ἐμβάλλω
English (LSJ)
fut. ἐμβᾰλῶ: pf. ἐμβέβληκα: aor. 2 ἐνέβᾰλον (Pass. is mostly supplied by ἐμπίπτω):—
A throw in, τινὰ πόντῳ Il.14.258; μιν.. χερσὶν' Ἀχιλλῆος θεὸς ἔμβαλεν let him fall into Achilles' hands, 21.47; ἐ. νιν βροτοῦ ἀνέρος εὐνῇ 18.85; ἐμβάλλω τινὰ εἰς τὸ βάραθρον Ar.Ra.574, Nu. 1450; ἐμβάλλω εἰς τὸ δεσμωτήριον D.53.14; ἐμβάλλω τινὰ εἰς συμφοράς Antipho 3.4.10; ἐμβάλλω εἰς ἀτυχίας Aeschin.3.79; εἰς αἰσχύνην καὶ ἀδικίαν Din.3.7; εἰς ὑποψίαν Plu.Them.23; ἐς γραφάς Ar.Ach.679, cf. Hdt.4.72, etc.; ἐμβάλλω εἰς ἀπορίαν Pl.Phlb. 20a; εἰς ἔχθραν D.18.70.
2 of things, ἵπποις χαλινοὺς ἐμβάλλω Thgn.551, X.Eq.6.7 (Pass.), 9.9, cf. Il.19.394; πώλοις ἡνίας E.IT1424; ἐμβάλλω ψήφους εἰς τὸν καδίσκον D.57.13, cf. X.Cyr.2.2.21; ἐμβάλλω μοχλόν (sc. εἰς τὴν θύραν) Id.An.7.1.12; ἐμβάλλω σῖτον (sc. εἰς τὴν φάτνην) Id.Cyr.8.1.38; τοῖς ὑποζυγίοις ἐμβάλλω throw food to... Thphr. Char.4.8; simply, lay in or put in, [ἱμάντα] οἱ ἔμβαλε χερσίν put it into his hands, Il.14.218; ἐνέβαλον τῶν χρημάτων [εἰς τὸ κανοῦν] Arist.Pol.1304a3, cf. Ael.VH11.5; hand in, submit a petition, PPetr.3P.39 (iii B.C.), etc.; ἐμβάλλω τὴν χεῖρά τινι slide one's hand into another's, Ar.V.554; ἔμβαλλε χεῖρα δεξιάν as a pledge of good faith, S.Tr.1181, cf. Ar.Ra.754; ἔμβαλλε χειρὸς πίστιν, to which Neoptolemus answers—ἐμβάλλω μενεῖν I give my pledge to remain, S.Ph.813 (troch.).
3 freq. of the mind, ἐνὶ φρεσὶν ἔμβαλε Od.19.10 (cf. infr. 111.2); εἰς νοῦν τινί Plu. Tim.3; ἐμβάλλω ἵμερον, μένος τινί, Il.3.139, 16.529; ἐμβάλλω νεῖκός τισι to throw in strife between them, 4.444; τισὶ λύσσαν ἐρισμοῦ Timo 28.3; ἐμβάλλω λόγον Pl.R. 344d; βουλὴν ἐμβάλλω περί τινος X.Cyr.2.2.18 (and abs., ἐμβάλλω τινὶ περί τινος to give one advice on a thing, ib.5.5.43 (nisi addendum
βουλήν)); ἐμβάλλω πρᾶγμα εἰς γέλωτα καὶ λοιδορίαν D.10.75.
4 throw upon or throw against, νηῒ κεραυνόν Od.12.415; δαλὸν νήεσσι Il.13.320; πέτρον στέρνῳ Pi.N.10.68; [Ἀχαιοὺς] πέτραις E.Hel.1129 (lyr.); πῆχυν στέρνοις Id.Or.1466 (lyr.); λίθον τινὶ εἰς κεφαλήν Antipho 5.26; πληγάς τινι X.An.1.5.11, cf. Plu.Caes.66; so ἐμβαλέτω ἰσχυρότατα (sc. πληγάς) let him lay on... X.Eq.8.4; ἐμβάλλω ἕλκεα to inflict them, Pi.Fr.111; ἐμβάλλω πῦρ set fire to... Th.7.53; ἐμβάλλω ῥήγεα lay on blankets, Od.4.298: metaph., ἐμβάλλω φόβον τινί strike fear into him, Hdt.7.10.έ; ἄταν A.Th.316 (lyr.); φροντίδας v.l. in Antipho 2.2.2; impose, ἔργα εἰς τὴν γῆν PTeb.37.7 (Pass., i B. C.); of a fine, BCH8.307 (Delos).
5 ἐμβάλλω ὦμον put one's shoulder to the work, in archery, Hp.Fract.2.
6 put into its place, to set a broken or dislocated limb, ib.24 (Pass.), Art.1, al., Arist.PA685b6.
7 Medic., put in, ἀμυχάς, διαίρεσιν, Philum.Ven.7.4, Antyll. ap. Orib.45.24.4.
8 graft a tree, D.53.15 (Pass.); but simply, plant, τὰ φυτά IG12(7).62.29.
9 ἐμβάλλω τινί (sc. μάρμαρον) to throw at another, Il.12.383.
10 insert a word or a letter, Pl.Prt. 343d, Cra.414c, al.; εἰς κωμῳδίαν στίχον Plu.2.334f.
11 ἐμβάλλω οἰκίαν τινί bring it down upon him, Ar.Ach.511, cf.Nu. 1489.
12 τάφρον ἐμβάλλω make a trench, Plu.Pyrrh.27, Mar.15.
13 pay, contribute, ἀργύριον IG7.235.13 (Oropus); τροφάν GDI1884.12 (Delph.).
14 denounce an offender, ἐς τὰν βωλάν SIG527.103 (Dreros, iii B.C.).
15 intercalate a month, IG12.76.53.
II intr. (sc. στρατόν), make an inroad or make an invasion, v.l. for ἐσβάλλω in Hdt.4.125,5.15,9.13, cf. X.Ages.1.29; in full, ἐμβάλλω στράτευμα A.Th.583,1024: metaph., attack, Pl.Tht.165d.
b generally, burst, rush in, ἐμβάλλειν εἰς τὴν ἀγοράν Aeschin.2.164, Lycurg.5, etc.; embark upon, ἐμβάλωμεν εἰς ἄλλον λόγον E.El.962: c. dat., εἰκασίαις Hierocl.p.37 A.; βίβλοις μακραῖς καὶ δυσελίκτοις Jul.Or.7.227b.
2 strike a ship with the ram (ἔμβολος 1.3), charge or ram it, νηΐ Hdt.8.84, al., cf. 7.10.β; ἐμβάλλω ταῖς λοιπαῖς (sc. ναυσί) Th.4.14; ξυνετύγχανε.. διὰ τὴν στενοχωρίαν τὰ μὲν ἄλλοις ἐμβεβληκέναι τὰ δὲ αὐτοὺς ἐμβεβλῆσθαι on one side had charged others, on the other had been charged themselves, Id.7.70.
b of water, ἐμβάλλω τοῖς ὄρεσι to dash against them, Hdt.2.28: abs., τὸ ὕδωρ ἐμβαλὸν τὰ χωρία ἐλυμήνατο D.55.11.
3 κώπῃς ἐμβάλλω (sc. χεῖρας) lay oneself to the oars, Od.10.129, cf. Pi.P.4.201; ἐμβάλλω alone, pull hard, Ar.Eq.602, Ra.206, X.HG5.1.13.
4 of a river, empty itself, εἰς.. Pl.Phd. 113c.
III Med., throw in what is one's own, ὅρκον εἰς τὸν ἐχῖνον D.49.65, cf. 27.51: abs., draw lots, SIG1006.3 (Cos, iii B.C.).
2 metaph., μή μοι φύξιν ἐμβάλλεο θυμῷ Il.10.447; μῆτιν ἐμβάλλεο θυμῷ 23.313; εἰς τὸν νοῦν ἐμβάλλεσθαί τι D.18.68 (later in Act., PTaur.4.9); τὸ καρτερὸν ἐμβαλόμενοι X.Cyr.4.2.21 (cf. supr. 1.3).
3 c. gen., ἐμβάλλεσθε τῶν λαγῴων fall upon the hare's flesh, Ar.Pax 1312.
4 put on board ship, PHib.1.152 (iii B.C.), POxy. 1292.3 (i A.D.), Luc.VH1.5, etc.
5 set to work upon, τῇ γεωργίᾳ PStrassb.111.3 (iii B.C.).
IV Pass., to be dashed against: of ships, charge (v. supr. 11.2), Th.7.34,70.
Spanish (DGE)
• Grafía: inscr. y pap. frec. graf. ἐνβ-
• Morfología: [fut. inf. ἐμβαλέειν Il.24.645; aor. ind. tem. sin aum. ἔμβαλον Il.3.139; perf. 3a plu. analóg. ἐνβέβληκαν UPZ 70.8 (II a.C.); med. pres. imperat. 2a sg. ἐμβάλλεο Il.10.447]
A tr., gener. c. dat. o constr. prep., frec. εἰς y ac.
