habeo: Difference between revisions
Χρηστὸς πονηροῖς οὐ τιτρώσκεται λόγοις → Non vulneratur vir bonus verbo improbo → Ein böses Wort verwundet keinen guten Mann
m (Text replacement - "]]>" to "]]") |
(D_4) |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{Lewis | {{Lewis | ||
|lshtext=<b>hăbĕo</b>: ŭi, ĭtum, 2 (archaic<br /><b>I</b> perf. subj. habessit, Cic. Leg. 2, 8, 19; inf. haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111), v. a. and n. etym. dub.; cf. Gr. [[κώπη]], [[handle]]; Lat. [[capio]]; Germ. haben, Haft; Engl. [[have]], to [[have]], in the widest [[sense]] of the [[word]], to [[hold]], [[keep]], [[possess]], [[cherish]], [[entertain]], [[occupy]], [[enclose]], [[contain]] (cf.: [[teneo]], [[possideo]], etc.).<br /><b>I</b> In gen.<br /> <b>A</b> Of [[personal]] subjects.<br /> <b>1</b> With persons or things as objects: SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO, Fragm. XII. Tab. ap. Ulp. Fragm. 26, 1: ex tui animi [[sententia]] tu uxorem habes? [[Cato]] ap. Cic. de Or. 2, 64, 260; cf.: [[aliquam]] habere in matrimonio, Cic. Scaur. § 8: ipsum ex Helvetiis uxorem habere, Caes. B. G. 1, 18, 6: si et prudentes homines et non veteres reges habere voluerunt, Cic. Rep. 1, 37 fin.: quae cum patrem clarissimum, amplissimos patruos, ornatissimum fratrem haberet, id. Rosc. Am. 50, 147: cum [[ille]] haberet filium delicatiorem, id. de Or. 2, 64, 257: [[quod]] non [[ingenuous]] habeat clarosque parentes, Hor. S. 1, 6, 91: habebat [[saepe]] ducentos, [[saepe]] [[decem]] servos, id. ib. 1, 3, 11: fundum habere, Cic. Tull. § 14: [[cur]] pecuniam non habeat [[mulier]]? id. Rep. 3, 10: tantas divitias habet, Plaut. Bacch. 2, 3, 99; so, [[aurum]], id. ib. 2, 3, 35; and: vectigalia magna Divitiasque, Hor. S. 2, 2, 101: [[tantum]] opum, Cic. Rep. 1, 48: classes, id. Phil. 9, 2, 4: naves, id. Verr. 2, 5, 40, § 104: [[denique]] [[sit]] [[finis]] quaerendi, [[cumque]] habeas [[plus]], Pauperiem metuas [[minus]], Hor. S. 1, 1, 92: [[tacitus]] pasci si posset [[corvus]], haberet Plus dapis, id. Ep. 1, 17, 50: Dionysii [[equus]] [[quid]] attulit admirationis, [[quod]] habuit apes in juba? Cic. Div. 2, 31, 67: [[faenum]] habet in [[cornu]]; [[longe]] fuge, Hor. S. 1, 4, 34: leges in monumentis habere, Cic. Rep. 2, 14: [[hostis]] habet muros, Verg. A. 2, 290: [[hostis]] habet [[portus]], Val. Fl. 3, 45 al.: [[quam]] vellem Panaetium [[nostrum]] [[nobiscum]] haberemus, Cic. Rep. 1, 10: Ciceronem [[secum]], id. Att. 4, 9, 2; cf.: ea legione, [[quam]] [[secum]] habebat, Caes. B. G. 1, 8, 1: [[secum]] senatorem, Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77; cf. also: magnum numerum [[equitatus]] [[circum]] se, Caes. B. G. 1, 18, 5: haec si habeat [[aurum]], [[quod]] [[illi]] renumeret, faciat [[lubens]], Plaut. Bacch. 1, 1, 12; cf.: [[quid]] non habuisti [[quod]] dares? Habuisse se dicet, Cic. Scaur. § 19: [[quod]] non desit, habentem, Hor. Ep. 2, 2, 52: qui in [[foro]] turbaque, [[quicum]] colloqui libeat, non habeant, Cic. Rep. 1, 17.—<br /> <b>2</b> With abstr. objects: [[quid]] illos, bono genere gnatos, opinanimi animi habuisse [[atque]] habituros dum vivent? [[Cato]] ap. Gell. 10, 3, 17: [[quod]] uno et [[eodem]] temporis puncto nati dissimiles et naturas et vitas et [[casus]] habent, Cic. Div. 2, 45, 95: febrim, id. Fam. 7, 26, 1: instrumenta animi, id. Rep. 3, 3: nec [[vero]] habere virtutem [[satis]] est, [[quasi]] artem [[aliquam]], [[nisi]] utare, id. ib. 1, 2: in populos perpetuam potestatem, id. ib. 2, 27; cf.: in populum vitae necisque potestatem, id. ib. 3, 14; so, potestatem, id. ib. 2, 29; 32; 36: eo [[plus]] auctoritatis, id. ib. 3, 16: ornamenta dicendi, id. de Or. 2, 28, 122; cf.: summam prudentiam summamque vim dicendi, id. ib. 1, 20, 89: Q. [[Lucilius]] [[Balbus]] tantos [[progressus]] habebat in Stoicis, ut, etc., id. N. D. 1, 6, 15: [[neque]] quem usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, reperiri poterat, Caes. B. G. 4, 20 fin.: nonnullam invidiam ex eo, [[quod]], etc., Cic. de Or. 2, 70, 283: nimiam spem, [[Cato]] ap. Gell. 13, 17, 1: spem in [[fide]] alicujus, Cic. Inv. 1, 39, 71; cf.: [[tantum]] spei ad vivendum, id. Att. 15, 20, 2; id. N. D. 3, 6, 14; cf. also: summam spem de [[aliquo]], id. Lael. 3, 11: [[odium]] in equestrem ordinem, id. Clu. 55, 151: metum, Prop. 3, 11 (4, 10), 6: consolationem [[semper]] in [[ore]] [[atque]] in [[animo]], Cic. Fam. 5, 16, 2; cf. Varr. L. L. 6, § 56 Müll.: rogavi, ut diceret, [[quid]] haberet in [[animo]], Cic. Att. 8, 10: [[neque]] modum [[neque]] modestiam victores habere, [[observe]] no bounds, Sall. C. 11, 4; v. [[modus]]: haec habebam [[fere]], quae te scire vellem, Cic. Att. 1, 6; cf.: haec habui de [[amicitia]] quae dicerem, this is [[what]] I had to [[say]], id. Lael. 27 fin.: fidem, gratiam, honorem, rationem;<br /> v. these nouns.—In a [[play]] on the [[word]] [[lumen]]: Arge, jaces; quodque in tot lumina [[lumen]] habebas Exstinctum est, the [[light]] for so [[many]] lights (eyes), Ov. M. 1, 720.—<br /> <b>(b)</b> With inf. (analog. to the Gr. ἔχω), to [[have]] [[something]] to do, be [[able]] to do [[something]]: [[habeo]] [[etiam]] dicere quem [[contra]] morem majorum dejecerit, etc., Cic. Rosc. Am. 35, 100: de re publica [[nihil]] [[habeo]] ad te scribere, id. Att. 2, 22, 6.—So [[with]] inf. or [[with]] the [[part]]. fut. [[pass]]. ([[ante]]-[[class]]. and [[post]]-Aug.), to [[have]] or be obliged to do [[something]], I [[must]] do [[something]]: rogas, ut id mihi habeam curare, Varr. R. R. 1, 1, 2: [[filius]] hominis, [[quod]] carne indui haberet in [[terra]], Lact. 4, 12, 15: habemus humiliare eum in [[signo]], id. 4, 18, 22: [[quod]] plurimae haereses haberent existere, id. 4, 30, 2: [[etiam]] Filius Dei mori habuit, Tert. Hab. Mul. 1: si inimicos jubemur diligere, quem habemus odisse? id. Apol. 37: de spatiis ordinum [[eatenus]] praecipiendum habemus, ut intelligant agricolae, etc., Col. 5, 5, 3: [[praesertim]] cum enitendum haberemus, ut, etc., Plin. Ep. 1, 8, 12: si [[nunc]] [[primum]] statuendum haberemus, Tac. A. 14, 44: cum respondendum haberent, id. Or. 36.—<br /> <b>B</b> Of inanim. or abstr. subjects: prima [[classis]] LXXXVIII. centurias habeat, Cic. Rep. 2, 22: [[locus]] [[ille]] [[nihil]] habet religionis, id. Leg. 2, 22, 57: humani animi eam partem, quae sensum habeat, id. Div. 1, 32, 70: [[animus]] [[incorruptus]] agit [[atque]] habet cuncta, [[neque]] [[ipse]] habetur, Sall. J. 2, 3: [[divinus]] [[animus]] mortale [[nihil]] habuit, Cic. Scaur. § 50: habet statum res publica de [[tribus]] secundarium, id. Rep. 1, 42; cf.: nullum est [[genus]] illarum rerum publicarum, [[quod]] non habeat [[iter]] ad finitimum quoddam [[malum]], id. ib. 1, 28: ipsa [[aequabilitas]] est iniqua, cum habeat nullos [[gradus]] dignitatis, id. ib. 1, 27: nulla [[alia]] in civitate...ullum [[domicilium]] [[libertas]] habet, id. ib. 1, 31: nostri [[casus]] [[plus]] honoris habuerunt [[quam]] laboris, id. ib. 1, 4; cf.: viri excellentis ancipites variique [[casus]] habent admirationem, id. Fam. 5, 12, 5: habet [[etiam]] [[amoenitas]] ipsa illecebras multas cupiditatum, id. Rep. 2, 4: [[quid]] habet illius carminis [[simile]] haec [[oratio]]? id. ib. 1, 36: magnam habet vim [[disciplina]] verecundiae, id. ib. 4, 6 et saep.: [[quomodo]] habere dicimur febrem, cum [[illa]] nos habeat, Sen. Ep. 119 med.; cf.: animalia [[somnus]] habebat, Verg. A. 3, 147; Ov. M. 7, 329: me somno gravatum Infelix habuit [[thalamus]], Verg. A. 6, 521; cf.: non me impia [[namque]] Tartara habent, id. ib. 5, 734: habentque Tartara Panthoiden, Hor. C. 1, 28, 9: qui ([[metus]]) major absentes habet, id. Epod. 1, 18; Sen. Const. Sap. 7: et habet mortalia [[casus]], Luc. 2, 13: [[terror]] habet [[vates]], Stat. Th. 3, 549.<br /><b>II</b> In partic.<br /> <b>A</b> Pregn., to [[have]] or [[possess]] [[property]] ([[mostly]] absol.): miserum [[istuc]] [[verbum]] et pessumum'st, habuisse et [[nihil]] habere, Plaut. Rud. 5, 2, 34; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10: qui habet, [[ultro]] appetitur: qui est [[pauper]], aspernatur, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.: habet [[idem]] in nummis, habet [[idem]] in urbanis praediis, Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199; so, in nummis, id. Att. 8, 10: in Salentinis aut in Brutiis, i. e. to [[have]] possessions, id. Rosc. Am. 46, 132; cf. id. Verr. 2, 5, 18, § 45: nos [[quod]] [[simus]], [[quod]] habeamus, etc., [[Curius]] ap. Cic. Fam. 7, 29, 1: et belli [[rabies]] et [[amor]] successit habendi, Verg. A. 8, 327; cf.: amore senescit habendi, Hor. Ep. 1, 7, 85; Phaedr. 3 prol. 21; Juv. 14, 207: [[quid]] habentibus auri [[nunquam]] exstincta [[sitis]]? Sil. 5, 264; so, habentes = οἱ ἔχοντες, the [[wealthy]], Lact. 5, 8, 7. —<br /> <b>2</b> With an [[object]]- or [[relative]]-[[clause]], to [[have]] the [[means]], [[ability]], or [[knowledge]], i. e. to be in a [[condition]], to be [[able]], to [[know]] [[how]] to do or [[say]] [[any]] [[thing]].<br /> <b>(a)</b> With an objectclause: de Alexandrina re [[tantum]] [[habeo]] polliceri, me [[tibi]] [[cumulate]] satisfacturum, Cic. Fam. 1, 5, 3: de re publica [[nihil]] [[habeo]] ad te scribere, id. Att. 2, 22, 6: haec [[fere]] dicere habui de [[natura]] deorum, this is the [[substance]] of [[what]] I had to [[say]], id. N. D. 3, 39, 93; cf.: [[quid]] habes [[igitur]] dicere de Gaditano foedere? id. Balb. 14, 33: [[habeo]] [[etiam]] dicere, quem de ponte in Tiberim dejecerit, id. Rosc. Am. 35, 100: illud affirmare pro [[certo]] [[habeo]], etc., Liv. 44, 22, 4: sic placet, an [[melius]] [[quis]] habet suadere? Hor. Epod. 16, 23.—<br /> <b>(b)</b> With a relat.-[[clause]] ([[usually]] [[with]] a [[negative]]: non [[habeo]], [[quid]] faciam; or: [[nihil]] [[habeo]], [[quod]] faciam, dicam, etc.): de quibus [[habeo]] [[ipse]], [[quid]] sentiam: non [[habeo]] [[autem]], [[quid]] [[tibi]] assentiar, Cic. N. D. 3, 25, 64: de pueris [[quid]] agam, non [[habeo]], id. Att. 7, 19: [[usque]] eo [[quid]] arguas non habes, id. Rosc. Am. 15, 45: [[quid]] huic responderet, non habebat, id. Mur. 12, 26: nec [[quid]] faceret habebat, id. Verr. 2, 4, 23, § 51; id. Off. 2, 2, 7: qui, quo se reciperent, non haberent, Caes. B. G. 4, 38, 2: [[nihil]] [[habeo]], [[quod]] ad te scribam, Cic. Att. 7, 19: nil [[habeo]], [[quod]] agam, Hor. S. 1, 9, 19; and: [[nihil]] [[habeo]], [[quod]] cum [[amicitia]] Scipionis possim comparare, Cic. Lael. 27, 103.—<br /> <b>B</b> To [[have]] in [[use]], [[make]] [[use]] of, [[use]] ([[very]] [[rare]], for the [[usual]] uti, opp. abuti): [[anulus]] in digito [[subter]] tenuatur habendo, i. e. by [[use]], by wearing, Lucr. 1, 312; cf.: [[aera]] nitent usu: [[vestis]] bona quaerit haberi, Ov. Am. 1, 8, 51: [[quippe]] quas (divitias) [[honeste]] habere licebat, abuti per turpitudinem properabant, Sall. C. 13, 2 Kritz; cf.: magnae [[opes]] innocenter paratae et [[modeste]] habitae, Tac. A. 4, 44.—Hence,<br /> <b>2</b> To [[hold]], [[use]], [[wield]], [[handle]], [[manage]]: nec inmensa barbarorum [[scuta]], [[enormis]] hastas, [[inter]] truncos arborum [[perinde]] haberi [[quam]] [[pila]], Tac. A. 2, 14.—Trop.: quo [[modo]] rem publicam habuerint (majores), disserere, Sall. C. 5, 9; cf.: reipublicae partes, Tac. A. 4, 6 init.—<br /> <b>C</b> To [[hold]] or [[keep]] a [[person]] or [[thing]] in [[any]] [[condition]]; to [[have]], [[hold]], or [[regard]] in [[any]] [[light]]: aliquem in obsidione, Caes. B. C. 3, 31, 3: aliquem in liberis custodiis, Sall. C. 47, 3; so, aliquem in custodiis, id. ib. 52, 14: aliquem in vinculis, id. ib. 51 fin.; for [[which]] also: in custodiam [[habitus]], i. e. [[put]] [[into]] [[prison]] and kept [[there]], Liv. 22, 25; Tac. H. 1, 87; cf.: quo facilius omne Hadriaticum [[mare]] in potestatem haberet, Caes. B. C. 1, 25 Oud. N. cr. (al. in potestate): cum talem virum in potestatem habuisset, Sall. J. 112 fin. Kritz N. cr.: quae res eos in magno diuturnoque [[bello]] [[inter]] se habuit, id. ib. 79, 3: alios in ea [[fortuna]] haberent, ut socii esse [[quam]] cives mallent, Liv. 26, 24: aegros in tenebris, Cels. 3, 18: aquam caelestem sub dio in [[sole]], Col. 12, 12, 1: in otio militem, Liv. 39, 2, 6; cf.: legiones habebantur per [[otium]], Tac. H. 1, 31: externa [[sine]] [[cura]] habebantur, id. A. 1, 79 init.: [[exercitus]] [[sine]] imperio et [[modestia]] [[habitus]], Sall. J. 44, 1: quos [[ille]] [[postea]] magno in honore habuit, Caes. B. C. 1, 77, 2; for [[which]]: quos praecipuo [[semper]] honore [[Caesar]] habuit, id. B. G. 5, 54, 4: [[habeo]] Junium (mensem) et Quintilem in metu, i. e. I [[fear]], Cic. Att. 6, 1, 14.