Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

recipio

From LSJ
Revision as of 05:55, 28 February 2019 by Spiros (talk | contribs) (3)

L'amor che move il sole e l'altre stelleLove that moves the sun and the other stars

Dante Alighieri, Paradiso, XXXIII, v. 145

Latin > English (Lewis & Short)

rĕ-cĭpĭo: cēpi, ceptum, 3 (
I fut. apoc. recipie, for recipiam, Cato ap. Fest. p. 138 and 236 Müll.; v. dico init.: recepso, for recepero, Cat. 44, 19), v. a. capio.
I To take back, get back, bring back; to retake, regain, recover.
   A Lit. (very freq. and class.): dandis recipiendisque meritis, Cic. Lael. 8, 26: tu me sequere ad trapezitam… recipe actutum, Plaut. Curc. 5, 3, 49 (just before, ni argentum refers); cf.: centum talenta et credidisse eos constat, et non recepisse, Quint. 5, 10, 111; and (opp. mutuum dare) Mart. 3, 40, 4: si velit suos recipere, obsides sibi remittat, Caes. B. G. 3, 8 fin.: obsides, Suet. Aug. 21: reges, Liv. 2, 15: recepto amico, Hor. C. 2, 7, 27; 4, 2, 47. — Freq. of places, etc., once captured and lost, to retake: cum Tarento amisso ... aliquot post annos Maximus id oppidum recepisset ... nunquam ego (Tarentum) recepissem, nisi tu perdidisses, Cic. de Or. 2, 67, 273; cf. id. Sen. 4, 11: Lavinium, Liv. 2, 39; so of other things: recipere suas res amissas, Liv. 3, 63: praeda omnis recepta est, id. 3, 3: signa, quae ademerant Parthi, Suet. Tib. 9: arma, Liv. 9, 11; Curt. 4, 12, 17: pectore in adverso totum cui comminus ensem Condidit assurgenti, et multā morte recepit, drew out again, = retraxit, Verg. A. 9, 348; so, sagittam ab alterā parte, Cels. 7, 5, 2: suos omnes incolumes receperunt (sc. ex oppido in castra), drew off, withdrew, = reduxerunt, Caes. B. G. 7, 12 fin.; so, milites defessos, id. B. C. 1, 45 fin.: exercitum, Liv. 10, 42: equitatum navibus ad se intra munitiones, Caes. B. C. 3, 58: illum ego ... medio ex hoste recepi, bore away, rescued, Verg. A. 6, 111.—
   b With se, to draw back, withdraw from or to any place, to betake one's self anywhere; in milit. lang., to retire, retreat: se ex eo loco, Plaut. Aul. 4, 8, 10; cf.: se e fano, id. Poen. 4, 1, 5: se ex opere, id. Men. 5, 3, 7: se ex hisce locis, Cic. Verr. 2, 4, 10, § 21: se e Siciliā, id. Brut. 92, 318: se ex fugā, Caes. B. G. 7, 20 fin.; id. B. C. 3, 102: se inde, id. B. G. 5, 15: se hinc, id. B. C. 1, 45 et saep.: recipe te, Plaut. Trin. 4, 3, 8: se, Cic. Off. 3, 10, 45 (just before, reverti); Caes. B. C. 3, 45 (coupled with loco excedere); 3, 46; cf.: sui recipiendi facultas, id. B. G. 3, 4 fin.; 6, 37; for which: se recipiendi spatium, Liv. 10, 28: recipe te ad erum, Plaut. Trin. 4, 3, 20: se ad dominum, id. ib. 4, 3, 1: se ad nos, Cic. Att. 4, 15, 2: se ad suos, Caes. B. G. 1, 46; 7, 82; id. B. C. 3, 38; 3, 50; 3, 52 fin.: se ad Caesarem (Allobroges, legati), id. B. G. 1, 11; 4, 38: se ad agmen, id. ib. 7, 13; id. B. C. 3, 75 fin.: se penitus ad extremos fines, id. B. G. 6, 10: se ad legionem, id. ib. 7, 50 fin.: se ad oppidum llerdam, id. B. C. 1, 45: se ad ordines suos, id. ib. 2, 41: se ad signa, id. B. G. 5, 34 fin.; id. B. C. 1, 43 fin.: se a pabulo ad stabulum, Plaut. Mil. 2, 3, 33: inde se in currus, Caes. B. G. 4, 33 fin.: se ex castris in oppidum, id. B. C. 2, 35: se in castra, id. B. G. 2. 11 fin.; 2, 24; 3, 6; 3, 26 fin.; 4, 15 et saep.: se in fines, id. ib. 4, 16: se in Galliam, id. ib. 4, 19 fin.: se in montem, id. ib. 1, 25: se in antiquas munitiones, id. B. C. 3, 54 fin.: se in silvas ad suos, id. B. G. 2, 19: se in castra ad urbem, id. B. C. 2, 25; 2, 26; cf.: se retro in castra, Liv. 23, 36; and with this cf.: sese retro in Bruttios, id. 23, 37; and so, se, with rursus, Plaut. Capt. 1, 2, 25; id. Pers. 4, 5, 6; id. Rud. 4, 6, 19; Caes. B. G. 5, 34 fin.; id. B. C. 2, 41 et saep.: se in novissimos, Liv. 7, 40: se intra munitiones, Caes. B. G. 5, 44; cf.: se intra montes, id. B. C. 1, 65: se per declive, id. ib. 3, 51: se sub murum, id. ib. 2, 14: se trans Rhenum, id. B. G. 6, 41: se Larissam versus, id. B. C. 3, 97: se domum ex hostibus, Plaut. Am. 2, 2, 52: se domum, id. ib. 2, 2, 31; id. Capt. 1, 2, 25; id. Aul. 2, 1, 55: se Adrumetum, Caes. B. C. 2, 23: se Hispalim, id. ib. 2, 20: se Dyrrhachium ad Pompeium, id. ib. 3, 9 fin.: se illuc, Plaut. Most. 3, 1, 10; id. Merc. 5, 2, 40; id. Ps. 3, 1, 23 al.; cf.: se huc esum ad praesepim suam, id. Curc. 2, 1, 13: se eo, Caes. B. G. 1, 25 et saep. — In the same meaning, without se: neque sepulcrum, quo recipiat, habeat portum corporis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 415 Vahl.); cf. of a military retreat: si quo erat longius prodeundum aut celerius recipiendum, Caes. B. G. 1, 48 fin.; so without se after the verbum finitum several times in Plaut.: rursum in portum recipimus, Plaut. Bacch. 2, 3, 60: dum recipis, id. Rud. 3, 6, 42: actutum face recipias, id. Merc. 2, 4, 30. —