I echar a un lugar con esfuerzo o violencia
1 arrojar, lanzar πίσυρας ... ἵππους ἐσσυμένως ἐνέβαλλε πυρῇ Il.23.172, cf. 174, Δαναοὺς τρέψαις ... πρύμναις Τήλεφος ἔμβαλλεν Télefo, haciéndoles huir, rechazó a los dánaos hasta las naves Pi.O.9.73, (μιν) αἰθέρος ἔμβαλε δίναις Emp.B 115.11, δέμας εἰς πρῷραν echad el cuerpo (del toro) en la proa E.Hel.1563, εἰς τὸ βάραθρον ἐμβάλοιμί σε Ar.Ra.574, cf. Nu.1450 UPZ l.c., (με) ... εἰς τὸ δεσμωτήριον D.53.14, cf. Eu.Luc.12.5
•en v. med. mismo sent. ἐμβαλοῦ μ' ὅπῃ θέλεις ἄγων, εἰς ἀντλίαν arrójame a la sentina, para llevarme adonde quieras S.Ph.481
•tirar a una cierta distancia, lanzar frec. fuego ὅτε ... Κρονίων ἐμβάλοι ... δαλὸν νήεσσι Il.13.320, cf. E.Rh.120, 990, Hel.1129, Th.2.77, 7.53, Plb.1.48.4, ὁ δ' ἂρ ὑψόθεν ἔμβαλε ἀείρας (μάρμαρον) Il.12.383, νηὶ κεραυνόν Od.12.415, πέτρον ... στέρνῳ Pi.N.10.68, ἐμβαλοῦσα πῆχυν στέρνοις E.Or.1466, cf. E.Ph.595, Alc.4, Antipho 5.26, (πέλεκυν) εἰς τράχηλον E.Fr.706, σείσας ἅπασιν ἐμβάλοι τὰς οἰκίας ojalá provocando un terremoto les tire a todos las casas encima Ar.Ach.511, cf. Nu.1489
•fig. θεοὶ τοῖσι μὲν ... κάκαν, ῥίψοπλον ἄταν, ἐμβαλόντες A.Th.316, ποιήσας δὲ τοῦτο τοῖσι ἐπιγενομένοισι ... μῆνιν τοῦ θεοῦ ἐνέβαλε al haber hecho eso echó sobre su descendencia la cólera divina Hdt.7.197.
2 c. valor causativo hacer echarse o lanzarse e.e. lanzar, hacer ponerse en movimiento, conducir στράτευμα ... ἐμβαλών lanzando al ataque un ejército A.Th.1019, cf. 583, (ἵππον) ἐμβαλέτω ὡς ἰσχυρότατα que lance de la manera más enérgica al caballo X.Eq.8.4, τὰς ὗς ἐμβάλλοντες lanzando las cerdas, e.d., soltando las cerdas contra una plaga de ratones, Arist.HA 580b24
•meton. ποῖ κυδοιμὸν ἐμβαλεῖν ¿a dónde hay que llevar el barullo del combate? Ar.Ach.573.
3 c. ac. int. infligir, asestar πολλὰ δ' ἕλκε' ἔμβαλλε Pi.Fr.111.2, πληγὰς ἐνέβαλεν X.An.1.5.11, cf. Herod.5.49, πληγὰς μοι ἐνέβαλεν me propinó golpes, PEnteux.75.6, cf. 80.6 (ambos III a.C.), Βροῦτος αὐτῷ πληγὴν ἐνέβαλε μίαν εἰς τὸν βουβῶνα Plu.Caes.66.
II echar a o sobre un lugar, gener. inmediato o próximo, sin violencia o esfuerzo
1 poner, colocar θεοί ... σε βροτοῦ ἀνέρος ἔμβαλον εὐνῇ ref. a Tetis Il.18.85, (μιν) χερσὶν Ἀχιλλῆος θεὸς ἔμβαλλεν Il.21.47, τὸν (κεστόν) ... οἱ ἔμβαλε χερσίν le puso el ceñidor en las manos, Il.14.218, τὸν (χιτῶνα) ... γραίης ἔμβαλε χερσίν Od.1.438, ἵπποις ἔμβαλλε ... χαλινούς coloca las riendas a los caballos Thgn.551, cf. Anacr.78.3, Hdt.4.72, E.Alc.492, IT 1423, X.Eq.6.7, fig. ἐμβέβληκε ... ἡνίαν τῷ θυμῷ ha puesto freno a su ira Philostr.Im.2.21, cf. 1.30, pas. X.Eq.9.9
•οἱ ... ἀργύριον ἐμβαλὼν ἐς τὰ γούνατα echando dinero en el regazo Hdt.1.199, ἵπποις ... σῖτον ἐνέβαλλε echó pienso a los caballos X.Cyr.8.1.38, abs. τοῖς ὑποζυγίοις ἐμβαλεῖν Thphr.Char.4.11
•de partes del cuerpo echar o poner en una dirección ὥσπερ οἱ τοξεύοντες, ἐπὴν τὸν ὦμον ἐμβάλλωσι como los arqueros cuando echan (hacia atrás) el hombro Hp.Fract.2, quizá cf. ἐμβάλλοντος· βλαισόπους Hsch.
2 desplegar, extender (κέλευσε) ῥήγεα ... ἐμβαλέειν ordenó echar mantas para disponer un lecho Il.24.645, Od.4.298, un mantel sobre la mesa SEG 43.630A.14 (Selinunte V a.C.).
3 esp. ref. a la mano extender, estrechar ἐμβάλλει μοι τὴν χεῖρ' ἁπαλὴν τῶν δημοσίων κεκλοφυῖαν me extiende su suave mano ladrona del erario público Ar.V.554, cf. Iambl.Protr.21 (p.134), χεῖρα δεξιάν S.Tr.1181, cf. Ar.Ra.754, Aeschin.3.224.
4 c. valor causativo y fig. hacer extenderse, promover, provocar, originar ἐμβαλεῖν περὶ τούτου βουλὴν εἰς τὸ στράτευμα promover una deliberación sobre esto en el ejército X.Cyr.2.2.18, cf. 19, 5.5.43, ἐμβαλεῖν περὶ τούτου ψῆφον X.Cyr.2.2.21, λόγον τιν' ἐμβαλῶ [περὶ τοῦ] γάμου iniciaré una charla sobre la boda Men.Dysc.353, ἐμβαλὼν ἐπίτηδες ὁμιλίαν entablando con propósito engañoso una conversación Plu.Caes.66.
5 fig. proporcionar, dar ἔμβαλλε χειρὸς πίστιν - ἐμβάλλω μενεῖν (Filoctetes) dame la garantía de tu mano e.e. dame tu mano como garantía - (Neoptólemo) te doy la (garantía) de quedarme S.Ph.813, μελίφρον' αἰτίαν ῥοαῖσι Μοισᾶν ἐνέβαλλε Pi.N.7.12, ἐνβαλλέτω ... τροφὰν τοῦ μηνὸς SIG2 854.11 (Delfos II a.C.), ἐνέβαλε λόγον εἰς τοὺς νέους dio un discurso a los jóvenes Plu.Cam.23.
6 fig. proponer αὐτόν οἱ κριτὴν ἐμβαλόντες los que le propusimos como juez Lys.4.4.
7 de líquidos verter, derramar pas. ἔστιν ... κρήνη, ἥτις κοτύλης οἴνου ἐμβληθείσης κιρνᾶται Amometus 1, ὕδατος ἐμβληθέντος δι' ἑνὸς τῶν κυλινδρίων Hero Dioptr.4.
III echar a través de algo
1 atravesar, insertar, meter por un sitio estrecho (βρόχῳ) σκυταλίδα δὲ ἐμβαλών Hdt.4.60, cf. Hero Fr.2.286, ἐμβαλὼν πόρπακι ... χέρα habiendo pasado la mano por la embrazadura del escudo, E.Hel.1376, ἐμβαλεῖ ... εἰς τούτους γομφοὺς δέματα IG 7.3073.72 (Beocia), c. otros giros prep. ἐπὶ δὲ τούτοις ὥσπερ κρόκας ἐμβάλλει la araña para hacer su tela, Arist.HA 623a11, pas. Papp.166
•μοχλὸν ἐμβαλών habiendo echado el cerrojo X.An.7.1.12
•abs., c. sent. sexual ἀνακλάσας ἔμβαλε Luc.Asin.10, cf. AP 12.206 (Strat.)
•introducir furtiva o indebidamente τοῖς ἀπελευθέρου πατρὸς οὖσιν εἰς Ἄρειον πάγον ἑαυτοὺς ἐνβεβληκόσιν M.Ant. en SEG 29.127.D.67 (Atenas II d.C.), c. gen. partit. ἐνέβαλον τῶν ἱερῶν introdujeron furtivamente parte de los objetos sagrados Arist.Pol.1304a3.
2 hundir en el agua, sumergir μ' ... πόντῳ Il.14.258, cf. Arist.Mete.359a18, λίμνᾳ δ' ἔμβαλε ... τὰν ... ἄταν A.Supp.529, cf. LXX Ge.40.15, pas. ὁ τοῦ ἐμβληθέντος σώματος εἰς τὸ ὕδωρ ὄγκος Hero Metr.2.20
•fig. hundir, sumir κακῇ δέ σφ' ἔμβαλε φήμῃ Hes.Fr.176.2, μήτε ... ἡμᾶς εἰς ... συμφορὰς ἐμβάλητε Antipho 3.4.10, γέροντας ἄνδρας εἰς γραφάς meter a ancianos en litigios Ar.Ach.679, τὴν πόλιν ... εἰς ὀλιγαρχίαν Isoc.7.57, εἰς τὴν ἀτυχίαν Aeschin.3.79, εἰς ... αἰσχύνην καὶ ἀδικίαν Din.3.7, εἰς ἔχθραν D.18.70, ἡμᾶς εἰς ἐλπίδας διὰ τῆς ἐπιστολῆς ἐνβαλὼν (sic) μεμυκτήρικεν se ha burlado de nosotros tras habernos sumido en esperanzas e.e. tras habernos llenado de esperanzas con su carta, BGU 2622.19 (I a./d.C.), εἰς ὑποψίαν ἐνέβαλον τὸν Θεμιστοκλέα arrojaron sospechas sobre Temístocles Plu.Them.23, εἰς ἀφασίαν a un hombre, S.E.P.2.211.
