, 20, 2, devoir son élévation à qqn ; ex aliquo Cic. Amer. 83 ; Liv. 29, 37, 17 ; de aliquo Cic. Verr. 2, 5, 173 ; ex aliqua re Cic. Clu. 77, s’élever, se faire valoir aux dépens de qqn ; se servir de qqn comme d’un piédestal ; trouver dans qqch. l’occasion de s’élever || cresco et exsulto Sen. Ep. 34, 1, je me sens grandir et je triomphe. forme sync. cresse Lucr. 3, 681 || crescendis rebus Lucr. 1, 585 (mss), v. Gaffiot, 1929b, p. 226, Rem. 4.

Latin > German (Georges)

crēsco, crēvī, crētum, ere (Inchoat. zu creo), anfangen hervorzukommen, nach u. nach hervorkommen, wachsen, I) von noch nicht Vorhandenem: 1) im engern Sinne, v. eig. Wachstum in der Natur, wachsen, hervorwachsen = entstehen, crescentes segetes, Ov.: qui postea creverunt, die Nachkommen, Varro. – hic et acanthus et rosa crescit, Verg.: in exitu paludis saxum crescit, Plin.: crescit barba pilique per omnia membra, Lucr. – m. Dat. wem? tibi, mors, crescit omne, Sen. poët. – mit ex od. de u. Abl., quaecumque e terra corpora crescunt, Lucr.: quos (liberos) utriusque figurae esse vides, corpore de patrio et materno sanguine crescunt, Lucr. – m. inter u. Akk., avenam lolium crescere inter triticum, Enn. fr. var. 31. – bei Dichtern Partiz. crētus, a, um, entsprungen, entsprossen, entstanden, m. ab od. (selten) de u. Abl. od. m. bl. Abl., cretus Troiano a sanguine, Verg.: cretus ab origine eadem, Ov.: leo Chimaerea cretus de gente, Auct. carm. de laud. Herc.: tali de sidere cretus, Manil.: cretus Semiramio sanguine, Ov.: cretus Amyntore, Ov.
2) im weitern Sinne, a) v. mater. Subjj., entstehen, haec villa inter manus meas crevit, Sen. ep. 12, 1. – b) v. Zuständen, erwachsen, ingens hic terris crescit labor, Sil. 3, 75.
II) von schon Vorhandenem, wachsen = an Wachstum zunehmen (Ggstz. decrescere, minui), 1) im engern Sinne, v. eig. Wachstume in der Natur, a) übh.: crescere posse imperfectae rei signum est, Sen.: crescere non possint fruges, arbusta, animantes, Lucr.: quibus articuli in pueritia excĭderunt neque repositi sunt, minus quam ceteri crescunt, Cels. – m. Advv. wie? cr. male (v. Getreide), Ov.: cr. moderatim, paulatim, Lucr.: cr. celerrime, Plin.: cr. tarde (Ggstz. cito occĭdere), Plin., tardius, Veget. mul.: quid? tu ignoras arbores magnas diu crescere, unā horā exstirpari? Curt. – m. in u. Abl., poet. m. bl. Abl. wo? in lecticis crescunt (infantes), Quint.: pili viris crescunt maxume in capillo, mox in barba, Plin.: cr. matris in alvo, Ov.: ut pennas clivo (an einem Hügel) crevisse putes, Ov. – m. in u. Abl. wann? pili crescunt et in quibusdam morbis, Plin. – m. cum u. Abl., ostreis conchyliisque omnibus contingere, ut cum luna pariter crescant pariterque decrescant, Cic.: vis animi pariter crescit cum corpore toto, Lucr. – m. Abl. womit? woran? pulchro corpore creti, Lucr.: cr. corpore (v. Pers.), Petron. – m. Abl. wodurch? crassā magnum farragine corpus crescere iam domitis (equis) sinito, Verg. – m. Advv. od. Praepp. wohin? sursum nitidae fruges arbustaeque crescunt, Lucr.: homo crescit in longitudinem usque ad ter septenos annos, tum deinde ad plenitudinem, Plin.: ut (olea) spatium in latitudinem crescendi habeat, Col.: iecur fartilibus in immensam