θύω

English (LSJ)

(A), impf. ἔθυον, Ep.

   A θῦον Od.15.222, Ion. θύεσκον Hippon. 37: fut. θύσω [ῡ] E.El.1141, Pl.Lg.909d, Henioch.5.10, Dor. θυσῶ Theoc. 2.33; 3pl. θυσέοντι IG12(3).452 (Thera): aor. ἔθῡσα Od.9.231, etc., Ep. θῦσα 14.446: pf. τέθῠκα Ar.Lys.1062, Pl.R.328c:—Med., fut. θύσομαι E.Heracl.340 (as Pass., Hdt.7.197): aor. ἐθυσάμην Th.4.92, (ἐκ-) Hdt.6.91, etc.:—Pass., fut. τῠθήσομαι D.S.16.91, Luc. DDeor.4.2: aor. ἐτύθην [ῠ] Hdt.1.216, A.Ch.242, Philem.155.2 (part. written θυθέν Men.Sam.185, cf. τὴν βοῦν τὴν θυθεῖσαν IG12(7).241 (Amorgos, iii B.C.), etc.): pf. τέθῠμαι A.Eu.341 (lyr.), Ar.Av.1034, X. HG3.5.5 (in med. sense, 5.1.18, An.7.8.21): plpf. ἐτέθῠτο Id.HG3.1.23. [ῡ in fut. and aor., ῠ in pf. Act. and Pass., and aor. Pass.; ῡ generally in pres. and impf., exc. in trisyll. cases of part., θῠοντα Od.15.260, θύοντες h.Ap.491, but θύεσκε Hippon. 37; ἔθύε, θύων, Pi. O.10(11).57,13.69; θύειν, at the end of a line, E.El.1141 (s.v. l., fort. θύη), Cyc.334, Ar.Ach.792 (spoken by a Megarian); θύεις, θύω, Strato Com.1.19, 20; θύωντι 3pl. pres. subj., Theoc.4.21.]    I Act., offer by burning meat or drink to the gods (τὸ θύειν δωρεῖσθαί ἐστι τοῖς θεοῖς Pl.Euthphr.14c), θεοῖσι δὲ θῦσαι ἀνώγει Πάτροκλον... ὁ δ' ἐν πυρὶ βάλλε θυηλάς Il.9.219, cf. Aristarch. ap. Sch.adloc., Com.Adesp.7D. (ap. Phryn.PSp.74 B.); ἦ ῥα καὶ ἄρ γματα θῦσε θεοῖς, of a drink-offering, Od.14.446, cf. 15.260; so ἔνθα δὲ πῦρ κήαντες ἐθύσαμεν (sc. τῶν τυρῶν) made an offering of cheese, 9.231; θ. ἀκρόθινα Pi.O.10(11).57; πέλανον, δεῖπνα, A.Pers.204, Eu.109; πυρούς, ναστούς, Ar.Av.565, 567: c. dat. rei, θ. τούτῳ ὅ τι ἔχοι ἕκαστος (with v.l. τοῦτο) Hdt.1.50.    2 sacrifice, slay a victim, [τῷ ἡλίῳ] θ. ἵππους (v.l. ἵπποισι) ib. 216; ταῦρον Pi.O.13.69; αὑτοῦ παῖδα A.Ag.1417, cf. S.El.532, etc.; ἱρά Hdt.1.59; ἱερεῖα Th.1.126, etc.; θ. θῦμα, θυσίαν, Pl.Plt.290e, R. 362c, etc.; θ. διαβατήρια, ἐπινίκια, etc., Plu.Luc.24, Pl.Smp.173a, etc.:—Pass., τὰ τεθυμένα the flesh of the victim, X.HG4.3.14, etc.; τὰ τεθ. ἱερά ib.3.5.5; τὰ θυόμενα Id.Lac.15.3.    b simply, slaughter, Hdt.1.126, Ar.Lys.1062, LXXIs.22.13.    3 abs., offer sacrifice, Hdt.1.31.al., A.Ag.594, Fr.161.2, S.OC1159; τοῖσι θεοῖσι θ. Pherecr. 23, cf. Hdt.4.60, 8.138; θεῶν ἕνεκα Men.129.1.    4 celebrate with offerings or sacrifices, σῶστρα θ. Hdt.1.118; γενέθλια Pl.Alc.1.121c; Λύκαια, Ἡράκλεια X.An.1.2.10, D.19.86; ἐλευθέρια Henioch.5.10; γάμους Plu.Pomp.55.    5 c. dupl.acc., εὐαγγέλια θ. ἑκατὸν βοῦς sacrifice a hundred oxen for the good news, Ar.Eq.656.    6 Ἑστίᾳ θύειν, prov. of niggards, because sacrifices to Hestia admitted no one to share the offering, Theopomp.Com.28.    II Med., cause a victim to be offered, τῶν θυμάτων ὧν δεῖ θύεσθαι καὶ παρίστασθαι IG5(1).1390.65 (Andania, i B.C.), etc.: hence freq. abs., consult the gods, Hdt.7.189, E.Heracl.340; ἐπὶ Κρότωνα, ἐπὶ τῷ Πέρσῃ, i.e. on marching against . ., Hdt.5.44, 9.10, cf. X.An.7.8.21; θύεσθαι ἐπ' ἐξόδῳ ib. 6.4.9; ὑπὲρ τῆς μονῆς ib.5.6.27: c. inf., θ. ἰέναι offer sacrifice [to learn] whether to go or not, ib.2.2.3; also ἐθυόμην εἰ βέλτιον εἴη ib.6.1.31 (so in Act., ἔθυε (v.l. ἐθύετο) τῷ Διί . . πότερά οἱ λῷον καὶ ἄμεινον εἴη . . ib.7.6.44); διαβατήρια θύεσθαι, as in Act., Th.5.54.    2 metaph., tear in pieces, of wild beasts, A.Ag.137 (lyr.). (Hence θυμός, cf. Skt.dhūmás, Lat. fumus 'smoke', θυμιάω, θύος, θυήλημα, τύφω, perh. θεῖον (A), Lat. suffire; cf. sq.)
θύω (B) [ῡ], aor.