3 clavar, hincar, asestar σάκει ἔμβαλλε ... ἔγχος Hes.Sc.414, ἐριπλεύρῳ φυᾷ κέντρον Pi.P.4.235, τέκνοισι ... ἐμβαλεῖν ξίφος ἔτλης osaste clavar el puñal en tus hijos E.Med.1325, παρῇδί τ' ὄνυχα φόνιον ἐμβαλῶ χροός E.Hel.1089, cf. 1188
•fig. ἐς ὄμμαθ' αὑτοῦ ἐμβάλλει ... φόνον hinca la muerte en sus propios ojos E.Ph.61.
4 de trabajos sobre el terreno abrir la tierra, cavar τάφρον Plu.Pyrrh.27, Mar.15
•esp. cultivar, plantar introduciendo en las zanjas excavadas τὰ φυτά IG 12(7).62.29 (Amorgos IV a.C.), esquejes de vid en agua PFlor.148.13 (III d.C.), pas. φυτὰ ... ἐμβεβλημένα D.53.15.
5 medic. incidir, hacer una incisión c. ac. int. βαθυτέρας δὲ ἐμβάλλειν τὰς ἀμυχὰς προσήκει Philum.Ven.7.4, διαίρεσιν Antyll. en Orib.45.24.4.
6 arq. empotrar elementos de constr., insertar, encajar, instalar, sujetar esp. en restauraciones ἔμβλημα ἐμβαλεῖν insertar una pieza en una piedra mutilada para reparar o disimular un defecto o desconchón ID 104-24.21, 31 (IV a.C.), ξύλα CID 2.113.9 (IV a.C.), μέλαθρον καὶ δοκούς εἰς τὸν οἶκον IG 11(2).287A.105, cf. 109 (III a.C.), IAlex.Troas 1.11 (IV/III a.C.), ID 1416B.2.40, 45 (II a.C.), pas. Phryn.PS 102.
7 geom. hacer incidir, trazar, proyectar una recta sobre un plano o hasta un punto, Hero Metr.2.7.
IV echar en el interior de algo
1 introducir, depositar en el interior de un recipiente ἔμβαλε τὰ κεκομμένα ἐν τῷ ὅλμῳ Hp.Nat.Mul.109, cf. Dieuch.14.3, pas. Arist.Insomn.460a30, δύο καὶ τρεῖς ψήφους ἕκαστος ... ἐνέβαλλον εἰς τὸν καδίσκον D.57.13, cf. Ael.VH 11.5, Orph.Fr.578.1.28, PMag.2.38, ἐνέβαλεν τὸ παιδίον εἰς αὐτήν (θῖβιν) depositó al niño (Moisés) en ella (la cesta de papiro), LXX Ex.2.3, οὐκ οἴδαμεν τίς ἐνέβαλεν τὸ ἀργύριον εἰς τοὺς μαρσίππους LXX Ge.43.22
•frec. cuerpos en enterramientos ajenos εἰ δέ τις ... ἔτερον ἐμβαλεῖ IGR 4.760 (Frigia, imper.), cf. TAM 4(1).231 (imper.), MAMA 10.358.6 (Frigia III/IV d.C.)
•c. ac. y adv. τὸ[ν δὲ κα]ρπόν ἐνθαυθοῖ IG 13.78.13 (V a.C.)
•en v. med. mismo sent. ἐν δὲ κλήρους ἐβάλοντο echaron las suertes, Il.23.352 (tm.), μαρτυρίαν ἐνεβάλετο τοιαύτην D.27.51, ὅρκον εἰς τὸν ἐχῖνον D.49.65, abs. SIG 1006.3 (Cos III a.C.)
•guardar ref. las Tablas de la Ley εἰς τὴν κιβωτὸν τὴν μαρτυρίαν LXX Ex.25.16, cf. 40.20.
2 econ. depositar, ingresar (τὸ ἀργύριον) ἐς τὸν θησαυρόν IOropos 277.13 (IV a.C.), cf. SIG 1015.30 (Halicarnaso II a.C.).
3 admin. depositar, presentar formalmente una queja, petición, etc. ἐμβ[έβληκα] ἔντευξιν εἰς τὸ τοῦ βασιλέ[ως] ὄνομα PPetr.2.12.3 en BL 1.352, PEnteux.12.4, PRyl.563.3 (todos III a.C.)
•abs., pero c. ref. explícita al recipiente en el que se depositaba la petición περὶ ἧς ἐνέβαλεν ... ἐντεύξεως εἰς τὸ προκείμενον ... ἀγγεῖον PTor.Choachiti 9.9, cf. 12.3.24 (ambos II a.C.).
4 jur. c. ac. de pers. denunciar, llevar ante una instancia (τὸν κόσμον) ἐμβαλεῖν ἐς τὰν βωλάν ICr.1.9.1.103 (Drero III/II a.C.).
5 náut., de pers. embarcar αὐτοὺς ἐμβαλεῖν εἰς πλοῖα Plb.2.7.10, med. ἐμβαλλόμεθα Κομανὸν τὸν ἱπποκόμον εἰς τὸ ἄφρακτον PPhrur.Diosk.17.7 (II a.C.)
•abs., E.Cyc.239
•fig., de las almas en la transmigración εἰς μακρὸν ἐνβαλεῖν αὐτὰ[ς] περίπλουν Diog.Oen.42.5.8
•de mercancías cargar, embarcar, estibar πέμψον με τὸ πλ<ο>ῖον ἵνα ἐμβαλεύομεν (sic) τὸν σῖτον POxy.1871.3 (V d.C.), c. compl. de la nave ἐμβαλοῦμαι εἰς ποταμὸν ἀσφαλὲς πλοῖον cargaré en el río un barco seguro, SB 13167.re.2.6 (II d.C.)
•frec. med. ἐμβάλεσθε ... πυροῦ ἀρ(τάβας) πεντακοσίας πεντήκοντα PErasm.23.9 (II a.C.), cf. SEG 39.1180.49, 51 (Éfeso I d.C.), POxy.3980.8 (III d.C.), en v. pas. Plb.1.61.4, δαπάνη ἐκ τοῦ ἐμβληθῆναι τὸν σῖτον εἰς τὰ πλοῖα SEG 34.558.37 (Larisa II a.C.), cf. PUG 114.18 (III a.C.), Peripl.M.Rubri 32.
6 medic. encajar, recolocar un hueso dislocado, reducir ἢν μὲν οὖν ἐμβάλλῃς τὰ ὀστέα ἐς τὴν ἑωυτῶν χώρην Hp.Fract.32, ἐμβάλλειν πειρώμενοι τοὺς τοιούτους ὤμους Hp.Art.13, abs. πολλοὶ ἐπίστανται ἐμβάλλειν Hp.Art.1, ἱκανοὶ ... αὐτοὶ σφίσιν αὐτοῖσιν ἐμβάλλειν εἰσίν Hp.Art.2, c. dat. instrum. οἱ δὲ τῇ πτέρνῃ πειρώμενοι ἐμβάλλειν Hp.Art.3, en v. pas. οἷσι μὴ ἐμβληθῇ a quienes no se practica la reducción, Hp.Fract.35, cf. 24, αἱ μὲν (ἐμβολαί) ἐξ ὑπεραιωρήσιος ἐμβάλλονται Hp.Mochl.15.
7 medic. introducir, irrigar un enema, en v. pas. ἁμαρτήματα γίνεται ταῖς ἐμβαλλομέναις δριμύτησιν los errores se producen por los elementos ácidos introducidos Mnesith.Ath.51.33.
8 lingüíst. introducir, insertar elementos en la oración ἐνέβαλε «τὸ μέν» Pl.Prt.343d, ἕτερον λάβδα Pl.Cra.405d, cf. 414b, palabras, Arist.Rh.1407b22, τούτῳ δ' εἴς τινα κωμῳδίαν ἐμβαλόντι στίχον αἰτητικόν Plu.2.334e, διὰ μέσου τοῦ νοήματος ... ἕτερα νοήματα Aristid.Rh.1.55
•en v. med. τῷ ... ἐντὸς ἐμβάλλεσθαι ὅρον, ἀλλ' οὐ τῷ προσλαμβάνεσθαι por insertar un término dentro, no por añadirlo Arist.APo.84a36
•en v. pas., Pl.Prt.343d, 344a, Cra.414c, συλλαβὴ ἐμβεβλημένη Arist.Po.1458a2
•abs. introducir una nota o una observación en un escrito PCair.Zen.314.4 (III a.C.).
9 astr. intercalar un mes suplementario en el calendario IG 13.5.53 (V a.C.), en v. pas. β̅ (μῆνες) μόνον ἐμβάλλονται Gem.8.41.