   2    Transf.
   (a)    In business lang., to keep back, retain, reserve (cf. Gell. 17, 6, 6): posticulum hoc recepit, quom aedis vendidit, Plaut. Trin. 1, 2, 157; so in a sale, Crassus ap. Cic. de Or. 2, 55, 226; Cic. Top. 26, 100; Dig. 19, 1, 53; 8, 4, 10: mulier magnam dotem dat et magnam pecuniam recipit, Cato ap. Gell. 17, 6, 8. — With object-clause, Cato, R. R. 149, 2. — With dat.: aqua, itinere, actu domini usioni recipitur, Cato, R. R. 149, 2.—
   (b)    To restore (late Lat.): urbem munitissimam, to fortify anew, Amm. 16, 3, 2. —
   B Trop., to get back, bring back; to receive again, regain, recover: ut antiquam frequentiam recipere vastam ac desertam bellis urbem paterentur, Liv. 24, 3: jus, Quint. 5, 10, 118: et totidem, quot dixit, verba recepit, got back, Ov. M. 3, 384: quam (vitam) postquam recepi, received again, id. ib. 15, 535: anhelitum, to recover one's breath, Plaut. Ep. 2, 2, 21; id. Merc. 3, 4, 16; cf. spiritum, Quint. 11, 3, 55: animam, Ter. Ad. 3, 2, 26; Quint. 6, prooem. § 13: a tanto pavore recipere animos, Liv. 21, 5, 16 Weissenb.: a pavore animum, id. 2, 50, 10: e pavore recepto animo, id. 44, 10, 1; for which: animos ex pavore, id. 21, 5 fin.: recepto animo, Curt. 6, 9, 2; 9, 5, 29: animum vultumque, Ov. F. 4, 615: mente receptā, Hor. Ep. 2, 2, 104: (vocem) ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonum recipere, to bring it back, Cic. de Or. 1, 59, 251. — In zeugma (cf. I. A. supra): arma et animos, Curt. 4, 12, 17.—
   b With se.
   (a)    To betake one's self, withdraw, retire from or to any place: ad ingenium vetus versutum te recipis tuum, Plaut. As. 2, 1, 7: ad frugem bonam, Cic. Cael. 12, 28: ad reliquam cogitationem belli, Caes. B. C. 3, 17 fin.: se a voluptatibus in otium, Plin. Pan. 82, 8: se in principem, to resume his princely air, id. ib. 76, 5.— More freq.,
   (b)    To recover, to collect one's self: difficulter se recipiunt, regain strength, Varr. R. R. 2, 5, 17: quae cum intuerer stupens, ut me recepi, Quis hic, inquam, etc., Cic. Rep. 6, 18, 18: nullum spatium respirandi recipiendique se dedit, Liv. 10, 28: se ex terrore ac fugā, Caes. B. G. 2, 12: se ex timore, id. ib. 4, 34: se ex fugā, id. ib. 4, 27: nondum totā me mente recepi, Ov. M. 5, 275.
II (Acc. to re, I. b.) To take to one's self, admit, accept, receive; constr. with the simple acc., with ad, or in and acc., in and abl., with simple abl., with a local acc.
   A Lit.