   A ἔθῡσα Call.Fr.82:—rage, seethe, ἄνεμος μὲν ἐπαύσατο λαίλαπι θύων Od.12.400; Ζέφυρος μεγάλῃ σὺν λαίλαπι θύων ib. 408, cf. Hes.Op.621, Th.874; of a swollen river, ὁ δ' ἐπέσσυτο οἴδματι θύων seething, Il.21.234; ὑψόσε θύων ib.324; of a wind-swept sea, ὁ δ' ἔστενεν οἴδματι θύων 23.230, cf. Hes.Th.109,131; of the wake of a ship, κῦμα δ' ὄπισθε πορφύρεον μέγα θῦε Od.13.85; δάπεδον δ' ἅπαν αἵματι θῦεν the ground seethed with blood, 11.420, 22.309; of persons, storm, rage, ἦ γὰρ ὅ γ' ὀλοιῇσι φρεσὶ θύει Il.1.342; ἔγχεϊ θῦεν 11.180; κασιγνήτα μένει θύοισα Pi.P.3.33; θύουσαν Ἅιδου μητέρα A.Ag. 1235; πυκνὰ δέ οἱ κραδίη ἔντοσθεν ἔθυεν A.R.3.755 (v.l. ἔθυιεν): c.inf., desire eagerly, ἐνισπεῖν ib.685; of a horse, Call.Fr.82; of a serpent, Nic.Th.129 (v.l. θυίῃσι). [ῡ always: for θύμενος [ῠ] is f.l. for σύμενος in Pratin.Lyr.1.4.] θυίω (q. v.) should perh. be preferred in later Ep., and is cj. in Pi.l.c. (Cf. Lett. dusmas (pl.) 'anger', dusēt 'puff', 'pant', Lat. f[ucaron]ro (fr. dh[ucaron]s-), θύελλα, θυίω, θυιάς (orig. madwoman); prob. cogn. with foreg.)

German (Pape)

