video

Latin > English (Lewis & Short)

vĭdĕo: vīdi, vīsum, 2 (viden', i.e. videsne, Plaut. Ep. 2, 2, 37; Ter. Eun. 2, 2, 10; 2, 2, 34; 4, 6, 16; Cat. 61, 98; Tib. 2, 2, 17; Verg. A. 6, 779;
I inf. viderier, Cic. Dom. 53, 136; Ter. Hec. 5, 1, 33: vidĕ, Plaut. Ps. 1, 1, 46), v. a. and n. Sanscr. root vid-, vēda, know; vindāmi, find; cf. vēda-s, sacred book; Gr. root ἰδ, ϝιδ->, in εἶδον, saw; οἶδα, know; Germ. wissen; Engl. wit, wot, to see, perceive, with the eyes (syn. cerno).
I Lit.
   A In gen.: Ph. Tun' me vidisti? Sc. Atque his quidem oculis. Ph. Carebis, credo, Qui plus vident, quam quod vident. Sc. Numquam hercle deterrebor, Quin viderim id quod viderim, Plaut. Mil. 2, 4, 15 sq.: clare oculis video, id. ib. 3, 1, 35: nos enim ne nunc quidem oculis cernimus ea, quae videmus, etc., Cic. Tusc. 1, 20, 46; id. de Or. 3, 40, 161: Considium, quod non vidisset, pro viso sibi renuntiasse, Caes. B. G. 1, 22 fin.: mulieres et pueri qui visum processerant, Sall. J. 94, 5: ut juvat pastas oves Videre properantes domum! Videre fessos vomerem inversum boves Collo trahentes languido! Hor. Epod. 2, 62 sq.: serpentes atque videres Infernas errare canes, id. S. 1, 8, 35 et saep.—With ut and ind. (poët.): viden', ut geminae stant vertice cristae? Verg. A. 6, 779: viden' ut faces Splendidas quatiunt comas? Cat. 61, 77.—With ut and subj.: nonne vides, ut tota tremor pertemptet equorum Corpora? Verg. G. 3, 250: nonne vides ut ... Antennae gemant? Hor. C. 1, 14, 3.—Pass.: ubi sol sex mensibus continuis non videtur, Varr. R. R. 1, 2, 4: a se disertos visos esse multos, Quint. 8, praef. § 13; cf. id. 12, 1, 21: consulis ante pedes ire viderer eques, Ov. P. 4, 9, 18.— Absol., to see, i. e. to have the eyes open, to be awake, Verg. E. 6, 21.—Impers. pass.: De. Vide sis modo etiam. Ly. Visum'st, Plaut. Merc. 2, 2, 52; id. As. 3, 3, 95.—
   2    Transf.
   a Of things (poet.), to see: (Apenninus) Gallica rura videt, Luc. 2, 429: et casus abies visura marinos, i. e. to experience, Verg. G. 2, 68.—
   b Of places, etc., to look out on, afford a view of (post-Aug.): triclinium hortum et gestationem videt, Plin. Ep. 2, 17, 13.—
   c Of the other senses, to perceive, observe any thing: vidistin' toto sonitus procurrere caelo? Prop. 2, 16 (3, 8), 49: mugire videbis Sub pedibus terram et descendere montibus ornos, Verg. A. 4, 490: tum videres Stridere secretā divisos aure susurros, Hor. S. 2, 8, 77: naso poljam haec quidem videt plus quam oculis, Plaut. Mil. 4, 6, 44.—
   B In partic., to see on purpose, to look at any thing: vide sis signi quid siet, Plaut. Am. 2, 2, 155; cf.: vide, tali ubi sint, id. Most. 1, 3, 151: illud vide, os ut sibi distorsit carnufex, Ter. Eun. 4, 4, 3: vide, si non os inpudens Videtur, id. ib. 5, 1, 23; cf.: specta me, a threatening expression, Plaut. As. 1, 2, 19 al.: quin tu me vides? only look at me! i. e. see what I have done! Cic. Pis. 25, 61.—
II Trop.