   (a)    With simple acc.: quos homines quondam Laurentis terra recepit, Enn. ap. Prisc. p 762 P. (Ann. v. 35 Vahl.): (ego) excludor, ille recipitur, Ter. Eun. 1, 2, 79: aliquem, Cic. Off. 3, 11, 48: hic nulla munitio est, quae perterritos recipiat, Caes. B. G. 6, 39; cf.: hos tutissimus portus recipiebat, id. B. C. 3, 27; 1, 15; cf. id. ib. 3, 11 fin.; 3, 35: eum Jugurtha accuratissime recepit, Sall. J. 16, 3: neque quisquam aut expulsus invidiosius aut receptus est laetius, Vell. 2, 45, 3; Quint. 7, 1, 14; 9, 2, 89: nisi nos vicina Trivici Villa recepisset, Hor. S. 1, 5, 80 et saep.: quisnam istic fluvius est, quem non recipiat mare? Plaut. Curc. 1, 1, 86; cf. Caes. B. G. 4, 10; and: (Peneus) accipit amnem Orcon nec recipit, i. e. does not take it to itself, does not mingle with it, Plin. 4, 8, 15, § 31: equus frenum recepit, received, submitted to, Hor. Ep. 1, 10, 36: necesse erat, ab latere aperto tela recipi, Caes. B. G. 5, 35. —
   (b)    With ad: recipe me ad te, Plaut. Cist. 3, 9; id. Am. 3, 2, 11; id. Rud. 2, 3, 20; id. Ps. 3, 6, 6; Ter. Heaut. 3, 3, 6; Suet. Caes. 63: aliquem ad epulas, Cic. Top. 5, 25; cf.: ad lusum, Suet. Ner. 11. —
   (g)    With in and acc.: recipe me in tectum, Plaut. Rud. 2, 7, 16: concubinam in aedes, id. Mil. 4, 3, 3: nos in custodiam tuam, id. Rud. 3, 3, 34: Tarquinium in civitatem, Cic. Rep. 2, 20, 35; id. Balb. 13, 31; Liv. 2, 5; Hor. Ep. 2, 1, 6: aliquem in ordinem senatorium, Cic. Phil. 7, 5, 15: aliquem in fidem, id. Fam. 13, 19, 2; id. Att. 15, 14, 3; Caes. B. G. 2, 15; 4, 22: aliquem in civitatem, Cic. Balb. 12, 29: aliquem in caelum, id. N. D. 3, 15, 39: aliquem in deditionem, Caes. B. G. 3, 21 fin.; Liv. 8, 13; Suet. Calig. 14 al.: aliquem in jus dicionemque, Liv. 21, 61: aliquem in amicitiam, Sall. J. 14, 5; 5, 4 Kritz N. cr.: aliquam in matrimonium, Suet. Caes. 50; Just. 9, 5, 9 et saep. —
   (d)    With in and abl. (rare and in purely local relations; v. Kritz ad Sall. J. 5, 4): aliquem in loco, Plaut. Stich. 5, 4, 3: loricati in equis recipiuntur, Auct. B. Hisp. 4, 2: sidera in caelo recepta, Ov. M. 2, 529 (but in Liv. 24, 32, 6, the correct read. is tuto Hexapylo, without in; v. Weissenb. ad h. l.). — (ε) With simple abl. (mostly in purely local relations): ut tuo recipias tecto servesque nos, Plaut. Rud. 1, 5, 18; so, aliquem tecto, Caes. B. G. 7, 66 fin.: exercitum tectis ac sedibus suis, Cic. Agr. 2, 33, 90: aliquem suis urbibus, id. Fl. 25, 61: aliquem civitate, id. Balb. 14, 32: aliquem finibus suis, Caes. B. G. 6, 6; 7, 20 fin.: aliquem oppido ac portu, id. B. C. 3, 12; 3, 102 fin.: aliquem moenibus, Sall. J. 28, 2: Romulus caelo receptus, Quint. 3, 7, 5: receptus Terra Neptunus, Hor. A. P. 63 et saep. — (ζ) With local acc.: me Acheruntem recipere Orcus noluit, Plaut. Most. 2, 2, 68: aliquem domum suam, Cic. Arch. 3, 5; cf.: aliquem domum ad se hospitio, Caes. B. C. 2, 20.— (η) Absol.: plerosque hi, qui receperant, celant, Caes. B. C. 1, 76.—
   2    Transf.
   a In business lang., to take in, receive as the proceeds of any thing: dena milia sestertia ex melle, Varr. R. R. 3, 16, 11: pecuniam ex novis vectigalibus, Cic. Agr. 2, 23, 62: pecunia, quae recipi potest, id. ib. 2, 18, 47. —
   b In gladiator's lang.: recipe ferrum, receive your death-blow, the cry of the people to a vanquished gladiator whom they were not inclined to spare, Cic. Sest. 37, 80; id. Tusc. 2, 17, 41 Kühn.; Sen. Tranq. 11, 1; for which: totum telum corpore, Cic. Rosc. Am. 12, 33; and: ense recepto, Luc. 2, 194 Corte.—
   c <usg type="dom" opt="n">Milit. t. t., to seize, capture, take possession of, occupy: mittit in Siciliam Curionem pro praetore cum legionibus duo; eundem, cum Siciliam recepisset, etc., Caes. B. C. 1, 30: Praeneste non vi, sed per deditionem receptum est, Liv. 6, 29: Aegyptum sine certamine, Just. 11, 11, 1: eo oppido recepto, Caes. B. G. 7, 13 fin.: civitatem, id. ib. 6, 8; 7, 90; id. B. C. 1, 12; 1, 16; 1, 30; 3, 16: Aetoliam, id. ib. 3, 55: rempublicam armis, Sall. C. 11, 4: Alciden terra recepta vocat, the subjugated earth, Prop. 5, 9, 38. —
   d In the later medical lang., of medicines, to receive, i. e. be compounded of various ingredients: antidotos recipit haec: stoechados, marrubii, etc., Scrib. Comp. 106; so id. ib. 27; 28; 37; 52 al. (hence the mod. Lat. receptum, receipt, and recipe).—
   B Trop.