— So [[with]] an adj. or a perf. [[part]]., to [[denote]] a [[lasting]] [[condition]]: ita me mea [[forma]] habet sollicitum, Plaut. Most. 4, 2, 95 Lorenz; id. Men. 4, 2, 12; 21: miserrimum ego hunc habebo amasium, id. Cas. 3, 3, 27 al.: laetum Germanicum, Tac. A. 2, 57; 65: sollicitum habebat [[cogitatio]], Cic. Fam. 7, 3, 1; 2, 16, 2.—Hence,<br /> <b>2</b> With a [[double]] [[object]], esp. freq. [[with]] the [[part]]. perf. [[pass]]., to [[have]], [[hold]], or [[possess]] a [[person]] or [[thing]] in [[any]] [[quality]] or [[capacity]], as [[any]] [[thing]]; to [[have]], [[hold]], or [[possess]] an [[action]] as completed, [[finished]] (a pregn. [[circumlocution]] for the perf.): cum haberet collegam in [[praetura]] Sophoclem, Cic. Off. 1, 40, 144; cf. Quint. 10, 1, 93: an heredem habuerit eum, a quo, etc., id. 7, 2, 37: [[istaec]] illum perdidit [[assentatio]], nam [[absque]] te esset, ego illum haberem rectum ad [[ingenium]] [[bonum]], Plaut. Bacch. 3, 3, 8: [[cur]] [[ergo]] [[unus]] tu [[Apollonidenses]] miseriores habes [[quam]] [[pater]] [[tuus]] habuit [[umquam]]? Cic. Fl. 29, 71: obvium habuerunt patrem, Quint. 7, 1, 29: reliquas civitates stipendiarias, Caes. B. G. 1, 30, 3: [[quod]] ([[cognomen]]) habes hereditarium, Cic. Rep. 6, 11: quae habuit venalia, id. Verr. 2, 3, 62, § 144; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 1: qui [[auro]] habeat soccis suppactum [[solum]], Plaut. Bacch. 2, 3, 98: me segregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pamphilum, [[have]] kept him [[away]], [[aloof]], Ter. Hec. 5, 1, 25; cf.: inclusum in [[curia]] senatum habuerunt, Cic. Att. 6, 2, 8: ([[Romulus]]) habuit plebem in clientelas principum descriptam, id. Rep. 2, 9: [[satis]] mihi videbar habere cognitum Scaevolam ex iis rebus, quas, etc., id. Brut. 40, 147; cf.: si [[nondum]] eum [[satis]] habes cognitum, id. Fam. 13, 17, 3; ib. 15, 20 fin.: fidem spectatam jam et diu cognitam, id. Div. ap. Caecil. 4, 11: decumas ad aquam deportatas, id. Verr. 2, 3, 14, § 36: domitas habere libidines, id. de Or. 1, 43, 194: omnes philosophiae [[notos]] et tractatos locos, id. Or. 33, 118; id. Rep. 2, 6: innumerabilia, quae [[collecta]] habent Stoici, id. Div. 2, 70, 145: [[quantum]] in acie tironi [[sit]] committendum, [[nimium]] [[saepe]] expertum habemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3: [[quare]] velim ita [[statutum]] habeas, me, etc., Cic. Fam. 6, 2, 1: [[habeo]] absolutum [[suave]] [[ἔπος]] ad Caesarem, id. Q. Fr. 3, 9, 6: in adversariis [[scriptum]] habere ([[nomen]]), id. Rosc. Com. 3, 9: de Caesare [[satis]] [[dictum]] habebo, id. Phil. 5, 19, 52: [[bellum]] habere [[susceptum]], id. Agr. 2, 6, 14: [[quam]] (domum) tu iam dimensam et exaedificatam [[animo]] habebas, id. Att. 1, 6, 1: ut omnes labores, pericula consueta habeam, Sall. J. 85, 7: compertum ego [[habeo]], id. Cat. 58, 1; cf. Nep. Att. 17 fin.; 18, 1: [[neque]] ea res falsum ([[part]]. perf. [[pass]].) me habuit, Sall. J. 10, 1 al. From this [[use]] is [[derived]] the [[compound]] perf. of the Romance languages: ho veduto, j'ai vu, qs. [[habeo]] [[visum]], I [[have]] [[seen]]).—<br /> <b>3</b> Also, [[with]] a [[double]] [[object]], to [[make]], [[render]]: praecipit ut [[dent]] operam, uti eos [[quam]] [[maxime]] manifestos habeant, Sall. C. 41, 5: qui [[pascua]] publica infesta habuerant, Liv. 39, 29, 9; 34, 36, 3: [[necdum]] omnia edita facinora habent, id. 39, 16, 3; 31, 42, 1: anxium me et inquietum habet [[petitio]] Sexti, Plin. Ep. 2, 9, 1: sed Pompeium [[gratia]] impunitum habuit, kept, Vell. 2, 1, 5.—<br /> <b>4</b> Hence: in [[aliquo]] (aliquā re), aliquem (aliquid) habere ([[rare]]): ea si fecissem, in vestra [[amicitia]] exercitum, divitias, munimenta regni me habiturum, Sall. J. 14, 1: in [[vobis]] liberos, parentes, consanguineos [[habeo]], Curt. 6, 9, 12: majora in eo obsequia habiturus, Just. 8, 6, 6; cf. Cic. Fam. 2, 16, 5.—<br /> <b>5</b> To [[have]] or [[hold]] a [[person]] in [[any]] [[manner]], to [[treat]], [[use]]: is, uti tu me hic habueris, [[proinde]] illum [[illic]] curaverit, Plaut. Capt. 2, 2, 64: equitatu [[agmen]] adversariorum [[male]] habere et carpere, Caes. B. C. 1, 63, 2; cf. Cels. 3, 20; 3, 21: exercitum [[luxuriose]] nimisque liberaliter habere, Sall. C. 11, 5 Kritz; cf.: eos [[ille]] non pro vanis hostibus, ut meriti erant, sed [[accurate]] et liberaliter habuit, id. J. 103, 5; 113, 2: Fabiis plurimi (saucii) dati, nec [[alibi]] majore [[cura]] habiti, Liv. 2, 47, 12; 29, 8, 6; 37, 34, 5: [[video]] [[quam]] molliter tuos habeas, Plin. Ep. 5, 19, 1: [[militant]] vobiscum, qui [[superbe]] habiti rebellassent, Curt. 8, 8, 11: virgines tam [[sancte]] habuit, id. 3, 12, 21; 4, 10, 33: [[male]] habere aliquem, Nep. Eum. 12, 1: [[neque]] conjugem et filium ejus [[hostiliter]] haberi, Tac. A. 2, 10.—<br /> <b>6</b> With se, and [[sometimes]] [[mid]]. or neut., to [[hold]] or [[keep]] [[himself]] or itself in a [[certain]] [[manner]], i. e. to be constituted or [[situated]], to [[find]] one's [[self]], to be, in [[any]] [[manner]].<br /> <b>(a)</b> Habere se: Tironem Patris aegrum reliqui...et [[quamquam]] videbatur se non [[graviter]] habere, [[tamen]] [[sum]] [[sollicitus]], etc., Cic. Att. 7, 2, 3: [[praeclare]] te habes, cum, etc., id. Verr. 2, 2, 61, § 149: ipsi se hoc [[melius]] habent [[quam]] nos, [[quod]], etc., id. Att. 11, 7, 4: Bene habemus nos, id. ib. 2, 8, 1: ego me [[bene]] [[habeo]], am [[well]], Tac. A. 14, 51: [[praeclare]] se res habeat (is [[well]]), si, etc., Cic. de Or. 1, 25, 114: [[male]] se res habet, cum, [[quod]] virtute effici debet, id tentatur [[pecunia]], id. Off. 2, 6, 22; cf. id. de Or. 2, 77, 313: quae cum ita se res haberet, [[tamen]], etc., id. Verr. 2, 2, 50, § 124; cf.: ita se res habet, ut ego, etc., id. Quint. 1, 2: sic [[profecto]] res se habet, id. de Or. 2, 67, 271: scire [[aveo]], [[quomodo]] res se habeat, id. Att. 13, 35, 2; cf. id. de Or. 2, 32, 140: ut se tota res habeat, id. Verr. 2, 2, 5, § 15; cf.: ut meae res [[sese]] habent, Ter. Phorm. 5, 4, 1.—<br /> <b>(b)</b> Mid.: [[virtus]] clara aeternaque habetur, exhibits itself, is, continues, Sall. C. 1, 4: [[sicuti]] pleraque mortalium habentur, as for the [[most]] [[part]] happens in [[human]] affairs, id. ib. 6, 3.—<br /> <b>(g)</b> Neutr. (as also the Gr ἔχω): [[Tullia]] nostra recte valet: Terentia [[minus]] [[belle]] habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1: volui animum [[tandem]] confirmare [[hodie]] [[meum]], Ut [[bene]] haberem filiae nuptiis, I [[might]] [[enjoy]] [[myself]], Plaut. Aul. 2, 8, 2: qui [[bene]] habet suisque amicis est [[volup]], id. Mil. 3, 1, 130: [[bene]] habent [[tibi]] principia, Ter. Phorm. 2, 3, 82: [[bene]] habet: jacta sunt fundamenta defensionis, it is [[well]], Cic. Mur. 6, 14; Liv. 8, 6: magnum narras, vix credibile! [[atqui]] sic habet, so it is, it is [[even]] so, Hor. S. 1, 9, 53: illasce sues sanas esse habereque recte licere spondesne? Formula emendi, ap. Varr. R. R. 2, 4, 5; 2, 3, 5.—<br /> <b>D</b> To [[hold]], [[account]], [[esteem]], [[consider]], [[regard]] a [[person]] or [[thing]] in [[any]] [[manner]] or as [[any]] [[thing]]; to [[think]] or [[believe]] a [[person]] or [[thing]] to be so or so: aliquem fidelem sibi habere, Plaut. Bacch. 3, 3, 87: deos aeternos et beatos, Cic. N. D. 1, 17, 45: id habent [[hodie]] [[vile]] et [[semper]] habuerunt, id. Balb. 22, 51: maximam illam voluptatem habemus, quae, etc., id. Fin. 1, 11, 37: eum nos ut perveterem habemus... nec [[vero]] [[habeo]] quemquam antiquiorem, id. Brut. 15, 61: Ut et rex et [[pater]] habereter omnium, id. Rep. 1, 36; 2, 21: parentem Asiae et dici et haberi, id. Q. Fr. 1, 1, 10 fin.: eos dicit esse habitos deos, a quibus, etc., id. N. D. 1, 15, 38: cum esset habendus rex, [[quicumque]] genere [[regio]] [[natus]] esset, id. Rep. 1, 33; cf. id. ib. 2, 12 fin.: non [[habeo]] [[nauci]] Marsum augurem, Poët. ap. Cic. Div. 1, 58, 132: cujus [[auctoritas]] in iis regionibus magni habebatur, Caes. B. G. 4, 21, 7: [[nihil]] pensi habere, Quint. 11, 1, 29; cf. also: an [[perinde]] habenda [[sit]] haec [[atque]] [[illa]], id. 7, 3, 11: [[sese]] illum non pro [[amico]], sed pro hoste habiturum, Caes. B. G. 1, 44, 19; so, aliquem pro hoste, Liv. 2, 20; Curt. 6, 2 al.: [[nisi]] in [[provincia]] relictas rationes pro relatis haberem, Cic. Fam. 5, 20, 2: [[licet]] omnia [[Italica]] pro Romanis habeam, Quint. 1, 5, 56; 12, 10, 73: [[istuc]] jam pro [[facto]] [[habeo]], Cic. Att. 13, 1, 2: Pompeium pro [[certo]] habemus per Illyricum proficisci in Galliam, to [[consider]] as [[certain]], id. ib. 10, 6 fin.: id obliviscendum, pro non [[dicto]] habendum, Liv. 23, 22, 9: hoc velim in maximis rebus et [[maxime]] necessariis habeas, Cic. Att. 5, 5 fin.: aliquem in deorum [[numero]], id. N. D. 1, 14, 36: aliquem in hostium [[numero]], Caes. B. G. 1, 28, 1: aliquem suorum In [[numero]], Hor. S. 2, 6, 41; for [[which]] also: hostium [[numero]] haberi, Cic. Att. 11, 6, 6: [[numero]] impiorum ac sceleratorum haberi, Caes. B. G. 6, 13, 7; cf. also Quint. 3, 7, 2: quem Aegyptii [[nefas]] habent nominare, Cic. N. D. 3, 22, 56: mutare [[nefas]] habent, Quint. 12, 8, 6: nec [[tamen]] est habendum religioni, nocentem [[aliquando]] defendere, to [[scruple]], [[make]] a [[conscience]] of, Cic. Off. 2, 14, 51; cf.: nec eam rem habuit religioni, id. Div. 1, 35, 77: [[quando]] tu me [[bene]] merentem [[tibi]] habes despicatui, [[you]] [[despise]], Plaut. Men. 4, 3, 19: non sic ludibrio tuis factis [[habitus]] essem, Ter. Hec. 4, 1, 11.—Hence: sic habeto, or sic habeas aliquid, or [[with]] an [[object]]-[[clause]], [[hold]] or [[judge]] [[thus]], be convinced or persuaded, [[believe]], [[know]]: sed hoc [[nihil]] ad te: illud velim sic habeas, uod intelliges, etc., Cic. Fam. 3, 13, 2: unum hoc sic habeto: si, etc., id. ib. 2, 6 fin.: sic habeto: omnibus, etc., id. Rep. 6, 13: enitere et sic habeto, non esse te mortalem, sed [[corpus]] hoc, id. ib. 6, 24; so [[with]] an [[object]]-[[clause]], id. Fam. 2, 10, 1; 16, 4, 4.—Without sic: id [[primum]] [[ergo]] habeto, non [[sine]] magna [[causa]], etc., Cic. Fam. 13, 29, 2: [[tantum]] habeto, civem egregium esse Pompeium, etc., id. ib. 2, 8, 2.—<br /> <b>2</b> To [[take]], [[accept]], [[bear]], [[submit]] to, [[endure]]: [[neque]] cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur: multi eas gravius [[aequo]] habuere, Sall. C. 51, 11: [[egestas]] [[facile]] habetur [[sine]] [[damno]], id. ib. 6, 37: quae in [[praesens]] [[Tiberius]] [[civiliter]] habuit, sed, etc., Tac. A. 4, 21: [[neque]] [[tantum]] [[maleficium]] [[impune]] habendum, id. ib. 3, 70; 12, 48: nec ita [[aegre]] habuit filium id pro parente [[ausum]], Liv. 7, 5, 7 Weissenb.—<br /> <b>E</b> To [[hold]], [[have]] [[possession]] of, [[occupy]], a [[place]]: urbem Romam condidere [[atque]] habuere [[initio]] Trojani, Sall. C. 6, 1: qui mortales [[initio]] Africam habuerint, id. J. 17, 7; 18, 1; cf. Siciliam et Sardiniam per legatos habuit, [[rule]], [[administer]], Flor. 4, 2, 22: urbem Romanam a [[principio]] reges habuere, Tac. A. 1, 1: Hispaniae [[tribus]] legionibus habebantur, id. ib. 4, 5; 12, 54.—<br /> <b>2</b> More freq. neutr., to [[dwell]], [[live]] [[anywhere]] (perh. [[only]] [[ante]]-[[class]].; in [[good]] [[prose]] [[habito]] is used [[instead]]): quae Corinthum arcem altam habetis, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 294 Vahl.): [[ille]] [[geminus]] qui Syracusis habet, Plaut. Men. prol. 69: [[quis]] [[istic]] habet? id. Bacch. 1, 2, 6: ubi [[nunc]] [[adulescens]] habet? id. Trin. 1, 2, 156: [[apud]] aedem Junonis Lucinae, ubi aeditumus habere solet, Varr. L. L. 5, § 50 Müll.; cf.: situm formamque et universorum castrorum et partium, [[qua]] [[Poeni]], [[qua]] Numidae haberent...specularentur, Liv. 30, 4, 2 ([[but]] v. Weissenb. ad loc.).—<br /> <b>F</b> To [[spend]], [[pass]] ([[time]], etc.): aetatem [[procul]] a republica, Sall. C. 4, 1: vitam, id. ib. 51, 12 al.—<br /> To [[have]] in one's [[mind]], to [[know]], be acquainted [[with]]: [[siquidem]] istius regis (Anci) matrem habemus, [[ignoramus]] patrem, Cic. Rep. 2, 18 fin.: habes consilia nostra; [[nunc]] cognosce de Bruto, [[there]] [[you]] [[have]], [[such]] are, id. Att. 5, 21, 10: habetis [[igitur]] [[primum]] ortum tyranni, id. Rep. 2, 27: habetis sermonem [[bene]] [[longum]] hominis, id. de Or. 2, 88, 361; cf. also: habes [[nostras]] sententias, Suet. Claud. 4: habes, quae fortissime de beata [[vita]] dici putem, Cic. Tusc. 5, 28 fin.; cf. id. de Or. 2, 71, 291. —<br /> To [[have]] as a [[habit]], [[peculiarity]], or [[characteristic]]: habebat hoc [[omnino]] [[Caesar]]: quem [[plane]] perditum aere [[alieno]] egentemque cognorat, hunc in familiaritatem libentissime recipiebat, Cic. Phil. 2, 32, 78; id. Pis. 32, 81.