   A In gen., to see with the mind's eye, to perceive, mark, observe, discern, understand, comprehend, be aware, know, etc. (class.; syn. percipio): ad te, ut video, comminus accessit, Cic. Att. 2, 2, 2: quem exitum ego tam video animo, quam ea, quae oculis cernimus, id. Fam. 6, 3, 2: aperte enim adulantem nemo non videt, sees through, detects, id. Lael. 26, 99: si dormientes aliquid animo videre videamur, id. Ac. 2, 40, 125: aliquid in somnis, id. N. D. 1, 29, 82: somnia, id. Div. 2, 71, 147: quod ego, cur nolim, nihil video, id. Fam. 9, 6, 2: nonne vobis videtur is animus qui plus cernat et longius, videre se ad meliora proficisci: ille autem cui obtusior est acies non videre? id. Sen. 23, 83.—With comp., plus, etc.: ut is qui illusus sit plus vidisse videatur, to have seen farther, had more insight, Cic. Lael. 26, 99: videre acutius atque acrius vitia in dicente quam recta, id. de Or. 1, 25, 116: aliena melius videre et dijudicare, Ter. Heaut. 3, 1, 97 (95): cum me vidisse plus fateretur, se speravisse meliora, that I had seen farther, Cic. Phil. 2, 15, 39; cf.: sin autem vos plus in re publicā vidistis, id. Imp. Pomp. 22, 64; cf.: vos universos in consule deligendo plurimum vidisse fateantur, id. Agr. 2, 37, 103: di vatesque eorum in futurum vident, Liv. 6, 12.—With two accs.: quem virum Crassum vidimus, Cic. Sen. 17, 61; cf.: officiorum conjunctione me privatum videbam, id. Brut. 1, 1: cum invidiosum se propter nimias opes viderit, Just. 32, 4, 4.—With ut and ind. (poët.): nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur, Verg. G. 1, 56.—
   B In partic.
   1    To look at, look to, consider, to think or reflect upon (cf.: reputo, considero): duae condiciones sunt: utram tu accipias, vide, Plaut. Bacch. 4, 9, 118: nunc ea videamus, quae contra ab his disputari solent, Cic. Ac. 2, 13, 40: id primum videamus, quātenus amor in amicitiā progredi debeat, id. Lael. 11, 36: sed videamus Herculem ipsum, id. Tusc. 2, 8, 20 Klotz ad loc.: quamobrem et haec videnda et pecuniae fugienda cupiditas, id. Off. 1, 20, 68: te moneo: videas etiam atque etiam et consideres, quid agas, quo progrediare, etc., id. Verr. 2, 5, 68, § 174: legi Bruti epistolam non prudenter rescriptam: sed ipse viderit, let him see to that himself, id. Att. 12, 21, 1; so, viderit, Ov. A. A. 2, 371; id. Tr. 5, 2, 43; cf.: quam id recte faciam, viderint sapientes, Cic. Lael. 3, 10; and: quae (ars) quam sit facilis, illi viderint, qui, etc.... deinde etiam tu ipse videris, qui eam artem facilem esse dicis, id. de Or. 1, 58, 246: viderint ista officia viri boni, id. Quint. 17, 55.—
   2    To look out for, see to, care for, provide: atque idem (sapiens) ita acrem in omnis partis aciem intendit, ut semper videat sedem sibi ac locum sine molestiā vivendi, Cic. Tusc. 4, 17, 38: antecesserat Statius, ut prandium nobis videret, i. e. provide, id. Att. 5, 1, 3: dulciculae potionis aliquid videamus et cibi, id. Tusc. 3, 19, 46: aliud lenius (vinum), Ter. Heaut. 3, 1, 50: Philippum dixisse constabat, videndum sibi aliud esse consilium, illo senatu se rem publicam gerere non posse, Cic. de Or. 3, 1, 2: absque eo esset, Recte ego mihi vidissem, Ter. Phorm. 1, 4, 12.—
   3    To take care, see to it, make sure, with final clause: navem idoneam ut habeas, diligenter videbis, Cic. Fam. 16, 1, 2; cf.: videret, ut quam primum tota res transigeretur, id. Quint. 5, 20: ne fortuna mea desit, videte, Liv. 6, 18, 8.—Impers. pass.: videndum est, ne absit benignitas ... tum, ut pro dignitate cuique tribuatur, Cic. Off. 1, 14, 42: ut Latine loquamur, non solum videndum est ut verba efferamus ea, etc., id. de Or. 3, 11, 40; cf.: vos videte, quid aliae faciant isto loco feminae: et ne, cum velitis, exire non liceat, id. Fam. 14, 18, 2.—
