τέμνω
English (LSJ)
(A), Ion., Dor., and Ep. τάμνω, Il.3.105, al. (τέμνω once in Hom., Od.3.175), Hdt.2.65, Democr.263, Hp.Acut.22, SIG1026.20 (Cos, Pass.), cf. ἀποτέμνω, διατέμνω: 3sg. pres. τέμει only in Il. 13.707 (2sg. τέμεις prob. in Epigr. ap. Suid.
A s.v. βοῦς ἕβδομος): τέμνω is f.l. in Pi.P.3.68 and v.l. in O.13.57, cf. τάμνω ib.12.6, B.5.17, 16.4, but is the only Att. pres., Th.3.26, IG12.76.56, etc. (v. also τμήγω): Iterat. τέμνεσκον A.R.1.1215, Q.S.6.217: fut. τεμῶ E.Ba.493, Th.1.82, etc.; Ion. τεμέω Hp.Jusj.: aor. Ion. and Dor. ἔταμον, Ep. τάμον, Il.3.292, al., SIG4.10 (Cyzicus, vi B.C.), Pi. N.3.33, Hdt.7.132; Ep. inf. ταμέειν Il.19.197; Att. ἔτεμον Th.6.7, IG22.1666A8, etc.: pf. τέτμηκα Arist.SE178a21, (ἀπο-) Pl.Men. 85a; Dor.3sg. τετμάκει Archim.Con.Sph.22,26; Ion.and Ep. part. (in pass. sense) τετμηώς A.R4.156:—Med., fut. τεμοῦμαι (ὑπο-) Ar. Eq.291 (lyr.), X.Cyr.1.4.19, etc.: aor. ἐταμόμην, inf. ταμέσθαι Il.9.580; Att. ἐτεμόμην Pl.Plt.280d (ἀπ-), Luc.Pr.Im.24:—Pass., fut. τμηθήσομαι Arist.LI968b17; Dor. τμα- Archim.Aequil.2.2; also τετμήσομαι Philostr.VA4.24, (ἐκ-) Pl.R.564c: aor. ἐτμήθην E. Tr.480, Th.2.18, etc.; Dor. ἐτμα- Archim.Con.Sph.11: pf. τέτμημαι Od.17.195, Th.3.26, etc.; Dor. τετμα- Archim.Con.Sph.12 (τετμη- Pi.I.6(5).22 codd.):—cut, in Hom. and elsewhere usually of particular kinds of cutting (v. infr.); generally, ὀδόντας οἵους τέμνειν fit for cutting, X.Mem.1.4.6; τοιοῦτον τμῆμα τέμνεται τὸ τεμνόμενον, οἷον τὸ τέμνον τέμνει; Pl.Grg.476d.
2 cut, wound, maim, ἀλλήλων ταμέειν χρόα χαλκῷ Il.13.501, 16.761; πρὸς δέρην τ. wound her in the neck, A.Eu.592; οἱ στενοὶ (sc. τελαμῶνες) τέμνουσι narrow bandages cut the patient, Sor.1.83.
3 of a surgeon, cut, ἐκ μηροῦ τ. βέλος Il.11.844; τ. τὰν κοιλίαν IG42(1).122.40 (Epid., iv B.C.); τὴν χεῖρα (in blood-letting) Gal.16.810: abs., use the knife, as opp. to cautery (κάειν), ἤτοι κέαντες ἢ τεμόντες A.Ag.849, cf. X.An.5.8.18, Pl.Grg.456b, 480c, 521e, etc.:—Pass., to be operated upon, Hp.Aph.7.44, Pl.Grg.479a.
4 cut, castrate, ἐρίφους, βοῦν, κάπρον, Hes.Op.786,791; of men, Luc.Syr. D.15.
5 prune vines, LXX Le.25.3, cf. Is.5.6 (Pass.); cut, i.e. gather, herbs, Dsc.3.132 (Pass.).