—<br /> To [[hold]], to [[make]], do, [[perform]], [[prepare]], [[utter]], [[pronounce]], [[produce]], [[cause]]: [[alium]] quaerebam, [[iter]] hac habui, made, directed, Ter. Eun. 5, 9, 35; cf.: ex urbe [[profectus]] [[iter]] ad legiones habebat, Caes. B. C. 1, 14, 3; so, [[iter]], id. ib. 1, 51, 1; 3, 11, 2; 3, 106, 1; Cic. Q. Fr. 2, 6, 2: vias, Luc. 2, 439: C. [[Cato]] contionatus est, [[comitia]] haberi non siturum, si, etc., to be held, Cic. Q. Fr. 2, 6, 6: senatum, id. ib. 2, 13, 3; id. Fam. 1, 4, 1; Caes. B. C. 1, 2, 1: concilia, id. B. G. 5, 53, 4: contionem, Cic. Att. 4, 1, 6: [[censum]], id. Verr. 2, 2, 55, § 138: delectum (militum), id. Phil. 5, 12, 31; id. Fam. 15, 1 fin.; Caes. B. G. 6, 1; v. [[delectus]]: ludos, Suet. Rhet. 1: sermonem, Cic. Tusc. 1, 24, 57; cf.: orationem, to [[deliver]], id. Rep. 1, 46: multis verbis [[ultro]] citroque habitis, id. ib. 6, 9 fin.: disputationem, id. ib. 1, 7; Caes. B. G. 5, 30, 1: dialogum, Cic. Att. 2, 9, 1: verba, id. de Or. 2, 47, 190: querelam de [[aliquo]] [[apud]] aliquem, id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2: controversiam de [[fundo]] cum [[aliquo]], id. Fam. 13, 69, 2 et saep.: [[deinde]] [[adventus]] in Syriam [[primus]] [[equitatus]] habuit interitum, caused, occasioned, Cic. Prov. Cons. 4, 9; cf. id. Div. 2, 46, 96: latrocinia nullam habent infamiam, quae [[extra]] fines cujusque civitatis fiunt, Caes. B. G. 6, 23, 6.—<br /> Habere in [[animo]] (or [[simply]] [[animo]]), [[with]] an objectclause, to [[have]] in [[mind]], to [[intend]], to be disposed, inclined to do [[any]] [[thing]] (=[[propositum]] habere, constituisse, decrevisse): istum exheredare in [[animo]] habebat, Cic. Rosc. Am. 18, 52; id. Att. 1, 17, 11: hoc ([[flumen]]) [[neque]] [[ipse]] transire in [[animo]] habebat [[neque]] hostes transituros existimabat, Caes. B. G. 6, 7, 5: [[neque]] [[bello]] eum invadere [[animo]] habuit, Liv. 44, 25, 1 dub (al. in [[animo]]), v. Drak. ad h. l.—<br /> Habere sibi or [[secum]] aliquid, to [[keep]] to one's [[self]] (lit. and trop.): clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem, Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47: per vindicationem his verbis legamus: DO LEGO, CAPITO, SUMITO, SIBI HABETO, Ulp. Fragm. 24, 3; cf. ib. § 5; Gai. Inst. 2, 209.—So the [[formula]] used in divorces: res tuas [[tibi]] habeas or habe, Plaut. Am. 3, 2, 47; Sen. Suas. 1, § 7: illam suam suas res sibi habere jussit ex [[duodecim]] tabulis, Cic. Phil. 2, 28, 69. —Comic. transf.: [[apage]] sis [[amor]]: tuas [[tibi]] res habeto, Plaut. Trin. 2, 1, 32.— Trop.: [[secreto]] hoc audi, [[tecum]] habeto, ne Apellae [[quidem]] liberto tuo dixeris, Cic. Fam. 7, 25, 2: [[verum]] haec tu [[tecum]] habeto, id. Att. 4, 15, 6.—<br /> Of a [[sweetheart]], to [[have]], to [[possess]], [[enjoy]]: [[postquam]] nos [[Amaryllis]] habet, [[Galatea]] reliquit, Verg. E. 1, 31; Tib. 1, 2, 65; Prop. 3, 8 (4, 7), 22: duxi, habui [[scortum]], Plaut. Bacch. 4, 10, 6; Ter. And. 1, 1, 58: cum esset objectum, habere eum Laida; [[habeo]], inquit, non habeor a Laide, Cic. Fam. 9, 26, 2.—<br /> Gladiatorial t. t., of a wounded [[combatant]]: hoc habet or habet, he has [[that]] (i. e. [[that]] [[stroke]]), he is [[hit]]: [[desuper]] [[altus]] equo [[graviter]] ferit [[atque]] ita fatur: Hoc habet, Verg. A. 12, 296; Prud. Psych. 53.—<br /> <b>2</b> Transf.: hoc habet: reperi, qui senem ducerem, Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Rud. 4, 4, 99: [[egomet]] [[continuo]] [[mecum]]; Certe [[captus]] est! Habet! Ter. And. 1, 1, 56 (id est vulneratus est. Habet [[enim]] qui [[percussus]] est: et [[proprie]] de gladiatoribus dicitur, [[Don]].).—Hence: hăbĭtus, a, um, P. a., held or kept in a [[certain]] [[condition]], [[state]], [[humor]] ([[ante]]-[[class]].).<br /> <b>A</b> In gen.<br /> <b>1</b> Lit.: [[equus]] [[nimis]] [[strigosus]] et [[male]] [[habitus]], Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11;<br /> v. in the foll.—<br /> <b>2</b> Trop.: ut patrem tuum vidi esse habitum, diu [[etiam]] duras (lites) dabit, Ter. Heaut. 2, 4, 22.—<br /> <b>B</b> In partic., [[physically]], [[well]] kept, [[well]] conditioned, [[fleshy]], [[corpulent]]: corpulentior videre [[atque]] habitior, Plaut. Ep. 1, 1, 8: si [[qua]] ([[virgo]]) est habitior [[paulo]], pugilem esse aiunt, deducunt cibum, Ter. Eun. 2, 3, 23: (censores) equum [[nimis]] strigosum et [[male]] habitum, sed equitem ejus uberrimum et habitissimum viderunt, etc., Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11. | |lshtext=<b>hăbĕo</b>: ŭi, ĭtum, 2 (archaic<br /><b>I</b> perf. subj. habessit, Cic. Leg. 2, 8, 19; inf. haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111), v. a. and n. etym. dub.; cf. Gr. [[κώπη]], [[handle]]; Lat. [[capio]]; Germ. haben, Haft; Engl. [[have]], to [[have]], in the widest [[sense]] of the [[word]], to [[hold]], [[keep]], [[possess]], [[cherish]], [[entertain]], [[occupy]], [[enclose]], [[contain]] (cf.: [[teneo]], [[possideo]], etc.).<br /><b>I</b> In gen.<br /> <b>A</b> Of [[personal]] subjects.<br /> <b>1</b> With persons or things as objects: SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO, Fragm. XII. Tab. ap. Ulp. Fragm. 26, 1: ex tui animi [[sententia]] tu uxorem habes? [[Cato]] ap. Cic. de Or. 2, 64, 260; cf.: [[aliquam]] habere in matrimonio, Cic. Scaur. § 8: ipsum ex Helvetiis uxorem habere, Caes. B. G. 1, 18, 6: si et prudentes homines et non veteres reges habere voluerunt, Cic. Rep. 1, 37 fin.: quae cum patrem clarissimum, amplissimos patruos, ornatissimum fratrem haberet, id. Rosc. Am. 50, 147: cum [[ille]] haberet filium delicatiorem, id. de Or. 2, 64, 257: [[quod]] non [[ingenuous]] habeat clarosque parentes, Hor. S. 1, 6, 91: habebat [[saepe]] ducentos, [[saepe]] [[decem]] servos, id. ib. 1, 3, 11: fundum habere, Cic. Tull. § 14: [[cur]] pecuniam non habeat [[mulier]]? id. Rep. 3, 10: tantas divitias habet, Plaut. Bacch. 2, 3, 99; so, [[aurum]], id. ib. 2, 3, 35; and: vectigalia magna Divitiasque, Hor. S. 2, 2, 101: [[tantum]] opum, Cic. Rep. 1, 48: classes, id. Phil. 9, 2, 4: naves, id. Verr. 2, 5, 40, § 104: [[denique]] [[sit]] [[finis]] quaerendi, [[cumque]] habeas [[plus]], Pauperiem metuas [[minus]], Hor. S. 1, 1, 92: [[tacitus]] pasci si posset [[corvus]], haberet Plus dapis, id. Ep. 1, 17, 50: Dionysii [[equus]] [[quid]] attulit admirationis, [[quod]] habuit apes in juba? Cic. Div. 2, 31, 67: [[faenum]] habet in [[cornu]]; [[longe]] fuge, Hor. S. 1, 4, 34: leges in monumentis habere, Cic. Rep. 2, 14: [[hostis]] habet muros, Verg. A. 2, 290: [[hostis]] habet [[portus]], Val. Fl. 3, 45 al.: [[quam]] vellem Panaetium [[nostrum]] [[nobiscum]] haberemus, Cic. Rep. 1, 10: Ciceronem [[secum]], id. Att. 4, 9, 2; cf.: ea legione, [[quam]] [[secum]] habebat, Caes. B. G. 1, 8, 1: [[secum]] senatorem, Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77; cf. also: magnum numerum [[equitatus]] [[circum]] se, Caes. B. G. 1, 18, 5: haec si habeat [[aurum]], [[quod]] [[illi]] renumeret, faciat [[lubens]], Plaut. Bacch. 1, 1, 12; cf.: [[quid]] non habuisti [[quod]] dares? Habuisse se dicet, Cic. Scaur. § 19: [[quod]] non desit, habentem, Hor. Ep. 2, 2, 52: qui in [[foro]] turbaque, [[quicum]] colloqui libeat, non habeant, Cic. Rep. 1, 17.—<br /> <b>2</b> With abstr. objects: [[quid]] illos, bono genere gnatos, opinanimi animi habuisse [[atque]] habituros dum vivent? [[Cato]] ap. Gell. 10, 3, 17: [[quod]] uno et [[eodem]] temporis puncto nati dissimiles et naturas et vitas et [[casus]] habent, Cic. Div. 2, 45, 95: febrim, id. Fam. 7, 26, 1: instrumenta animi, id. Rep. 3, 3: nec [[vero]] habere virtutem [[satis]] est, [[quasi]] artem [[aliquam]], [[nisi]] utare, id. ib. 1, 2: in populos perpetuam potestatem, id. ib. 2, 27; cf.: in populum vitae necisque potestatem, id. ib. 3, 14; so, potestatem, id. ib. 2, 29; 32; 36: eo [[plus]] auctoritatis, id. ib. 3, 16: ornamenta dicendi, id. de Or. 2, 28, 122; cf.: summam prudentiam summamque vim dicendi, id. ib. 1, 20, 89: Q. [[Lucilius]] [[Balbus]] tantos [[progressus]] habebat in Stoicis, ut, etc., id. N. D. 1, 6, 15: [[neque]] quem usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, reperiri poterat, Caes. B. G. 4, 20 fin.: nonnullam invidiam ex eo, [[quod]], etc., Cic. de Or. 2, 70, 283: nimiam spem, [[Cato]] ap. Gell. 13, 17, 1: spem in [[fide]] alicujus, Cic. Inv. 1, 39, 71; cf.: [[tantum]] spei ad vivendum, id. Att. 15, 20, 2; id. N. D. 3, 6, 14; cf. also: summam spem de [[aliquo]], id. Lael. 3, 11: [[odium]] in equestrem ordinem, id. Clu. 55, 151: metum, Prop. 3, 11 (4, 10), 6: consolationem [[semper]] in [[ore]] [[atque]] in [[animo]], Cic. Fam. 5, 16, 2; cf. Varr. L. L. 6, § 56 Müll.: rogavi, ut diceret, [[quid]] haberet in [[animo]], Cic. Att. 8, 10: [[neque]] modum [[neque]] modestiam victores habere, [[observe]] no bounds, Sall. C. 11, 4; v. [[modus]]: haec habebam [[fere]], quae te scire vellem, Cic. Att. 1, 6; cf.: haec habui de [[amicitia]] quae dicerem, this is [[what]] I had to [[say]], id. Lael. 27 fin.: fidem, gratiam, honorem, rationem;<br /> v. these nouns.—In a [[play]] on the [[word]] [[lumen]]: Arge, jaces; quodque in tot lumina [[lumen]] habebas Exstinctum est, the [[light]] for so [[many]] lights (eyes), Ov. M. 1, 720.—<br /> <b>(b)</b> With inf. (analog. to the Gr. ἔχω), to [[have]] [[something]] to do, be [[able]] to do [[something]]: [[habeo]] [[etiam]] dicere quem [[contra]] morem majorum dejecerit, etc., Cic. Rosc. Am. 35, 100: de re publica [[nihil]] [[habeo]] ad te scribere, id. Att. 2, 22, 6.—So [[with]] inf. or [[with]] the [[part]]. fut. [[pass]]. ([[ante]]-[[class]]. and [[post]]-Aug.), to [[have]] or be obliged to do [[something]], I [[must]] do [[something]]: rogas, ut id mihi habeam curare, Varr. R. R. 1, 1, 2: [[filius]] hominis, [[quod]] carne indui haberet in [[terra]], Lact. 4, 12, 15: habemus humiliare eum in [[signo]], id. 4, 18, 22: [[quod]] plurimae haereses haberent existere, id. 4, 30, 2: [[etiam]] Filius Dei mori habuit, Tert. Hab. Mul. 1: si inimicos jubemur diligere, quem habemus odisse? id. Apol. 37: de spatiis ordinum [[eatenus]] praecipiendum habemus, ut intelligant agricolae, etc., Col. 5, 5, 3: [[praesertim]] cum enitendum haberemus, ut, etc., Plin. Ep. 1, 8, 12: si [[nunc]] [[primum]] statuendum haberemus, Tac. A. 14, 44: cum respondendum haberent, id. Or. 36.—<br /> <b>B</b> Of inanim. or abstr. subjects: prima [[classis]] LXXXVIII. centurias habeat, Cic. Rep. 2, 22: [[locus]] [[ille]] [[nihil]] habet religionis, id. Leg. 2, 22, 57: humani animi eam partem, quae sensum habeat, id. Div. 1, 32, 70: [[animus]] [[incorruptus]] agit [[atque]] habet cuncta, [[neque]] [[ipse]] habetur, Sall. J. 2, 3: [[divinus]] [[animus]] mortale [[nihil]] habuit, Cic. Scaur. § 50: habet statum res publica de [[tribus]] secundarium, id. Rep. 1, 42; cf.: nullum est [[genus]] illarum rerum publicarum, [[quod]] non habeat [[iter]] ad finitimum quoddam [[malum]], id. ib. 1, 28: ipsa [[aequabilitas]] est iniqua, cum habeat nullos [[gradus]] dignitatis, id. ib. 1, 27: nulla [[alia]] in civitate...ullum [[domicilium]] [[libertas]] habet, id. ib. 1, 31: nostri [[casus]] [[plus]] honoris habuerunt [[quam]] laboris, id. ib. 1, 4; cf.: viri excellentis ancipites variique [[casus]] habent admirationem, id. Fam. 5, 12, 5: habet [[etiam]] [[amoenitas]] ipsa illecebras multas cupiditatum, id. Rep. 2, 4: [[quid]] habet illius carminis [[simile]] haec [[oratio]]? id. ib. 1, 36: magnam habet vim [[disciplina]] verecundiae, id. ib. 4, 6 et saep.: [[quomodo]] habere dicimur febrem, cum [[illa]] nos habeat, Sen. Ep. 119 med.; cf.: animalia [[somnus]] habebat, Verg. A. 3, 147; Ov. M. 7, 329: me somno gravatum Infelix habuit [[thalamus]], Verg. A. 6, 521; cf.: non me impia [[namque]] Tartara habent, id. ib. 5, 734: habentque Tartara Panthoiden, Hor. C. 1, 28, 9: qui ([[metus]]) major absentes habet, id. Epod. 1, 18; Sen. Const. Sap. 7: et habet mortalia [[casus]], Luc. 2, 13: [[terror]] habet [[vates]], Stat. Th. 3, 549.<br /><b>II</b> In partic.<br /> <b>A</b> Pregn., to [[have]] or [[possess]] [[property]] ([[mostly]] absol.): miserum [[istuc]] [[verbum]] et pessumum'st, habuisse et [[nihil]] habere, Plaut. Rud. 5, 2, 34; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10: qui habet, [[ultro]] appetitur: qui est [[pauper]], aspernatur, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.: habet [[idem]] in nummis, habet [[idem]] in urbanis praediis, Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199; so, in nummis, id. Att. 8, 10: in Salentinis aut in Brutiis, i. e. to [[have]] possessions, id. Rosc. Am. 46, 132; cf. id. Verr. 2, 5, 18, § 45: nos [[quod]] [[simus]], [[quod]] habeamus, etc., [[Curius]] ap. Cic. Fam. 7, 29, 1: et belli [[rabies]] et [[amor]] successit habendi, Verg. A. 8, 327; cf.: amore senescit habendi, Hor. Ep. 1, 7, 85; Phaedr. 