   1    To take to or upon one's self, to assume; to receive, accept, admit, allow, ἐνδέχομαι: non edepol istaec tua dicta nunc in aures recipio, Plaut. Cist. 2, 1, 34; cf. Quint. 11, 1, 91: jusjurandum, id. 5, 6, 1; 3; cf. id. 7, 1, 24: in semet ipsum religionem recipere, to draw upon one's self, Liv. 10, 40: quae legibus cauta sunt, quae persuasione in mores recepta sunt, admitted, Quint. 5, 10, 13; cf. id. 10, 7, 15: antiquitas recepit fabulas… haec aetas autem respuit, Cic. Rep. 2, 10; cf. Quint. 6, 4, 19: nec inconstantiam virtus recipit nec varietatem natura patitur, Cic. Rep. 3, 11, 18; cf. Vell. 2, 130, 3: non recipit istam Conjunctionem honestas, Cic. Off. 3, 33, 119: assentatio nocere nemini potest, nisi ei, qui eam recipit atque eă delectatur, id. Lael. 26, 97: timor misericordiam non recipit, Caes. B. G. 7, 26: casus recipere (res), to admit, be liable to, id. B. C. 1, 78; so, aliquem casum (res), id. ib. 3, 51: re jam non ultra recipiente cunctationem, Liv. 29, 24; Vell. 2, 52, 3: sed hoc distinctionem recipit, Just. Inst. 1, 12 pr.: si recipiatur poëtica fabulositas, Plin. 7, 28, 29, § 101: in hoc genere prorsus recipio hanc brevem annotationem, Quint. 10, 7, 31; cf. id. 8, 3, 31: nos necessarios maxime atque in usum receptos (tropos) exequemur, id. 8, 6, 2; cf. id. 8, 6, 32; 5, 11, 20; 11, 3, 104; so with a subj.-clause, id. 1, 3, 14; 6, 3, 103; Plin. 28, 2, 5, § 24 al.—
   (b)    Of opinions, etc., to adopt, embrace (late Lat.): alicujus sententiam, Sulp. Sev. Chron. 2, 39, 1: opinionem, id. Dial. 1, 17, 5.—
   2    In partic.
   a To take upon one's self, undertake, accept the performance of a task consigned or intrusted to one (whereas suscipio denotes, in gen., the voluntary undertaking of any action; cf.: spondeo, stipulor, polliceor): recepi causam Siciliae ... ego tamen hoc onere suscepto et receptā causā Siciliensi amplexus animo sum aliquanto amplius. Suscepi enim causam totius ordinis, etc., Cic. Verr. 2, 2, 1, § 1: in hoc judicio mihi Siculorum causam receptam, populi Romani susceptam esse videor, id. Div. in Caecil. 8, 26; and: in quo est illa magna offensio vel neglegentiae susceptis rebus vel perfidiae receptis, id. de Or. 2, 24, 101; cf. also Quint. 12, 1, 39: verebamini, ne non id facerem, quod recepissem semel? Ter. Phorm. 5, 7, 9: causam Sex. Roscii, Cic. Rosc. Am. 1, 2: mandatum, id. ib. 38, 112: officium, id. Verr. 2, 5, 71, § 183: curam ad se, Suet. Tit. 6.—
   b To take an obligation upon one's self, to pledge one's self, pass one's word, be surety for a thing, to warrant, promise, engage a thing to any one, = ἀναδέχομαι (a favorite word of Cic., esp. in his Epistles): Pe. Tute unus si recipere hoc ad te dicis ... Pa. Dico et recipio Ad me, Plaut. Mil. 2, 2, 74; cf.: ad me recipio: Faciet, Ter. Heaut. 5, 5, 12: promitto in meque recipio, fore eum, etc., Cic. Fam. 13, 10, 3; cf.: spondeo in meque recipio eos esse, etc., id. ib. 13, 17, 3.—With obj.-clause: promitto, recipio, spondeo, C. Caesarem talem semper fore civem, qualis hodie sit, Cic. Phil. 5, 18, 51; so with hoc, id. Fam. 13, 50, 2 (with spondeo); 6, 12, 3; 13, 41, 2 (with confirmo); id. Att. 5, 13, 2; Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 4; Liv. 7, 14 Drak.; 33, 13 fin.: pro Cassio et te, si quid me velitis recipere, recipiam, Cic. Fam. 11, 1, 4. — With de: de aestate polliceris vel potius recipis, Cic. Att. 13, 1, 2; Liv. 40, 35; cf. also: sed fidem recepisse sibi et ipsum et Appium de me, had given him a solemn assurance, Cic. Att. 2, 22, 2.— With dat. (after the analogy of promitto, polliceor, spondeo): ea, quae tibi promitto ac recipio, Cic. Fam. 5, 8, 5; cf.: omnia ei et petenti recepi et ultro pollicitus sum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 1; 7, 1: mihi, id. ib. 10, 13, 3; Caes. B. C. 3, 82 fin.: quid sibi is de me recepisset, in memoriam redegit, Cic. Fam. 1, 9, 9.—With dat. and obj.-clause: mihi in Cumano diligentissime se, ut annui essemus, defensurum receperat, Cic. Att. 5, 17, 5; so, id. Fam. 6, 12, 3 Manut. (with confirmare); 13, 72, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17, 1; Caes. B. C. 3, 17; Suet. Caes. 23 fin.—
   c In jurid. lang.: recipere nomen, of the prætor, to receive or entertain a charge against one, Cic. Verr. 2, 2, 38, § 94; 2, 2, 42, § 102; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 2; Val. Max. 3, 7, 9; for which: recipere reum, Tac. A. 2, 74 fin.; 4, 21: aliquem inter reos, id. ib. 3, 70; 13, 10. —Hence,
   A rĕceptus, a, um, P. a. (acc. to II. B. 1.), received, usual, current, customary (post-class. and very rare): auctoritas receptior, Tert. adv. Marc. 4, 5: scriptores receptissimi, Sol. praef.—
   B rĕceptum, i, n. subst. (acc. to II. B. 2. b.), an engagement, obligation, guaranty: satis est factum Siculis, satis promisso nostro ac recepto, Cic. Verr. 2, 5, 53, § 139; cf.: promissum et receptum intervertit, id. Phil. 2, 32, 79.