amplitudinem crescit, Plin.: postquam super ora caputque crevit onus, Ov. – m. in u. Akk. worein? wozu? = in etw. hineinwachsen, zu etw. verwachsen, anwachsen, zu etw. werden, cr. in caput potius quam in semen (v. der Zwiebel), Pallad.: cr. in ventrem (v. der Gurke), Verg.: similis lunae macula crescens in orbes, Plin.: u. bei Verwandlungen, in caput crescit, Ov.: coeperunt curvari manus et aduncos crescere in ungues, Ov.: in frondem crines, in ramos brachia crescunt, Ov. – b) insbes.: α) v. Knaben, zum Jüngling heranwachsen, aufwachsen, groß werden (bei Cic. adolescere), hortatus est, ut cresceret, Suet. – m. in u. Abl. wo? in cuius domo creverat, Suet. – m. Dat. für wen? wem zum Heile? toti salutifer orbi cresce puer, Ov.: ut crescerent de tuo qui crescerent tibi, Plin. pan.: u. (m. dopp. Nom.) etiam tibi discipulus (als Sch.) crescit cicaro meus, Petron. – m. sub u. Abl. unter wessen Leitung? crevisti sub noverca, Sen.: exactā pueritiā per quinquennium sub Aristotele crevit (v. Alexander dem Gr.), Iustin. – m. ad od. in u. Akk. wozu? lacte fero crescens ad fulmina vimque tonandi (v. jungen Jupiter), Manil. 1, 368: cito crescit in iuvenem, Hieron. epist. 66, 10. – β) v. jungen Tieren, aufwachsen, ille (canis) tibi pecudum multo cum sanguine crescet, Gratt. cyn. 168.
2) im weitern Sinne, der Größe, der Höhe, dem Umfang, der Menge, Zahl, Stärke, dem Grade nachwachsen, steigen, aufsteigen, zunehmen, sich vermehren, sich vergrößern, sich steigern (Ggstz. decrescere, minui u. dgl.), a) der Größe, Höhe, dem Umfang nach, oft m. Abl. wodurch? od. m. in u. Akk. bis wohin? u. m. ab u. Abl. von wo? v. Boden, v. Bergen usw., surgit humus; crescunt loca (seine Flächen) decrescentibus undis, Ov.: hieme creverant Alpes, hoch lag in den A. der Schnee, Flor.: crescere altitudo petrae videbatur, Curt.: tum partes in omnes auctus crescit in immensum (Atlas), Ov.: petra non modicis ac mollibus clivis in sublime fastigium crescit, sed in metae maxime modum erecta est, Curt. – v. Bauten, cognata moenia laetor crescere, Ov.: iam aliquantum altitudinis opus creverat, Curt.: iam a fundo maris in altitudinem modicam opus creverat, Curt.: Caesaris naves a binis remigum in senos nec amplius ordines creverant, Flor. – v. ganzen Städten, die an Umfang u. Einwohnerzahl zunehmen, vix crediderim tam mature tantam urbem crevisse, floruisse, concĭdisse, resurrexisse, Vell.: Roma interim crescit Albae ruinis; duplicatur civium numerus, Caelius additur urbi mons, Liv.: in aeternum urbe conditā, in immensum crescente, Liv. – v. Örtlichkeiten, die, wenn man sich ihnen nähert, immer größer werden, admoto crescebant culmina gressu, Sil. 15, 216. – v. Quellen, Gewässern, steigen, schwellen, anschwellen, fons ter in die statis auctibus ac deminutionibus crescit decrescitque, Plin. ep.: fontes calidi, qui pariter cum aestu maris crescunt minuunturque, Plin.: cum Albanus lacus praeter modum crevisset, Cic.: cava flumina crescunt cum sonitu, Verg.: aestate incipit crescere (Ggstz. minuitur, v. einem Flusse), Sen.: Liger ex nivibus creverat, Caes.: forsitan Aethiopum penitus de montibus altis crescat (v. Nil), Lucr. – v. der Flut, steigen, ad mensuram enim crescit iterumque