   4    To see, i. e. reach, attain, obtain, enjoy.
   a In gen.: qui suo toto consulatu somnum non viderit, Cic. Fam. 7, 30, 1.—
   b Esp., to see, live to see a period or event: ex multis diebus, quos in vitā celeberrimos laetissimosque viderit, Cic. Lael. 3, 12: utinam eum diem videam, cum, etc., id. Att. 16, 11, 1: duxi uxorem: quam ibi miseriam vidi! Ter. Ad. 5, 4, 13: spero multa vos liberosque vestros in re publicā bona esse visuros, Cic. Mil. 28, 78: multas jam summorum imperatorum clarissimas victorias aetas nostra vidit, id. ib. 28, 77: tantum pro! degeneramus a parentibus nostris, ut praeter quam oram illi Punicas vagari classes dedecus esse imperii sui duxerint, eam nos nunc plenam hostium jam factam videamus, Liv. 22, 14, 6; cf. id. 6, 14, 4.—
   5    Pregn., to see, i. e. go to see, visit (colloq.; cf.: viso, inviso): sed Septimium vide et Laenatem, Cic. Att. 12, 14, 1: quā re etiam Othonem vide, id. ib. 12, 37, 4: videbis ergo hominem, si voles, id. ib. 4, 12 init.: mane videas Plinium domi, Plin. Ep. 1, 5, 8; Suet. Tib. 7.—Pass., to receive attention, be visited, Amm. 14, 7, 10.—
   6    Me vide, rely on me, trust me, believe me, a formula of exhortation and assurance (ante-class.), Plaut. Trin. 3, 3, 79 Brix ad loc.; id. Mil. 2, 4, 23 Lorenz ad loc.; id. Rud. 3, 3, 18; id. Merc. 5, 4, 53; Ter. And. 2, 2, 13; id. Phorm. 4, 4, 30.—
   7    Pass., to be looked upon or regarded in any manner, i. e. to seem, appear to be or do any thing: numquam periculi fugā committendum est, ut imbelles timidique videamur, Cic. Off. 1, 24, 83: ne id, quod speciem haberet honesti, pugnaret cum eo, quod utile videretur, id. ib. 3, 2, 7: multo rem turpiorem fore et iniquiorem visum iri intellegebant, id. Verr. 2, 2, 17, § 42; cf. id. de Or. 3, 11, 42: ex quo illorum beata mors videtur, horum vita laudabilis, id. Lael. 7, 23.—Parenthet. (cf. c. infra): cum ceteris, ut quidem videor, tum mihi ipse displiceo, Cic. Fam. 4, 13, 3: ea vocabula non, ut videntur, easdem res significant, id. ib. 3, 34, 84.—With dat. of pers.: cetera, quae quibusdam admirabilia videntur, etc., Cic. Lael. 23, 86: digna mihi res cum omnium cognitione tum nostrā familiaritate visa est, id. ib. 1, 4: idonea mihi Laelii persona visa est, quae, etc., id. ib.: a naturā mihi videtur potius quam ab indigentiā orta amicitia, id. ib. 8, 27: quae Aristoni et Pyrrhoni omnino visa sunt pro nihilo, id. Fin. 2, 13, 43: quod idem Scipioni videbatur, id. ib. 4, 14.—Parenthet. (cf. c. infra): quam nostris libris satis diligenter, ut tibi quidem videmur, expressimus, Cic. Att. 8, 11, 1: Philargyrus omnia de te, ut mihi quidem visus est, narravit, id. Fam. 4, 13, 3.—
   (b)    With inf.: de familiari illo tuo videor audisse, Cic. de Or. 2, 10, 40; id. N. D. 1, 21, 58: satis facere rei publicae videmur, si, etc., id. Cat. 1, 1, 2: ut beate vixisse videar, quia, etc., id. Lael. 4, 15: solem e mundo tollere videntur, qui amicitiam e vitā tollunt, id. ib. 13, 47: videre jam videor populum a senatu disjunctum, id. ib. 12, 41; cf.: te vero, Caecili, quem ad modum sit elusurus, videre jam videor, id. Div. in Caecil. 14, 45: vere videor posse contendere, Nep. Att. 12, 4: audire videor undique congerentes nomina poëtarum, Quint. 10, 1, 56; Vell. 2, 14, 1; Plin. Ep. 10, 61 (69), 1; id. Pan. 17, 1.—With dat. of pers., Cic. Lael. 14, 51: videor mihi perspicere ipsius animum, id. Fam. 4, 13, 5: hoc mihi videor videre, id. Inv. 2, 57, 171. —
   (g)    With nom. and inf.: ut exstinctae potius amicitiae quam oppressae esse videantur, Cic. Lael. 21, 78: ut tamquam a praesentibus coram haberi sermo videretur, id. ib. 1, 3: quae (sapientia) videtur in hominem cadere posse, id. ib. 26, 100: visus 'st in somnis pastor ad me adpellere, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 44 B. and K.: ut Aratus ab Jove incipiendum putat, ita nos rite coepturi ab Homero videmur, Quint. 10, 1, 46.—With dat. of pers.: divitior mihi et affluentior videtur esse vera amicitia, Cic. Lael. 16, 58.—
   (d)    Impers., with acc. and inf. (rare; cf. creditur, in the same constr., and dicitur): non mihi videtur, ad beate vivendum satis posse virtutem, Cic. Tusc. 5, 5, 12: aliis videtur, non incohatam sed perfectam probationem hoc nomen accipere, Quint. 5, 10, 5 Spald.: quae vult videri, se esse prudentiam, Cic. Off. 3, 17, 71: quia videbatur et Limnaeam eodem tempore oppugnari posse, Liv. 36, 13, 9 Weissenb. ad loc.—Absol.: sed mihi contra ea videtur, Sall. J. 85, 2: seque facile, ut mihi videtur, expediunt, Cic. Fin. 1, 20, 66; id. Marcell. 3, 10.—
   b In official decisions, as a guarded opinion instead of a positive declaration: majores nostri voluerunt, quae jurati judices cognovissent, ea non ut esse facta, sed ut videri pronuntiarent, Cic. Ac. 2, 47, 146: fecisse videri pronuntiat, id. Verr. 2, 5, 6, § 14: cum pontifices decressent, videri posse sine religione eam partem areae mihi restitui, id. Att. 4, 2, 3: consul adjecit Senatusconsultum, Ambraciam non videri vi captam esse, Liv. 38, 44, 6: Scipionis sententiam sequuntur, uti ante certam diem Caesar exercitum dimittat: si non faciat, eum adversus rempublicam facturum videri, Caes. B. C. 1, 2.—
   c Pregn., videtur (alicui), it seems proper, right, or fit, it seems good to any one; he (she, etc.) pleases, likes.