[Seite 1228] vgl. θύνω u. θυνέω; θῦε, Od. 15, 222; θυετε, Eur. I. A. 1348; aber θύοντα mit kurzem υ Od. 15, 260, vgl. Hippon. Ath. IX, 370 c, s. zu Ende; θύσω, dor. θυσῶ, Theocr. 2, 33; perf. τέθυκα, mit kurzem υ, Ar. Lys. 1062; aor. pass. ἐτύθην, mit kurzem υ, Aesch. Ch. 240; sync. aor. med. θύμενος Pratin. bei Ath. XIV, 617 d; – 1) opfern; bei Hom. nur vom Verbrennen der ἀπαρχαί, bei den Att. auch vom Schlachten der Opferthiere, s. Lehrs Aristarch. ed. 2 p. 82; ἄργματα θῦσε θεοῖς Od. 14, 446; θεοῖσι δὲ θῦσαι ἀνώγει Il. 9, 219, wo darauf folgt ὁ δ' ἐν πυρὶ βάλλε θυηλάς, Od. 9, 231 πῦρ κείαντες ἐθύσαμεν, wo sie nur von dem Käse, den sie essen, den Göttern Etwas darbringen können, was Ath. V, 179 c ἀπαρχὰς τῶν βρωμάτων νέμειν τοῖς θεοῖς erkl.; Od. 15, 222 u. 260 ist von einer Libation auf dem Schiffe die Rede; – übh. opfern Pind. Ol. 11, 59. 13, 66; ἀποτρόποισι δαίμοσι θῦσαι πέλανον Aesch. Pers. 200; νυκτίσεμνα δεῖπν' ἐπ' ἐσχάρᾳ πυρὸς ἔθυον Eum. 109; Ἀργείοισιν εὔχεσθαι χρεών, θύειν τε λεί. βειν τε Suppl. 459; ἔθυσεν αὑτοῦ παῖδα Ag. 1391; καὶ τῆς τυθείσης νηλεῶς ὁμοσπόρου Ch. 240, wie τὴν σὴν ὅμαιμον θῦσαι θεοῖσιν Soph. El. 522; ξένους Eur. I. T. 278; übertr., schlachten, morden, ξίφει θύουσα θῆλυς ἄρσενας ib. 1332; ἀπαρχάς Ar. Ran. 1239; κριθάς, πυρούς, μελιττούτας Av. 565 ff.; δεκάτην 922; χοῖρον Ach. 758; übh. schlachten, δελφάκιον Lys. 1062; τῷ ἡλίῳ θύουσι ἵππους Her. 1, 216; ἱερεῖα Thuc. 1, 126 u. Folgde oft; τὰ μέγιστα θύματα Plat. Polit. 290 e; θυσίας Rep. IV, 419 u. öfter; Euthyph. 14 c οὐκοῦν τὸ θύειν δωρεῖσθαί ἐστι τοῖς θεοῖς. – Auch pass.; τεθυμένα ἱερά Xen. Hell. 3, 4, 4 u. sonst. – Selten c. gen., λιβανωτοῦ D. C. 56, 31. – Man bemerke noch εὐαγγέλια θύειν ἑκατὸν βοῦς Ar. Equ. 654, hundert Stiere für die glückliche Nachricht opfern; βασιλέως γενέθλια ἅπασα θύει καὶ ἑορτάζει ἡ Ἀσία, Asien feiert mit Opfern den Geburtstag des Königs, Plat. Alc. I, 121 c; γάμους θύειν Plut. Pomp. 55, διαβατήρια Lucull. 24, διαβατήρια θύεσθαι Thuc. 5, 54, σωτήρια, Opfer für die Rettung, Xen. An. 3, 2, 9, εὐχαριστήρια, Dankopfer, Pol. 5, 14, 8. – Med. opfern lassen, ein Opfer veranstalten; Ἀθηναίοις θυσαμένοις πρὸ τοῦ λοιμοῦ Plat. Conv. 201 d Rep. II, 378 a; bes. ein Opferthier schlachten lassen, um aus den Eingeweiden Kunde über den Ausgang einer Sache zu erhalten, ἐγένετο θυομένοισι τὰ σφάγια χρηστά Her. 9, 62, ἐθύετο καὶ καλλιερέετο 7, 167; θυομένῳ ἐπὶ Κρότωνα, in Beziehung auf den Marsch gegen Kroton, 5, 44 (vgl. Xen. An. 7, 8, 21); ἐπὶ τῷ Πέρσῃ 9, 10; ἐπ' ἐξόδῳ ἐθύετο Εενοφῶν, er opferte, um über den Ausfall eines Streifzuges Etwas zu erfahren, Xen. An. 6, 2, 9; ἐπὶ τούτοις ἐθύσαντο 3, 5, 18, wo Krüger viele Beispiele der Art, auch von περί τινος, beibringt; ὑπὲρ τῆς μονῆς 5, 6, 27; c. inf., ἐμοὶ θυομένῳ ἰέναι ἐπὶ βασιλέα οὐκ ἐγίγνετο τὰ ἱερά 2, 2, 3, wenn man nicht besser den inf. zu ἐγίγνετο τὰ ἱερά bezieht; mit indirekter Frage, ἐθυόμην, εἰ βέλτιον εἴη 5, 9, 31, vgl. 7, 2, 15, ich opferte, um zu erfahren, ob es besser sei. – 2) im praes. u. impf. von jeder heftigen, ungestümen Bewegung, daherstürmen, daherbrausen (vgl. θέω u. σεύω); vom brausenden Sturme, ἄνεμος λαίλαπι od. σὺν λαίλαπι θύων, Od. 12, 400. 408; ἀνέμων θύουσιν ἀῆται Hes. O. 619; Th. 875; von daherwogenden Fluthen u. Flüssen, ὁ δ' ἐπέσσυτο οἴδματι θύων Il. 21, 234; 23, 230; κῦμα δ' ὄπισθεν μέγα θῦε θαλάσσης Od. 13, 84; πόντος ἀπείριτος οἴδματι θύων Hes. Th. 109; δάπεδον αἵματι θῦεν, der Boden wogte, schäumte od. dampfte von Blut, Od. 11, 420. 22, 309. 24, 184. Auch von Menschen, in leidenschaftlicher Bewegung sein, rasen, toben; ἔγχεϊ θῦεν, er wüthete mit dem Speer in der Schlacht, Il. 11, 180. 16, 699; ἦ γὰρ ὅ γ' ὀλοῇσι φρεσὶ θύει, οὐδέ τι οἶδε νοῆσαι 1, 342; vom Zorn, κασιγνήταν μένει θύοισαν Pind. P. 3, 33. Von der Schlange, Nic. Th. 128; im sync. aor., θύμενος ἀν' ὄρεα Pratin. Ath. XIV, 617 d. Nach Hesych. auch = ἐνθουσιᾷν. – Der gemeinschaftliche Begriff beider Bdign scheint der des Auffahrens, Aufloderns zu sein. [In θύειν brauchen Eur. El. 1136 Cycl. 334 u. Ar. Ach. 758 das υ kurz, wie einige andere Komiker, Mein. Men. p. 254; Pind. scheint es in der ersten Bedeutung kurz, in der zweiten lang gebraucht zu haben; so ist auch in den abgeleiteten Wörtern, die den Begriff des Opferns ausdrücken, wie θυσία, θυηλή, das υ kurz; wo der Begriff der Bewegung vorherrscht, θυμός, θύνω ist es lang; in anderen schwankt die Quantität wie die Bdtg.]