10 fig. infundir, inspirar, inducir gener. c. ac. de abstr. y dat. de pers. (Ἔρις) σφιν ... νεῖκος ... ἔμβαλε Il.4.444, μένος ... Τυδείδῃ Il.10.366, σθένος ... ἑκάστῳ Il.11.11, 14.151, μέγα γὰρ σθένος ἔμβαλ' Ἀθήνη Il.21.304, σφιν φόβον Il.17.118, cf. E.Or.1355, ἐν δ' ἀρετὰν ἔβαλεν ... ἀνθρώποισιν Pi.O.7.44 (tm.), cf. Hdt.7.10ε, σφῷν ... μῖσος ἐμβεβληκώς S.OC 1392, cf. Timo SHell.802.3, (θεὰ) ἐμβαλοῦσα λυσσώδη νόσον S.Ai.452, μῖσος πρὸς τὸν τόπον ἐμβάλλει (δαίμων) (el demonio) le inspira odio a ese lugar Euagr.Pont.Cap.Pract.12, en el ánimo o en la mente ἵμερον ἔμβαλε θυμῷ ἀνδρός Il.3.139, μένος ... θυμῷ Il.16.529, ὀδύνας ... θυμῷ Od.2.79, φρεσὶν ... ἄτην Il.19.88, στήθεσσι παλίντροπον ἔμβαλεν νόημα (la diosa) infundió en sus pechos un pensamiento absurdo B.11.54, ὡς σοι τέρψιν ἐμβάλω φρενί E.Tr.635, ὁ χρόνος ταῖς ἐπινοίαις αὐτῶν ... ἐνέβαλεν καὶ τὸν ἱστόν el tiempo inspiró en sus mentes el invento del telar Diog.Oen.12.2.2
•abs. ἐπεὶ ἐφράσθης καί τοι θεὸς ἔμβαλε θυμῷ puesto que te has dado cuenta y un dios te ha inspirado en el ánimo, Od.19.485, 23.260
•en v. med. mismo sent. μὴ δή μοι φύξιν ... ἐμβάλλεο θυμῷ Il.10.447, μῆτιν ἐμβάλλεο θυμῷ Il.23.313, τὸ καρτερὸν ἐμβαλλόμενοι ἴωμεν marchemos echándole valor X.Cyr.4.2.21, αὐτῷ ... ἐλπίδας ... ἐμβαλομένη Procop.Arc.13.19
•tb. c. giro prep. τόδ' ... ἐνὶ φρεσὶν ἔμβαλε δαίμων Od.19.10, τοῦτ' εἰς τὸν νοῦν ἐμβαλέσθαι D.18.68.
11 geom. trazar en una figura, inscribir, insertar εἰς τὸν κύκλον ἐ. εὐθεῖαν Papp.132, el cubo en la esfera, Hero Stereom.2.2.1, pas. ἴσαι εὐθεῖαι ἐπ' ἀνίσους κύκλους ἐμβληθεῖσαι Arist.Mech.849a37.
B intr., gener. c. dat. o εἰς y ac.
I c. violencia
1 bélico llevar a cabo un ataque o invasión πρὶν ... σφι ἐμβάλλειν τοὺς Σκύθας antes de que los escitas llevaran a cabo un ataque contra ellos Hdt.4.125, τοῖς πολεμίοις Plb.2.67.5, ἢν τῇσι νηυσὶ ἐμβάλωσι Hdt.7.10β, εἰς Καρίαν X.Ages.1.29, εἰς ἔρημον τὴν χώραν Lys.2.49, cf. Plb.1.26.2, εἴ τίς κα ἐμβάλλῃ εἰς τὰν Αἰτωλίαν ἐπὶ πολέμῳ IG 92.3.27 (Termo III a.C.)
•fig., cóm. c. adv. ἀνδρικῶς ἐμβάλλετε atacad valientemente ref. a las viandas, Ar.Pax 1307, med. c. gen. ἐμβάλλεσθε τῶν λαγῴων abalanzaos sobre las liebres de las fuentes, Ar.Pax 1312
•del agua de una avenida invadir los campos ἐμβαλὸν τὸ ὕδωρ τά τε χώρι' ἐλυμήνατο D.55.11.
2 náut. en la batalla naval abordar, acometer, embestir νηὺς ἐμβαλοῦσα Hdt.8.88, cf. Th.2.84, Plb.16.4.2, c. dat. νηί Hdt.8.84, 87, cf. Th.4.14, pas. διὰ τὴν στενοχωρίαν τὰ μὲν ἄλλοις ἐμβεβληκέναι, τὰ δὲ αὐτοὺς ἐμβεβλῆσθαι Th.7.70, ἀντίπρῳροι ἐμβαλλόμεναι embestidas proa contra proa Th.7.34.
3 chocar, batir, romper ἐμβάλλοντος τοῦ ὕδατος τοῖσι ὄρεσι al chocar el agua contra los promontorios Hdt.2.28, los vientos para producir las mareas, Heraclid.Pont.117.
II 1desplazarse, incidir contra ἐς τὰ ὑποχόνδρια de la matriz, Hp.Mul.1.7.
2 verter, desembocar de ríos τὴν λίμνην ἣν ποιεῖ ὁ ποταμὸς ἐμβάλλων la laguna que forma el río al desembocar de la Estigia, Pl.Phd.113c, ἐς οὓς ποταμοὶ ἕτεροι ἐμβάλλουσι Hp.Aër.9, cf. Arist.Mete.356a31, ὁ Ἀκμεὺς ἐμβάλλει ἐν τὸν Εὐρωπόν IG 92.188.4 (Melitea III a.C.), εἰς τὴν Ἀτλαντικήν Timae.73.
III 1náut. batir, picar, arrancar con los remos ἐκέλευσα ἐμβαλέειν κώπῃς Od.9.488, cf. Pi.P.4.201, οὐδέ ... ἤθελον οἱ ναῦται ... ἐμβάλλειν no querían los marineros ponerse a remar X.HG 5.1.13, ἀκούσει γὰρ μέλη κάλλιστ', ἐπειδὰν ἐμβάλῃς ἅπαξ escucharás bonitos cantos en cuanto arranques con el remo la primera vez Ar.Ra.206, cf. Eq.602.
2 meterse, pasar ἐπίσχες· ἐμβάλωμεν εἰς ἄλλον λόγον E.El.962
•pasar, ocurrir ἐν τοῖς ἐμβάλλουσι καιροῖς Corn.ND 35.
IV 1irrumpir, penetrar, entrar ἐμβάλλεις εἰς τὴν ἀγοράν Aeschin.1.164, εἰς τὸν Πόντον ciertos peces migratorios, Arist.HA 598a24, 27
•entrar, meterse en un río para cruzarlo o vadearlo παρήγγειλε τοῖς πελτασταῖς ... ἐμβαλεῖν εἰς τὸν ποταμόν Plb.4.64.6.
2 náut. embarcar, subir a bordo en perf. ἰδοῦ ἐμβεβλήκαμεν he aquí que estamos a bordo Philostr.Im.2.17.1.