   (a)    With dat. of pers.: tibi si videbitur, villis iis utere, quae, etc., Cic. Fam. 14, 7, 3: velim Lentulum puerum visas eique de mancipiis, quae tibi videbitur, attribuas, id. Att. 12, 28, 3: qui imitamur, quos cuique visum est, id. Off. 1, 32, 118: ut consul, quem videretur ei, cum imperio mitteret, qui, etc., Liv. 31, 3, 2; 29, 20, 4: si ei videretur, integram rem ad senatum reiceret, if he pleased, a formula of politeness, Liv. 26, 16, 4 Weissenb. ad loc.; 31, 4, 2: ut, si videretur ei, maturaret venire, id. 34, 46, 5.—
   (b)    Without dat.: ubi visum est, sub vesperum dispersi discedunt, Caes. B. G. 5, 58: eam quoque, si videtur, correctionem explicabo, Cic. Ac. 1, 9, 35: nunc, si videtur, hoc, illud alias, id. Tusc. 1, 11, 23: M. Num non vis audire, etc.? A. Ut videtur, as you will, id. ib. 1, 32, 77: si videatur, Liv. 6, 25, 2; 26, 22, 7.

Latin > French (Gaffiot 2016)

vĭdĕō,³ vīdī, vīsum, ēre (cf. εἶδον),
1 voir ; a) abs^t] = percevoir par la vue : videndi delectatio Cic. Off. 1, 105, le plaisir de voir ; o rem visu fœdam ! Cic. Phil. 2, 63, ô chose honteuse à voir ! te vidente Cic. Clu. 129, sous tes yeux ; acrius videre Cic. Ac. 2, 81, avoir une vue plus perçante ; b) [avec acc.] : ea quæ videmus Cic. Tusc. 1, 46, ce que nous voyons ; quis hoc vidit ? Cic. Verr. 2, 4, 146, qui a jamais vu pareille chose ?
2 voir [percevoir par la vue] qqn, qqch. : Cic. Ac. 2, 81. etc. || [avec un attribut au complément] : eos eum tristiores vidisset Cic. Tusc. 5, 91, les ayant vus un peu attristés, cf. Cic. Verr. 2, 2, 191 ; aliquem veste mutata Cic. Planc. 29, voir qqn en habit de deuil, cf. Cic. Off. 2, 61 || [part. prés. attribut] : athletas se exercentes Cic. CM 27, voir les athlètes s’exercer, cf. Cic. Sest. 144 ; Tusc. 3, 66, etc. || [avec partie. p.] : se classe hostium circumfusos videbant Cic. Tusc. 3, 66, ils se voyaient entourés par la flotte ennemie || videres infernas errare canes Hor. S. 1, 8, 34, tu aurais pu voir errer les chiens infernaux || [avec ut, comment] : videre ut Cic. Verr. 2, 5, 163, etc., voir comment, cf. Hor. O. 1, 9, 1 ; videmusne ut... ? Cic. Fin. 5, 48, voyons-nous, [en fr.] voyez-vous comment ? v. ut || eum videbamus, cum daret... Cic. de Or. 3, 87, nous le voyions donnant
3 [av. sujet n. de chose] : triclinium hortum et gestationem videt Plin. Min. Ep. 2, 17, 13, la salle à manger a vue sur le jardin et sur l’allée pour litière (le promenoir pour litière), cf. Plin. Min. Ep. 5, 6, 16 ; Apenninus Gallica rura videt Luc. 2, 429, l’Apennin regarde les campagnes de la Gaule
4 voir = jouir de, disposer de, être témoin de : qui suo toto consulatu somnum non viderit Cic. Fam. 7, 30, 1, lui qui n’a pas vu le sommeil dans tout son consulat ; utinam eum diem videam, cum Cic. Att. 16, 11, 1, puissé-je voir le jour où, cf. Cic. Læl. 12 ; multa bona videre Cic. Mil. 78, voir beaucoup d’événements heureux ; clarissimas victorias ætas nostra vidit Cic. Mil. 77, notre génération a vu de brillantes victoires, cf. Liv. 6, 14, 4 ; 22, 14, 6
5 = remarquer, constater : mugire videbis sub pedibus terram et descendere montibus ornos Virg. En. 4, 490, tu verras la terre mugir sous ses pieds et les ornes descendre des montagnes, cf. Hor. S. 2, 8, 77 ; Prop. 2, 16, 49
6 aller voir qqn, se rencontrer avec qqn : Cic. Phil. 1, 9 ; Tusc. 2, 61 ; Att. 2, 16, 4 ; Att. 12, 14, 1 ; etc.