decrescit (fällt), Sen. – v. Feuer, im Bilde, sed memoriā rerum gestarum eam flammam egregiis viris in pectore crescere, nec prius sedari, quam etc., Sall.: crescente deinde et amoris in Cleopatram incendio et vitiorum magnitudine, Vell. – v. Monde, zunehmen (Ggstz. decrescere, minui, senescere), cum luna triduum recessit a sole crescit et plus illuminatur, Vitr.: lunae luminum varietas tum crescentis tum senescentis, Cic.: crescens minuensque sidus, Plin.: luna crescens (Ggstz. senescens), Varro u. Cic.: crescente lunā, Ggstz. decrescente lunā, Varro, Ggstz. senescente lunā, Varro, Ggstz. minuente lunā, Pallad., Ggstz. deficiente lunā, Gell.: lunā vel iam plenā vel adhuc crescente, Macr.: nunc de crescenti lumine lunae deminutioneque dicam, Varr. – v. Tage, zunehmen (Ggstz. decrescere), crescere dies licet et tabescere noctes, Lucr.: umbra, ut dies crevit decrevitve, modo brevior modo longior hāc vel illā cadit, Plin. ep. – v. den Jahren, crescentibus annis, Ov. u. Mart. – v. Speisen, die im Munde quellen, schwellen, non in ore crevit cibus, non haesit faucibus, Sen.: crescit et invito in ore cibus, Ov. – v. Geschwülsten, tumor omni frigore minuitur; non solum sub omni calore, sed etiam retento spiritu crescit, Cels. – u. v. Gliedern, laetum opere corpus et crescentia laboribus membra, vor Kraft schwellenden, strotzenden, Plin. pan.: creverunt artus (beim Foltern), Sil.: u. so (v. Gefolterten) crescit et suspensus ipse vinculis latentibus, Prud. – v. Holz, quellen, contignationes umore crescentes aut siccitate decrescentes (schwindend), Vitr. – v. Hülsenfrüchten, quellen, coquendo cr., Plin. – v. Schriften, liber crevit, Plin. ep.: quoniam satis huius voluminis magnitudo crevit, Cornif. rhet. – v. Versen, iambi a brevibus in longas (syllabas) nituntur et crescunt, Quint.
b) der Zahl, Menge, Summe nach wachsen, steigen, zunehmen, immer größer werden, sich mehren, sich häufen (Ggstz. minui), crescit in dies singulos hostium numerus, Cic.: turba infantium augetur cotidie et crescit, Plin. ep.: crescens in dies multitudo hostium, Liv.: crescebat in dies Sullae exercitus, Vell.: ex quo intellectum est non mihi absenti crevisse amicos, Cic.: cr. malo od. per damnum (v. der Hydra, der für einen abgeschlagenen Kopf immer zwei andere wuchsen), Ov. – plagae (Schläge) crescunt, Ter.: crescit mihi materies, der Stoff (zum Schreiben) wächst mir unter den Händen, Cic. – crescentibus iam provinciis (Geschäfte), Liv. – rapi crescentibus annis, in der Blüte der Jahre, Mart.: crescentes abstulit annos, poet. = raffte sie (die Gattin) in der Blüte der Jahre dahin, Ov. – aber capi (gefesselt werden) primis et adhuc crescentibus annis (von immer mehr aufblühender Jugend), Ov. – crescentem sequitur cura pecuniam, Hor.: minori dicere, per quae crescere res (Vermögen) posset, minui damnosa libido, Hor.: opes (Reichtum) genti ex vectigalibus opobalsami crevere, Iustin.: eorum aes alienum multiplicandis usuris crescere, Nep.: crescentibus multiplicari usuris (v. einem ausgeliehenen Kapital), Ambros.: reliqua (die Rückstände der Zinsen) creverunt, Plin. ep.: crescit pretium alcis rei, Plin.: his tamen omnibus annona (Getreidepreis) crevit, Caes.