Greek (Liddell-Scott)

θύω: ῡ (Α), Ὅμ., κλ.: παρατατ. ἔθυον, Ἐπικ. θῦον Ὀδ. Ο. 222, Ἰων. θύεσκον Ἱππῶν. 28: μέλλ. θύσω ῡ Εὐρ., Πλάτ., κ. ἀλλ., Δωρ. θυσῶ Θεόκρ. 2. 33: ἀόρ. ἔθῡσα Ὀδ., Ἀττ., Ἐπικ. θῦσα Ὀδ. Ξ. 446: πρκμ. τέθῠκα Ἀριστοφ. Λυσ. 1062, Πλάτ., πρβλ. Δράκοντα 46. 26., 87. 25. ― Μέσ., μέλλ. θύσομαι Εὐρ. Ἡρακλ. 310 (ἀλλ’ ὡς Παθ., Ἡρόδ. 7. 197): ἀόρ. ἐθυσάμην Ἡρόδ., Ἀττ. ― Παθ., μέλλ. τῠθήσομαι Διόδ. 16. 91: ἀόρ. ἐτύθην ῠ Ἡρόδ. 1. 216, Αἰσχύλ. Χο. 242: πρκμ. τέθῠμαι Αἰσχύλ. Εὐμ. 341, Ἀριστοφ. Ὄρν. 1034, Ξεν., ἀλλὰ μετὰ σημασ. μέσ., ὁ αὐτ. ἐν Ἑλ. 5. 1, 18· καὶ οὕτως ὑπερσ. ἐτέθῠτο αὐτόθι 3. 1, 23. ― (Περὶ τῆς ῥίζης ἴδε θύω Β). ῡ ἀείποτε ἐν μέλλ. καὶ ἀορ., ῠ ἐν τῷ ἐνεργ. καὶ παθητ. πρκμ. καὶ παθητ. ἀορ.· ῡ μακρὸν ὡσαύτως ἐν τῷ ἐνεστῶτι καὶ παρατατικῷ, πλὴν τῶν τρισυλλάβων πτώσεων τῆς μετοχ., θῠοντα Ὀδ. Ο. 260· θῠοντες Ὁμ. Ὕμν. εἰς Ἀπόλλ. 491· θῠοντι Θεόκρ. 4. 21. ― Ἀκολούθως ἔχομεν ὀλίγας ἄλλας ἐξαιρέσεις: θῠεσκε Ἱππῶναξ 28˙ ἔθῠε, θῠων Πίνδ. Ο. 10 (11). 69., 19. 98˙ θῠειν, ἐν τέλει στίχου, Εὐρ. Ἠλ. 1141, Κύκλ. 334, Ἀριστοφ. Ἀχ. 792 (ἐν τῷ στόματι ξένου)˙ θῠεις, θῠω Στράβων παρ’ Ἀθην. 382Ε. Ι. προσφέρω μέρος τροφῆς ὡς ἀπαρχὴν εἰς τοὺς θεούς, (τὸ θύειν δωρεῖσθαί ἐστι τοῖς θεοῖς Πλάτ. Εὐθύφρ. 14C)˙ θεοῖσι δὲ θῦσαι ἀνώγει Πάτροκλον..., ὁ δ’ ἐν πυρὶ βάλλε θυηλὰς Ἰλ. Ι. 219 (ἔνθα ὁ Ἀρίσταρχ. σημειώνει ὅτι ὁ Ὅμ. μετεχειρίζετο τὴν λέξιν μόνον ἐπὶ τῆς σημασ. τοῦ προσφέρω ἢ καίω, οὐδέποτε δὲ ὡς = τῷ σφάξαι, πρὸς θυσίαν)˙ ἦ ῥα καὶ ἄργματα θῦσε θεοῖς, ἐπὶ σπουδῆς, Ὀδ. Ξ. 446, πρβλ. Ο. 260˙ οὕτως, ἔνθα δὲ πῦρ κήοντες ἐθύσαμεν (ἐνν. τῶν τυρῶν), ἐτελέσαμεν προσφορὰν τυροῦ, Ι. 213, πρβλ. μάλιστα Ἀθήν. 179Β κἑξ.: - οὕτω, θ. ἀκρόθινα Πίνδ. Ο. 10 (11). 70˙ πέλανον, δεῖπνα Αἰσχύλ: Πέρσ. 204, Εὐμ. 109˙ κριθάς, πυρούς, μελιτούττας Ἀριστοφ. Ὄρν. 565 κἑξ.˙ παρ’ Ἡροδ. μετὰ δοτ. πράγμ., θ. τούτω ὅ τι ἔχοι ἕκαστος 1. 50˙ οὕτω, θ. ἵπποισι (διάφ. γραφ. ἀντὶ ἵππους) 1. 216. 2) προσφέρω θυσίαν, δηλ. σφάζων θῦμά τι, τῷ Ἡλίῳ θ. ἵππους (διάφ. γραφ. ἵπποισι) Ἡρόδ. 1. 216˙ ταῦρον Πίνδ. Ο. 13. 96˙ αὐτοῦ παῖδα Αἰσχύλ. Ἀγ. 1417, πρβλ. Σοφ. Ἠλ. 532, κτλ.˙ ἱρὰ Ἡρόδ. 1. 59˙ ἱερεῖα Θουκ. 1. 126, κτλ.˙ θ. θύματα, θυσίας, διαβατήρια, ἐπινίκια, ζωάγρια, ἴδε ἐν λ.: - καὶ ἁπλῶς, σφάζω, ἀποκτείνω, Ἡρόδ. 1. 126, Ἀριστοφ. Λυσ. 1061. - Παθ., τὰ τεθυμένα, ἡ σὰρξ τοῦ θύματος, Ξεν. Ἑλλ. 4. 3, 14. κτλ.˙ τὰ τεθ. ἱερὰ αὐτόθι 3. 5, 5˙ τὰ θυόμενα ὁ αὐτ. ἐν Λακ. 15, 3. 3) ἀπόλ., θυσιάζω, προσφέρω θυσίας, Ἡρόδ. 1. 31, κ. ἀλλ., Αἰσχύλ. Ἀγ. 594, Ἀποσπ. 156, Σοφ. Ο. Κ. 1159˙ τοῖσι θεοῖσι θ. Φερεκρ. ἐν «Αὐτομάτῳ» 1, πρβλ. Ἡρόδ. 4. 60., 8. 138 θεῶν ἕνεκα Μένανδ. ἐν «Δυσκόλῳ» 3. 4) ἑορτάζω διὰ προσφορῶν ἢ θυσιῶν, μετ’ αἰτ., σῶστρα θ. Ἡρόδ. 1. 118˙ γενέθλια Πλάτ. Ἀλκ. 1. 121C Λύκαια, Ἡράκλεια Ξεν. Ἀν. 1. 2, 10, Δημ. 368. 11˙ ἐλευθέρια Ἡνίοχ. ἐν Ἀδήλ. 1. 10˙ γάμους Πλούτ. Πομπ. 55. 5) μετὰ διπλ. αἰτ., εὐαγγέλια θ. ἑκατὸν βοῦς, θυσιάζω 100 βοῦς ἐπὶ τῇ καλῇ ἀγγελίᾳ, Ἀριστοφ. Ἱππ. 656. 6) Ἑστίᾳ θύειν, παροιμ. ἐπὶ φιλαργύρων, διότι οὐδεὶς ἠδύνατο νὰ συμμετάσχῃ τῶν θυμάτων τῶν εἰς τὴν Ἑστίαν προσφερομένων, Θεόπομπ. Κωμ. ἐν Καπ. 4. ΙΙ. Μέσ., κάμνω ὥστε νὰ θυσιασθῇ ἢ διατάττω νὰ θυσιασθῇ θῦμά τι ἵνα λάβω μαντείαν, ἑπομένως, = λαμβάνω μαντείαν, μαντεύομαι, Ἡρόδ. 7. 167, 189, πρβλ. Αἰσχύλ. Ἀγ. 137, Εὐρ. Ἡρακλ. 340˙ ἐπὶ Πέρσῃ, ἐπὶ Κρότωνα, δηλ. περὶ ἐκστρατείας ἐναντίον..., Ἡρόδ. 5. 44., 9. 10, πρβλ. Ξεν. Ἀν. 7. 8, 21: - σπαν. μετ’ ἀπαρ., θύομαι ἰέναι, συμβουλεύομαι τὰ ἱερὰ ἂν πρέπει νὰ ἀπέλθω ἢ οὐχί, Ξεν. Ἀν. 2. 2, 3˙ οὕτω, θύεσθαι ἐπ’ ἐξόδῳ αὐτόθι 6. 4, 9˙ ὑπὲρ τῆς μονῆς αὐτόθι 5. 6, 27˙ ἐθυόμην εἰ βέλτιον ἦν, προσέφερον θυσίας ὅπως μάθω ἂν..., αὐτόθι 5. 9, 31 (οὕτως ἐν τῷ ἐνεργ., ἔθυε τῷ Διΐ.., πότερα ἄμεινον εἴη..., αὐτόθι 7. 6, 44)˙ διαβατήρια θύεσθαι, ὡς ἐν τῷ ἐνεργ., Θουκ. 5. 54: - μεταφ., κατασπαράττω, ἐπὶ ἀγρίων ζῴων, Αἰσχύλ. Ἀγ. 137.