3 prol. 21; Juv. 14, 207: [[quid]] habentibus auri [[nunquam]] exstincta [[sitis]]? Sil. 5, 264; so, habentes = οἱ ἔχοντες, the [[wealthy]], Lact. 5, 8, 7. —<br /> <b>2</b> With an [[object]]- or [[relative]]-[[clause]], to [[have]] the [[means]], [[ability]], or [[knowledge]], i. e. to be in a [[condition]], to be [[able]], to [[know]] [[how]] to do or [[say]] [[any]] [[thing]].<br /> <b>(a)</b> With an objectclause: de Alexandrina re [[tantum]] [[habeo]] polliceri, me [[tibi]] [[cumulate]] satisfacturum, Cic. Fam. 1, 5, 3: de re publica [[nihil]] [[habeo]] ad te scribere, id. Att. 2, 22, 6: haec [[fere]] dicere habui de [[natura]] deorum, this is the [[substance]] of [[what]] I had to [[say]], id. N. D. 3, 39, 93; cf.: [[quid]] habes [[igitur]] dicere de Gaditano foedere? id. Balb. 14, 33: [[habeo]] [[etiam]] dicere, quem de ponte in Tiberim dejecerit, id. Rosc. Am. 35, 100: illud affirmare pro [[certo]] [[habeo]], etc., Liv. 44, 22, 4: sic placet, an [[melius]] [[quis]] habet suadere? Hor. Epod. 16, 23.—<br /> <b>(b)</b> With a relat.-[[clause]] ([[usually]] [[with]] a [[negative]]: non [[habeo]], [[quid]] faciam; or: [[nihil]] [[habeo]], [[quod]] faciam, dicam, etc.): de quibus [[habeo]] [[ipse]], [[quid]] sentiam: non [[habeo]] [[autem]], [[quid]] [[tibi]] assentiar, Cic. N. D. 3, 25, 64: de pueris [[quid]] agam, non [[habeo]], id. Att. 7, 19: [[usque]] eo [[quid]] arguas non habes, id. Rosc. Am. 15, 45: [[quid]] huic responderet, non habebat, id. Mur. 12, 26: nec [[quid]] faceret habebat, id. Verr. 2, 4, 23, § 51; id. Off. 2, 2, 7: qui, quo se reciperent, non haberent, Caes. B. G. 4, 38, 2: [[nihil]] [[habeo]], [[quod]] ad te scribam, Cic. Att. 7, 19: nil [[habeo]], [[quod]] agam, Hor. S. 1, 9, 19; and: [[nihil]] [[habeo]], [[quod]] cum [[amicitia]] Scipionis possim comparare, Cic. Lael. 27, 103.—<br /> <b>B</b> To [[have]] in [[use]], [[make]] [[use]] of, [[use]] ([[very]] [[rare]], for the [[usual]] uti, opp. abuti): [[anulus]] in digito [[subter]] tenuatur habendo, i. e. by [[use]], by wearing, Lucr. 1, 312; cf.: [[aera]] nitent usu: [[vestis]] bona quaerit haberi, Ov. Am. 1, 8, 51: [[quippe]] quas (divitias) [[honeste]] habere licebat, abuti per turpitudinem properabant, Sall. C. 13, 2 Kritz; cf.: magnae [[opes]] innocenter paratae et [[modeste]] habitae, Tac. A. 4, 44.—Hence,<br /> <b>2</b> To [[hold]], [[use]], [[wield]], [[handle]], [[manage]]: nec inmensa barbarorum [[scuta]], [[enormis]] hastas, [[inter]] truncos arborum [[perinde]] haberi [[quam]] [[pila]], Tac. A. 2, 14.—Trop.: quo [[modo]] rem publicam habuerint (majores), disserere, Sall. C. 5, 9; cf.: reipublicae partes, Tac. A. 4, 6 init.—<br /> <b>C</b> To [[hold]] or [[keep]] a [[person]] or [[thing]] in [[any]] [[condition]]; to [[have]], [[hold]], or [[regard]] in [[any]] [[light]]: aliquem in obsidione, Caes. B. C. 3, 31, 3: aliquem in liberis custodiis, Sall. C. 47, 3; so, aliquem in custodiis, id. ib. 52, 14: aliquem in vinculis, id. ib. 51 fin.; for [[which]] also: in custodiam [[habitus]], i. e. [[put]] [[into]] [[prison]] and kept [[there]], Liv. 22, 25; Tac. H. 1, 87; cf.: quo facilius omne Hadriaticum [[mare]] in potestatem haberet, Caes. B. C. 1, 25 Oud. N. cr. (al. in potestate): cum talem virum in potestatem habuisset, Sall. J. 112 fin. Kritz N. cr.: quae res eos in magno diuturnoque [[bello]] [[inter]] se habuit, id. ib. 79, 3: alios in ea [[fortuna]] haberent, ut socii esse [[quam]] cives mallent, Liv. 26, 24: aegros in tenebris, Cels. 3, 18: aquam caelestem sub dio in [[sole]], Col. 12, 12, 1: in otio militem, Liv. 39, 2, 6; cf.: legiones habebantur per [[otium]], Tac. H. 1, 31: externa [[sine]] [[cura]] habebantur, id. A. 1, 79 init.: [[exercitus]] [[sine]] imperio et [[modestia]] [[habitus]], Sall. J. 44, 1: quos [[ille]] [[postea]] magno in honore habuit, Caes. B. C. 1, 77, 2; for [[which]]: quos praecipuo [[semper]] honore [[Caesar]] habuit, id. B. G. 5, 54, 4: [[habeo]] Junium (mensem) et Quintilem in metu, i. e. I [[fear]], Cic. Att. 6, 1, 14.— So [[with]] an adj. or a perf. [[part]]., to [[denote]] a [[lasting]] [[condition]]: ita me mea [[forma]] habet sollicitum, Plaut. Most. 4, 2, 95 Lorenz; id. Men. 4, 2, 12; 21: miserrimum ego hunc habebo amasium, id. Cas. 3, 3, 27 al.: laetum Germanicum, Tac. A. 2, 57; 65: sollicitum habebat [[cogitatio]], Cic. Fam. 7, 3, 1; 2, 16, 2.—Hence,<br /> <b>2</b> With a [[double]] [[object]], esp. freq. [[with]] the [[part]]. perf. [[pass]]., to [[have]], [[hold]], or [[possess]] a [[person]] or [[thing]] in [[any]] [[quality]] or [[capacity]], as [[any]] [[thing]]; to [[have]], [[hold]], or [[possess]] an [[action]] as completed, [[finished]] (a pregn. [[circumlocution]] for the perf.): cum haberet collegam in [[praetura]] Sophoclem, Cic. Off. 1, 40, 144; cf. Quint. 10, 1, 93: an heredem habuerit eum, a quo, etc., id. 7, 2, 37: [[istaec]] illum perdidit [[assentatio]], nam [[absque]] te esset, ego illum haberem rectum ad [[ingenium]] [[bonum]], Plaut. Bacch. 3, 3, 8: [[cur]] [[ergo]] [[unus]] tu [[Apollonidenses]] miseriores habes [[quam]] [[pater]] [[tuus]] habuit [[umquam]]? Cic. Fl. 29, 71: obvium habuerunt patrem, Quint. 7, 1, 29: reliquas civitates stipendiarias, Caes. B. G. 1, 30, 3: [[quod]] ([[cognomen]]) habes hereditarium, Cic. Rep. 6, 11: quae habuit venalia, id. Verr. 2, 3, 62, § 144; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 1: qui [[auro]] habeat soccis suppactum [[solum]], Plaut. Bacch. 2, 3, 98: me segregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pamphilum, [[have]] kept him [[away]], [[aloof]], Ter. Hec. 5, 1, 25; cf.: inclusum in [[curia]] senatum habuerunt, Cic. Att. 6, 2, 8: ([[Romulus]]) habuit plebem in clientelas principum descriptam, id. Rep. 2, 9: [[satis]] mihi videbar habere cognitum Scaevolam ex iis rebus, quas, etc., id. Brut. 40, 147; cf.: si [[nondum]] eum [[satis]] habes cognitum, id. Fam. 13, 17, 3; ib. 15, 20 fin.: fidem spectatam jam et diu cognitam, id. Div. ap. Caecil. 4, 11: decumas ad aquam deportatas, id. Verr. 2, 3, 14, § 36: domitas habere libidines, id. de Or. 1, 43, 194: omnes philosophiae [[notos]] et tractatos locos, id. Or. 33, 118; id. Rep. 2, 6: innumerabilia, quae [[collecta]] habent Stoici, id. Div. 2, 70, 145: [[quantum]] in acie tironi [[sit]] committendum, [[nimium]] [[saepe]] expertum habemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3: [[quare]] velim ita [[statutum]] habeas, me, etc., Cic. Fam. 6, 2, 1: [[habeo]] absolutum [[suave]] [[ἔπος]] ad Caesarem, id. Q. Fr. 3, 9, 6: in adversariis [[scriptum]] habere ([[nomen]]), id. Rosc. Com. 3, 9: de Caesare [[satis]] [[dictum]] habebo, id. Phil. 5, 19, 52: [[bellum]] habere [[susceptum]], id. Agr. 2, 6, 14: [[quam]] (domum) tu iam dimensam et exaedificatam [[animo]] habebas, id. Att. 1, 6, 1: ut omnes labores, pericula consueta habeam, Sall. J. 85, 7: compertum ego [[habeo]], id. Cat. 58, 1; cf. Nep. Att. 17 fin.; 18, 1: [[neque]] ea res falsum ([[part]]. perf. [[pass]].) me habuit, Sall. J. 10, 1 al. From this [[use]] is [[derived]] the [[compound]] perf. of the Romance languages: ho veduto, j'ai vu, qs. [[habeo]] [[visum]], I [[have]] [[seen]]).—<br /> <b>3</b> Also, [[with]] a [[double]] [[object]], to [[make]], [[render]]: praecipit ut [[dent]] operam, uti eos [[quam]] [[maxime]] manifestos habeant, Sall. C. 41, 5: qui [[pascua]] publica infesta habuerant, Liv. 39, 29, 9; 34, 36, 3: [[necdum]] omnia edita facinora habent, id. 39, 16, 3; 31, 42, 1: anxium me et inquietum habet [[petitio]] Sexti, Plin. Ep. 2, 9, 1: sed Pompeium [[gratia]] impunitum habuit, kept, Vell. 2, 1, 5.—<br /> <b>4</b> Hence: in [[aliquo]] (aliquā re), aliquem (aliquid) habere ([[rare]]): ea si fecissem, in vestra [[amicitia]] exercitum, divitias, munimenta regni me habiturum, Sall. J. 14, 1: in [[vobis]] liberos, parentes, consanguineos [[habeo]], Curt. 6, 9, 12: majora in eo obsequia habiturus, Just. 8, 6, 6; cf. Cic. Fam. 2, 16, 5.—<br /> <b>5</b> To [[have]] or [[hold]] a [[person]] in [[any]] [[manner]], to [[treat]], [[use]]: is, uti tu me hic habueris, [[proinde]] illum [[illic]] curaverit, Plaut. Capt. 2, 2, 64: equitatu [[agmen]] adversariorum [[male]] habere et carpere, Caes. B. C. 1, 63, 2; cf. Cels. 3, 20; 3, 21: exercitum [[luxuriose]] nimisque liberaliter habere, Sall. C. 11, 5 Kritz; cf.: eos [[ille]] non pro vanis hostibus, ut meriti erant, sed [[accurate]] et liberaliter habuit, id. J. 103, 5; 113, 2: Fabiis plurimi (saucii) dati, nec [[alibi]] majore [[cura]] habiti, Liv. 2, 47, 12; 29, 8, 6; 37, 34, 5: [[video]] [[quam]] molliter tuos habeas, Plin. Ep. 5, 19, 1: [[militant]] vobiscum, qui [[superbe]] habiti rebellassent, Curt. 8, 8, 11: virgines tam [[sancte]] habuit, id. 3, 12, 21; 4, 10, 33: [[male]] habere aliquem, Nep. Eum. 12, 1: [[neque]] conjugem et filium ejus [[hostiliter]] haberi, Tac. A. 2, 10.—<br /> <b>6</b> With se, and [[sometimes]] [[mid]]. or neut., to [[hold]] or [[keep]] [[himself]] or itself in a [[certain]] [[manner]], i. e. to be constituted or [[situated]], to [[find]] one's [[self]], to be, in [[any]] [[manner]].<br /> <b>(a)</b> Habere se: Tironem Patris aegrum reliqui...et [[quamquam]] videbatur se non [[graviter]] habere, [[tamen]] [[sum]] [[sollicitus]], etc., Cic. Att. 7, 2, 3: [[praeclare]] te habes, cum, etc., id. Verr. 2, 2, 61, § 149: ipsi se hoc [[melius]] habent [[quam]] nos, [[quod]], etc., id. Att. 11, 7, 4: Bene habemus nos, id. ib. 2, 8, 1: ego me [[bene]] [[habeo]], am [[well]], Tac. A. 14, 51: [[praeclare]] se res habeat (is [[well]]), si, etc., Cic. de Or. 1, 25, 114: [[male]] se res habet, cum, [[quod]] virtute effici debet, id tentatur [[pecunia]], id. Off. 2, 6, 22; cf. id. de Or. 2, 77, 313: quae cum ita se res haberet, [[tamen]], etc., id. Verr. 2, 2, 50, § 124; cf.: ita se res habet, ut ego, etc., id. Quint. 1, 2: sic [[profecto]] res se habet, id. de Or. 2, 67, 271: scire [[aveo]], [[quomodo]] res se habeat, id. Att. 13, 35, 2; cf. id. de Or. 2, 32, 140: ut se tota res habeat, id. Verr. 2, 2, 5, § 15; cf.: ut meae res [[sese]] habent, Ter. Phorm. 5, 4, 1.—<br /> <b>(b)</b> Mid.: [[virtus]] clara aeternaque habetur, exhibits itself, is, continues, Sall. C. 1, 4: [[sicuti]] pleraque mortalium habentur, as for the [[most]] [[part]] happens in [[human]] affairs, id. ib. 6, 3.—<br /> <b>(g)</b> Neutr. (as also the Gr ἔχω): [[Tullia]] nostra recte valet: Terentia [[minus]] [[belle]] habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1: volui animum [[tandem]] confirmare [[hodie]] [[meum]], Ut [[bene]] haberem filiae nuptiis, I [[might]] [[enjoy]] [[myself]], Plaut. Aul. 2, 8, 2: qui [[bene]] habet suisque amicis est [[volup]], id. Mil. 3, 1, 130: [[bene]] habent [[tibi]] principia, Ter. Phorm. 2, 3, 82: [[bene]] habet: jacta sunt fundamenta defensionis, it is [[well]], Cic. Mur. 6, 14; Liv. 8, 6: magnum narras, vix credibile! [[atqui]] sic habet, so it is, it is [[even]] so, Hor. S. 1, 9, 53: illasce sues sanas esse habereque recte licere spondesne? Formula emendi, ap. Varr. R. R. 2, 4, 5; 2, 3, 5.—<br /> <b>D</b> To [[hold]], [[account]], [[esteem]], [[consider]], [[regard]] a [[person]] or [[thing]] in [[any]] [[manner]] or as [[any]] [[thing]]; to [[think]] or [[believe]] a [[person]] or [[thing]] to be so or so: aliquem fidelem sibi habere, Plaut. Bacch. 3, 3, 87: deos aeternos et beatos, Cic. N. D. 1, 17, 45: id habent [[hodie]] [[vile]] et [[semper]] habuerunt, id. Balb. 22, 51: maximam illam voluptatem habemus, quae, etc., id. Fin. 1, 11, 37: eum nos ut perveterem habemus... nec [[vero]] [[habeo]] quemquam antiquiorem, id. Brut. 15, 61: Ut et rex et [[pater]] habereter omnium, id. Rep. 1, 36; 2, 21: parentem Asiae et dici et haberi, id. Q. Fr. 1, 1, 10 fin.: eos dicit esse habitos deos, a quibus, etc., id. N. D. 1, 15, 38: cum esset habendus rex, [[quicumque]] genere [[regio]] [[natus]] esset, id. Rep. 1, 33; cf. id. ib. 2, 12 fin.: non [[habeo]] [[nauci]] Marsum augurem, Poët. ap. Cic. Div. 1, 58, 132: cujus [[auctoritas]] in iis regionibus magni habebatur, Caes. B. G. 4, 21, 7: [[nihil]] pensi habere, Quint. 11, 1, 29; cf. also: an [[perinde]] habenda [[sit]] haec [[atque]] [[illa]], id. 7, 3, 11: [[sese]] illum non pro [[amico]], sed pro hoste habiturum, Caes. B. G. 1, 44, 19; so, aliquem pro hoste, Liv. 2, 20; Curt. 6, 2 al.: [[nisi]] in [[provincia]] relictas rationes pro relatis haberem, Cic. Fam. 5, 20, 2: [[licet]] omnia [[Italica]] pro Romanis habeam, Quint. 