II cut up, cut to pieces, of animals, Il.9.209; τ. μελεϊστί, διὰ μελεϊστί, κατὰ μέλη, 24.409, Od.9.291, Pi.O.1.49; τ. ἰχθῦς Hdt.2.65, cf. 3.42, etc.:—Med., ταμνομένους κρέα πολλά Od.24.364.
b slaughter, sacrifice, ταμέειν Διί τ' Ἠελίῳ τε Il.19.197; σφάγια τ. E.Supp.1196:—Pass., σφάγια τέμνεται Id.Heracl.400.
2 ὅρκια τάμνειν sacrifice in attestation of an oath, and hence, take solemn oaths, Il.2.124, Od.24.483, etc. (also in late Prose, as Plb.21.24.3, 21.32.15, al.); Φιλότητα καὶ ὅρκια πιστὰ ταμόντες Il.3.73, etc.; θάνατόν νύ τοι ὅρκι' ἔταμνον I made a truce which was death to thee, 4.155; ἐπὶ τούτοισι τ. ὅρκιον on these terms, Hdt.7.132; without ὅρκιον, τ. τισὶ μένειν τὸ ὅρκιον make a covenant that.., Id.4.201; also σπονδὰς τέμωμεν E.Hel.1235; ἆρα φίλιά μοι τεμεῖ; Id.Supp.376 (lyr.):—Med., of two parties, ὅρκια τάμνεσθαι Hdt.4.70.
3 φάρμακον τέμνειν cut or chop up a plant for purposes of medicine or witchcraft, Pl.Lg.836b: metaph., ib.919b, Ep.353e: hence πόρον or ἄκος τέμνειν contrive a means or remedy, A.Supp.807 (lyr., dub.l.), E.Andr.121 (lyr.).
4 divide, of a river, μέσην τ. Λιβύην cut it in twain, Hdt.2.33, cf. E.El.411; of a mountain-chain, D.P.340,890; τ. δίχα cleave in two, Pl.Smp.190d:-Med., ἑπτὰ μέρη τεμόμενος having divided it into seven parts, Id.Lg.695c:—Pass., γραμμὴ δίχα τετμημένη Id.R.509d; τετμημένος ἐξ ἑνὸς δύο cut from one into two, Id.Smp.191d.
b διὰ τῆς δριμυφαγίας εἰ καὶ τὸ πάχος τέμνοιτο τοῦ γάλακτος were to be diluted, thinned, Sor.1.98; ἡ τῆς πτισάνης [ὕλη] τ. καὶ ὑγραίνει τὰ τῆς ἀναπτύσεως δεόμενα Gal.15.507, cf. 6.352, 14.742; τέμνειν καὶ λεπτύνειν τὰ παχέα τῶν ὑγρῶν Id.6.760, cf. Vict.Att.1, al.
5 divide logically, τ. δίχα Pl.Phlb. 49a, Plt.287b; τ. τὸν ἀριθμὸν ἀρτίῳ καὶ περιττῷ into even and odd, ib.262e, cf. 266e, al.; εἰς δύο μέρη τέμνουσι [τὴν πραγματείαν] Sor. 1.1:—Pass., διχῇ τέμνεσθαι Pl.Sph.223c.
III cut off, sever ἐκ κεφαλέων τρίχας Il.3.273; κεφαλὴν ἀπὸ δειρῆς 18.177; δρακόντοιν κάρα A.Ch.1047, cf. S.Ph.619; λαιμούς τινος Ar.Av.1560; πλόκον, φόβας, βόστρυχον, S.Aj.1179, El.449,901 (Pass.), etc.; τράχηλον σώματος χωρίς E.Ba.241; Ὕδραν τ. Pl.R.426e: with double acc., ἐρινεὸν ὀξέϊ χαλκῷ τάμνε νέους ὄρπηκας cut the branches off the fig-tree, Il.21.38 (ἐρινεοῦ cj. Agar):—Pass., τρίχας ἐτμήθην had them cut off, E.Tr.480.
2 part off, mark off, τέλσον ἀρούρης Il.13.707; τέμενος 6.194; so in Med., 9.580; also τάμνοντ' ἀμφὶ βοῶν ἀγέλας they cut them off, surrounded them, 18.528.