German (Pape)
[Seite 804] (s. βάλλω), 1) hineinwersen, auf Etwas werfen, schleudern; τινὰ πόντῳ, ins Meer, Il. 14, 258; νηῒ κεραυνόν Od. 12, 415; δαλὸν νήεσσι Il. 13, 320; χιτῶνα ἔμβαλε χερσίν Od. 1, 438; σκῆπτρον δέ οἱ ἔμβαλε χειρί, gab es ihm in die Hand, 2, 37; σάκει ἔμβαλε ἔγχος Hes. Sc. 414; πέτρον στέρνῳ Pind. N. 10, 68; λίθον τινὶ εἰς κεφαλήν Antiph. 5, 261 πῦρ ἐμβαλόντες Thuc. 7, 53; εἰς φρέαρ, εἰς ἅμαξαν, Plat. Gorg. 471 bc; εἰς τὸ βάραθρον Ar. Ran. 754; εἰς τὰς ἄρκυς, in die Netze treiben, Xen. Cyn. 6, 25; – Hom. μὶν αὖτις χερσὶν Ἀχιλλῆος θεὸς ἔμβαλεν, gab ihn, ließ ihn in die Hände fallen, Il. 21, 47; εἰς τὸ δεσμωτήριον, ins Gefängniß werfen, Dem. 53, 14; oft übertr., εἰς ἀπορίαν Plat. Phil. 19 e, in Verlegenheit bringen; εἰς φαῦλον ἐρώτημα ibd. 19 a; εἰς λόγον Rep. VI, 487 e, darauf bringen; εἰς ἀτυχίας, ins Unglück stürzen, Aesch. 3, 79; εἰς αἰσχύνην καὶ ἀδικίαν Din. 3, 7; εἰς γραφάς, in Processe stürzen, Ar. Ach. 686; τὸ πρᾶγμα εἰς γέλωτα καὶ λοιδορίαν, zum Gelächter machen, Dem. 10, 75; εἰς ἔχθραν, verhaßt machen, 18, 70; τινὶ εἰς ὑποψίαν, in Verdacht bringen, Plut. Them. 23. – Elliptisch zu erkl. sind ἐμβάλλειν κώπαις, sc. χεῖρας, rudern, Pind. P. 4, 201, wie Od. 9, 489; ohne κώπαις, Xen. Hell. 5, 1, 13; Ar. Ran. 206; komisch Equ. 602, wo ein Schol. ἰδίως τὸ κροῦσαι ναυσὶν ἐμβάλλειν λέγουσι, wenn man nicht ναῦν ergänzen od. es intraus. fassen will, sich mit den Rudern auslegen; aber εἰς τὰ πλοῖα ist »einschiffen«, Pol. 2, 7, 10; χιλόν, χόρτον, sc. εἰς τὴν φάτνην, Futter vorwerfen, Xen. An. 1, 9, 27 u. öfter; ψῆφον, das Stimmsteinchen in die Urne werfen, abstimmen, περί τινος, Cyr. 2, 2, 21; vgl. Poll. 8, 127; – πληγάς, Prügel aufzählen, schlagen, τινί, Xen. An. 1, 5, 11, wie Sp., z. B. Plut. Caes. 65, πληγὴν μίαν εἰς τὸν βουβῶνα, versetzte ihm einen Hieb in; auch ohne Zusatz, schlagen, ἐμβαλέτω ἰσχυρότατα Xen. Hipp. 8, 4. – 2) hineinfügen, einschieben; ein Wort, Plat. Prot. 342 e; einen Buchstaben, Crat. 414 b u. öfter; χαλινὸν ἵππῳ, dem Pferde den Zügel anlegen, Xen. Equ. öfter; ἐν δὲ χαλινοὺς γαμφηλῇς ἔβαλον Il. 19, 394; βρόχον ἔμβαλε τραχήλῳ Theocr. 23, 51; χεῖρα δεξιάν, die Hand geben, Soph. Tr. 1171 (wie Dem. 21, 119) u. ä. χειρὸς πίστιν, Phil. 802, wo einfach ἐμβάλλω μενεῖν, ich verspreche zu bleiben, geantwortet wird; vgl. Ar. Vesp. 554; – μοχλόν, den Riegel einschieben, vorschieben, Xen. An. 7, 1, 12; τάφρον, einen Graben aufwerfen, Plut. Pyrrh. 27. – In vielen anderen Beziehungen, z. B. φυτὰ ἀκροδρύων γενναῖα ἐμβεβλημένα, gepfropft, Dem. 53, 15; ἐμβ. δένδρα, einpflanzen; – ζεύγη εἰς τὸν ἀγρόν, hinschicken, wie εἰς τὰ πλοῖα, s. oben. Besonders auch von der Seele, einflößen, μένος τινί, σθένος – ἑκάστῳ καρδίῃ, Il. 10, 366. 11, 151; σφῷν τὸ δεινὸν μῖσος Soph. O. C. 1394; νόσον Ai. 447; νόστον πικρὸν στρατῷ Eur. Tr. 66; ἄταν τινί Aesch. Spt. 298; φροντίδας τινί Antiph. II β 2; φόβον ἄπορον Plat. Legg. III, 698 b; φιλοπραγμοσύνην Φιλίππῳ Dem. 4, 42; προθυμίαν καὶ ὁρμὴν τῆς στρατείας Plut. Pyrrh. 13; εἰς νοῦν ἐμβάλλειν Timol. 3; θάρσος τινί Pol. 10, 14, 10; λόγον περί τινος, ein Gespräch worüber einleiten, anknüpfen, Plat. Rep. I, 344 d; Xen. Cyr. 2, 2, 19; Plut. Camill. 23; absol., σὺ δὲ ἔμβαλε περὶ τούτου, gehe darüber zu Rate, Xen. Cyr. 5, 5, 43; βουλὴν εἴς τινα ib. 2, 2, 18. – 3) intrans. hineinfallen (sich hineinwerfen, od. στρατόν), einen Einfall machen, einbrechen; εἰς χώραν Xen. u. A.; Aesch. vollständig, στράτευμα, Spt. 1010; ταῖς ναυσί, angreifen, Thuc. 4, 14; Pol. oft; von Schiffen bes. = mit dem ἔμβολον (w. m. s.) anfallen, μέσῃ Thuc. 2, 91; 7, 34; ἐμβεβληκέναι καὶ ἐμβεβλῆσθαι 70; darauf losstürzen, κατὰ τὰς ὁδοὺς τῷ ἀεὶ ἀπαντῶντι Plat. Rep. VIII, 563 c; εἰς τοὺς προφύλακας Plut. Camill. 10; geradezu für begegnen, id. Timol. 26. – Sich wohin begeben, εἰς ἀγορὰν ἐμβάλλειν Dem. 24, 103. 165, s. unter ἀγορά. – Von Flüssen, hineinfallen, sich ergießen; εἰς τὸν Τάρταρον Plat. Phaed. 112 d; Xen. An. 1, 2, 8; Strab. XVII p. 786; eindringen, τὸ ὕδωρ ἐμβαλὸν τὰ χωρία ἐλυμήνατο Dem. 55, 11. – 4) Im med., für sich hineinlegen, bes. ins Schiff, eine Ladung einnehmen; Luc. Catapl. 5; Plut. u. a. Sp.; – μαρτυρίαν ἐνεβάλε το τοιαύτην, sc. εἰς τὸν ἐχῖνον, Dem. 27, 51, ein Zeugniß ablegen, wie vollständig ἐμβαλομένου γὰρ ἐμοῦ ὅρκον εἰς τὸν ἐχῖνον, 40, 65; – μῆτιν ἐμβάλλεο θυμῷ Il. 23, 313, wie φύξιν 10, 447, ins Herz legen, daran denken; τοῦτ' εἰς τὸν νοῦν ἐμβαλέσθαι Dem. 18, 68 u. Sp. – Komisch ἐμβάλλεσθε τῶν λαγῴων Ar. Pax 1312, in sich hineinwerfen, sich damit vollfüttern.
French (Bailly abrégé)
f. ἐμβαλῶ, ao.2 ἐνέβαλον, pf. ἐμβέβληκα;
I. tr. 1 jeter dans ou sur : τινα πόντῳ IL précipiter qqn dans la mer ; νηῒ κεραυνόν OD lancer la foudre sur un navire ; πληγάς τινι XÉN lancer des coups à qqn;
2 sans idée de violence faire entrer dans, placer dans : ἐμβ. χεῖρα δεξιάν SOPH ou χειρὸς πίστιν SOPH mettre sa main dans celle d'un autre comme gage de foi ; ἐμβ. ῥήγεα OD étendre des couvertures (sur un lit) ; insérer un mot, une lettre, un vers ; fig. ἐν φρεσὶν ἐμβ. OD, εἰς νοῦν ἐμβ. PLUT jeter dans l'esprit, faire venir à l'esprit, évoquer ; φόβον τινὶ ἐμβ. HDT jeter la crainte dans le cœur de qqn, inspirer la crainte à qqn ; ἐμβ. τινὰ εἰς ὑποψίαν PLUT jeter qqn en un soupçon, inspirer un soupçon à qqn ; avec un seul rég. ἐμβ. μόχλον XÉN pousser un verrou ; ψῆφον XÉN jeter son suffrage (dans l'urne) ; fig. βουλὴν περί τινος XÉN voter ou donner son avis sur qch ; λόγον περί τινος XÉN faire tomber l'entretien sur qch;
3 pousser en avant (dans le sol) : τάφρον PLUT ouvrir une tranchée;
II. intr. en apparence (s.e. ἑαυτόν, χεῖρα, στρατόν, etc.) se jeter dans ou sur :
1 en parl. d'un fleuve ἐμβ. εἰς se jeter dans;
2 se jeter sur avec idée de violence : εἰς χώραν XÉN se jeter sur un pays, l'envahir ; ταῖς ναυσί THC sur les navires ; faire s'écrouler sur;
3 sans idée de violence κώπῃσ' OD se courber sur les rames, ramer;
Moy. ἐμβάλλομαι (f. ἐμβαλοῦμαι);
1 tr. jeter pour soi ; fig. τι θυμῷ IL, εἰς νοῦν DÉM se mettre qch dans l'esprit (une pensée, un projet, etc.);
2 intr. se jeter (sur l'ennemi), attaquer.
Étymologie: ἐν, βάλλω.