Latin > French (Gaffiot 2016)

rĕcĭpĭō,⁶ cēpī, ceptum, ĕre (re et capio), tr.
    I re = en arrière :
1 tirer en arrière à soi, retirer, ramener : ensem recepit Virg. En. 9, 348, il retira son épée [enfoncée dans la poitrine de l’adversaire] ; suos omnes incolumes receperunt Cæs. G. 7, 12, 6, ils ramenèrent tous leurs soldats sains et saufs, cf. Cæs. C. 1, 45, 8 ; 3, 58, 2 ; Liv. 10, 42, 1 ; Virg. En. 6, 111 || se recipere, faire retraite, faire retour : recepi me Cic. Br. 316, j’effectuai mon retour ; se ex his locis, e Sicilia Cic. Verr. 2, 4, 21 ; Br. 318, revenir de ces lieux, de Sicile ; recipe te ad nos Cic. Att. 4, 15, 2, reviens vers nous ; [milit.] se rallier : Cæs. G. 3, 4, 4 ; se replier, battre en retraite : se in castra Cæs. G. 5, 50, 5, se replier dans le camp, cf. Cæs. G. 2, 11, 6 ; 2, 24, 1 ; 7, 80, 9, etc.; se ad eos Cæs. G. 1, 48, 5, se replier vers eux, cf. Cæs. G. 1, 46, 2 ; 7, 82, 3, etc. ; se ex castris in oppidum Cæs. C. 2, 35, 5, se replier du camp dans la ville ; recipere abst sans le réfléchi] : in portum recipimus Pl. Bacch. 294, nous rentrons dans le port, cf. Pl. Rud. 880 ; Merc. 498 ; [au gérondif dans Cæs.] battre en retraite : si quo erat celerius recipiendum Cæs. G. 1, 48, 7, s’il fallait faire qq. part une prompte retraite ; signo recipiendi dato Cæs. G. 7, 52, 1, le signal de la retraite ayant été donné, cf. C. 3, 46, 5
2 [en part.] a) spiritum recipere Quint. 11, 3, 55, ramener son souffle après l’expiration, reprendre son souffle, cf. Quint. 11, 3, 53 ; vocem ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonum Cic. de Or. 1, 251, ramener (faire redescendre) la voix du ton le plus aigu au ton le plus grave ; b) [fig.] ad frugem bonam se recipere Cic. Cæl. 28, revenir à de bons principes, cf. Cæs. C. 3, 17, 6 ; se in principem Plin. Min. Pan. 76, 5, reprendre le rôle de prince ; c) garder par devers soi, se réserver, retenir [dans une vente] : Pl. Trin. 194 ; Crass. d. Cic. de Or. 2, 226 ; Cic. Top. 100 ; Gell. 17, 6, 8 ; domino pascere recipitur Cato Agr. 149, 2, le maître se réserve le droit de faire paître ; aqua, itinere domini usioni recipitur Cato Agr. 149, 2, réserve est faite pour l’usage du maître en ce qui concerne l’eau, le passage = le maître réserve pour son usage...
    II re = en retour, de nouveau,
1 prendre en retour de ce que l’on a donné, reprendre ce que l’on a perdu, etc. : dandis recipiendisque meritis Cic. Læl. 26, en rendant et en recevant en retour des services ; oppidum recipere Cic. CM 11, reprendre une ville ; libertas recepta Cic. Fin. 2, 66, la liberté recouvrée ; recepta ab hostibus Hispania Liv. 29, 20, 2, l’Espagne ayant été reprise aux ennemis, reconquise sur les ennemis
2 [fig.] animam Ter. Ad. 324, reprendre son souffle, sa respiration ; a pavore, e pavore animum Liv. 2, 50, 10 ; 44, 10, 1, se remettre d’une alarme ; animum Liv. 2, 20, 11, reprendre courage ; mente recepta Hor. Ep. 2, 2, 104, le bon sens étant recouvré || se recipere, se reprendre, se ressaisir : Cic. Rep. 6, 18 ; Liv. 10, 28 ; ex timore se Cæs. G. 4, 34, 1, se remettre d’une frayeur ; se ex fuga Cæs. G. 4, 27, 1, se ressaisir après une fuite.