French (Bailly abrégé)

1f. θύσω, ao. ἔθυσα, pf. τέθυκα Pass. ao. ἐτύθην, pf. τέθυμαι;
1 offrir un sacrifice aux dieux : θ. κριθάς, πυρούς offrir de l’orge, du froment ; φλόγα θύουσα καὶ καθαρμόν EUR allant offrir un holocauste expiatoire ; ou avec le dat. : θ. τούτῳ ὅ τι ἔχοι ἕκαστος HDT offrir un sacrifice avec ce que chacun pouvait avoir;
2 offrir une victime en sacrifice : τῷ ἡλίῳ ἵππους HDT sacrifier des chevaux au soleil ; παῖδα ESCHL sacrifier à qqn un enfant ; abs. égorger une victime pour un sacrifice ; Pass. τὰ θυόμενα XÉN, τὰ τεθυμένα XÉN les parties de la victime offertes en sacrifice (mais τὰ τεθυμένα ἱερά XÉN le sacrifice offert);
3 célébrer par un sacrifice : γενέθλια PLAT, Λυκαῖα XÉN, γάμους PLUT célébrer par un sacrifice un anniversaire, les fêtes d’Apollon, un mariage, etc.
4 consulter les dieux en leur offrant un sacrifice : πότερα ἄμεινον εἴη XÉN pour savoir lequel serait préférable;
Moy. θύομαι (pf. τέθυμαι);
1 offrir un sacrifice pour soi, sacrifier pour soi;
2 consulter les dieux en leur offrant un sacrifice : ἐπί τινι, ὑπέρ τινος au sujet de qch ; ἐπὶ Πέρσῃ HDT, ἐπὶ Κρότωνα HDT pour l’expédition contre la Perse, contre Crotone ; avec εἰ et l’opt. : εἰ βέλτιον ἦν XÉN pour savoir s’il était préférable;
3 p. ext. déchirer, mettre en pièces en parl. de bêtes sauvages.
Étymologie: R. Θυ, faire fumer, brûler = lat. fu dans fumus, cf. lat. suf-fire.
2seul. prés., impf. et ao. ἔθυσα;
s’élancer impétueusement, bondir, se précipiter avec fureur : ἔγχεϊ IL s’élancer avec une javeline.
Étymologie: R. Θυ, cf. θέω et θύνω.