Russian (Dvoretsky)
ἐμβάλλω: (fut. ἐμβαλῶ, aor. 2 ἐνέβαλον, pf. ἐμβέβληκα)
1 (во что-л.) бросать, кидать, сбрасывать (τινὰ πόντῳ, κεραυνὸν νηΐ Hom.; τινὰ ἐς τὸ βάραθρον Arph., Plut.; τινὰ εἰς φρέαρ Plat.; λίθον εἰς τὴν κεφαλήν τινι Plut.): πῦρ ἐμβαλεῖν Thuc. поджечь; ἐ. ψῆφον Xen., Dem.; опускать вотивный камень (в урну); ἐμβαλεῖν ἐαυτὸν εἰς τόπους γλίσχρους Plut. попасть в бесплодные местности; εἰς τοὺς περιπατοῦντας ἐμβαλεῖν ἑαυτόν Plut. смешаться с толпой гуляющих;
2 вкладывать: σκῆπτρόν τινι ἐμβαλεῖν χειρί Hom. вручить кому-л. скиптр; τὴν χεῖρα ἐ. τινί Arph. подавать кому-л. руку; ἔμβαλλε χειρὸς πίστιν. - Ἐμβάλλω μενεῖν Soph. дай руку в знак клятвы. - Даю слово, что остаюсь;
3 давать, предлагать: ἐμβαλεῖν περί τινος βουλὴν εἰς τὸ στράτευμα Xen. вынести что-л. на обсуждение войска; ἐ. τοῖς ἵπποις τὸν χιλόν Xen. задать лошадям корм: ἐμβάλλεσθαι τῶν λαγῴων ирон. Arph. объедаться заячьим мясом;
4 med. (тж. ἐ. εἰς τὸν ἐχῖνον Dem.) предоставлять, давать (μαρτυρίαν, ὅρκον Dem.);
5 обрушивать (οἰκίας τισί Arph.);
6 посылагь, насылать (λυσσώδη νόσον Soph.; νόστον πικρόν τινι Eur.);
7 вставлять (τὸ ὂ μικρὸν μεταξὺ τοῦ χῖ καὶ τοῦ νῦ Plat., συλλαβὴ ἐμβεβλημένη Arst.; ἀρότρῳ χαλκὴν ὕνιν Plut.): ἐ. λόγον περί τινος Xen., Plat., Plut.; заводить разговор о чем-л.; τῶν πολέμων μέσην ἐμβαλεῖν τὴν εἰρήνην Plut. устроить мирную передышку между (двумя) войнами;
8 ставить, устанавливать (πύλην Plut.);
9 проводить, прокапывать (τάφρον ἐπὶ σταδίους τετρακοσίους Plut.);
10 проводить, чертить: αἱ εὐθεῖαι ἐμβληθεῖσαι πρὸς ὀρθάς τινι Arst. прямые, проведенные параллельно к чему-л.;
11 (тж. ἐ. κώπησι Hom. и κώπαισι Pind.) налегать на весла, усиленно грести Arph., Xen.;
12 вводить, включать (в состав), причислять (τινὰ εἰς τὸν ἀριθμόν τινων Plut.): ἐμβαλεῖν ἑαυτὸν εἰς τὴν ἑταιρείαν Plut. войти в содружество;
13 ввергать, сажать (τινὰ εἰς τὸ δεσμωτήριον Dem.);
14 вдвигать, всовывать, задвигать (μόχλον Xen.);
15 загонять (τὸν λαγῶ εἰς τὰς ἄρκυς Xen.);
16 отбрасывать, оттеснять (τοὺς βαρβάρους εἰς τὰς ναῦς Plut.);
17 сажать, грузить (τινὰς εἰς πλοῖα Polyb.; ἀνθρώπους τε καὶ φόρτον, sc. εἰς τὴν ὁλκάδα Plut.): ἐμβαλέσθαι τινά Luc. посадить кого-л. на свой корабль;
18 набрасывать, накладывать, надевать (χαλινὸν ἵππω Xen.; βρόχον τραχήλῳ Theocr.);
19 наносить (πολλὰ ἕλκεα Pind.; πληγάς τινι Xen.; πληγὴν μίαν εἴς τι Plut.): ἐ. (sc. πληγὰς) ὡς ἰσχυρότατα Xen. стегать изо всех сил;
20 делать прививку, прививать (φυτὰ ἐμβεβλημένα Dem.);
21 повергать (τινὰ εἰς ἀτυχίαν Aeschin.): ἐ. τινὰ εἰς ἀπορίαν Plat. ставить кого-л. в затруднительное положение; ἐμβαλεῖν τινὰ εἰς ὑποψίαν Plut. внушить кому-л. подозрение; ἐμβαλεῖν εἰς τὸν πόλεμον τὴν Ἑλλάδα Plut. вовлечь Грецию в войну; ἐμβαλεῖν τινα ἐς γραφάς Arph. втянуть кого-л. в судебные процессы; εἰς ἔχθραν ἐμβαλεῖν τινα Dem. навлечь на кого-л. ненависть; εἰς γέλωτα ἐμβαλεῖν τι Dem. осмеять что-л.;
22 набрасывать (на ложе), стлать (ῥήγεα πορφύρεα Hom.);
23 распространять (λόγον εἰς τοὺς πολλούς, ὡς … Plut.);
24 внушать (τι ἐνὶ φρεσίν Hom.; φόβον τινί Her.; θάρσος τινί Polyb.; τῷ στρατεύματι ζῆλον καὶ φιλονεικίαν πρὸς τοὺς πολεμίους Plut.): θεοῦ τινος εἰς νοῦν ἐμβαλόντος Plut. по наитию свыше; εἰς τὸν νοῦν ἐμβαλέσθαι τι Dem. забрать себе в голову, придумать что-л.; ἐμβάλλεσθαι θυμῷ τι Hom. замышлять что-л.;
25 устремляться, впадать (ὁ Μαρσύας ποταμὸς ἐμβάλλει εἰς τὸν Μαίανδρον Xen.; τὸ πλῆθος τοῦ ὕδατος ἐμβάλλοντος Arst.);
26 врываться, вторгаться (εἰς χώραν Xen.; εἰς τὴν ἀγοράν Aeschin.; εἰς Ἰταλίαν Plut.);
27 набрасываться, нападать (ταῖς ναυσί Thuc.; εἰς τοὺς προφύλακας Plut.; med. ἢν ἐμβαλόμενοι ἴωμεν ἐπὶ τοὺς πολεμίους Xen.): ἐν τῷ ἀεὶ ἀπαντῶντι ἐ. Plat. набрасываться на каждого встречного; ξυνετύγχανε τὰ μὲν ἄλλοις ἐμβεβληκέναι, τὰ δ᾽ αὐτοὺς ἐμβεβλῆσθαι Thuc. приходилось то совершать нападения на других, то самим подвергаться нападениям;
28 (о воде) набегать (ἐμβάλλοντος τοῦ ὕδατος τοῖσι οὔρεσι Her.).
Greek (Liddell-Scott)
ἐμβάλλω: μέλλ. -βαλῶ, πρκμ. -βέβληκα, ἀόρ. βʹ ἐνέβᾰλον: ‒ τὸ παθ. κατὰ τὸ πλεῖστον παραλαμβάνεται ἐκ τοῦ ἐμπίπτω. Ρίπτω εἰς, ῥίπτω μέσα, ὡς ἐμβ τινὰ πόντῳ Ἰλ. Ξ. 258· βάλλω, ἀλλ᾿ ἵπποις ἔμβαλλε... χαλινοὺς Θέογν. 551, Ξεν. Ἱππ. 6, 7., 9, 9, πρβλ. Ἰλ. Τ. 394, Εὐρ. Ι. Τ. 1424· ῥίπτω ἐντός, ἐμβ. ψῆφον εἰς τὸν καδίσκον Δημ. 1302, 27, πρβλ. Ξεν. Κύρ. 2. 2, 21· βάλλω, ἐμβ. μοχλὸν εἰς τὴν θύραν ὁ αὐτ. Ἀνάβ. 7. 1, 12· ἐμβ. σῖτον εἰς τὴν φάτνην ὁ αὐτ. Κύρ. 8. 1, 38, κτλ.· ἀκολούθως ἁπλῶς: βάλλω, θέτω εἰς, κεστὸν ἔμβαλε χερσίν, ἔβαλεν εἰς τὰς χεῖράς του, Ἰλ. Ξ. 218· ἐνέβαλον τῶν χρημάτων εἰς τὸ κανοῦν Ἀριστ. Πολιτ. 5. 4, 5. 2) οὕτως, ἐπὶ προσώπων, βάλλω ἐντός, παραδίδω, δυωδεκάτῃ δέ μιν αὖτις χερσὶν Ἀχιλλῆος θεὸς ἔμβαλεν, τὸν ἔκαμε νὰ πέσῃ εἰς τὰς χεῖρας τοῦ Ἀχιλλέως, Ἰλ. Φ. 47· ὅτε σε βροτοῦ ἀνέρος ἔμβαλον εὐνῇ Σ. 85· ἐμβ. τινὰ εἰς τὸ βάραθρον Ἀριστοφ. Βάτρ. 574, Νεφ. 1450· εἰς τὸ δεσμωτήριον Δημ. 1251. 10· ὡσαύτως, ἐμβ. τινὰ εἰς συμφορὰς Ἀντιφῶν 125, 7· ἐς γραφὰς Ἀριστοφ. Ἀχ. 686, κτλ., πρβλ. Ἡρόδ. 4. 72· εἰς ἀπορίαν Πλάτ. Φίληβ. 