c) der intensiven Stärke, dem Grade nach wachsen, steigen, sich steigern, zunehmen, v. Tone der Stimme od. Rede, in foro sic illius vox crescebat, tamquam tuba, Petron.: crescit oratio minus aperte, Quint.: maxime in hac parte crescere debet oratio, Quint. – v. Hitze, Wind, Sturm usw., crescente aestu, Curt.: crescente vento, Catull. – proximus dies non sine minis crescentis mali praeteriit, Curt. – v. Krankheit, Schmerz, advenientes crescentesque morbi, Cic.: crescentes morbi (Ggstz. remissiones), Cels.: si febris non decrescit, sed crescere desiit, wenn das F. nicht aufhört, sondern nur zu steigen nachläßt, Cels.: si etiam vehementius dolor crevit, Cels.: crescunt ignisque dolorque languescuntque iterum, Ov.: fruendis voluptatibus crescit carendi dolor, Plin. ep. – v. andern phys. od. äußern Zuständen, crescit mobilitas eundo, Lucr.: crescente certamine, Liv.: crescente certamine et clamore, Liv.: inter epulas ebrietate crescente, Iustin.: fama e minimo sua per mendacia crescit, Ov.: simul crescit inopia omnium (an allem), Liv.: non crescet, sed dividetur labor, Quint.: unde crevit nobis labor, Plin.: cuius originem moris a mitiore crevisse principio, quam etc., Liv.: cum periculum cresceret, Plin. ep. – v. geistigen Zuständen, quod ex his studiis quoque crescit oratio et facultas, durch diese Studien auch die Befähigung zur rednerischen Darstellung (das Rednertalent) gefördert wird, Cic.: cum robore dicendi crescet etiam eruditio, Quint.: rerum cognitio cotidie crescit, Quint.: nihil crescit (kommt weiter) solā imitatione, Quint. – v. gemütlichen Zuständen, ideoque crescit animus laude et impetu augetur, Quint.: u. so oft crescit animus alcis od. crescit animus alci (s. Krebs-Schmalz Antib. 7 S. 375), zB. crevit ex eo hostium animus, Liv.: morte Africani crevere inimicorum animi, Liv.: itaque et Romanis crevit animus, Liv.: plebi creverant animi, Liv.: hostibus quoque crevere animi, Iustin.: hāc virium accessione animus crevit praetori, ut Cassandream oppugnaret, Liv.: hinc animus crevit obsessis, Curt. – ad extremam aetatem eorum amicitia crevit, Nep.: atrocitas crescit ex his, Quint.: crescit ardor animorum, Curt.: Tuscis crevit audacia, Liv.: multo successu Fabiis audaciam crescere, Liv.: crescit audacia experimento, Plin. ep. – crevit postea caritas ipsa mutuae vetustate amicitiae, Plin. ep.: primo pecuniae, deinde imperii cupido crevit, Sall. – ne desperatio suis cresceret, Iustin. – exspectatio muneris et rumore nonnullo et studiis sermonibusque competitorum creverat, Cic. – crescente formidine, Plin. ep.: fuga atque formido crescit, Sall.: in dies crescit foeditas (Niederträchtigkeit) utrāque linguā notata, Plin. ep. – crescit invidia, Quint. u. Suet. – laetitia ipsa cum ingressu tuo crevit ac prope in singulos gradus adaucta est, Plin. pan.: ubi paulatim licentia crevit, Sall. – cotidie metus crescit, Quint.: sic urbium captarum crescit miseratio, Quint. – crescit simul et neglegentia cum audacia hosti, Liv. – crescebat in eos odium, Cic.: inter naturaliter dissimillimos ac diversa volentes crescebat odium, Vell. – inter haec simul spes simul cura in dies crescebat, Liv. – unde illis terror, inde Romanis animus crevit, Liv.: vitium in dies crescit, Cic.: crescentibus in dies vitiis (Agrippae), Vell.: vitia, quae nobiscum creverunt, mit uns groß geworden sind, Sen. – v. polit. Zuständen, causa belli coepit a foedere Philippi, postea crevit implorantibus Athenis auxilium contra regis iniurias, Flor.: socordiā Darei crevisse hostium famam, Curt.: crescente in dies et classe et famā Pompeii, Vell. – Camillo gloria crevit in Faliscis, Liv.: facti mei gratia periculo crevit, Plin. ep. – tantum opes (Albae Longae) creverant, ut etc., Liv.: cum hostium opes animique crevissent, Cic.: cum Atheniensium male gestis in Sicilia rebus opes senescere, contra Lacedaemoniorum crescere videret, Nep. – plebis opes imminutae, paucorum potentia crevit, Sall.: cuius rei praemium sit in civitate, eam maximis semper auctibus crescere, Liv. – statim et seditio crevit, ubi caput et consilium habere coepit, Iustin.: crescit favore turbida seditio, Ov. – Veiis (zu V.) non tantum animi in dies, sed etiam vires crescebant, Liv.