1, 5, 56; 12, 10, 73: [[istuc]] jam pro [[facto]] [[habeo]], Cic. Att. 13, 1, 2: Pompeium pro [[certo]] habemus per Illyricum proficisci in Galliam, to [[consider]] as [[certain]], id. ib. 10, 6 fin.: id obliviscendum, pro non [[dicto]] habendum, Liv. 23, 22, 9: hoc velim in maximis rebus et [[maxime]] necessariis habeas, Cic. Att. 5, 5 fin.: aliquem in deorum [[numero]], id. N. D. 1, 14, 36: aliquem in hostium [[numero]], Caes. B. G. 1, 28, 1: aliquem suorum In [[numero]], Hor. S. 2, 6, 41; for [[which]] also: hostium [[numero]] haberi, Cic. Att. 11, 6, 6: [[numero]] impiorum ac sceleratorum haberi, Caes. B. G. 6, 13, 7; cf. also Quint. 3, 7, 2: quem Aegyptii [[nefas]] habent nominare, Cic. N. D. 3, 22, 56: mutare [[nefas]] habent, Quint. 12, 8, 6: nec [[tamen]] est habendum religioni, nocentem [[aliquando]] defendere, to [[scruple]], [[make]] a [[conscience]] of, Cic. Off. 2, 14, 51; cf.: nec eam rem habuit religioni, id. Div. 1, 35, 77: [[quando]] tu me [[bene]] merentem [[tibi]] habes despicatui, [[you]] [[despise]], Plaut. Men. 4, 3, 19: non sic ludibrio tuis factis [[habitus]] essem, Ter. Hec. 4, 1, 11.—Hence: sic habeto, or sic habeas aliquid, or [[with]] an [[object]]-[[clause]], [[hold]] or [[judge]] [[thus]], be convinced or persuaded, [[believe]], [[know]]: sed hoc [[nihil]] ad te: illud velim sic habeas, uod intelliges, etc., Cic. Fam. 3, 13, 2: unum hoc sic habeto: si, etc., id. ib. 2, 6 fin.: sic habeto: omnibus, etc., id. Rep. 6, 13: enitere et sic habeto, non esse te mortalem, sed [[corpus]] hoc, id. ib. 6, 24; so [[with]] an [[object]]-[[clause]], id. Fam. 2, 10, 1; 16, 4, 4.—Without sic: id [[primum]] [[ergo]] habeto, non [[sine]] magna [[causa]], etc., Cic. Fam. 13, 29, 2: [[tantum]] habeto, civem egregium esse Pompeium, etc., id. ib. 2, 8, 2.—<br /> <b>2</b> To [[take]], [[accept]], [[bear]], [[submit]] to, [[endure]]: [[neque]] cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur: multi eas gravius [[aequo]] habuere, Sall. C. 51, 11: [[egestas]] [[facile]] habetur [[sine]] [[damno]], id. ib. 6, 37: quae in [[praesens]] [[Tiberius]] [[civiliter]] habuit, sed, etc., Tac. A. 4, 21: [[neque]] [[tantum]] [[maleficium]] [[impune]] habendum, id. ib. 3, 70; 12, 48: nec ita [[aegre]] habuit filium id pro parente [[ausum]], Liv. 7, 5, 7 Weissenb.—<br /> <b>E</b> To [[hold]], [[have]] [[possession]] of, [[occupy]], a [[place]]: urbem Romam condidere [[atque]] habuere [[initio]] Trojani, Sall. C. 6, 1: qui mortales [[initio]] Africam habuerint, id. J. 17, 7; 18, 1; cf. Siciliam et Sardiniam per legatos habuit, [[rule]], [[administer]], Flor. 4, 2, 22: urbem Romanam a [[principio]] reges habuere, Tac. A. 1, 1: Hispaniae [[tribus]] legionibus habebantur, id. ib. 4, 5; 12, 54.—<br /> <b>2</b> More freq. neutr., to [[dwell]], [[live]] [[anywhere]] (perh. [[only]] [[ante]]-[[class]].; in [[good]] [[prose]] [[habito]] is used [[instead]]): quae Corinthum arcem altam habetis, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 294 Vahl.): [[ille]] [[geminus]] qui Syracusis habet, Plaut. Men. prol. 69: [[quis]] [[istic]] habet? id. Bacch. 1, 2, 6: ubi [[nunc]] [[adulescens]] habet? id. Trin. 1, 2, 156: [[apud]] aedem Junonis Lucinae, ubi aeditumus habere solet, Varr. L. L. 5, § 50 Müll.; cf.: situm formamque et universorum castrorum et partium, [[qua]] [[Poeni]], [[qua]] Numidae haberent...specularentur, Liv. 30, 4, 2 ([[but]] v. Weissenb. ad loc.).—<br /> <b>F</b> To [[spend]], [[pass]] ([[time]], etc.): aetatem [[procul]] a republica, Sall. C. 4, 1: vitam, id. ib. 51, 12 al.—<br /> To [[have]] in one's [[mind]], to [[know]], be acquainted [[with]]: [[siquidem]] istius regis (Anci) matrem habemus, [[ignoramus]] patrem, Cic. Rep. 2, 18 fin.: habes consilia nostra; [[nunc]] cognosce de Bruto, [[there]] [[you]] [[have]], [[such]] are, id. Att. 5, 21, 10: habetis [[igitur]] [[primum]] ortum tyranni, id. Rep. 2, 27: habetis sermonem [[bene]] [[longum]] hominis, id. de Or. 2, 88, 361; cf. also: habes [[nostras]] sententias, Suet. Claud. 4: habes, quae fortissime de beata [[vita]] dici putem, Cic. Tusc. 5, 28 fin.; cf. id. de Or. 2, 71, 291. —<br /> To [[have]] as a [[habit]], [[peculiarity]], or [[characteristic]]: habebat hoc [[omnino]] [[Caesar]]: quem [[plane]] perditum aere [[alieno]] egentemque cognorat, hunc in familiaritatem libentissime recipiebat, Cic. Phil. 2, 32, 78; id. Pis. 32, 81.—<br /> To [[hold]], to [[make]], do, [[perform]], [[prepare]], [[utter]], [[pronounce]], [[produce]], [[cause]]: [[alium]] quaerebam, [[iter]] hac habui, made, directed, Ter. Eun. 5, 9, 35; cf.: ex urbe [[profectus]] [[iter]] ad legiones habebat, Caes. B. C. 1, 14, 3; so, [[iter]], id. ib. 1, 51, 1; 3, 11, 2; 3, 106, 1; Cic. Q. Fr. 2, 6, 2: vias, Luc. 2, 439: C. [[Cato]] contionatus est, [[comitia]] haberi non siturum, si, etc., to be held, Cic. Q. Fr. 2, 6, 6: senatum, id. ib. 2, 13, 3; id. Fam. 1, 4, 1; Caes. B. C. 1, 2, 1: concilia, id. B. G. 5, 53, 4: contionem, Cic. Att. 4, 1, 6: [[censum]], id. Verr. 2, 2, 55, § 138: delectum (militum), id. Phil. 5, 12, 31; id. Fam. 15, 1 fin.; Caes. B. G. 6, 1; v. [[delectus]]: ludos, Suet. Rhet. 1: sermonem, Cic. Tusc. 1, 24, 57; cf.: orationem, to [[deliver]], id. Rep. 1, 46: multis verbis [[ultro]] citroque habitis, id. ib. 6, 9 fin.: disputationem, id. ib. 1, 7; Caes. B. G. 5, 30, 1: dialogum, Cic. Att. 2, 9, 1: verba, id. de Or. 2, 47, 190: querelam de [[aliquo]] [[apud]] aliquem, id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2: controversiam de [[fundo]] cum [[aliquo]], id. Fam. 13, 69, 2 et saep.: [[deinde]] [[adventus]] in Syriam [[primus]] [[equitatus]] habuit interitum, caused, occasioned, Cic. Prov. Cons. 4, 9; cf. id. Div. 2, 46, 96: latrocinia nullam habent infamiam, quae [[extra]] fines cujusque civitatis fiunt, Caes. B. G. 6, 23, 6.—<br /> Habere in [[animo]] (or [[simply]] [[animo]]), [[with]] an objectclause, to [[have]] in [[mind]], to [[intend]], to be disposed, inclined to do [[any]] [[thing]] (=[[propositum]] habere, constituisse, decrevisse): istum exheredare in [[animo]] habebat, Cic. Rosc. Am. 18, 52; id. Att. 1, 17, 11: hoc ([[flumen]]) [[neque]] [[ipse]] transire in [[animo]] habebat [[neque]] hostes transituros existimabat, Caes. B. G. 6, 7, 5: [[neque]] [[bello]] eum invadere [[animo]] habuit, Liv. 44, 25, 1 dub (al. in [[animo]]), v. Drak. ad h. l.—<br /> Habere sibi or [[secum]] aliquid, to [[keep]] to one's [[self]] (lit. and trop.): clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem, Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47: per vindicationem his verbis legamus: DO LEGO, CAPITO, SUMITO, SIBI HABETO, Ulp. Fragm. 24, 3; cf. ib. § 5; Gai. Inst. 2, 209.—So the [[formula]] used in divorces: res tuas [[tibi]] habeas or habe, Plaut. Am. 3, 2, 47; Sen. Suas. 1, § 7: illam suam suas res sibi habere jussit ex [[duodecim]] tabulis, Cic. Phil. 2, 28, 69. —Comic. transf.: [[apage]] sis [[amor]]: tuas [[tibi]] res habeto, Plaut. Trin. 2, 1, 32.— Trop.: [[secreto]] hoc audi, [[tecum]] habeto, ne Apellae [[quidem]] liberto tuo dixeris, Cic. Fam. 7, 25, 2: [[verum]] haec tu [[tecum]] habeto, id. Att. 4, 15, 6.—<br /> Of a [[sweetheart]], to [[have]], to [[possess]], [[enjoy]]: [[postquam]] nos [[Amaryllis]] habet, [[Galatea]] reliquit, Verg. E. 1, 31; Tib. 1, 2, 65; Prop. 3, 8 (4, 7), 22: duxi, habui [[scortum]], Plaut. Bacch. 4, 10, 6; Ter. And. 1, 1, 58: cum esset objectum, habere eum Laida; [[habeo]], inquit, non habeor a Laide, Cic. Fam. 9, 26, 2.—<br /> Gladiatorial t. t., of a wounded [[combatant]]: hoc habet or habet, he has [[that]] (i. e. [[that]] [[stroke]]), he is [[hit]]: [[desuper]] [[altus]] equo [[graviter]] ferit [[atque]] ita fatur: Hoc habet, Verg. A. 12, 296; Prud. Psych. 53.—<br /> <b>2</b> Transf.: hoc habet: reperi, qui senem ducerem, Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Rud. 4, 4, 99: [[egomet]] [[continuo]] [[mecum]]; Certe [[captus]] est! Habet! Ter. And. 1, 1, 56 (id est vulneratus est. Habet [[enim]] qui [[percussus]] est: et [[proprie]] de gladiatoribus dicitur, [[Don]].).—Hence: hăbĭtus, a, um, P. a., held or kept in a [[certain]] [[condition]], [[state]], [[humor]] ([[ante]]-[[class]].).<br /> <b>A</b> In gen.<br /> <b>1</b> Lit.: [[equus]] [[nimis]] [[strigosus]] et [[male]] [[habitus]], Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11;<br /> v. in the foll.—<br /> <b>2</b> Trop.: ut patrem tuum vidi esse habitum, diu [[etiam]] duras (lites) dabit, Ter. Heaut. 2, 4, 22.—<br /> <b>B</b> In partic., [[physically]], [[well]] kept, [[well]] conditioned, [[fleshy]], [[corpulent]]: corpulentior videre [[atque]] habitior, Plaut. Ep. 1, 1, 8: si [[qua]] ([[virgo]]) est habitior [[paulo]], pugilem esse aiunt, deducunt cibum, Ter. Eun. 2, 3, 23: (censores) equum [[nimis]] strigosum et [[male]] habitum, sed equitem ejus uberrimum et habitissimum viderunt, etc., Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11. | ||
}} | |||
{{Gaffiot | |||
|gf=<b>hăbĕō</b>,³ ŭī, ĭtum, ēre, tr., tenir.<br /> <b>I</b> [au pr.]<br /><b>1</b> avoir, avoir en sa possession : pecuniam Cic. Rep. 3, 17 ; naves Cic. Verr. 2, 5, 104 ; exercitum Cic. Pomp. 50, avoir de l’argent, des navires, une armée ; patrem clarissimum Cic. Amer. 147, avoir un père très [[illustre]] ; [[triginta]] annos Quint. 6, 3, 73, avoir trente ans, cf. 8, 5, 17 ; [[hostis]] habet muros Virg. En. 2, 290, l’ennemi [[est]] maître de [[nos]] murs ; a te hortos habebo Cic. Att. 13, 1, 2, c’[[est]] à toi que je devrai d’avoir les jardins || Africam [[initio]] habuere Gætuli Sall. J. 18, 1, l’Afrique au début était au pouvoir des Gétules (habitée par), cf. Sall. C. 6, 1 ; urbem Romam a [[principio]] reges habuere Tac. Ann. 1, 1, la ville de Rome fut d’abord aux mains des rois ; [[animus]] habet cuncta [[neque]] habetur Sall. J. 2, 3, l’esprit [[est]] maître de tout et il n’a pas de maître ; [[habeo]] ([[Laida]]) [[non]] habeor a Laide Cic. Fam. 9, 26, 2, j’ai (Laïs), mais elle ne m’a pas || abs<sup>t</sup>] être propriétaire : habet in nummis, in urbanis prædiis Cic. Verr. 2, 3, 199, il possède en fait d’argent... = il possède de l’argent, des immeubles en ville, cf. Cic. Att. 8, 10 ; Amer. 132 ; Verr. 2, 5, 45 || habere [[aliquid]] [[sibi]], prendre pour soi qqch. : [[sibi]] hereditatem Cic. Verr. 2, 2, 47, prendre pour soi l’héritage, cf. Cic. Fl. 104 ; [d’où formule de divorce] : [[res]] tuas [[tibi]] habeas, habe, habeto, prends ce qui t’appartient, cf. Pl. Amph. 928 ; Sen. Rhet. Suas. 1, 7 ; Contr. 2, 5, 9 ; Cic. Phil. 2, 69<br /><b>2</b> avoir, garder, tenir : [[domi]] divisores Cic. Att. 1, 16, 12, garder chez soi ceux qui distribuent l’argent ; magnum numerum [[equitatus]] [[circum]] se Cæs. G. 1, 18, 5, avoir autour de soi une [[forte]] troupe de cavaliers [attachés à sa personne] ; [[legio]] [[quam]] [[secum]] habebat Cæs. G. 1, 8, 1, la légion qu’il avait avec lui || tenir, maintenir : aliquem in obsidione Cæs. C. 3, 31, 3, tenir qqn assiégé ; aliquem in custodiis Sall. C. 52, 14, tenir qqn en prison, cf. Liv. 22, 25, 6 ; in custodiam habiti Tac. H. 1, 87, [[tenus]] emprisonnés ; quæ [[res]] [[eos]] in [[bello]] [[inter]] se habuit Sall. J. 79, 3, fait qui les maintint dans des hostilités réciproques ; [[quinquaginta]] [[milia]] in armis habere Liv. 21, 8, 3, avoir cinquante [[mille]] hommes sous les armes ; aciem instructam habuit Cæs. G. 1, 48, 3, il tint son armée rangée en bataille ; inclusum in [[curia]] senatum habuerunt Cic. Att. 6, 2, 8, ils tinrent le sénat enfermé dans la curie<br /><b>3</b> avoir, tenir, porter : vestem Ov. Am. 1, 8, 51, porter un vêtement ; [[anulus]] [[subter]] tenuatur habendo Lucr. 1, 312, l’anneau par-dessous s’use à le porter ; [[fenum]] in [[cornu]] Hor. S. 1, 4, 34, avoir du foin à la corne [manière de signaler un bœuf dangereux] ; [[apes]] in [[juba]] Cic. Div. 2, 67, avoir des abeilles dans sa crinière || contenir, renfermer : me somno gravatum [[infelix]] habuit [[thalamus]] Virg. En. 6, 520, ma couche infortunée abrita mon corps appesanti par le sommeil ; [[non]] me impia Tartara habent Virg. En. 5, 734, ce n’[[est]] pas le Tartare [[impie]] qui me possède ; [[pro]] Annio Servilioque M’. Acilium et C. Herennium habent [[quidam]] annales Liv. 21, 25, 4, à la place de [[Annius]] et [[Servilius]] certaines annales ont (portent) M’. [[Acilius]] et C. [[Herennius]], cf. Liv. 8, 37, 3 ; 22, 27, 3<br /><b>4</b> abs<sup>t</sup>] habiter, se tenir qq. part : qui Syracusis habet Pl. Men. 69, celui qui habite à Syracuse, cf. Pl. Bacch. 114 ; Trin. 194 ; [[Varro]] L. 5, 50.<br /> <b>II</b> [fig.]