20Α· εἰς ἔχθραν Δημ. 248. 17· ἐμβ. τὴν χεῖρά τινι, τιθέναι τὴν χεῖρα εἰς τὴν χεῖρα ἑτέρου, Ἀριστοφ. Σφ. 554· ἔμβαλλε χεῖρα δεξιάν, εἰς σημεῖον καλῆς πίστεως, Σοφ. Τρ. 1181· ἔμβαλλε χειρὸς πίστιν, δός μοι τὴν χεῖρά σου πρὸς πίστωσιν (ὅτι θὰ μείνῃς), εἰς ὃ ὁ Νεοπτόλεμος ἀποκρίνεται ἐμβάλλω μενεῖν, σοὶ τὴν δίδω (πρὸς πίστωσιν) ὅτι θὰ μείνω, ὁ αὐτ. Φιλ. 813, πρβλ. Ἀριστοφ. Βατρ. 754, 789. 3) συχνάκις ἐπὶ τοῦ νοῦ, ἐμβ. τινί τι θυμῷ, βάλλω τι εἰς τὸν νοῦν τινος, Λατ. injicere, Ὅμ.· ὡσαύτως, ἐν φρεσὶν ἐμβ. Ὀδ. Τ. 10 (ἴδε κατωτ. ΙΙΙ. 2)· οὕτως, ἐμβ. ἵμερον, μένος τινὶ Ὅμ.· ἐμβ. νεῖκός τισι Ἰλ. Δ. 444· ἐμβάλλειν λόγους, Λατ. injicere sermonem, Πλάτ. Πολ. 344D· βουλὴν ἐμβ. περί τινος Ξεν. Κύρ. 2. 2, 18, (καὶ ἀπολ., ἐμβ. τινὶ περί τινος, συμβουλεύειν, αὐτόθι 5. 5, 43), ἐμβ. τι εἰς γέλωτα, ῥίπτειν τι εἰς τὸ μέσον πρὸς διέγερσιν γέλωτος, Δημ. 151. 19. 4) ῥίπτω ἐπάνω ἢ ἐναντίον τινός, νηΐ κεραυνὸν Ὀδ. Μ. 415· δαλὸν νήεσσι Ἰλ. Ν. 320· πέτρον στέρνῳ Πινδ. Ν. 10 127· Ἀχαιοὺς πέτραις Εὐρ. Ἑλ. 1129· πῆχυν στέρνοις ὁ αὐτ. Ὀρ. 1466· λίθον τινὶ εἰς κεφαλὴν Ἀντιφῶν 132. 27· πληγάς τινι Ξεν. Ἀνάβ. 1, 5. 11· οὕτως, ἐμβαλέτω ἰσχυρότατα (ἐνν. πληγὰς) ὁ αὐτ. Ἱππ. 8, 4· ἐμβ. ἕλκεα Πινδ. Ἀποσπ. 77· ἐμβ. πῦρ Θουκ. 7. 53· ἐμβ. ῥήγεα, βάλλειν ἐπάνω σκεπάσματα, Ὀδ. Δ. 298· ‒ μεταφ., ἐμφ. φόβον τινί, προξενεῖν φόβον εἴς τινα, Λατ. incutere timorem, Ἡρόδ. 7. 10, 5· ἄταν Αἰσχύλ. Θήβ. 316· φροντίδας Ἀντιφῶν 116. 28. 5) ἐμβ. ὦμον, βάλλειν τὸν ὦμον εἰς ἐργασίαν, ἐπὶ τῆς τοξευτικῆς, Ἱππ. π. Ἀγμ. 750. 6) βάλλω τι εἰς τὴν θέσιν του, τοποθετῶ τεθραυσμένον ἢ ἐξηρθρωμένον ὀστοῦν, αὐτόθι 761, 766, π. Ἄρθρ. 780 κἑξ., 830· ἐγκεντρίζω δένδρον τι, ἐμβολιάζω, Δημ. 1251, 22, ἐν τῷ παθ. 7) ἐμβάλλειν τινά τινι, Ἰλ. Μ. 383. 8) παρεμβάλλω λέξιν ἢ γράμμα, Πλάτ. Πρωτ. 343D, Κρατύλ. 414C, κ. ἀλλ.· ἐς κωμῳδίαν στίχον Πλούτ. 2. 334Ε. 9) ἐμβ. οἰκίαν τινί, καταρρίπτειν, ῥίπτειν αὐτὴν ἐπ᾿ αὐτοῦ, Ἀριστοφ. Ἀχ. 511. 10) τάφρον ἐμβ., τάφρον ποιεῖν, Πλουτ. Πύρρ. 27, Μάρ. 15. 11) ἀμετ. (ἐξυπακ. τοῦ στρατόν), εἰσβολὴν ποιεῖν, εἰσβάλλειν, Ἡρόδ. 4. 125., 5. 15· ἐς τὸν Ἰσθμὸν ὁ αὐτ. 9. 13, πρβλ. Ξεν. Ἀγησ. 1. 29· ‒ ἐν Αἰσχύλ. Θήβ. 538, 1019, προστίθεται ἡ λέξις στράτευμα. ΙΙ. καθόλου, εἰσορμῶ, ἐμβάλλειν εἰς τὴν ἀγορὰν Αἰσχίν. 23. 32., Λυκοῦργ. 148. 24, κτλ.· ἐμβάλωμεν εἰς ἄλλον λόγον Εὐρ. Ἠλ. 962, πρβλ. Πλάτ. Θεαίτ. 165Ε. 2) κρούω, πλήττω, προσβάλλω πλοῖον διὰ τοῦ ἐμβόλου (ἴδε ἔμβολον Ι. 3), κάμνω ἔφοδον κατ᾿ αὐτοῦ (πρβλ. ἐμβολὴ ΙΙ. 2, ἔμβολος 3), νηῒ Ἡρόδ. 8. 84, 87, 92, πρβλ. 7. 10. 2· ἐμβ. ταῖς λοιπαῖς (ἐνν. ναυσὶ) Θουκ. 4. 14· ξυνετύγχανε... διὰ τὴν στενοχωρίαν τὰ μὲν ἄλλους ἐμβεβληκέναι, τὰ δὲ αὐτοὺς ἐμβεβλῆσθαι ὁ αὐτ. 7. 70· ἐπὶ ὕδατος, ἐμβ. τοῖς οὔρεσι, ὁρμᾶν ἐναντίον αὐτῶν, Ἡρόδ. 2. 28. 3) κώπῃ ἐμβάλλειν (ἐξυπακουομ. χεῖρας), incumbere remis, Ὀδ. Κ. 129, Πινδ. Π. 4. 357· καὶ ἐμβάλλειν μόνον, ἐπικεῖσθαι, κωπηλατεῖν ἰσχυρῶς, Ἀριστοφ. Ἱππ. 602, Βάτρ. 206, Ξεν. Ἑλλην. 5. 1, 13. 4) ἐπὶ ποταμοῦ, κενοῦμαι, χύνομαι, εἰς..., Πλάτ. Φαίδ. 113D. ΙΙΙ. Μέσ., ῥίπτω τι ἐντός τινος, ἐμβαλομένου γὰρ ἐμοῦ ὅρκον εἰς τὸν ἐχῖνον Δημ. 1203. 26, πρβλ. 829. 18. 2) μεταφ., μὴ δή μοι φύξιν ἐμβάλλεο θυμῷ, μὴ βάλῃς εἰς τὸν νοῦν σου ὅτι θὰ φύγῃς, Ἰλ. Κ. 447· μῆτιν ἐ. θ. Ψ. 313· εἰς τὸν νοῦν ἐμβάλλεσθαί τι Δημ. 247. 20· πρβλ. ἀνωτ. Ι. 3. 3) μετὰ γεν., ἐμβάλλεσθε τῶν λαγῴων, «ῥιχθῆτε ᾿ς τὰ λαγίσια φαγητά», Ἀριστοφ. Εἰρ. 1312. IV. Παθ., ῥίπτομαι ἐπάνω εἴς τι ἢ ἐναντίον τινός, ἐπὶ πλοίων, κάμνω ἔφοδον (ἴδε ἀνωτ. ΙΙ. 2), Θουκ. 7. 34, 70· ἐπὶ ἀνθρώπων, Ξενοφ. Κύρ. 4. 2. 21. ‒ Πρβλ. εἰσβάλλω.
English (Autenrieth)
ipf. ἐνέβαλλε, aor. 2 ἔμ- βαλον, inf. ἐμβαλέειν: throw or cast in; πῦρ νηί, Il. 15.598; τινὰ πόντῳ, Il. 14.258; τὶ χερσίν, ‘put’ or ‘give into’ the hands, Il. 14.218, Od. 2.37, etc.; βροτοῦ ἆνέρος ἔμβαλον εὐνῇ, ‘brought thee to the couch of a mortal,’ Il. 18.85; metaph., νεῖκός τισι, Il. 4.444; ἵμερον θῦμῷ, ‘infuse,’ ‘inspire with,’ Il. 3.139; intrans., κώπῃς, ‘lay to’ the oars, Od. 9.489; mid., μῆτιν ἐμβάλλεο θῦμῷ, ‘lay to heart,’ Il. 23.313; φύξιν, ‘take thought of,’ Il. 10.447.
English (Slater)
ἐμβάλλω (ἐμβάλλων: impv. ἔμβαλλε: aor. ἐνέβαλε, ἐν ἔβαλεν, ἔμβαλον; ἐμβαλεῖν.)
1 trans.
a cast upon c. acc. & dat. ἄγαλμ' Ἀίδα, ξεστὸν πέτρον, ἔμβαλον στέρνῳ Πολυδεύκεος (N. 10.68)
b plunge into c. acc. & dat. ἐμβάλλων τ' ἐριπλεύρῳ φυᾷ κέντρον αἰανὲς (P. 4.235)
c inflict πολλὰ δ' ἕλκἐ ἔμβαλλε, νωμῶν τραχὺ ῥόπαλον fr. 111. 2.
d implant in c. acc. & dat., met. ἐν δ' ἀρετὰν ἔβαλεν καὶ χάρματ ἀνθρώποισι προμαθέος αἰδώς (O. 7.44)
e cast upon met., offer to εἰ δὲ τύχῃ τις ἔρδων, μελίφρον' αἰτίαν ῥοαῖσι Μοισᾶν ἐνέβαλε (Benedictus: ἔβαλε codd.) (N. 7.12)
2 intrans., c. dat.,
a attack ἁλίαισιν πρύμναις Τήλεφος ἔμβαλεν (O. 9.73)
b set oneself to c. dat. κάρυξε δ' αὐτοῖς ἐμβαλεῖν κώπαισι (P. 4.201)
English (Strong)
from ἐν and βάλλω; to throw on, i.e. (figuratively) subject to (eternal punishment): cast into.
English (Thayer)
(see ἐν, III:3): 2nd aorist infinitive ἐμβαλεῖν; to throw in, cast into: εἰς, Homer down. Compare: παρεμβάλλω.)