IV cut down, fell, of trees and timber, δένδρεα, δρῦς, φιτρούς, 11.88, 23.119, Od.12.11, etc.; δοῦρα Hes.Op.807; τίς.. ἔτεμε τὰν δακρυόεσσαν Ἰλίῳ πεύκαν; E.Hel.231 (lyr.); τ. ὕλην Th.2.98; τ. ξύλα ἐκ τοῦ Κιθαιρῶνος ib.75; χάρακας ἐκ τοῦ τεμένους Id.3.70:—Pass., [μελίη] χαλκῷ ταμνομένη Il.13.180; ῥόπαλον τετμημένον Od.17.195; ἡ ὕλη ἡ τετμ. the felled timber, D.42.30:—Med., δοῦρα τάμνεσθαι fell oneself timber, Od.5.243, cf. Hdt.5.82, E.Hec.634 (lyr.).
2 λίθον τ. hew or quarry it, IG12.76.56, cf. 22.1666A8, 42(1).102.41, al. (Epid., iv B.C.), Pl.Criti.116a, PPetr.2p.6 (iii B.C.), D.S.5.13; τ. μέταλλον open or work a mine, Hyp.Eux.35 (Pass.):—Med., λίθους τάμνεσθαι have them wrought or hewn, Hdt.1.186.
3 cut down for purposes of destruction, γῆς τ. βλαστήματα E.Hec.1204; τ. τὸν σῖτον X.Mem.2.1.13; also τ. τὴν γῆν lay waste the country by felling the fruit-trees, cutting the corn, etc., Hdt.9.86, cf. Th.2.19,55, And.3.8 (Pass.); τῆς γῆς ἔτεμον οὐ πολλήν Th.6.7: c. partit. gen., τῆς γῆς τ. waste part of it, Id.1.30, 2.56:—Pass., ib.18,20.
V cut into shape, δέρμα βόειον Od.14.24; ἱμάντας ἐκ τοῦ δέρματος Hdt.5.25:—Med., νομέας ταμόμενοι Id.1.194.
VI cut lengthwise, τ. γῆν, ἄρουραν, plough it, Sol.13.47, A.Fr.196.
2 τ. ὁδόν cut or make a road, τ. ὁδοὺς εὐθείας Th.2.100; τ. διάπλους ἐκ τῶν διωρύχων Pl.Criti.118e; τάφρον τεμέσθαι PHal.1.107 (iii B.C.); ὁ τέμνων (sc. τὴν τάφρον) ib.110: metaph., ὀχετοὺς ἐπὶ τὸν πλεύμονα ἔτεμον carried channels or ducts to the lungs, Pl.Ti.70d, cf. 77c; οὐκ.. ἐγὼ πρῶτος ταύτην ἐτεμόμην τὴν ὁδόν Luc.Pr.Im.24:—Pass., μυρίαι τέτμηνται κέλευθοι Pi.I.6(5).22; οὐ τετμημένων [τῶν] ὁδῶν Hdt.4.136, etc.
b make one's way, advance, ὦ τὴν ἐν ἄστροις.. τέμνων ὁδὸν.. Ἥλιε E.Ph. 1; διὰ μέσου.. αἰθέρος τέμνων κέλευθον Ar.Th.1100; τὴν μεσόγαιαν τ. τῆς ὁδοῦ take the inland road, strike through the interior, Hdt.7.124, 9.89: metaph., μέσον τι τέμνειν hold a middle course, Pl.Prt.338a; τὴν μέσην τ. Plu.2.7b; μέσον τινὰ [βίον] τ. Pl.Lg.793a; βιότοιο τ. τρίβον AP9.359 (Posidipp. or Pl.Com.), 360 (Metrod.): abs., make one's way, A.R.2.1244, 4.771.