English (Autenrieth)

part. θύοντα, but ipf. θῦε, aor. ἔθῦσα: offer as burnt offering, Od. 14.446, Od. 15.260. (See cut.)
rage; of men, and of winds, waves, torrents, ‘surging,’ Il. 21.234 ; δάπεδον δ' ἅπαν αἵματι θῦεν, ‘reeked,’ ‘swam’ with blood, Od. 11.420.

English (Slater)

θῠω
   1 sacrifice τὰν πολέμοιο δόσιν ἀκρόθινα διελὼν ἔθυε (O. 10.57) “καὶ Δαμαίῳ μιν θύων ταῦρον ἀργάεντα πατρὶ δεῖξον” (O. 13.69) ]θυόντων (Pae. 3.96) θύεται γὰρ ἀγλαᾶς ὑπὲρ Πανελλάδος (Pae. 6.62) Ἀλαλά ᾇ θύεται ἄνδρες ὑπὲρ πόλιος τὸν ἱρόθυτον θάνατον (τὸν ἱρ. θαν. secl. Sternbach) fr. 78. 2. πάντα θύειν ἑκατόν fr. 170. met., test., Philod., de Musica 4, p. 89. 10 K.: καὶ τὸν Πίνδαρον οὕτω νομίζειν, ὅτ' ἔφη θύσων πο[εῖς]θαι διθύραμβον (supp. von Arnim) Snell Pindaro verba θύσων διθύραμβον tribuit fr. 86a, cf. Kallim., fr. 494 Pf.
θῡω, v. θυίω.

Spanish

ofrecer, presentar como ofrenda, sacrificar

English (Strong)

a primary verb; properly, to rush (breathe hard, blow, smoke), i.e. (by implication) to sacrifice (properly, by fire, but genitive case); by extension to immolate (slaughter for any purpose): kill, (do) sacrifice, slay.

English (Thayer)

imperfect ἔθυον; 1st aorist ἔθυσα; passive, present infinitive θύεσθαι; perfect participle τεθυμενος; 1st aorist ἐτύθην ( bez elz ἐθυθην, cf. Winer s Grammar, § 5,1d. 12); (from Homer down); the Sept. mostly for זָבַח, also for שָׁחַט, to slay;
1. to sacrifice, immolate: absolutely, τίνι, the dative of person (in honor of one), τίνι τί, to slay, kill: absolutely, τί, τό πάσχα, the paschal lamb, to slaughter: absolutely, τινα, 1 Maccabees 7:19.