    III sens de la particule effacé :
1 recevoir, accepter, accueillir : ferrum Cic. Sest. 80, accepter le coup mortel, s’offrir au coup mortel [quand le peuple ne voulait pas faire grâce au gladiateur vaincu, il lui criait recipe ferrum ], cf. Cic. Tusc. 2, 41 ; Amer. 33 ; Sen. Tranq. 11, 1 || Mosa, parte quadam ex Rheno recepta Cæs. G. 4, 10, 1, la Meuse, ayant reçu une partie dérivée du Rhin || aliquem Cic. Off. 3, 48, recevoir qqn ; aliquem in familiaritatem Cic. Phil. 2, 78, recevoir qqn dans son intimité ; in fidem Cic. Fam. 13, 19, 2, prendre sous sa protection ; in deditionem Cæs. G. 3, 21, 3, recevoir la soumission de qqn ; aliquem ad epulas Cic. Top. 25, recevoir qqn à dîner || aliquem civitate ou in civitatem recipere Cic. Balbo 32 ; 29, recevoir qqn au rang des citoyens, accorder le droit de cité à qqn ; oppido ou in oppidum Cæs. G. 7, 78, 3 ; 7, 71, 8, recevoir dans une ville ; suis finibus, intra fines suos Cæs. G. 6, 6, 3 ; 1, 32, 5, recevoir dans son pays, sur son territoire, à l’intérieur de son territoire ; tecto Cæs. G. 7, 66, 7, recevoir sous son toit ; domum ad se hospitio Cæs. C. 2, 20, 5, recevoir chez soi à titre d’hôte ; [avec supin] senem sessum Cic. CM 63, faire asseoir à côté de soi un vieillard
2 prendre possession de, recevoir la soumission de : civitatem Cæs. G. 6, 8, 7, recevoir la soumission d’un peuple, cf. Cæs. G. 7, 89, 1 ; eo oppido recepto Cæs. G. 7, 13, 3, cette ville une fois en sa possession ; armis recepta re publica Sall. C. 11, 4, s’étant emparé par les armes du gouvernement
3 retirer de l’argent d’un produit : Varro R. 3, 16, 11 ; pecuniam ex novis vectigalibus Cic. Agr. 2, 62, tirer de l’argent de nouveaux impôts
4 [fig.] recevoir, admettre, accueillir : fabulas Cic. Rep. 2, 19, admettre des fables ; assentationem Cic. Læl. 97, accueillir la flatterie ; inconstantiam virtus non recipit Cic. Rep. 3, 18, la vertu n’admet pas l’instabilité ; Cæs. G. 7, 26, 4 ; non recipere ut Sen. Ep. 82, 17, ne pas admettre que || plures rem posse casus recipere intellegebant Cæs. C. 1, 78, ils comprenaient que l’affaire pouvait donner lieu à un assez grand nombre d’accidents ; quæ res tamen fortasse aliquem reciperet casum Cæs. C. 3, 51, 5, initiative qui peut-être pourtant aurait donné lieu à qq. heureux événement || causam Cic. Br. 207, accepter de se charger d’une cause, cf. Cic. Verr. 2, 2, 1 ; Amer. 2, etc. ; officium Cic. Verr. 2, 5, 183, accepter une tâche, une mission ; susceptis rebus, receptis Cic. de Or. 2, 101, quand on s’est chargé d’une affaire, quand on l’a acceptée
5 prendre sur soi de, se charger de, s’engager à, promettre : a) aliquid ad se Pl. Mil. 230, se charger de qqch. ; promitto in meque recipio... Cic. Fam. 13, 10, 3, je promets et je garantis que..., cf. Cic. Fam. 13, 17, 3 ; b) aliquid pro aliquo recipere Cic. Fam. 11, 1, 4, s’engager à qqch. pour qqn ; aliquid alicui de aliquo Cic. Fam. 1, 9, 9, promettre qqch. à qqn au sujet de qqn, cf. Cic. Att. 2, 22, 2 ; de æstate polliceris, vel potius recipis Cic. Att. 13, 1, 2, tu promets ou plutôt tu réponds que ce sera pour cet été ; c) alicui et inf. fut., promettre à qqn de, que : Cic. Att. 5, 17, 5 ; Fam. 6, 12, 3 ; 13, 72, 1
6 [justice] recevoir [en parl. du préteur] : nomen Cic. Verr. 2, 2, 94, recevoir le nom d’une personne qu’on accuse [contraire deferre nomen ] = recevoir une accusation, la déclarer recevable, cf. Cic. Verr. 2, 2, 102 ; Cæl. d. Cic. Fam. 8, 8, 2 || reum recipere aliquem ou inter reos Tac. Ann. 4, 21 ; 3, 70, recevoir, retenir une accusation contre qqn. fut. arch. recipie = recipiam Cat. d. Fest. 286, 21 ; recepso = recepero Catul. 44, 19.

Latin > German (Georges)

recipio, cēpī, ceptum, ere (re u. capio), I) zurücknehmen, A) = zurückziehen, -holen, -bringen u. dgl., 1) eig.: a) lebl. Obj.: ensem, wieder herausziehen, Verg.: u. so sagittam ex altera parte, Cels. – spiritum, zurück-, einziehen, Quint. – ad limina gressum, sich zurückbegeben zu usw., Verg. – b) persönl. Objj.: alqm medio ex hoste, zurück, herausholen, Verg. Aen. 6, 111. – bes. als milit. t. t., Truppen zurückziehen, zurückgehen lassen, milites defessos, Caes.: exercitum, Liv.: equitatum navibus ad se intra munitiones, Caes. – u. refl., se recipere u. (bei Enn. u. Plaut.) bl. recipere, sich zurückziehen, sich zurück-, nach Hause usw. begeben, zurückkehren, zurückgehen, zurückweichen (Ggstz. procedere), sowohl übh., Plaut. u. Cic.: se ex alqo loco, Plaut. u. Cic.: se ad alqm, Plaut. u. Cic.: se a pabulo in stabulum (v. Rindvieh), Plaut.: se a cena in lecticulam, Suet.: se domum, Plaut. u. Caes.: r. in portum, Plaut.; insbes. als milit. t. t., se hinc, se inde, se ex alqo loco, se ad od. in alqm locum, se alqo ad alqm, Caes., Liv. u.a.: se sub murum, Caes.: se intra munitiones, Caes.: recipi inter principia legionum, Veget. mil. – 2) übtr.: a) übh.: vocem ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonum, Cic. – refl., se rec., sich zurückziehen, -wenden, se ad ingenium vetus suum, Plaut.: se ad bonam frugem, Cic.: se ad reliquam cogitationem belli, Caes.: se a voluptatibus in otium, Plin. pan.: se in principem, wieder die Herrenmiene (stolze Fürstenmiene) annehmen, Plin. pan. – b) als t. t. der Geschäftssprache, etw. beim Verkaufe usw. zurückbehalten = sich vorbehalten (vgl. Gell. 17, 6, 6), posticulum, Plaut.: ruta caesa, Cic.: recipitur mit folg. Infin., pascere, Cato: mit Dat., sibi alqd, Cic.: aqua domini usioni recipitur, Cato. – c) aus der Hand, -Gewalt des Feindes gleichs. zurückführen, -holen, retten, befreien, alqm ex hostibus, ex servitute, Liv.: recepti aliquot cives sociique, qui in hostium potestate fuerant, Liv.: corpus saeva de morte receptum, Val. Flacc.