3 of ships, cut through the waves, plough the sea, τ. πέλαγος μέσον, κύματα θαλάσσης, Od.3.175, 13.88, cf. Pi.P.3.68: metaph., ψεύδη.. τάμνοισαι κυλίνδοντ' ἐλπίδες men's hopes are tossed about as they cut through the sea of lies, Id.O.12.6: of birds, αἰθέρος αὔλακα τ. cleave the air, Ar.Av.1400, cf. h.Cer.383, E.Epigr.2.
VII cut short, bring to a crisis or bring to a decision, μαχᾶν τ. τέλος Pi.O.13.57; κίνδυνον τ. σιδάρῳ E.Heracl.758 (lyr.); λόγῳ τὰ διάφορα τεμεῖν Lib.Or.18.164; τὰς δίκας τ. Cod.Just.3.1.12, cf. 2.12.27.2, al.
VIII ταμών metaph.for ἀρύσας, Emp.143. (Cf. Slovenian tnèm tęvti 'to hack', Ir. tamnaim 'I mutilate'.)
(B), only in τέμνοντα· ἀμέλγοντα, Hsch.; ἔτεμεν· ἤμελγεν, Id. (Perh. cf. Skt. ācāmati, pl. ācamanti, 'sip', Icel. hvóma 'swallow'.)
German (Pape)
[Seite 1090] ion. u. ep. τάμνω, Od. 3, 175 steht τέμνειν, fut. τεμῶ (s. auch τέμω), aor. ἔτεμον, ion., ep. u. altatt. ἔταμον, inf. ταμέειν, perf. τέτμηκα (Ap. Rh. 4, 156 τετμηώς, mit pass. Bdtg), perf. pass. τέτμημαι, aor. ἐτμήθην, fut. τετμήσομαι, ἐκτετμήσεσθον Plat. Rep. VIII, 564 e (vgl. τμήγω), – 1) schneiden, zerschneiden, zerhauen, zerspalten, Hom. u. Folgende; bes. – a) von Menschen, verwunden, auch niederhauen, zusammenhauen; ἀλλήλων ταμέειν χρόα χαλκῷ, Il. 13, 501. 16, 761; Tragg. u. Folgde; κάρα τέμνειν, abschneiden, Soph. Phil. 615; πώλους σιδήρῳ τέμνετ' αὐχένων φόβην, Eur. Alc. 431; λαιμόν, Hel. 1600; τρίχας ἐτμήθην, Troad. 480. – Aber auch oft vom Schneiden des Wundarztes, gew. neben καίειν, welche beiden Thätigkeiten hauptsächlich die Kunst desselben ausmachten, ἤ τοι κέαντες ἢ τεμόντες εὐφρόνως πειρασόμεσθα πῆμ' ἀποτρέψαι νόσου, Aesch. Ag. 823; οἱ ἰατροὶ τέμνουσι καὶ καίουσι ἐπ' ἀγαθῷ, Xen. An. 5, 8, 18; biem. 1, 2, 54; Sp., wie Ael. V. H. 11, 11. – b) von Tieren, zerstückeln, zerlegen, Her. 2, 65; bes. schlachten, zum Opfer, κάπρον ταμέειν Διΐ; Il. 19, 197; auch im med., ταμνόμενοι κρέα, Od. 24, 364; σφάγια τέμνειν, Eur. Suppl. 1195. – Aber Hes. O. 788. 793, ἐρίφους, κάπρον, verschneiden, castrare. – Ὅρκια πιστὰ τάμνειν, einen Vertrag oder ein Bündniß schließen, indem man dabei die üblichen feierlichen Opfer veranstaltete, eigentlich also die Eidesopfer vollziehen, Il. 2, 124. 3, 105. 252. 19, 191 Od. 24, 483; auch φιλότητα καὶ ὅρκια πιστὰ ταμεῖν, Il. 3, 73. 94. 256; u. im med., ὅρκια τάμνεσθαι, Her. 4, 70. 71; vgl. aber 4, 201; Hom. vrbdt auch θάνατόν νύ τοι ὅρκι' ἔταμνον, dir zum Tode schloß ich das Bündniß, Il. 4, 155. Später auch συνθεσίας, φίλια τέμνειν, σπονδάς, Eur. Hel. 1251. – cl von Bäumen u. Holz übh., abhauen, behauen, δούρατα, φιτρούς, Od. 5, 162. 