<br /><b>1</b> in [[animo]], in ore, in manibus, avoir dans l’esprit, à la bouche, dans les mains, v. [[animus]], os, [[manus]] ; [[ante]] oculos, in oculis, avoir devant les yeux, v. [[oculus]] ; hæc tu [[tecum]] habeto Cic. Att. 4, 15, 6, garde cela pour toi (n’en parle à personne), cf. Cic. Fam. 7, 25, 2<br /><b>2</b> avoir en soi, sur soi : febrim Cic. Fam. 7, 26, 1, avoir la fièvre ; dissimiles naturas, vitas Cic. Div. 2, 95, avoir des caractères, des existences dissemblables ; summam vim dicendi Cic. de Or. 1, 89, avoir une force d’éloquence incomparable ; timorem Cic. Mil. 4, avoir de la crainte ; metum Cæl. d. Cic. Fam. 8, 10, 1, avoir peur ; multas cupiditates Cic. Verr. 2, 2, 184, avoir une foule de passions ; spem de [[aliquo]] Cic. Læl. 11, mettre son espoir dans qqn ; [[odium]] in aliquem Cic. Clu. 151, avoir de la haine contre qqn ; [[neque]] modum [[neque]] modestiam victores habere Sall. C. 11, 4, les vainqueurs n’avaient ni mesure ni frein ; habebat [[hoc]] [[omnino]] Cæsar... Cic. Phil. 2, 78, César avait ce trait général de caractère... ; cf. Hor. S. 1, 3, 3 || avoir comme trait caractéristique : [[locus]] [[nihil]] habet religionis Cic. Leg. 2, 57, l’emplacement n’a aucun caractère sacré ; [[res]] maritimæ instabilem motum habent Cæs. G. 4, 23, 5, une guerre [[navale]] comporte des mouvements incessants ; habet [[hoc]] [[virtus]], ut... Cic. Pis. 81, la vertu a ce trait caractéristique que... ; habet [[hoc]] [[sollicitudo]], [[quod]]... Plin. Min. Ep. 6, 9, 2, la sollicitude a pour caractère de..., cf. Plin. Min. [[Pan]]. 83, 1 ; [avec in se ] Cic. Mur. 1 ; Tusc. 1, 109 ; Sall. J. 4, 6 || comporter, entraîner avec soi, occasionner, etc. : [[pax]], quæ [[nihil]] habitura sit insidiarum Cic. Off. 1, 35, une paix où il n’entrera aucun piège ; [[aliquid]] offensionis Cic. Off. 3, 105, avoir qqch. de choquant ; dubitationem Cic. Off. 3, 9 ; iniquitatem, difficultatem Cic. Cat. 4, 7 ; [[nihil]] utilitatis Cic. Br. 276, être douteux, [[injuste]], [[difficile]], inutile ; habet [[nomen]] invidiam Cic. Or. 170, le terme [[est]] antipathique ; habet magnum dolorem... reverti Cic. Mur. 89, c’[[est]] profondément pénible de revenir... ; admirationem habere Cic. Marc. 26, être admiré ; [[pons]] magnum circuitum habebat Cæs. C. 1, 63, 2, le pont entraînait un long détour || [d. les combats de gladiateurs] : [[hoc]] habet Virg. En. 12, 296, touché ! il a son [[compte]] ; [fig.] Pl. Most. 715 ; Rud. 1143 ; habet Ter. Andr. 82, même sens<br /><b>3</b> tenir dans tel ou tel état : habebimus [[mare]] infestum Cic. Att. 9, 19, 3, nous infesterons la mer [nous rendrons la navigation impraticable] ; aliquem sollicitum Cic. Fam. 6, 13, 3, tenir qqn dans l’inquiétude, cf. Liv. 34, 36, 3 ; 39, 29, 9 ; anxium me habet [[petitio]] Sexti Plin. Min. Ep. 2, 9, 1, la candidature de [[Sextus]] me tient préoccupé<br /><b>4</b> traiter : aliquem [[bene]] Pl. Curc. 698, bien traiter qqn ; [[male]] Cæs. C. 1, 63, 2, maltraiter ; his [[eos]] suppliciis [[male]] haberi malebat Cæs. C. 1, 81, 6, il aimait mieux les voir souffrir de ces tourments ; [[accurate]] ac [[liberaliter]], [[benigne]] Sall. J. 103, 5 ; 113, 2, traiter d’une manière empressée et généreuse, avec bienveillance ; milites laxiore imperio Sall. J. 64, 5, traiter les soldats avec une autorité moins rigoureuse ; [[hoc]] [[male]] habet virum Ter. Andr. 436, cela tourmente mon homme ; quæ [[Tiberius]] [[civiliter]] habuit Tac. Ann. 4, 21, à l’égard de ces faits Tibère eut l’attitude d’un simple citoyen ; [[eos]] [[non]] [[pro]] vanis hostibus habuit, [[sed]]... Sall. J. 103, 5, il les traita [[non]] pas comme des ennemis sans foi, mais... ; [[eos]] habere necessarios Cic. Læl. 74, les traiter en amis intimes || [avec dat.] : ludibrio aliquem, quæstui rem publicam, se jouer de qqn, trafiquer de l’État v. [[ludibrium]], quæstus || [[graviter]] habere [[aliquid]] Sall. C. 51, 11 ; ægre Liv. 7, 5, 7, supporter qqch. avec peine<br /><b>5</b> tenir pour = regarder comme, considérer comme : deos æternos Cic. Nat. 1, 45, estimer que les dieux sont éternels ; maximam illam voluptatem, quæ... Cic. Fin. 1, 37, regarder comme le [[plus]] grand plaisir celui qui... ; [[Bias]] [[sapiens]] [[habitus]] [[est]] [[unus]] e [[septem]] Cic. Læl. 59, [[Bias]] passa pour un des sept sages ; [[sine]] metu is habendus [[est]], qui... Cic. Tusc. 5, 41, on doit considérer qu’il [[est]] sans crainte celui qui... ; [[eos]] dicit [[esse]] habitos deos, a quibus... Cic. Nat. 1, 38, il prétend qu’on a donné le titre de dieux à ceux par qui..., cf. Cic. Leg. 1, 40 ; Verr. 2, 4, 96 || aliquem [[pro]] [[amico]], [[pro]] hoste Cæs. G. 1, 44, 11, regarder qqn comme [[ami]], comme ennemi ; incognita [[pro]] cognitis Cic. Off. 1, 18, tenir pour connu l’inconnu ; ceteris omnibus [[pro]] [[nihilo]] habitis Cic. Tusc. 5, 9, tout le reste étant tenu pour [[rien]] ; [[pro]] munimento habere avec inf. Sall. J. 31, 13, estimer comme une sauvegarde de... || in [[loco]], [[loco]], in [[numero]], [[numero]] avec gén., regarder comme, compter au nombre de, voir [[locus]], [[numerus]] ; [[aliquid]] in maximis rebus Cic. Att. 5, 5, 2, regarder une chose comme très importante ; [[omnia]], quæ [[secundum]] naturam fiunt, sunt habenda in bonis Cic. CM 71, tout ce qui a lieu conformément aux lois de la nature doit être considéré comme un bien || habere [[aliquid]] religioni, se faire un scrupule de qqch., v. [[religio]] ; [[paupertas]] probro haberi cœpit Sall. C. 12, 1, la pauvreté commença à [[passer]] pour une honte ; habere [[aliquid]] honori, [[non]] prædæ Sall. J. 31, 10, considérer qqch. comme un titre d’honneur et [[non]] comme une proie || [[parum]], [[satis]] habere avec inf. Sall. J. 31, 9 ; 31, 20, tenir pour insuffisant, pour suffisant de... || haberi avec gén. de prix, de qualité : [[ejus]] [[auctoritas]] [[magni]] habebatur Cæs. G. 4, 21, 7, son influence était très appréciée ; magnæ [[habitus]] auctoritatis Cæs. G. 7, 77, 3, tenu pour un homme très influent<br /><b>6</b> avoir, tenir [une assemblée, une conversation, etc.] : senatum Cic. Q. 2, 13, 3, rassembler le sénat ; concilia habebant Cæs. G. 5, 53, 4, ils tenaient des assemblées ; [[comitia]] haberi [[non]] sinere Cic. Q. 2, 6, 6, ne pas permettre la tenue des comices ; Appio [[comitia]] [[contra]] leges habente Cic. Br. 55, [[Appius]] présidant (dirigeant) les comices contrairement aux lois || [[iter]] ad legiones Cæs. C. 1, 14, 3, se diriger vers les légions, cf. Cæs. C. 1, 51, 1 ; 3, 11, 2 ; 3, 106, 1 || orationes habitæ Cic. Br. 91, discours prononcés ; sermonem Cic. Tusc. 1, 57, tenir une conversation ; verba Cic. de Or. 2, 196 ; Rep. 6, 9, tenir des [[propos]], prononcer des paroles ; disputationem Cic. Rep. 1, 12, faire une dissertation<br /><b>7</b> tenir, maintenir, garder : in [[obscuro]] vitam Sall. C. 51, 12, tenir, [[passer]] sa vie dans l’obscurité, cf. C. 4, 1 || ordines Sall. J. 80, 2, garder les rangs<br /><b>8</b> faire tenir, donner : alicui honorem, donner à qqn une marque d’honneur, v. [[honos]]<br /><b>9</b> se habere ou habere seul, se trouver, être : <b> a)</b> [santé] : se [[non]] [[graviter]] habere Cic. Att. 7, 2, 3, n’être pas gravement malade ; [[vitis]] [[quam]] [[optime]] se habeat Cic. Fin. 4, 38, [obtenir] que la vigne se porte le mieux possible ; [[ego]] me [[bene]] [[habeo]] Tac. Ann. 14, 51, je vais bien ; [[Terentia]] [[minus]] [[belle]] habuit Cic. Fam. 9, 9, 1, Térentia a été moins bien portante ; <b> b)</b> [situation] : [[bene]] habemus [[nos]], si... Cic. Att. 2, 8, 6, cela va bien pour nous, si... ; præclare te habes, cum... Cic. Verr. 2, 2, 149, cela va bien pour toi, du moment que..., cf. Cic. Att. 11, 7, 4 ; <b> c)</b> [[res]] [[sic]] ([[ita]]) se habet, les choses sont ainsi, il en [[est]] ainsi ; [[ordo]] agminis [[aliter]] se habebat Cæs. G. 2, 19, 1, l’ordre de marche se trouvait différent ; [[male]] se [[res]] habet, cum... Cic. Off. 2, 22, cela va mal, quand... ; [[sic]] [[profecto]] se [[res]] habet, ut sit... Cic. de Or. 2, 271, les choses vont de telle façon qu’il y a... ; lætus sum ut meæ [[res]] [[sese]] habent Ter. Phorm. 820, je [[suis]] content de la façon dont vont mes affaires || [[bene]] habent [[tibi]] [[principia]] Ter. Phorm. 430, tu as bien débuté, cf. Ter. Ad. 364 ; Pl. Cas. 338 || [[bene]] habet Cic. Mur. 14, tout va bien, cf. Cic. Att. 12, 14, 3 ; Liv. 6, 35, 8 ; 8, 6, 5, etc.<br /><b>10</b> avoir, posséder [formule de conclusion] : habes [[meum]] de oratore [[judicium]] Cic. Or. 237, tu as (voilà) mon opinion sur l’orateur idéal, cf. Cic. Att. 5, 21, 10 ; de Or. 2, 361 || = connaître, savoir : istius [[regis]] matrem habemus, ignoramus patrem Cic. Rep. 2, 33, nous connaissons la mère de ce roi, nous ignorons son père ; de me [[sic]] habetote Cic. Læl. 10, pour ce qui me concerne, sachez ceci ; [[sic]] habeto, [[non]] [[esse]] te mortalem Cic. Rep. 6, 26, pénètre-toi de [[cette]] idée que tu n’es pas mortel ; habendum [[est]] nullam in amicitiis pestem [[esse]] majorem... Cic. Læl. 91, il faut être pénétré de l’idée qu’il n’y a pas dans les amitiés de pire fléau..., cf. Cic. Verr. 2, 5, 64 ; Cæl. 3 || abs<sup>t</sup>] habes de Vatinio Cic. Fam. 1, 9, 20, voilà pour ce qui concerne [[Vatinius]]<br /><b>11</b> avoir dans telle condition, avoir comme [collègue, [[ami]], etc.] : collegam in prætura Sophoclem Cic. Off. 1, 144, avoir Sophocle comme collègue dans la charge de stratège ; aliquem miseriorem Cic. Fl. 71, trouver [[plus]] de pitié dans qqn ; [[virtus]] clara æternaque habetur Sall. C. 1, 4, le mérite [[est]] une possession éclatante et éternelle [on a dans le mérite un bien...] ; [[audacia]] habetur [[pro]] [[muro]] Sall. C. 58, 17, on possède l’audace comme un rempart = dans l’audace on a un rempart || [avec un part. p. pass.] avoir un objet comme, à l’état de... : [[eam]] possessionem habet a [[vobis]] emptam Cic. Fam. 13, 76, 2, il possède un bien acheté de vous ; [[omnia]], quæ [[quisque]] meminit, habet ea comprensa [[atque]] [[percepta]] Cic. Ac. 2, 106, tout ce que chacun se rappelle, il le possède à l’état de chose comprise et perçue (tout souvenir procède d’une connaissance claire et précise) ; meam fidem habent spectatam [[jam]] et cognitam Cic. Cæcil. 11, ils connaissent ma loyauté pour l’avoir éprouvée || [tour fréquent] : perspectum, exploratum, persuasum, [[propositum]], [[susceptum]] [[habeo]], v. ces mots<br /><b>12</b> [constr.] <b> a)</b> avec inf. de but, (v. Gaffiot, 1929a, p. 215 sqq.) avoir à : hæc [[fere]] dicere habui... Cic. Nat. 3, 93, voilà à peu près tout ce que j’avais à [[dire]]... ; de re publica [[nihil]] [[habeo]] ad te scribere Cic. Att. 2, 22, 6, sur la situation politique je n’ai [[rien]] à t’écrire ; [[habeo]] polliceri Cic. Fam. 1, 5, 3, j’ai à promettre, je puis promettre ; <b> b)</b> [avec rel. conséc.] : hæc habui de senectute quæ dicerem Cic. CM 85, voilà sur la vieillesse ce que j’avais à [[dire]] ; [[nihil]] [[habeo]] [[quod]] ad te scribam Cic. Att. 7, 19, je n’ai [[rien]] à t’écrire, cf. Cic. Læl. 103 ; [[nihil]] [[habeo]] [[quod]] accusem senectutem Cic. CM 13, je n’ai aucune raison d’accuser la vieillesse ; <b> c)</b> [avec interr. ind.] : habetis de inveniendis rebus [[quid]] sentiam Cic. de Or. 2, 350, vous connaissez (voilà) mon sentiment sur l’invention, cf. Cic. Tusc. 5, 82 ; <b> d)</b> [avec interr. ind. et subj. délibér.] : [[quid]] responderet, [[non]] habebat Cic. Mur. 26, il ne savait ce qu’il fallait répondre ([[quoi]] répondre), cf. Cic. Verr. 2, 4, 51 ; Off. 2, 7, etc. ; [[quo]] se reciperent, [[non]] habebant Cæs. G. 4, 38, 2, ils ne savaient où se réfugier ; <b> e)</b> [avec adj. verb., v. Gaffiot, 1929b, p. 221 sqq.] : ædem tuendam Cic. Verr. 2, 1, 130, avoir la garde d’un temple, cf. Ter. Phorm. 365 ; [[Varro]] R. 1, 16, 2 ; <b> f)</b> [av. adj. verb. n., v. Gaffiot, 1929b, p. 226] : pugnandum habere Sen. Rhet. Contr. 10, 2, 4, avoir la tâche (la mission) de se battre ; dicendum habere Tac. D. 31, avoir la tâche de parler, avoir la parole, cf. Ann. 14, 44 ; D. 37 || mais dicendum habere Sen. Rhet. Contr. 9, 5, 1, avoir l’obligation de [[dire]], cf. 2, 7, 1 ; Tac. D. 36 ; Ann. 14, 40 ; Plin. Min. Ep. 1, 8, 12<br /><b>13</b> [décad.]. avec inf., devoir (v. Gaffiot, 1929b, loc. cit.) : Minuc., Tert., Lact., etc. [[haben]] = [[habesne]] Pl. Ps. 1163 ; Trin. 89 ; 964 ; Truc. 680 || arch. [[habessit]] = habuerit Cic. Leg. 2, 19. | |||
}} | }} | ||
Revision as of 06:55, 14 August 2017
Latin > English (Lewis & Short)
hăbĕo: ŭi, ĭtum, 2 (archaic
I perf. subj. habessit, Cic. Leg. 2, 8, 19; inf. haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111), v. a. and n. etym. dub.; cf. Gr. κώπη, handle; Lat. capio; Germ. haben, Haft; Engl. have, to have, in the widest sense of the word, to hold, keep, possess, cherish, entertain, occupy, enclose, contain (cf.: teneo, possideo, etc.).