Greek Monolingual

(I)
(ΑΜ θύω)
προσφέρω θυσία, θυσιάζω
νεοελλ.
μτφ.
1. καταστρέφω, αφανίζω, εξοντώνω
2. φρ. α) «θύω στον Βάκχο» — μεθώ, πίνω υπερβολικά
β) «θύω στην Αφροδίτη» — παραδίδομαι σε σαρκικές απολαύσεις
γ) «θύω και απολλύω»
i. κάνω μεγάλες καταστροφές
ii. παρεκτρέπομαι σε μεγάλο βαθμό
αρχ.
1. προσφέρω μέρος των καρπών ή γενικώς των τροφίμων ως απαρχή στους θεούς
2. σκοτώνω, σφάζω
3. γιορτάζω κάτι με προσφορές, με θυσίες στους θεούς
4. μέσ. θύομαι
(για άγρια θηρία) κατασπαράσσω
5. μέσ. α) τελώ θυσία
β) εορτάζω με θυσίες («τὰ διαβατήρια θυομένοις», Θουκ.)
γ) μαντεύω με εξέταση των σπλάχνων του θύματος
6. φρ. «θύομαι ἐπί τινι ἢ ἐπί τι(να)» — ζητώ να λάβω μαντεία για κάτι (α. «θυομένω ἐπί Κρότωνα» — ενώ θυσίαζε ζητώντας να λάβει μαντεία για την εκστρατεία κατά του Κρότωνος, Ηρόδ.
β. «έθύετο έπ' έξόδω» — ζητούσε να λάβει μαντεία προκειμένου να εξέλθει, Ξεν.)
7. (το ουδ. πληθ. μτχ. ενεστ. και παθ. παρακμ. ως ουσ.) τὰ θυόμενα και τὰ τεθυμένα (ενν. Ιερά)
οι σάρκες των θυμάτων.
[ΕΤΥΜΟΛ. Ανάγεται στη μηδενισμένη βαθμίδα dhw- της ΙΕ ρίζας dheu- «διασκορπίζω, στροβιλίζω» και συνδέεται με το λατ. suf-fio «υποκαίω, θυμιώ» (< dhw- + παρέκταση -i-). Στα παρ. του θύω (I) εμφανίζονται επί πλέον δύο παρεκτεταμένα θέματα, ένα σιγμόληκτο (πρβλ. θυσ-μικός) και ένα ερρινόληκτο (πρβλ. θυμιάω/-ώ) που αντιστοιχεί στο θ. του λατ. fumus, του αρχ. ινδ. dhūma- και του αρχ. σλαβ. dymŭ, όλα με τη σημασία «καπνός». Το ρ. θύω (I) θα πρέπει να σήμαινε αρχικά «καπνίζω, παράγω καπνό» και συγγενείς τ. με τη σημασία αυτή απαντούν σε πολλές ΙΕ γλώσσες. Θρησκευτικού χαρακτήρα σημασίες το ρ. προσέλαβε μόνο στην Ελληνική. Για τη σχέση του με το θύω (ΙΙ) βλ. το τελευταίο.
ΠΑΡ. θύμα, θυμιώ, θυσία, θύτης
αρχ.
θυηλή, θυμέλη, θύον, θύος, θυσμικός, θυστάς, θύστας, θυστήριος, θύστρα, θυτήρ.
ΣΥΝΘ. αρχ. αναθύω, αντεπιθύω, αντιθύω, αποθύω, εκθύω, ενθύω, επιθύω, καταθύω, μεταθύω, προθύω, συγκαταθύω, συνθύω.———————— (II)
θύω (Α)
1. (για πνοή ανέμου και για υδάτινο, θαλάσσιο ή ποτάμιο ρεύμα)
κινούμαι βίαια, τρέχω ορμητικά (α. «Ζέφυρος μεγάλη σὺν λαίλαπι θύων», Ομ. Οδ.
β. «ἔνθορε μέσσῳ κρημνοῡ ἀπαΐξας, ὁ δ' ἐπέσσυτο οἴδματι θύων» — χυμώντας απ' την όχθη πήδησε στού ποταμού το μέσο, κι αυτός όρμησε τρέχοντας με κύμα φουσκωμένο, Ομ. Ιλ.)
2. μαίνομαι, είμαι μανιασμένος, βράζω («θύουσαν Ἅιδου μητέρα», Αισχύλ.)
3. (με απαρμφ.) επιθυμώ σφοδρά («θύω ἐνισπεῑν», Απολλ. Ρόδ.).
[ΕΤΥΜΟΛ. Ο παράλλ. τ. του ενεστ. θύνω (< θύ-νF-ω, και ο πρτ. εθύνεον < ε-θυνεF-ον) μπορεί να θεωρηθεί αντίστοιχος του αρχ. ινδ. dhū-no-ti «σείω», οπότε το ρ. θα μπορούσε να αναχθεί στη μηδενισμένη βαθμίδα dhw- της ΙΕ ρίζας dheu- «διασκορπίζω, στροβιλίζω». Ο άλλος παράλληλος τ. του ενεστ. θυίω (< θυσ-γω) προέρχεται από παρεκτεταμένο θ. θυσ- που εμφανίζεται και σε ορισμένα παρ. (βλ. κατωτέρω) και συνδέεται πιθ. με το λατ. furo «μαίνομαι». Η ύπαρξη παρ. με θ. σιγμόληκτο (πρβλ. θυσ-τάς) και ερρινόληκτο (πρβλ. θύνος) και η πιθ. αναγωγή του ρ. στη μηδενισμένη βαθμίδα dhw- της ΙΕ ρίζας dheu-, χαρακτηριστικά και του θύω (I), καθώς και ορισμένοι τ. που μπορούν να θεωρηθούν παρ. είτε του ενός ρ. είτε του άλλου (πρβλ. θυστάς, θυστήριος), αποτελούν ενδείξεις ότι το θύω (I) και (ΙΙ) συνέπιπταν αρχικά σε ένα και μόνο ρήμα, που στη συνέχεια διασπάστηκε και διαφοροποιήθηκε μορφολογικά και σημασιολογικά. Η διαφοροποίηση αυτή, ωστόσο, παρουσιάζει αρκετά δυσερμήνευτα σημεία, έτσι ώστε κανένα συμπέρασμα δεν μπορεί να εξαχθεί με βεβαιότητα.
ΠΑΡ. θύελλα
αρχ.
θυία, θυ(ι)άς, Θυῖος, θύνος, θύσις, θυστάς, θυστήριος, θυώ, Θυώνη.
ΣΥΝΘ. αναθύω, επιθύω, υπερθύω].