B) zurücknehmen = wiedernehmen, zurückbekommen, -erhalten, wieder bekommen, -erhalten (Ggstz. dare, credere, tradere, perdere, amitiere), 1) eig.: r. merita (Ggstz. dare m.), Cic.: quod recipis (Ggstz. quod [[[mutuum]]] das), Mart.: r. centum talenta (Ggstz. credere c. t.). Quint.: r. arma (Ggstz. tradere a.), Liv.: r. obsides, Caes.: quem moriturum miserat militem victorem recipit, Vell.: totidem, quot dixit, verba recepit (durchs Echo), Ov. – u. so durch Vertrag, Übergabe, Eroberung wiedererlangen, wieder an sich bringen (vgl. Fabri Liv. 23, 11, 7), r. Tarentum (Ggstz. Tarentum perdere, amittere), Cic.: quasdam civitates extra Macedoniam, Liv.: suas res amissas, Liv. – und Weggelegtes wieder an sich nehmen, wieder aufnehmen, r. arma (Ggstz. deponere), Curt. – u. wieder im Staate aufnehmen, reges, Liv.: Ciceronem (Ggstz. expellere C.), Vell. – 2) übtr., wieder bekommen, wieder zu etwas kommen, antiquam frequentiam (v. einer Stadt), Liv.: vitam herbis fortibus, Ov. – vires corporis, Curt.: anhelitum, wieder Atem schöpfen, -holen, Plaut.: recipere animam, Ter. u. Quint.: spiritum, Flor.: paulatim spiritum ac vocem, Curt.: u. r. animum, teils physisch zur Besinnung kommen, von Ohnmächtigen (Ggstz. linqui animo), teils u. gew. geistig, r. animum (animos), wieder Mut bekommen, sich erholen, a od. ex pavore, Liv. – refl. se rec., sich erholen sowohl körperl., se difficulter, v. Tieren, Varro r. r. 2, 5, 17, als bes. geistig, vom Staunen, Schreck usw. sich erholen, sich sammeln, Cic. u.a.: se ex terrore, ex timore, ex fuga, Caes.: nondum totā me mente recepi, Ov.
II) etw. entgegennehmen, aufnehmen, an sich nehmen, 1) eig.: a) übh. an od. in sich aufnehmen, recepi litteras tuas, habe entgegengenommen (= empfangen), Plin. ep. – ferrum, gladium, das Mordwerkzeug in die Brust aufnehmen, den Todesstreich empfangen (als t. t. der Fechtersprache), Cic. und Sen. (s. Gronov Sen. ep. 7, 5): u. so totum telum corpore, Cic.: ense recepto, Lucan.: und ähnlich necesse erat ab latere aperto tela recipi, man von den G. getroffen wurde, Caes. – receptus intra os (in den Mund genommen) sedat sitim (v. einem Steine), Solin.: u. so intra os receptus liquescit, Solin. – v. Tieren, frenum, den Z. annehmen, sich gefallen lassen, Hor. ep. 1, 10, 36. – v. Gewässern, fluvium (v. Meere), Plaut.: Mosa parte quadam ex Rheno recepta, quae etc., sich vereinigend mit einem Teile des Rh., der usw., Caes. – v. Arzneimitteln, die und die Stoffe in sich aufnehmen, mit dem und dem versetzt werden, tantum mellis, quantum etc., Scrib. Larg. – v. Wunden, vulnera cicatricem vix recipiunt, setzen an, Cels. 4, 16 (9). – b) bei sich, in eine Örtl. aufnehmen (Ggstz. alqm excludere), α) m. bl. Acc., von Pers., Xerxen, Cic.: alqm libentissimo animo, Caes. – v. Örtl., perterritos (von Schanzen), Caes.: hos (v. Hafen), Caes.: nisi nos vicina villa recepisset, Hor. – β) m. ad u. Akk.: alqm ad se, Komik. u. Suet.: alqm ad epulas, Cic. – γ) m. in u. Akk.: alqm in aedes, Plaut.: alqm in civitatem, Cic. – im Passiv m. in u. Abl., recipi in loco, Plaut.: in equis, Auct. b. Hisp.: in parte tori recepta, Ov. – δ) m. inter u. Akk.: alqm inter suos, Curt. 4, 6 (27), 15. – ε) mit intra u. Akk., quos intra Syracusanam insulam recepit, Cic. Verr. 4, 144. – ζ) m. bl. Abl.: alqm tecto, Caes., tectis ac sedibus suis, Cic.: moenibus, Sall.: receptus terrā Neptunus, Hor.: recipi equis, auf die Pf. genommen werden, Auct. b. Hisp. 4, 2: eo (sc. myoparone) receptus, an Bord genommen, Auct. b. Alex. 46, 7. – η) m. Orts-Acc.: alqm Acheruntem, Plaut.: alqm domum suam, Cic., domum ad se hospitio, Caes. – θ) mit 1. Supin.: senem sessum, Cic. de sen. 63: intra ianuam comisatum fratrem, Liv. 40, 10, 4. – ι) absol.: qui receperant, Caes. b. c. 1, 76, 4: u. bl. recipi, an Bord genommen werden, Caes. b. c. 2, 44, 1 (vgl. oben no. ζ). – c) in