I In gen.
A Of personal subjects.
1 With persons or things as objects: SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO, Fragm. XII. Tab. ap. Ulp. Fragm. 26, 1: ex tui animi sententia tu uxorem habes? Cato ap. Cic. de Or. 2, 64, 260; cf.: aliquam habere in matrimonio, Cic. Scaur. § 8: ipsum ex Helvetiis uxorem habere, Caes. B. G. 1, 18, 6: si et prudentes homines et non veteres reges habere voluerunt, Cic. Rep. 1, 37 fin.: quae cum patrem clarissimum, amplissimos patruos, ornatissimum fratrem haberet, id. Rosc. Am. 50, 147: cum ille haberet filium delicatiorem, id. de Or. 2, 64, 257: quod non ingenuous habeat clarosque parentes, Hor. S. 1, 6, 91: habebat saepe ducentos, saepe decem servos, id. ib. 1, 3, 11: fundum habere, Cic. Tull. § 14: cur pecuniam non habeat mulier? id. Rep. 3, 10: tantas divitias habet, Plaut. Bacch. 2, 3, 99; so, aurum, id. ib. 2, 3, 35; and: vectigalia magna Divitiasque, Hor. S. 2, 2, 101: tantum opum, Cic. Rep. 1, 48: classes, id. Phil. 9, 2, 4: naves, id. Verr. 2, 5, 40, § 104: denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus, Pauperiem metuas minus, Hor. S. 1, 1, 92: tacitus pasci si posset corvus, haberet Plus dapis, id. Ep. 1, 17, 50: Dionysii equus quid attulit admirationis, quod habuit apes in juba? Cic. Div. 2, 31, 67: faenum habet in cornu; longe fuge, Hor. S. 1, 4, 34: leges in monumentis habere, Cic. Rep. 2, 14: hostis habet muros, Verg. A. 2, 290: hostis habet portus, Val. Fl. 3, 45 al.: quam vellem Panaetium nostrum nobiscum haberemus, Cic. Rep. 1, 10: Ciceronem secum, id. Att. 4, 9, 2; cf.: ea legione, quam secum habebat, Caes. B. G. 1, 8, 1: secum senatorem, Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77; cf. also: magnum numerum equitatus circum se, Caes. B. G. 1, 18, 5: haec si habeat aurum, quod illi renumeret, faciat lubens, Plaut. Bacch. 1, 1, 12; cf.: quid non habuisti quod dares? Habuisse se dicet, Cic. Scaur. § 19: quod non desit, habentem, Hor. Ep. 2, 2, 52: qui in foro turbaque, quicum colloqui libeat, non habeant, Cic. Rep. 1, 17.—
2 With abstr. objects: quid illos, bono genere gnatos, opinanimi animi habuisse atque habituros dum vivent? Cato ap. Gell. 10, 3, 17: quod uno et eodem temporis puncto nati dissimiles et naturas et vitas et casus habent, Cic. Div. 2, 45, 95: febrim, id. Fam. 7, 26, 1: instrumenta animi, id. Rep. 3, 3: nec vero habere virtutem satis est, quasi artem aliquam, nisi utare, id. ib. 1, 2: in populos perpetuam potestatem, id. ib. 2, 27; cf.: in populum vitae necisque potestatem, id. ib. 3, 14; so, potestatem, id. ib. 2, 29; 32; 36: eo plus auctoritatis, id. ib. 3, 16: ornamenta dicendi, id. de Or. 2, 28, 122; cf.: summam prudentiam summamque vim dicendi, id. ib. 1, 20, 89: Q. Lucilius Balbus tantos progressus habebat in Stoicis, ut, etc., id. N. D. 1, 6, 15: neque quem usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, reperiri poterat, Caes. B. G. 4, 20 fin.: nonnullam invidiam ex eo, quod, etc., Cic. de Or. 2, 70, 283: nimiam spem, Cato ap. Gell. 13, 17, 1: spem in fide alicujus, Cic. Inv. 1, 39, 71; cf.: tantum spei ad vivendum, id. Att. 15, 20, 2; id. N. D. 3, 6, 14; cf. also: summam spem de aliquo, id. Lael. 3, 11: odium in equestrem ordinem, id. Clu. 55, 151: metum, Prop. 3, 11 (4, 10), 6: consolationem semper in ore atque in animo, Cic. Fam. 5, 16, 2; cf. Varr. L. L. 6, § 56 Müll.: rogavi, ut diceret, quid haberet in animo, Cic. Att. 8, 10: neque modum neque modestiam victores habere, observe no bounds, Sall. C. 11, 4; v. modus: haec habebam fere, quae te scire vellem, Cic. Att. 1, 6; cf.: haec habui de amicitia quae dicerem, this is what I had to say, id. Lael. 27 fin.: fidem, gratiam, honorem, rationem;
v. these nouns.—In a play on the word lumen: Arge, jaces; quodque in tot lumina lumen habebas Exstinctum est, the light for so many lights (eyes), Ov. M. 1, 720.—
(b) With inf. (analog. to the Gr. ἔχω), to have something to do, be able to do something: habeo etiam dicere quem contra morem majorum dejecerit, etc., Cic. Rosc. Am. 35, 100: de re publica nihil habeo ad te scribere, id. Att. 2, 22, 6.—So with inf. or with the part. fut. pass. (ante-class. and post-Aug.), to have or be obliged to do something, I must do something: rogas, ut id mihi habeam curare, Varr. R. R. 1, 1, 2: filius hominis, quod carne indui haberet in terra, Lact. 4, 12, 15: habemus humiliare eum in signo, id. 4, 18, 22: quod plurimae haereses haberent existere, id. 4, 30, 2: etiam Filius Dei mori habuit, Tert. Hab. Mul. 1: si inimicos jubemur diligere, quem habemus odisse? id. Apol. 37: de spatiis ordinum eatenus praecipiendum habemus, ut intelligant agricolae, etc., Col. 5, 5, 3: praesertim cum enitendum haberemus, ut, etc., Plin. Ep. 1, 8, 12: si nunc primum statuendum haberemus, Tac. A. 14, 44: cum respondendum haberent, id. Or. 36.—
B Of inanim. or abstr. subjects: prima classis LXXXVIII. centurias habeat, Cic. Rep. 2, 22: locus ille nihil habet religionis, id. Leg. 2, 22, 57: humani animi eam partem, quae sensum habeat, id. Div. 1, 32, 70: animus incorruptus agit atque habet cuncta, neque ipse habetur, Sall. J. 2, 3: divinus animus mortale nihil habuit, Cic. Scaur. § 50: habet statum res publica de tribus secundarium, id. Rep. 1, 42; cf.: nullum est genus illarum rerum publicarum, quod non habeat iter ad finitimum quoddam malum, id. ib. 1, 28: ipsa aequabilitas est iniqua, cum habeat nullos gradus dignitatis, id. ib. 1, 27: nulla alia in civitate...ullum domicilium libertas habet, id. ib. 1, 31: nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris, id. ib. 1, 4; cf.: viri excellentis ancipites variique casus habent admirationem, id. Fam. 5, 12, 5: habet etiam amoenitas ipsa illecebras multas cupiditatum, id. Rep. 2, 4: quid habet illius carminis simile haec oratio? id. ib. 1, 36: magnam habet vim disciplina verecundiae, id. ib. 4, 6 et saep.: quomodo habere dicimur febrem, cum illa nos habeat, Sen. Ep. 119 med.; cf.: animalia somnus habebat, Verg. A. 3, 147; Ov. M. 7, 329: me somno gravatum Infelix habuit thalamus, Verg. A. 6, 521; cf.: non me impia namque Tartara habent, id. ib. 5, 734: habentque Tartara Panthoiden, Hor. C. 1, 28, 9: qui (metus) major absentes habet, id. Epod. 1, 18; Sen. Const. Sap. 7: et habet mortalia casus, Luc. 2, 13: terror habet vates, Stat. Th. 3, 549.
II In partic.
A Pregn., to have or possess property (mostly absol.): miserum istuc verbum et pessumum'st, habuisse et nihil habere, Plaut. Rud. 5, 2, 34; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10: qui habet, ultro appetitur: qui est pauper, aspernatur, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.: habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis, Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199; so, in nummis, id. Att. 8, 10: in Salentinis aut in Brutiis, i. e. to have possessions, id. Rosc. Am. 46, 132; cf. id. Verr. 2, 5, 18, § 45: nos quod simus, quod habeamus, etc., Curius ap. Cic. Fam. 7, 29, 1: et belli rabies et amor successit habendi, Verg. A. 8, 327; cf.: amore senescit habendi, Hor. Ep. 1, 7, 85; Phaedr. 3 prol. 21; Juv. 14, 207: quid habentibus auri nunquam exstincta sitis? Sil. 5, 264; so, habentes = οἱ ἔχοντες, the wealthy, Lact. 5, 8, 7. —
2 With an object- or relative-clause, to have the means, ability, or knowledge, i. e. to be in a condition, to be able, to know how to do or say any thing.
(a) With an objectclause: de Alexandrina re tantum habeo polliceri, me tibi cumulate satisfacturum, Cic. Fam. 1, 5, 3: de re publica nihil habeo ad te scribere, id. Att. 2, 22, 6: haec fere dicere habui de natura deorum, this is the substance of what I had to say, id. N. D. 3, 39, 93; cf.: quid habes igitur dicere de Gaditano foedere? id. Balb. 14, 33: habeo etiam dicere, quem de ponte in Tiberim dejecerit, id. Rosc. Am. 35, 100: illud affirmare pro certo habeo, etc., Liv. 44, 22, 4: sic placet, an melius quis habet suadere? Hor. Epod. 16, 23.—
(b) With a relat.-clause (usually with a negative: non habeo, quid faciam; or: nihil habeo, quod faciam, dicam, etc.): de quibus habeo ipse, quid sentiam: non habeo autem, quid tibi assentiar, Cic. N. D. 3, 25, 64: de pueris quid agam, non habeo, id. Att. 7, 19: usque eo quid arguas non habes, id. Rosc. Am. 15, 45: quid huic responderet, non habebat, id. Mur. 12, 26: nec quid faceret habebat, id. Verr. 2, 4, 23, § 51; id. Off. 2, 2, 7: qui, quo se reciperent, non haberent, Caes. B. G. 4, 38, 2: nihil habeo, quod ad te scribam, Cic. Att. 7, 19: nil habeo, quod agam, Hor. S. 1, 9, 19; and: nihil habeo, quod cum amicitia Scipionis possim comparare, Cic. Lael. 27, 103.—
B To have in use, make use of, use (very rare, for the usual uti, opp. abuti): anulus in digito subter tenuatur habendo, i. e. by use, by wearing, Lucr. 1, 312; cf.: aera nitent usu: vestis bona quaerit haberi, Ov. Am. 1, 8, 51: quippe quas (divitias) honeste habere licebat, abuti per turpitudinem properabant, Sall. C. 13, 2 Kritz; cf.: magnae opes innocenter paratae et modeste habitae, Tac. A. 4, 44.—Hence,
2 To hold, use, wield, handle, manage: nec inmensa barbarorum scuta, enormis hastas, inter truncos arborum perinde haberi quam pila, Tac. A. 2, 14.—Trop.: quo modo rem publicam habuerint (majores), disserere, Sall. C. 5, 9; cf.: reipublicae partes, Tac. A. 4, 6 init.—
C To hold or keep a person or thing in any condition; to have, hold, or regard in any light: aliquem in obsidione, Caes. B. C. 3, 31, 3: aliquem in liberis custodiis, Sall. C. 47, 3; so, aliquem in custodiis, id. ib. 52, 14: aliquem in vinculis, id. ib. 51 fin.; for which also: in custodiam habitus, i. e. put into prison and kept there, Liv. 22, 25; Tac. H. 1, 87; cf.: quo facilius omne Hadriaticum mare in potestatem haberet, Caes. B. C. 1, 25 Oud. N. cr. (al. in potestate): cum talem virum in potestatem habuisset, Sall. J. 112 fin. Kritz N. cr.: quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit, id. ib. 79, 3: alios in ea fortuna haberent, ut socii esse quam cives mallent, Liv. 26, 24: aegros in tenebris, Cels. 3, 18: aquam caelestem sub dio in sole, Col. 12, 12, 1: in otio militem, Liv. 39, 2, 6; cf.: legiones habebantur per otium, Tac. H. 1, 31: externa sine cura habebantur, id. A. 1, 79 init.: exercitus sine imperio et modestia habitus, Sall. J. 44, 1: quos ille postea magno in honore habuit, Caes. B. C. 1, 77, 2; for which: quos praecipuo semper honore Caesar habuit, id. B. G. 5, 54, 4: habeo Junium (mensem) et Quintilem in metu, i. e. I fear, Cic. Att. 6, 1, 14.— So with an adj. or a perf. part., to denote a lasting condition: ita me mea forma habet sollicitum, Plaut. Most. 4, 2, 95 Lorenz; id. Men. 4, 2, 12; 21: miserrimum ego hunc habebo amasium, id. Cas. 3, 3, 27 al.: laetum Germanicum, Tac. A. 2, 57; 65: sollicitum habebat cogitatio, Cic. Fam. 7, 3, 1; 2, 16, 2.—Hence,
2 With a double object, esp. freq. with the part. perf. pass., to have, hold, or possess a person or thing in any quality or capacity, as any thing; to have, hold, or possess an action as completed, finished (a pregn. circumlocution for the perf.): cum haberet collegam in praetura Sophoclem, Cic. Off. 1, 40, 144; cf. Quint. 10, 1, 93: an heredem habuerit eum, a quo, etc., id. 7, 2, 37: istaec illum perdidit assentatio, nam absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum, Plaut. Bacch. 3, 3, 8: cur ergo unus tu Apollonidenses miseriores habes quam pater tuus habuit umquam? Cic. Fl. 29, 71: obvium habuerunt patrem, Quint. 7, 1, 29: reliquas civitates stipendiarias, Caes. B. G. 1, 30, 3: quod (cognomen) habes hereditarium, Cic. Rep. 6, 11: quae habuit venalia, id. Verr. 2, 3, 62, § 144; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 1: qui auro habeat soccis suppactum solum, Plaut. Bacch. 2, 3, 98: me segregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pamphilum, have kept him away, aloof, Ter. Hec. 5, 1, 25; cf.: inclusum in curia senatum habuerunt, Cic. Att. 6, 2, 8: (Romulus) habuit plebem in clientelas principum descriptam, id. Rep. 2, 9: satis mihi videbar habere cognitum Scaevolam ex iis rebus, quas, etc., id. Brut. 40, 147; cf.: si nondum eum satis habes cognitum, id. Fam. 13, 17, 3; ib. 15, 20 fin.: fidem spectatam jam et diu cognitam, id. Div. ap. Caecil. 4, 11: decumas ad aquam deportatas, id. Verr. 2, 3, 14, § 36: domitas habere libidines, id. de Or. 1, 43, 194: omnes philosophiae notos et tractatos locos, id. Or. 33, 118; id. Rep. 2, 6: innumerabilia, quae collecta habent Stoici, id. Div. 2, 70, 145: quantum in acie tironi sit committendum, nimium saepe expertum habemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3: quare velim ita statutum habeas, me, etc., Cic. Fam. 6, 2, 1: habeo absolutum suave ἔπος ad Caesarem, id. Q. Fr. 3, 9, 6: in adversariis scriptum habere (nomen), id. Rosc. Com. 3, 9: de Caesare satis dictum habebo, id. Phil. 5, 19, 52: bellum habere susceptum, id. Agr. 2, 6, 14: quam (domum) tu iam dimensam et exaedificatam animo habebas, id. Att. 1, 6, 1: ut omnes labores, pericula consueta habeam, Sall. J. 85, 7: compertum ego habeo, id. Cat. 58, 1; cf. Nep. Att. 17 fin.; 18, 1: neque ea res falsum (part. perf. pass.) me habuit, Sall. J. 10, 1 al. From this use is derived the compound perf. of the Romance languages: ho veduto, j'ai vu, qs. habeo visum, I have seen).—
3 Also, with a double object, to make, render: praecipit ut dent operam, uti eos quam maxime manifestos habeant, Sall. C. 41, 5: qui pascua publica infesta habuerant, Liv. 39, 29, 9; 34, 36, 3: necdum omnia edita facinora habent, id. 39, 16, 3; 31, 42, 1: anxium me et inquietum habet petitio Sexti, Plin. Ep. 2, 9, 1: sed Pompeium gratia impunitum habuit, kept, Vell. 2, 1, 5.—
4 Hence: in aliquo (aliquā re), aliquem (aliquid) habere (rare): ea si fecissem, in vestra amicitia exercitum, divitias, munimenta regni me habiturum, Sall. J. 14, 1: in vobis liberos, parentes, consanguineos habeo, Curt. 6, 9, 12: majora in eo obsequia habiturus, Just. 8, 6, 6; cf. Cic. Fam. 2, 16, 5.—
5 To have or hold a person in any manner, to treat, use: is, uti tu me hic habueris, proinde illum illic curaverit, Plaut. Capt. 2, 2, 64: equitatu agmen adversariorum male habere et carpere, Caes. B. C. 1, 63, 2; cf. Cels. 3, 20; 3, 21: exercitum luxuriose nimisque liberaliter habere, Sall. C. 11, 5 Kritz; cf.: eos ille non pro vanis hostibus, ut meriti erant, sed accurate et liberaliter habuit, id. J. 103, 5; 113, 2: Fabiis plurimi (saucii) dati, nec alibi majore cura habiti, Liv. 2, 47, 12; 29, 8, 6; 37, 34, 5: video quam molliter tuos habeas, Plin. Ep. 5, 19, 1: militant vobiscum, qui superbe habiti rebellassent, Curt. 8, 8, 11: virgines tam sancte habuit, id. 3, 12, 21; 4, 10, 33: male habere aliquem, Nep. Eum. 12, 1: neque conjugem et filium ejus hostiliter haberi, Tac. A. 2, 10.—
6 With se, and sometimes mid. or neut., to hold or keep himself or itself in a certain manner, i. e. to be constituted or situated, to find one's self, to be, in any manner.