7 [fig.] a) voir avec les yeux de l’esprit, voir par la pensée, en imagination : aliquid in somnis Cic. Nat. 1, 82, voir qqch. en songe, cf. Cic. Ac. 2, 125 ; Div. 2, 147 ; animo videre Cic. Att. 2, 2, 2, voir par la pensée ; animus videt se ad meliora proficisci Cic. CM 83, l’âme voit qu’elle part pour une vie meilleure ;...me privatum videbam Cic. Br. 1, je me voyais privé de... ; mihi Homerus hujus modi quiddam vidisse videtur Cic. Fin. 5, 49, il me semble bien qu’Homère avait à l’esprit une idée de ce genre ; b) abs^t] plus videre Cic. Læl. 99, avoir plus de clairvoyance, de pénétration ; in eo ipso parum vidit Cic. Fin. 1, 26, sur ce point même il n’a guère vu clair, cf. Cic. Phil. 2, 39 ; Pomp. 64 ; Agr. 2, 103 ; c) remarquer, apercevoir : vitia in dicente Cic. de Or. 1, 116, voir les défauts dans un orateur ; quid homines suspicentur, videtis Cic. Læl. 12, vous voyez ce que l’on soupçonne ; video constare adhuc omnia..., videamus nunc Cic. Mil. 52, je vois que jusqu’ici tout se tient, voyons maintenant, cf. Cic. Amer. 92 ; videres Cic. Br. 274, on eût pu voir ; d) voir = constater (trouver) dans l’histoire : Cic. Tusc. 3, 59 ; 4, 50 ; 4, 79, etc. ; videmus progredientem apud Homerum Ajacem... Cic. Tusc. 4, 49, nous voyons Ajax s’avancer dans Homère... ; e) juger, examiner, déterminer : nunc ea videamus, quæ Cic. Ac. 2, 40, voyons maintenant ce que, cf. Cic. Læl. 36 || [fut. antér.] videro, videris, etc., je verrai, tu verras, etc. : Cic. Verr. 2, 2, 150 ; Phil. 2, 118 ; hi fuerunt certe oratores ; quanti autem, tu videris Cic. Br. 297, ceux-ci ont été certainement des orateurs ; de quel talent ? à toi de le voir, de le déterminer, cf. Cic. Fin. 1, 35 ;
8 = pourvoir à, prendre des mesures pour, s’occuper de : de aliqua re Ter. Ad. 438 ; Cic. Tusc. 2, 42 ; Sen. Ep. 19, 3 || ut prandium nobis videret Cic. Att. 5, 1, 3, [il était parti en avant] pour s’occuper de notre dîner, cf. Cic. Tusc. 3, 46 ; videndum sibi esse aliud consilium Cic. de Or. 3, 2, [il avait dit] qu’il devait aviser à la constitution d’un autre conseil ; aliquid videbimus, ne Cic. Verr. 2, 5, 105, nous aviserons à qqch., pour éviter que || videre, ut Cic. Fam. 16, 1, 2, prendre des mesures pour que, faire en sorte que ; videndum est, ut Cic. Att. 16, 1, 3, il faut faire en sorte que || videre ne, double acception ; a) prendre des précautions, des mesures, pour que ne pas = cavere ne : videant consules ne quid respublica detrimenti capiat, que les consuls prennent les mesures pour éviter tout dommage à l’état, cf. Cic. Mil. 70 ; Cat. 1, 4, etc. ; videndum est ne Cic. Off. 1, 42, il faut éviter que ; b) prendre garde que, observer que, ne pas perdre de vue que : vide ne religio nobis tam adhibenda sit quam si... Cic. Br. 293, ne perds pas de vue que nous devons avoir autant de scrupule que si, cf. Cic. Tusc. 1, 83 ; 2, 43 ; 3, 13 ; 4, 50 ; Fin. 2, 15, etc. || vide, ne... sit aliqua culpa ejus qui Cic. Fin. 2, 15, prends garde, il se pourrait que ce soit un peu la faute de celui qui
9 [chez les comiques, pour donner confiance] me vide Pl. Rud. 680 ; Trin. 808 ; Ter. Andr. 350 ; Phorm. 711, regarde-moi = tu verras que j’ai confiance = je m’en porte garant. viden, v. ce mot ; vide sis Pl. Ps. 48 ; sis vide Pl. Ps. 153, vois, de grâce.