Besitz nehmen, erobern, oppidum, civitatem, Caes.: rem publicam armis, Sall.: Rhodum, Aegyptum Ciliciamque sine certamine, Iustin.: Alciden terra recepta vocat, die eroberte, errungene E., Prop. – d) als t. t. der Geschäftsspr., irgendeinen Ertrag von etwas einnehmen, erhalten, dena milia Hs ex molle, Varro: pecuniam ex novis vectigalibus, Cic. – 2) übtr.: a) übh. aufnehmen, auf sich nehmen, ista dicta in aures, Plaut.: iusiurandum oblatum, Quint.: r. in se religionem, auf sich laden, Liv. – b) in einen Stand, Verhältnis usw. aufnehmen, alqm in ordinem senatorium, Cic.: alqm in numerum deorum od. amicorum, Curt.: alqm in fidem, Cic. u.a.; vgl. recepti (sc. in fidem) Cherusci, Vell.: r. alqm in deditionem, Caes. u.a., in ius dicionemque, Liv.: alqm in parem iuris libertatisque condicionem, Caes.: alqm in id fastigium, zu dieser Würde zulassen, Curt.: alqm in amcitiam, Sall.: Cyri filiam in matrimonium, Iustin. – alqd in mores, Quint.: in usum recepti (tropi), in den Gebrauch aufgenommene, gebräuchliche, Quint.: u. so sequi maxime recepta, sich nach dem Gebräuchlichsten richten, Quint. – tres recepti scriptores iamborum, in den Kanon (unter die Klassiker) aufgenommene, Quint. 10, 1, 59. – c) annehmen, gestatten, gutheißen, zulassen (Ggstz. respuere, aspernari u. dgl.), antiquitas recepit fabulas, haec aetas autem respuit, Cic.: assentatio nocere nemini potest, nisi ei, qui eam recipit atque eā delectatur, Cic.: nullam excusationem receperunt, Sen. – v. lebl. Subjj., nec inconstantiam virtus recipit nec varietatem natura patitur, Cic.: timor misericordiam non recipit Caes.: re iam non ultra recipiente cunctationem, Liv.: plures rem posse casus recipere, Caes. – d) eine angebotene, übertragene Tätigkeit auf sich nehmen, annehmen (dagegen suscipere übh. eine Tätigkeit übernehmen; vgl. Ellendt Cic. de or. 2, 101), ego in hoc iudicio mihi Siculorum causam receptam, populi Romani susceptam esse arbitror,Cic.: u. so r. mandatum, r. officium, Cic.: curam prope omnium officiorum ad se, Suet. – e) irgendeine Verpflichtung auf sich nehmen, sich zu etw. verpflichten, sich anheischigmachen, etwas verbürgen (garantieren), einem etwas versprechen, zusagen (auch, analog dem promitto, m. Dat. pers.), r. hoc ad te, Plaut.: ea quae tibi promitto ac recipio, Cic.: omnia ei et petenti recepi et ultro pollicitus sum, Planc. in Cic. ep. – m. folg. Acc. u. Infin., facturum, quod milites vellent, se recepit, Liv.: mihi se defensurum receperat, Cic.: promitto in meque recipio, fore eum tibi et voluptati et usui, Cic.: spondeo in meque recipio, eos esse M'. Curii mores, Cic.: promitto, recipio, spondeo, C. Caesarem talem semper fore civem, qualis hodie sit, Cic. – m. pro u. Abl., pro Cassio, si quid me velitis, recipiam, Cic. – m. de u. Abl., de aestate polliceris vel potius recipis, Cic.: neque de fide barbarorum quicquam recipere aut affirmare potes, Liv.: fidem recepisse sibi et ipsum et Appium de me, haben ihm die heilige Versicherung gegeben, Cic.: quid sibi is de me recepisset, Cic. – absol., ad me recipio, ich nehme es auf mich, Ter. heaut. 1056: u. so bl. recipio, Plaut. mil. 230. – Partiz. subst., receptum, ī, n., die übernommene Verpflichtung, die Garantie, verb. promissum et receptum, Cic. Phil. 2, 79: promissum nostrum ac receptum, Cic. Verr. 5, 139. – f) als jurist. t. t. r. nomen, vom Prätor, die Klage gegen jmd. annehmen, zulassen (Ggstz. deferre nomen, vom Kläger), r. nomen, Cic., nomina (mehrerer), Liv.: u. dafür nachaug. r. cognitionem, Plin. ep., cognitionem falsi testamenti, die Klage wegen f. T. Suet.: reum, Tac.: alqm inter reos, Tac. – / Apok. Futur. recipie (= recipiam), Cato bei Fest. 286 (b), 21: archaist. Fut. exact. recepso, Catull. 44, 19.

Latin > English

recipio recipere, recepi, receptus V :: keep back; recover; undertake; guarantee; accept, take in; take back