Greek Monotonic

θύω: (Α), Επικ. παρατ. θῦον· μέλ. θύσω [ῡ], Δωρ. θυσῶ, αόρ. αʹ ἔθῡσα, Επικ. θῦσα, παρακ. τέθῠκα· Μέσ., μέλ. θύσομαι, επίσης με Παθ. σημασία· αόρ. αʹ ἐθυσάμην· Παθ., αόρ. βʹ ἐτύθην [ῐ], παρακ. τέθῠμαι, χρησιμ. επίσης με Μέσ. σημασία·
I. 1. Ενεργ., προσφέρω μέρος γεύματος στο θεό, σε Όμηρ. (ο οποίος χρησιμ. τη λέξη μόνο με τη σημασία της προσφοράς ή της καύσης, ποτε = σφάξαι, σφαγιάζω προς θυσία) θύω πέλανον, δεῖπνα, σε Αισχύλ.· κριθάς, πυρούς, σε Αριστοφ.·
2. θυσιάζω, μέσω της σφαγής θύματος, τῷ ἡλίῳ θύω ἵππους, σε Ηρόδ.· θύω αὑτοῦ παῖδα, σε Αισχύλ.· ἱερεῖα, σε Θουκ.· επίσης κοινώς, σφαγιάζω, σφάζω, φονεύεω, σκοτώνω, σε Ηρόδ.· Παθ., τὰ τεθυμένα, η σάρκα του θύματος, σε Ξεν.
3. απολ., θυσιάζω, προσφέρω θυσία, σε Ηρόδ., Αισχύλ., κ.λπ.
4. γιορτάζω με προσφορές ή θυσίες, με αιτ., σε Ηρόδ., Ξεν.
5. με διπλή αιτ., εὐαγγέλια θύω ἑκατὸν βοῦς, θυσιάζω εκατό βόδια για να γιορτάσω τα χαρμόσυνα νέα, σε Αριστοφ.
II. Μέσ., προκαλώ θυσία, σφαγιάζω θύμα, και επομένως εκλαμβάνω τους οιωνούς, σε Ηρόδ., Αισχύλ., κ.λπ.· σπάνια με απαρ., θύομαι ἰέναι, συμβουλεύομαι τους οιωνούς για να φύγω, για να ξέρω αν θα φύγω ή όχι, σε Ξεν.· επίσης, θύεσθαι ἐπ' ἐξόδῳ, στον ίδ.· μεταφ., σχίζω σε κομμάτια, κομματιάζω, ξεσχίζω, σε Αισχύλ.
• θύω: (Β), μέλ. -σω, όπως το θύνω, σπεύδω εμπρός, λέγεται για τον ορμητικό άνεμο, σε Ομήρ. Οδ.· λέγεται για φουσκωμένο ποτάμι, σε Ομήρ. Ιλ.· λέγεται για τη θάλασσα, σε Ομήρ. Οδ.· δάπεδον αἵματι θῦεν, το έδαφος «έβραζε» από το αίμα, στον ίδ.· γενικά, μαίνομαι, οργίζομαι, σε Ομήρ. Ιλ., Αισχύλ.

Russian (Dvoretsky)

θύω: I (fut. θύσω с ῡ, aor. ἔθῡσα, pf. τέθῠκα; pass.: aor. ἐτύθην с ῠ, pf. τέθῠμαι; в praes. и impf. ῡ или ῠ)
1) (тж. θ. θυσίας Lys., Plat.) совершать жертвоприношение, приносить жертву (у Hom. - только о бескровных) (θεοῖς Hom.);
2) приносить в жертву, сжигать на алтаре (ἄργματα θεοῖς Hom.; πέλανον Aesch.; πυρούς Arph.; τινὰ χθονίοις θεοῖς Plut.): (редко с dat.) θ. τούτῳ, ὅ τι ἔχοι ἕκαστος Her. совершать жертвоприношения тем, что каждый имеет, т. е. по своим возможностям; приносить в жертву (путем заклания и сожжения) (τῷ ἡλίῳ ἵππους - v. l. ἵπποισι Her.; τινὶ ταῦρον Pind.; αὑτοῦ παῖδα Aesch.): τὰ θυόμενα и τὰ τεθυμένα Xen., Arst. приносимые в жертву части животного;
3) преимущ. med. вопрошать богов или молиться богам путем жертвоприношения: θύεσθαι ἐπὶ τῇ ἐφόδῳ Xen. совершать жертвоприношение по случаю выступления в поход; θύεσθαι ἐπί τινα Xen. совершать жертвоприношение в связи с затеянным против кого-л. походом; θύεσθαι ὑπὲρ τῆς μονῆς Xen. совершать жертвоприношение в связи с решением остаться; ἐθύετο (v. l. ἔθυε) τῷ Διί, πότερά οἱ λῷον καὶ ἄμεινον εἴη Xen. (Ксенофонт) принес жертву Зевсу с целью узнать, что для него было бы самое лучшее; ἐμοὶ θυομένῳ ἰέναι ἐπὶ βασιλέα, οὐκ ἐγίγνετο τὰ ἱερά Xen. когда я совершал жертвоприношение (чтобы узнать мнение богов) насчет похода против (персидского) царя, внутренности жертвенных животных не дали благоприятного ответа;
4) справлять, совершая жертвоприношения, праздновать жертвоприношением (σῶστρα Her. или σωτήρια Xen.; γενέθλια Plat.; Λυκαῖα Xen.; γάμους Plut.): εὐχαριστήρια θ. Polyb. приносить благодарственную жертву; εὐαγγέλια θ. ἑκατὸν βοῦς τῇ θεῷ Arph. за счастливую весть принести в жертву богине сто быков;
5) закалывать, зарезывать, убивать (τὰ αἰπόλια καὶ τὰς ποίμνας Her.; δελφάκιον Arph.; θῦσαι καὶ ἀπολέσαι NT);
6) (о хищных животных) разрывать на части, растерзывать (μογερὰν πτάκα Aesch.).
II (ῡ) (только praes., impf. ἔθῡον - эп. θῦον и aor. ἔθῡσα) бурно устремляться, бушевать, неистовствовать: ἄνεμος (σὺν) λαίλαπι θύων Hom. ураганом бушующий ветер; ὁ (πόντος) ἔστενεν, οἴδματι θύων Hom. море застонало, высоко вздымаясь; δάπεδον ἅπαν αἵματι θῦεν Hom. вся земля была залита потоками крови; ἔγχεϊ θῦεν Hom. (Агамемнон) бешено действовал копьем; ὀλοῇσι φρεσὶ θ. Hom. потеряв рассудок, безумствовать.