Greek Monolingual
(AM ἐμβάλλω)
1. βάζω, ρίχνω κάτι μέσα σε κάτι άλλο
2. μπήγω, σφηνώνω
3. (για πλοίο) κάνω εμβολή
νεοελλ.
φρ. «εμβάλλω σε σκέψεις, σε ανησυχία κ.λπ.» — προκαλώ σκέψεις, ανησυχίες κ.λπ.
αρχ.
Ι. 1. αφήνω κάτι να πέσει
2. ακουμπώ, τοποθετώ
3. προκαλώ τη γένεση, εμπνέω
4. εκσφενδονίζω
5. (για εξαρθρωμένο ή σπασμένο μέλος) επαναφέρω, ανατάσσω, τοποθετώ στη θέση του
6. (για φυτά) φυτεύω
7. ρίχνω σε κάποιον κάτι
8. παρεμβάλλω λέξη ή γράμμα ή μήνα
9. (για σπίτι) γκρεμίζω
10. (για τάφρο) ανασκάπτω
11. πληρώνω, συνεισφέρω, καταβάλλω
12. καταγγέλλω ένοχο
13. κάνω επιδρομή, εισβάλλω
14. γεν. επιτίθεμαι, ενσκήπτω, εισέρχομαι ορμητικά
15. (για νερό) ορμώ, προσκρούω σε κάτι
16. κωπηλατώ
17. (για ποταμό) εκβάλλω, χύνομαι
18. επιβάλλω
ΙΙ. μέσ.
1. ρίχνω κάτι μέσα («ἐμβαλοῦ εἰς τὸ πλοῖον ἅλας»)
2. πέφτω με τα μούτρα
3. επιβιβάζομαι στο πλοίο
4. επιδίδομαι, καταγίνομαι
5. φρ. α) «ἐμβάλλω τὴν χεῖρά τινι» — δίνω το χέρι σε κάποιον, του σφίγγω το χέρι
β) «ἐμβάλλω χεῖρα δεξιάν» — δίνω το δεξί μου χέρι ως διαβεβαίωση ότι θα τηρήσω την υπόσχεσή μου.
Greek Monotonic
ἐμβάλλω: μέλ. -βᾰλῶ, παρακ. -βέβληκα, αόρ. βʹ ἐνέβᾰλον (ἐν)·
I. 1. ρίχνω, ρίχνω μέσα, σε Ομήρ. Ιλ. κ.λπ.· ἐμβ. τινὰ εἰς τὸ δεσμωτήριον, ρίχνω κάποιον μέσα στη φυλακή, σε Δημ.· ἔμβαλλε χεῖρα δεξιάν, ως σημάδι, εγγύηση καλής πίστης, σε Σοφ.
2. ἐμβ. τινί τι θυμῷ, βάζω κάτι μέσα στο μυαλό κάποιου, σε Όμηρ.· ομοίως και ἐμβ. ἵμερον, μένος τινί, στον ίδ.· βουλὴν ἐμβ. περί τινος, δίνω συμβουλή σε κάποιον για κάτι, συμβουλεύω, σε Ξεν.
3. ρίχνω προς, πάνω ή εναντίον κάποιου, επιρίπτω, νηῒ κεραυνόν, σε Ομήρ. Οδ.· ἐμβ. πληγάς, καταφέρνω, επιφέρω χτυπήματα, σε Ξεν.· ἐμβ. πῦρ, το χρησιμοποιώ, σε Θουκ.· μεταφ., ἐμβ. φόβον τινί, προξενώ φόβο σε κάποιον, Λατ. incutere timorem, σε Ηρόδ. II. 1. α) αμτβ. (ενν. στρατόν), πραγματοποιώ επιδρομή ή εισβολή, εισβάλλω, εφορμώ, στον ίδ. β) γενικά, συντρίβω, παραβιάζω, ξεσπώ, εκρήγνυμαι, ορμώ, εισορμώ, σε Αισχίν.· ἐμβάλωμεν εἰς ἄλλον λόγον, σε Ευρ.
2. χτυπώ, πλήττω, προσβάλλω πλοίο με το έμβολο, εξαπολύω επίθεση ή το εμβολίζω, με δοτ., σε Ηρόδ., Θουκ.
3. κώπῃ ἐμβάλλειν (ενν. χεῖρας), τοποθετούμαι στο κουπί, Λατ. incumbere remis, σε Ομήρ. Οδ.· και το ἐμβάλλειν μόνο του, τραβώ κουπί δυνατά, σε Αριστοφ.
4. λέγεται για ποταμό, αδειάζω, χύνομαι, εκβάλλομαι, σε Πλάτ.
III. 1. Μέσ., πετώ κάτι που ανήκει σε άλλον, σε Δημ.
2. μεταφ., ἐμβάλλεσθαί τι θυμῷ, το βάζω στο μυαλό του, το λαμβάνω υπ' όψιν, σε Ομήρ. Ιλ.
3. με γεν., ἐμβάλλεσθε τῶν λαγῴων, ριχτείτε πάνω στο κρέας του λαγού, σε Αριστοφ.
IV. Παθ., λέγεται για πλοία, εξαπολύω επίθεση, σε Θουκ.
Middle Liddell
fut. -βᾰλῶ perf. -βέβληκα aor2 ἐνέβᾰλον [ἐν]
I. to throw in, put in, Il., etc.; ἐμβ. τινὰ εἰς τὸ δεσμωτήριον to throw one into prison, Dem.; ἔμβαλλε χεῖρα δεξιάν, as a pledge of good faith, Soph.
2. ἐμβ. τινί τι θυμῷ to put it into his mind, Hom.; so, ἐμβ. ἵμερον, μένος τινί Hom.; βουλὴν ἐμβ. περί τινος to give one counsel about a thing, Xen.
3. to throw at, upon or against, νηῒ κεραυνόν Od.; ἐμβ. πληγάς to inflict stripes, Xen.; ἐμβ. πῦρ to apply it, Thuc.:— metaph., ἐμβ. φόβον τινί to strike fear into him, Lat. incutere timorem, Hdt.
II. intr. (sub. στρατόν) to make an inroad or invasion, Hdt.
b. generally to break, burst, rush in, Aeschin.; ἐμβάλωμεν εἰς ἄλλον λόγον Eur.
2. to strike a ship with the ram, to charge or ram it, c. dat., Hdt., Thuc.
3. κώπῃ ἐμβάλλειν (sub. χεῖρασ) to lay oneself to the oar, Lat. incumbere remis, Od.; and ἐμβάλλειν alone, to lay to, pull hard, Ar.
4. of a river, to empty itself, Plat.
III. Mid. to throw in what is one's own, Dem.
2. metaph., ἐμβάλλεσθαί τι θυμῷ to lay it to heart, consider it, Il.
3. c. gen., ἐμβάλεσθε τῶν λαγῴων fall upon the hare's flesh, Ar.
IV. Pass. of ships, to charge, Thuc.
Chinese
原文音譯：™mb£llw 嗯-巴羅
詞類次數：動詞（1）
原文字根：在內-投
字義溯源：拋出，投入，丟入，丟；由（ἐν / ἐμμέσῳ / ἐννόμως）*=在，入）與（βάλλω / ἀμφιβάλλω）*=投，擲）組成
出現次數：總共（1）；路（1）
譯字彙編：
1） 丟（1） 路12:5
Léxico de magia
poner dentro, introducir ingredientes en un recipiente ἐν ἀγγείῳ ὀστρακίνῳ ἀνενεγκὼν καὶ ἐμβαλὼν εἰς τὸ ὕδωρ τὰ τετριμμένα en un recipiente de cerámica trae agua e introduce en ella lo triturado P II 38 ὀμφαλὸν κορκοδείλου ... καὶ ὠὸν κανθάρου καὶ κυνοκεφάλου καρδίαν ... ἔμβαλε εἰς ἀγγεῖον καλάϊνον pon un ombligo de cocodrilo, un huevo de escarabajo y un corazón de papión en un recipiente turquesa P XIII 1068 λαβὼν ἰχνεύμονος ἐπὶ τοῦ ἀγροῦ ἔμβαλε εἰς ὀξύμυρον καὶ ἕψησον ἐφ' ἡμέρας γʹ toma un ichneumon del campo, échalo en un aceite ácido y hiérvelo durante tres días P LII 10 un animal en el agua λαβὼν αἴλουρον ἐκποίησον Ἑσιῆν ἐμβαλὼν τὸ σῶμα ἐς τὸ ὕδωρ toma un gato y deifícalo metiendo su cuerpo en el agua P III 1 una piedra en un gallo ζῶντα τὸν ἀλέκτορα ἀνάπτυζε καὶ ἔμβαλε τὸ ζῳδάριον ἔσω εἰς τὰ σπλάγχνα τοῦ ἀλεκτόρου abre en canal al gallo vivo e introduce la piedra grabada en sus entrañas P XII 313
Lexicon Thucydideum
coniicere, to hurl, throw, 1.134.4 (de Pausania concerning Pausanias), [vulgo additur commonly added εἰώθεσαν], 2.77.4,
similiter similarly 7.53.4.
Absolute, absolutely impressionem facere, to make an attack (de navibus concerning ships), 1.49.7, 2.84.1, 2.91.3, 4.14.1, [nonnulli codd. several manuscripts ἐνέβαλον]. 4.25.4. 7.25.5, [vulgo commonly ἐμβαλόντες]. 7.34.5, 7.70.6, [depravati codd corrupted manuscripts ἐμβεβηκέναι].