Latin > German (Georges)

video, vīdī, vīsum, ēre (altindisch véda, ich weiß, griech. ειδον, St. Ϝιδ, οιδα für Ϝοιδα, gotisch witan, ahd. wizzan, wissen), sehen, I) sehend sein, 1) Sehkraft haben u. vermittelst der Sehkraft die Gegenstände erkennen-, sehen können, a) absol.: propter imbecillitatem iam non audit aut non videt, Cels.: clare v. oculis, hell sehen, helle Augen haben, Plaut.: bene v. oculis, gut s., gute Augen haben, Cic.: perplexe vides, siehst nicht recht, Plaut.: v. acrius, Cic.: v. in aqua obtunsius, in terra acutissime (v. Krokodil), Solin.: quam longe videmus? wie weit reicht unser Blick? Cic. – sensus videndi, Gesichtssinn, Cic.: videndi facultas, Cels. – b) m. Acc.: at ille nescio qui mille et octoginta stadia quod abesset videbat (die Gegenstände in einer Entfernung von 1080 St. erkennen konnte), Cic.: quaedam volucres longius (sc. vident), sehen weiter, Cic.: non nulli, cum aliquamdiu nihil vidissent (nichts sehen-, erkennen konnten), repentinā profusione alvi lumen receperunt, Cels. – 2) prägn., sehen, die Augen offen haben = erwacht sein, Verg. ecl. 6, 21.
II) etwas sehen, schauen, d.i. A) erblicken, mit den Augen gewahren, AA) eig. u. übtr.: 1) eig.: a) übh.: α) v. Pers.: ego Catuli Cumanum ex eo loco video; Pompeianum non cerno, Cic.: o praeclarum prospectum! Puteolos videmus: at familiarem nostrum C. Avianum, fortasse in porticu Neptuni ambulantem, non videmus, Cic.: quod non vidisset pro viso sibi renuntiasse, Caes.: ut te viderem et viserem, um dich zu sehen u. nachzusehen, wie du dich befändest, Cic. – m. dopp. Acc., quem puerum vidisti formosum, hunc vides deformem in senecta, Varro LL. 5, 5. – m. Partiz. als Objekt, adulescentium greges Lacedaemone vidimus ipsi incredibili contentione certantes pugnis, calcibus etc., wie sie kämpften, Cic. – m. Acc. u. Infin., suos fugere et concīdi videbat, Caes.: cum suos interfici viderent, Caes.: scindi videres vincula, da konnte man sehen, Liv.: so auch serpentes errare videres, Hor.: wechselnd mit dem Partiz., Hor. carm. 3, 5, 21 sqq. – m. cum u. Konj., dies et noctes virum summā virtute et prudentiā videbamus, philosopho cum operam daret, Q. Tuberonem, Cic. – im Passiv, ubi sol sex mensibus continuis non videtur, Varro: negat sibi umquam, cum oculum torsisset, duas ex lucerna flammulas esse visas, Cic. – β) v. Lebl., triclinium hortum et gestationem videt, Plin. ep. 2, 17, 13: triclinium valvis pratum multumque ruris videt, Plin. ep. 5, 6, 19: Appenninus Gallica rura videt devexasque excipit Alpes, Lucan.: pontus quidquid Scythicus a tergo videt, Sen. poët.: quae nascentem videt ora solem, nach Osten liegt, Sen. poët. – v. Zeiten, vidit noctem dies, Sen. poët. – u.v. Ereignissen, sanguinem extremae dapes videbunt et cruor Baccho incĭdet, Sen. poët. – b) sehen = antreffen, nostri saeculi medicus, quem nuper vidimus, den ich noch vor kurzem gesehen habe, d.i. der noch vor k. gelebt hat, Cels.: attonitos raro videmus, Cels.: interdum lumbricos, interdum teretes videmus, Cels. – bes. nach angestellter Beobachtung, beobachten, raro admodum, adeo ut magni professores numquam se vidisse memoriae mandaverint, Cels. – c) sehen = lesen, reiectum esse ab Asclepiade vomitum in eo volumine, quod de tuenda sanitate composuit, video, Cels. – d) leben = erleben, α) eine Zeit lebend erreichen, utinam eum diem videam, cum etc., Cic.: ex multis diebus, quos in vita celeberrimos laetissimosque viderit, Cic. – β) im Leben, in einer Zeit ein Übel erfahren od. eines Gutes teilhaftig werden, quam miseriam vidi! Ter.: suo toto consulatu somnum non vidisse, Cic.: nimis sero imperia immodica et regni paterni speciem, Liv.: clarissimas victorias aetas nostra vidit, Cic. – v. lebl. Subjj., et casus abies visura marinos, Verg.
2) übtr., übh. mit den Sinnen wahrnehmen, wie unser sehen, mugire videbis sub pedibus terram et descendere montibus ornos, Verg.: tum videres stridere secretā divisos aure susurros, Hor.: naso pol iam haec quidem videt plus quam oculis, Plaut.: caseus, qui vehementior vetustate fit, vel eā mutatione, quam in eo transmarino videmus, sehen (vermittels des Geschmackssinnes), Cels.