d) dem Vermögen nach wachsen, zunehmen, emporkommen, reich werden, crescam patrimonio, non corpore, Petron. – m. Ang. von wo aus? durch Praepp., ut rei publicae, ex qua crevissent, tempus accommodarent, Liv.: ex parvo crevit, Petron.: ab asse crevit, Petron.: de nihilo crevit, Petron.
e) dem Ruhme, dem Ansehen, der Macht nach wachsen, sich entwickeln, sich heben, steigen, sich emporschwingen, emporkommen, groß werden (Ggstz. minui), α) v. Staaten (Völkern) u. Königen, crescens regnum, Iustin.: sic fortis Etruria crevit, Verg.: hinc iam coepit Romana res crescere, Eutr.: sed civitas, incredibile memoratu est, quantum creverit, Sall.: si nostram rem publicum vobis et nascentem (in seinem Entstehen) et crescentem (in seinem Wachstume) et adultam (in seiner entwickelten Blüte) et iam firmam et robustam (in seiner festbegründeten Kraft) ostendero, Cic.: atqui non tantum interest nostrā Aetolorum opes ac vires minui, quantum non supra modum Philippum crescere, Liv. – m. Abl. wodurch? ubi labore atque iustitiā res publica crevit, Sall.: Rhodiorum civitas, quae populi Romani opibus creverat, Sall. – concordiā parvae res crescunt, discordiā maximae dilabuntur, Sall. – m. per u. Akk. auf welchem Wege? non pati cuiusquam regnum per scelus crescere, Sall. – m. Advv. od. Praepp. von wo? u. bis zu? o quam de tenui Romanus origine crevit, Ov.: eo magnitudinis crescere, ut etc. (v. röm. Volke), Flor.: quia Athenienses non, ut ceterae gentes, a sordidis initiis ad summa crevere, Iustin.: ceterum Saguntini in tantas brevi creverant opes seu maritimis seu terrestribus fructibus seu multitudinis incremento seu disciplinae sanctitate, ut etc., Liv. – β) v. einzelnen Pers.: date crescendi copiam, laßt wachsen u. gedeihen (= an Ansehen gewinnen), Ter.: postquam hominem adulescentem magis magisque crescere intellegit, Sall.: crescendi in curia sibi occasionem datam ratus, Liv. – m. Abl. wodurch? woran? cr. malo rei publicae, Sall.: cr. optivo cognomine, Hor.: cum de se ingentia pollicendo tum regis criminibus omnibus locis cr., Liv.: non minus dignitate, quam gratiā fortunāque cr., steigen an Ansehen usw., sein A. usw. steigen sehen, Nep.: quoad vixit virtutum laude crevit, sah er den Ruhm seiner Verdienste steigen, Nep. – m. per u. Akk. auf welchem Wege? cr. per summam gloriam, auf die rühmlichste Weise, Liv. – m. per u. Akk. der Pers. durch wen? frater per se (durch ihn) crevisset, Caes. – m. Ang. bei wem? durch apud u. Akk., si quibus tuorum meis criminibus apud te crescere libet, Liv. – m. ex u. de u. Abl. woher? infolge wessen? auf wessen Kosten? qua ex re creverat cum famā tum opibus, Nep.: timentes, ne crescendi ex se inimico collegae potestas fieret, Liv.: crescendi ex iis ratus esse occasionem, Liv.: nam si mihi liberet accusare, accusarem alios potius, ex quibus possem crescere, Cic.: oblatam sibi facultatem putavit, ut ex invidia senatoria posset crescere, quod (weil) etc., Cic.: denique, si videor hic... de uno isto voluisse crescere, isto absoluto de multis mihi crescere licebit, Cic. f) an Mut wachsen, Mut bekommen, sich gehoben-, sich groß fühlen, cresco et exsulto et discussā senectute recalesco, quotiens etc., Sen. ep. 34, 1: ex (infolge) nostro maerore crescit Charaxus, Ps. Ov. her. 15, 117. – / Synkop. Perf.-Formen cresti, Laev. erotop. fr. 6 (bei Charis. 288, 10) u. cresse, Lucr. 3, 681.

Latin > Chinese

cresco, is, evi, etum, escere. n. 3. :: 長大。漸甚。Aestus crescit 上潮。Crescit numerus 加倍。漸多。