(a) Habere se: Tironem Patris aegrum reliqui...et quamquam videbatur se non graviter habere, tamen sum sollicitus, etc., Cic. Att. 7, 2, 3: praeclare te habes, cum, etc., id. Verr. 2, 2, 61, § 149: ipsi se hoc melius habent quam nos, quod, etc., id. Att. 11, 7, 4: Bene habemus nos, id. ib. 2, 8, 1: ego me bene habeo, am well, Tac. A. 14, 51: praeclare se res habeat (is well), si, etc., Cic. de Or. 1, 25, 114: male se res habet, cum, quod virtute effici debet, id tentatur pecunia, id. Off. 2, 6, 22; cf. id. de Or. 2, 77, 313: quae cum ita se res haberet, tamen, etc., id. Verr. 2, 2, 50, § 124; cf.: ita se res habet, ut ego, etc., id. Quint. 1, 2: sic profecto res se habet, id. de Or. 2, 67, 271: scire aveo, quomodo res se habeat, id. Att. 13, 35, 2; cf. id. de Or. 2, 32, 140: ut se tota res habeat, id. Verr. 2, 2, 5, § 15; cf.: ut meae res sese habent, Ter. Phorm. 5, 4, 1.—
(b) Mid.: virtus clara aeternaque habetur, exhibits itself, is, continues, Sall. C. 1, 4: sicuti pleraque mortalium habentur, as for the most part happens in human affairs, id. ib. 6, 3.—
(g) Neutr. (as also the Gr ἔχω): Tullia nostra recte valet: Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1: volui animum tandem confirmare hodie meum, Ut bene haberem filiae nuptiis, I might enjoy myself, Plaut. Aul. 2, 8, 2: qui bene habet suisque amicis est volup, id. Mil. 3, 1, 130: bene habent tibi principia, Ter. Phorm. 2, 3, 82: bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis, it is well, Cic. Mur. 6, 14; Liv. 8, 6: magnum narras, vix credibile! atqui sic habet, so it is, it is even so, Hor. S. 1, 9, 53: illasce sues sanas esse habereque recte licere spondesne? Formula emendi, ap. Varr. R. R. 2, 4, 5; 2, 3, 5.—
D To hold, account, esteem, consider, regard a person or thing in any manner or as any thing; to think or believe a person or thing to be so or so: aliquem fidelem sibi habere, Plaut. Bacch. 3, 3, 87: deos aeternos et beatos, Cic. N. D. 1, 17, 45: id habent hodie vile et semper habuerunt, id. Balb. 22, 51: maximam illam voluptatem habemus, quae, etc., id. Fin. 1, 11, 37: eum nos ut perveterem habemus... nec vero habeo quemquam antiquiorem, id. Brut. 15, 61: Ut et rex et pater habereter omnium, id. Rep. 1, 36; 2, 21: parentem Asiae et dici et haberi, id. Q. Fr. 1, 1, 10 fin.: eos dicit esse habitos deos, a quibus, etc., id. N. D. 1, 15, 38: cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset, id. Rep. 1, 33; cf. id. ib. 2, 12 fin.: non habeo nauci Marsum augurem, Poët. ap. Cic. Div. 1, 58, 132: cujus auctoritas in iis regionibus magni habebatur, Caes. B. G. 4, 21, 7: nihil pensi habere, Quint. 11, 1, 29; cf. also: an perinde habenda sit haec atque illa, id. 7, 3, 11: sese illum non pro amico, sed pro hoste habiturum, Caes. B. G. 1, 44, 19; so, aliquem pro hoste, Liv. 2, 20; Curt. 6, 2 al.: nisi in provincia relictas rationes pro relatis haberem, Cic. Fam. 5, 20, 2: licet omnia Italica pro Romanis habeam, Quint. 1, 5, 56; 12, 10, 73: istuc jam pro facto habeo, Cic. Att. 13, 1, 2: Pompeium pro certo habemus per Illyricum proficisci in Galliam, to consider as certain, id. ib. 10, 6 fin.: id obliviscendum, pro non dicto habendum, Liv. 23, 22, 9: hoc velim in maximis rebus et maxime necessariis habeas, Cic. Att. 5, 5 fin.: aliquem in deorum numero, id. N. D. 1, 14, 36: aliquem in hostium numero, Caes. B. G. 1, 28, 1: aliquem suorum In numero, Hor. S. 2, 6, 41; for which also: hostium numero haberi, Cic. Att. 11, 6, 6: numero impiorum ac sceleratorum haberi, Caes. B. G. 6, 13, 7; cf. also Quint. 3, 7, 2: quem Aegyptii nefas habent nominare, Cic. N. D. 3, 22, 56: mutare nefas habent, Quint. 12, 8, 6: nec tamen est habendum religioni, nocentem aliquando defendere, to scruple, make a conscience of, Cic. Off. 2, 14, 51; cf.: nec eam rem habuit religioni, id. Div. 1, 35, 77: quando tu me bene merentem tibi habes despicatui, you despise, Plaut. Men. 4, 3, 19: non sic ludibrio tuis factis habitus essem, Ter. Hec. 4, 1, 11.—Hence: sic habeto, or sic habeas aliquid, or with an object-clause, hold or judge thus, be convinced or persuaded, believe, know: sed hoc nihil ad te: illud velim sic habeas, uod intelliges, etc., Cic. Fam. 3, 13, 2: unum hoc sic habeto: si, etc., id. ib. 2, 6 fin.: sic habeto: omnibus, etc., id. Rep. 6, 13: enitere et sic habeto, non esse te mortalem, sed corpus hoc, id. ib. 6, 24; so with an object-clause, id. Fam. 2, 10, 1; 16, 4, 4.—Without sic: id primum ergo habeto, non sine magna causa, etc., Cic. Fam. 13, 29, 2: tantum habeto, civem egregium esse Pompeium, etc., id. ib. 2, 8, 2.—
2 To take, accept, bear, submit to, endure: neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur: multi eas gravius aequo habuere, Sall. C. 51, 11: egestas facile habetur sine damno, id. ib. 6, 37: quae in praesens Tiberius civiliter habuit, sed, etc., Tac. A. 4, 21: neque tantum maleficium impune habendum, id. ib. 3, 70; 12, 48: nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum, Liv. 7, 5, 7 Weissenb.—
E To hold, have possession of, occupy, a place: urbem Romam condidere atque habuere initio Trojani, Sall. C. 6, 1: qui mortales initio Africam habuerint, id. J. 17, 7; 18, 1; cf. Siciliam et Sardiniam per legatos habuit, rule, administer, Flor. 4, 2, 22: urbem Romanam a principio reges habuere, Tac. A. 1, 1: Hispaniae tribus legionibus habebantur, id. ib. 4, 5; 12, 54.—
2 More freq. neutr., to dwell, live anywhere (perh. only ante-class.; in good prose habito is used instead): quae Corinthum arcem altam habetis, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 294 Vahl.): ille geminus qui Syracusis habet, Plaut. Men. prol. 69: quis istic habet? id. Bacch. 1, 2, 6: ubi nunc adulescens habet? id. Trin. 1, 2, 156: apud aedem Junonis Lucinae, ubi aeditumus habere solet, Varr. L. L. 5, § 50 Müll.; cf.: situm formamque et universorum castrorum et partium, qua Poeni, qua Numidae haberent...specularentur, Liv. 30, 4, 2 (but v. Weissenb. ad loc.).—
F To spend, pass (time, etc.): aetatem procul a republica, Sall. C. 4, 1: vitam, id. ib. 51, 12 al.—
To have in one's mind, to know, be acquainted with: siquidem istius regis (Anci) matrem habemus, ignoramus patrem, Cic. Rep. 2, 18 fin.: habes consilia nostra; nunc cognosce de Bruto, there you have, such are, id. Att. 5, 21, 10: habetis igitur primum ortum tyranni, id. Rep. 2, 27: habetis sermonem bene longum hominis, id. de Or. 2, 88, 361; cf. also: habes nostras sententias, Suet. Claud. 4: habes, quae fortissime de beata vita dici putem, Cic. Tusc. 5, 28 fin.; cf. id. de Or. 2, 71, 291. —
To have as a habit, peculiarity, or characteristic: habebat hoc omnino Caesar: quem plane perditum aere alieno egentemque cognorat, hunc in familiaritatem libentissime recipiebat, Cic. Phil. 2, 32, 78; id. Pis. 32, 81.—
To hold, to make, do, perform, prepare, utter, pronounce, produce, cause: alium quaerebam, iter hac habui, made, directed, Ter. Eun. 5, 9, 35; cf.: ex urbe profectus iter ad legiones habebat, Caes. B. C. 1, 14, 3; so, iter, id. ib. 1, 51, 1; 3, 11, 2; 3, 106, 1; Cic. Q. Fr. 2, 6, 2: vias, Luc. 2, 439: C. Cato contionatus est, comitia haberi non siturum, si, etc., to be held, Cic. Q. Fr. 2, 6, 6: senatum, id. ib. 2, 13, 3; id. Fam. 1, 4, 1; Caes. B. C. 1, 2, 1: concilia, id. B. G. 5, 53, 4: contionem, Cic. Att. 4, 1, 6: censum, id. Verr. 2, 2, 55, § 138: delectum (militum), id. Phil. 5, 12, 31; id. Fam. 15, 1 fin.; Caes. B. G. 6, 1; v. delectus: ludos, Suet. Rhet. 1: sermonem, Cic. Tusc. 1, 24, 57; cf.: orationem, to deliver, id. Rep. 1, 46: multis verbis ultro citroque habitis, id. ib. 6, 9 fin.: disputationem, id. ib. 1, 7; Caes. B. G. 5, 30, 1: dialogum, Cic. Att. 2, 9, 1: verba, id. de Or. 2, 47, 190: querelam de aliquo apud aliquem, id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2: controversiam de fundo cum aliquo, id. Fam. 13, 69, 2 et saep.: deinde adventus in Syriam primus equitatus habuit interitum, caused, occasioned, Cic. Prov. Cons. 4, 9; cf. id. Div. 2, 46, 96: latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt, Caes. B. G. 6, 23, 6.—
Habere in animo (or simply animo), with an objectclause, to have in mind, to intend, to be disposed, inclined to do any thing (=propositum habere, constituisse, decrevisse): istum exheredare in animo habebat, Cic. Rosc. Am. 18, 52; id. Att. 1, 17, 11: hoc (flumen) neque ipse transire in animo habebat neque hostes transituros existimabat, Caes. B. G. 6, 7, 5: neque bello eum invadere animo habuit, Liv. 44, 25, 1 dub (al. in animo), v. Drak. ad h. l.—
Habere sibi or secum aliquid, to keep to one's self (lit. and trop.): clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem, Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47: per vindicationem his verbis legamus: DO LEGO, CAPITO, SUMITO, SIBI HABETO, Ulp. Fragm. 24, 3; cf. ib. § 5; Gai. Inst. 2, 209.—So the formula used in divorces: res tuas tibi habeas or habe, Plaut. Am. 3, 2, 47; Sen. Suas. 1, § 7: illam suam suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis, Cic. Phil. 2, 28, 69. —Comic. transf.: apage sis amor: tuas tibi res habeto, Plaut. Trin. 2, 1, 32.— Trop.: secreto hoc audi, tecum habeto, ne Apellae quidem liberto tuo dixeris, Cic. Fam. 7, 25, 2: verum haec tu tecum habeto, id. Att. 4, 15, 6.—
Of a sweetheart, to have, to possess, enjoy: postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit, Verg. E. 1, 31; Tib. 1, 2, 65; Prop. 3, 8 (4, 7), 22: duxi, habui scortum, Plaut. Bacch. 4, 10, 6; Ter. And. 1, 1, 58: cum esset objectum, habere eum Laida; habeo, inquit, non habeor a Laide, Cic. Fam. 9, 26, 2.—
Gladiatorial t. t., of a wounded combatant: hoc habet or habet, he has that (i. e. that stroke), he is hit: desuper altus equo graviter ferit atque ita fatur: Hoc habet, Verg. A. 12, 296; Prud. Psych. 53.—
2 Transf.: hoc habet: reperi, qui senem ducerem, Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Rud. 4, 4, 99: egomet continuo mecum; Certe captus est! Habet! Ter. And. 1, 1, 56 (id est vulneratus est. Habet enim qui percussus est: et proprie de gladiatoribus dicitur, Don.).—Hence: hăbĭtus, a, um, P. a., held or kept in a certain condition, state, humor (ante-class.).
A In gen.
1 Lit.: equus nimis strigosus et male habitus, Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11;
v. in the foll.—
2 Trop.: ut patrem tuum vidi esse habitum, diu etiam duras (lites) dabit, Ter. Heaut. 2, 4, 22.—
B In partic., physically, well kept, well conditioned, fleshy, corpulent: corpulentior videre atque habitior, Plaut. Ep. 1, 1, 8: si qua (virgo) est habitior paulo, pugilem esse aiunt, deducunt cibum, Ter. Eun. 2, 3, 23: (censores) equum nimis strigosum et male habitum, sed equitem ejus uberrimum et habitissimum viderunt, etc., Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11.
Latin > French (Gaffiot 2016)
hăbĕō,³ ŭī, ĭtum, ēre, tr., tenir.
I [au pr.]
1 avoir, avoir en sa possession : pecuniam Cic. Rep. 3, 17 ; naves Cic. Verr. 2, 5, 104 ; exercitum Cic. Pomp. 50, avoir de l’argent, des navires, une armée ; patrem clarissimum Cic. Amer. 147, avoir un père très illustre ; triginta annos Quint. 6, 3, 73, avoir trente ans, cf. 8, 5, 17 ; hostis habet muros Virg. En. 2, 290, l’ennemi est maître de nos murs ; a te hortos habebo Cic. Att. 13, 1, 2, c’est à toi que je devrai d’avoir les jardins