BB) bildl., vermittels der inneren Sinne sehen, 1) = wahrnehmen, merken, einsehen, begreifen, quem exitum ego tam video animo, quam ea, quae oculis cernimus, Cic.: si dormientes aliquid animo videre videamur, Cic.: alqm od. alqd in somnis, Cic., secundum quietem, Cic., per somnum oder per quietem, Iustin.: somnia, Tr. sehen, -haben, Cic.: acutius atque acrius vitia in dicente quam recta, Cic.: plus, weiter sehen, einen tieferen Blick haben, Cic.: u. so plus in re publica, einen tieferen politischen Blick haben, Cic.: in futurum, Liv.: aliena melius videre et diiudicare, Ter. – ut quod viderit, non viderit (merkt), Plaut.: exterae gentes, cum subtilem medicinae rationem non noverint, communia tantum vident, Cels.: quod ego, cur nolim, nihil video, Cic. – mit dopp. Acc., quem virum P. Crassum vidimus! Cic. de sen. 61: cum invidiosum se propter nimias opes videret, Iustin. 32, 4, 4. – m. Acc. u. Infin., vidit magno se fore periculo, nisi etc., Nep.: etsi (Datis) non aequum locum videbat suis, Nep. – m. folg. indir. Fragesatz, equidem, cuius criminis reus sim, non video, Curt.: vide, quantum fidei tuae credam, Curt.
2) im Passiv, den Schein haben, scheinen, dünken, als etwas erscheinen, für etwas gehalten werden, gelten, a) übh.: α) m. bl. Nom. des Prädikats: ut imbelles timidique videamur, Cic.: quod utile videretur, Cic.: multo rem turpiorem fore et iniquiorem visum iri intellegebant, Cic.: ex quo illorum beata mors videtur, horum vita laudabilis, Cic. – m. persönl. Dat., quae quibusdam admirabilia videntur, Cic.: a natura mihi videtur potius quam ab indigentia orta amicitia, Cic.: quod idem Scipioni videbatur, Cic. – β) m. Infin., oft = ich glaube, sperare videor, ich glaube hoffen zu dürfen, Cic.: ut beate vixisse videar, Cic.: solem e mundo tollere videntur, qui amicitiam e vita tollunt, Cic.: videre iam videor populum a senatu disiunctum, Cic. – mit persönl. Dat., videor mihi perspicere ipsum animum, Cic. – γ) m. Nom. u. Infin.: ut exstinctae potius amicitiae quam oppressae esse videantur, Cic.: ut tamquam a praesentibus coram haberi sermo videretur, Cic.: quia videbatur et Limnaeum eodem tempore oppugnari posse, Liv. – m. persönl. Dat., divitior mihi et affluentior videtur esse vera amicitia, Cic. – δ) mit Acc. u. Infin. = es hat den Anschein, non mihi videtur, ad beate vivendum satis posse virtutem, Cic.: quae vult videri se esse prudentiam, Cic. – ε) m. Partic. Fut. act. statt des Infin.: eius praecepta sic optime divisuri videmur, ut etc., Quint. 5. prooem. § 5: igitur ut Aratus ab Iove incipiendum putat, ita nos rite coepturi ab Homero videmur, Quint. 10, 1, 46. – b) behutsamer Ausdruck in amtlichen Erklärungen statt der bestimmten Entscheidung: maiores nostri voluerunt, quae iurati iudices cognovissent, ea non ut esse facta, sed ut videri pronuntiarent, Cic. (u. so v. Richter, deinde secessi et ex consilii sententia ›videtur‹ inquam, Plin. ep. 5, 1, 6): fecisse videri pronuntiat, Cic.: cum pontifices decressent, videri posse sine religione eam partem areae mihi restitui, Cic.: consul adiecit senatusconsultum, Ambraciam non videri vi captam esse, Liv. – c) prägn., videtur (alci), es erscheint, dünkt gut, gefällt, beliebt (jmdm.), es ist jmd. der Meinung, es glaubt jmd., eam quoque, si videtur, correctionem explicabo, Cic.: tibi si videbitur, villis illis utere, quae etc., Cic.: qui imitamur quos cuique visum est, Cic.: quem videretur ei cum imperio mitteret, Liv.: ubi visum est, Caes.: ut Hippocrati visum est, Cels.: m. folg. Infin., nunc autem visum est mihi de senectute aliquid ad te conscribere, Cic.: m. folg. Acc. u. Infin., ubi ei videbatur horam esse tertiam, Varro LL. 6, 89.