12, 11 u. sonst; Hes. O. 809; daher ῥόπαλον τετμημένον, Od. 17, 195; τὴν ὕλην τὴν τετμημένην πεπρακότα, Dem. 42, 30; auch im med., δοῦρα τάμνεσθαι, sich Bauholz fällen, Od. 5, 243; τίς ἔτεμε τὰν δακρυόεσσαν Ἰλίῳ πεύκαν, Eur. Hel. 234; τμηθεῖσα πεύκη, Med. 4; Her. 5, 82; αἰχμάν, Pind. N. 3, 33; λίθους τάμνεσθαι, Steine behauen, Her. 1, 186; – φάρμακον τέμνειν, ein Heilkraut abschneiden, Heil- oder Zaubermittel aus abgeschnittenen Kräutern und Wurzeln bereiten, H. h. Cer. 229; Plat. Legg. VIII, 836 b XI, 919 b; – τέμνειν δίχα, entzwei schneiden, Plat. Soph. 265 e, u. oft; τοιοῦτον τμῆμα τέμνεται τὸ τεμνόμενον οἷον τὸ τέμνον τέμνει, Gorg. 476 d; – σῖτον τέμνειν, Getreide abmähen, Xen. Mem. 2, 1, 13, wie ὀπώρα τέμνεται, Soph. fr. 239. – Aber χώραν, γῆν τέμνειν ist = ein gand durch Abhauen der Obstbäume und Abschneiden der Feldfrüchte verwüsten; Andoc. 3, 8; Thuc. 2, 18. 8, 31; Plat. Rep. V, 471 c Menex. 242 c; Folgde, wie Pol. 9, 28, 6. – 2) durch Abgränzung, gleichsam aus etwas Größerm herausschneiden, absondern; τέλσον ἀρούρης, Il. 13, 707, wo Spitzner zu vgl., der ἄροτρον vermuthet; τέμενος, Il. 16, 194. 20, 184; ἄροσιν, Il. 9, 580; – übh. scheiden, sondern, Sp. – In τάμνοντ' ἀμφὶ βοῶν ἀγέλας, Il. 18, 528, nimmt man eine Tmesis an, sie schnitten die Heerden für sich ab. – Auch τέμνειν ὀχετούς, Gräben ziehen, stechen, Plat. Tim. 70 c 77 c; – τέμνειν ὁδούς, Wege ziehen, anlegen, bahnen, Her. 4, 136; Thuc. 2, 100; Plat. Legg. VII, 803 e. – Daher auch 3) von der Bewegung durch einen Raum hin, durchschneiden; bes. vom Schiffe, das in seinem Laufe das Meer durchschneidet, τέμνειν πέλαγος μέσον, κύματα θαλάσσης, Od. 3, 175. 13, 88; θάλασσαν, Pind. P. 3, 68; daher ὁδόν u. dgl., einen Weg einschlagen, τέτμηνται κέλευθοι, I. 5, 22; u. so vielleicht zu erklären μαχᾶν τέμνειν τέλος, Ol. 13, 57, sie beendigen; auch ἀνδρῶν ἐλπίδες τάμνουσαι ψεύδη, 12, 6, die durch Lüge gehenden Hoffnungen; τέμνειν κέλευθον, Ar. Th. 1100; αἰθέρος αὐλακα, Av. 1400; τὴν μεσόγαιαν τῶν ὁδῶν τάμνειν, Her. 9, 89, sich Bahn brechen; auch Sp., Philod. 16 (V, 25), bei denen τέμνειν gradezu für gehen gebraucht wird, wie Ap. Rh. 4, 771; dah. μέσον τέμνειν, die Mittelstraße halten, Plat. Legg. VII, 793 e, wie διὰ μέσων ἀσφαλέστερον ἰέναι τέμνοντας, Polit. 262 b, vgl. Prot. 338 a– Auch übertr., τίν' ἀμφ' αὑτᾶς ἔτι πόρον τέμνω; Aesch. Suppl. 807, welchen Weg soll ich einschlagen, welche Mittel finden; εὐθεῖαν λόγων τέμνων κέλευθον, Eur. Rhes. 423.