B) Jmd. od. etw. sehen, schauen = beschauen, ansehen, AA) eig.: a) übh.: mulieres et pueri, qui visum processerant, um zu schauen, den Kampf mit anzusehen, Sall. – v. nascentem placido lumine, Hor.: niveus videri, anzuschauen wie Schnee, Hor.: alqm videre non posse, jmd. nicht ersehen (nicht ausstehen) können, Cic. – impers., De. Vide sis modo etiam (sieh nur her, sieh mich nur an). Ly. Visum est, hab' schon gesehen, Plaut. – b) nach etwas sehen, nachsehen, zusehen, vide sis signi quid siet, sieh doch nach, was es für ein Siegel ist, sieh doch zuvor das S. an, Plaut.: vide tali ubi sint, Plaut.: illud vide, os ut sibi distorsit carnifex, Ter. – c) jmd. sehen = jmd. aufsuchen und sprechen, Othonem vide, Cic.: videbis hominem, Cic.: rogo, mane Plinium videas domi, Plin. ep. – v. Arzte, einen Kranken sehen = besuchen, qui (medici) aegrum raro vident, Cels. – d) besorgend nach etw. sehen, etw. besorgen, aliud (vinum) lenius vide, Ter.: dulciculae potionis aliquid et cibi, Cic.: alci prandium, Cic.: puerum iubet Taurus oleum in aulam videre, Gell. – e) mit Vertrauen auf jmd. sehen, me vide, sieh auf mich = vertraue auf mich, verlaß dich auf mich, ich bin dir gut dafür, Komik, u. Sen. (s. Brix Plaut. trin. 808. Westerh. Ter. Andr. 2, 2, 13. p. 97 Stallb.). – f) auf jmd. als Vorbild sehen, achten, quin tu me vides? warum siehst du nicht auf mich? da sieh nur auf mich (wie ich es gemacht habe)! Cic. Pis. 61. – g) etwas gleichgültig mit ansehen, gleichgültig zusehen, tantum pro! degeneramus a parentibus nostris, ut praeter quam nuper oram illi suam Punicas vagari classes dedecus esse imperii sui duxerint, eam nos nunc plenam hostium iam factam videamus? Liv. 22, 14, 6: u. so Liv. 6, 14, 4; 6, 18, 8 u.a.
BB) bildl., mit dem Verstande, Geiste usw. sehen, ins Auge fassen, a) in Betrachtung-, in Erwägung ziehen, zusehen = überlegen, erwägen, bedenken, alio loco de oratorum animo videro, Cic.: nunc ea videamus, quae contra ab his disputari solent, Cic.: id primum videamus, quatenus amor in amicitia progredi debeat, Cic.: videas... et consideres, quid agas, Cic.: ipse viderit, er mag selbst zusehen (mich kümmert's nicht), Cic.: quam id recte faciam, viderint sapientes, Cic.: sitne malum dolere, Stoici viderint, Cic.: videre oportet, nervine id vitium an cutis sit, Cels.: videndum est, num etc., Cels.: ante omnia videndum est, tristes an hilares sint (insanientes), Cels. – b) sich um etw. bekümmern, sich nach etw. umsehen, sich mit etw. befassen, für etw. Sorge tragen, sorgen, auf etw. achten, zusehen, daß oder daß nicht usw., viderint ista officia viri boni, Cic.: negotia mea videbis, Cic.: viderit ista deus, Ov.: post de matre videro, Ter.: videndum sibi esse aliud consilium, Cic. – m. folg. ut od. ne u. Konj., ut habeas (comites etc.), diligenter videbis, Cic.: videret, ut quam primum tota res transigeretur, Cic.: illud videndum est, ne quis nervus laedatur, Cels.: videant consules, ne quid res publica detrimenti capiat od. accipiat, Cic.: videndum est, ne obsit benignitas... tum, ut pro dignitate cuique tribuatur, Cic.: vide (nimm dich in acht), ne post mortem meam mentiaris te vicisse, Sen.: vide, ne nulla sit divinatio, es dürfte wohl keine D. geben, Cic.: dagegen videndum est, ne non satis sit, es dürfte wohl nicht genug sein, Cic. – m. folg. indir. Fragesatz, tu, quemadmodum his satisfacias, videris, magst zusehen, Cic.: u. absol., viderit, da mag ein anderer zusehen, Ov. trist. 5, 2, 43 u.a. (s. dazu Platz). – c) etwas im Auge haben = etw. beabsichtigen, maius quiddam, Cic.: vidit aliud, er hat andere Absichten, Cic.: v. gloriam, Liv. – / redupliziertes Plusqu.-Perf. videderant, Itala (Fuld.) Marc. 16, 14: vulg. Fut. videas, Itala num. 23, 13: videant, Itala Iob 21, 20: parag. Infin. viderier, Ter. Hec. 759. Cic. de domo 136. Gell. 3, 7, 8 u. 15, 2, 1. Arnob. 7, 46 in. – 2. Pers. Imperat. Akt. verkürzt in der Verbindung vidĕ sis, Plaut. Pseud. 48 u. sis vidĕ, Plaut. Pseud. 152.