French (Bailly abrégé)
f. τεμῶ, ao.2 ἔτεμον et ἔταμον, pf. τέτμηκα;
Pass. ao. ἐτμήθην, pf. τέτμημαι, f.ant. τετμήσομαι;
I. couper en gén.
II. enlever en coupant : ἐκ κεφαλέων τρίχας IL litt. ôter les poils de la tête en les coupant ; κεφαλὴν τ. ἀπό δειρῆς IL séparer la tête du cou ; τ. κάρα τινός ESCHL trancher la tête à qqn ; τ. πλόκον SOPH couper les tresses de cheveux ; τ. δένδρεα IL, δρῦν IL couper, càd abattre des arbres, un chêne ; ξύλα τ. ἐκ τοῦ Κιθαιρῶνος THC couper du bois du Cithéron ; τ. ὕλην THC couper du bois ; avec double acc. : ἐρινεὸν τ. νέους ὄρπηκας IL couper à un figuier les jeunes branches ; Pass. μελίη χαλκῷ ταμνομένη (ion.) frêne abattu par le fer (du bûcheron) ; ῥόπαλον τετμημένον OD bâton noueux coupé (d'un arbre) ; p. suite
1 ravager, dévaster particul. en coupant les arbres, les moissons, etc. : γῆν HDT, χώραν XÉN un pays ; ἀγρούς PLAT ravager les champs ; τὸν σῖτον XÉN détruire les récoltes ; τ. τῆς γῆς THC ravager une partie du pays;
2 mutiler, particul. châtrer seul. en ion.
III. découper : τ. μελεϊστί IL, διαμελεϊστί OD découper en morceaux, litt. membre par membre ; δέρμα βόειον OD découper une peau de bœuf ; κρεῖον IL découper un morceau de viande;
IV. couper en perçant ou en piquant ; percer : χρόα χαλκῷ IL piquer ou percer la peau avec le fer, blesser en perçant la peau ; κάπρον Διΐ IL immoler litt. égorger un sanglier en l'honneur de Zeus ; ὅρκια τέμνειν IL égorger une victime pour cimenter un serment ou conclure un traité ; prononcer un serment ou conclure un traité ; avec double acc. : θάνατόν νύ τοι ὅρκι' ἔταμνον IL c'est pour ta mort que j'ai conclu le traité ; p. anal. φιλότητα καὶ ὅρκια πιστὰ ταμόντες IL ayant échangé des promesses d'amitié et de fidélité ; abs. τέμνειν τινί HDT conclure un traité avec qqn;
V. préparer, fabriquer ou faire en coupant : ἱμάντας ἐκ δέρματος HDT fabriquer des courroies qu'on taille dans le cuir ; τ. δούρατα OD tailler ou équarrir des poutres ; particul. tracer en coupant : τ. τέλσον ἀρούρης IL tracer un sillon dans un champ ; τ. τέμενός τινι IL assigner à qqn un morceau de terre ; τ. ὁδούς THC frayer des chemins ; Pass. τετμημένη ὁδός HDT chemin frayé, route ouverte;
VI. traverser en coupant, fendre : πέλαγος OD fendre la mer ; τὴν μέσην τέμνειν PLUT traverser par le milieu;
Moy. τέμνομαι;
1 couper pour soi : κρέα OD des viandes;
2 couper ou abattre pour soi (des arbres, etc.);
3 couper en perçant ou en piquant ; égorger (une victime) ; fig. τ. ὅρκια HDT prononcer des serments;
4 ouvrir en coupant, particul. ouvrir des sillons, labourer pour soi, acc..
Étymologie: R. Τεμ, Ταμ, couper, cf. τέμω, τέτμω.
Russian (Dvoretsky)
τέμνω: эп.-ион.-дор. τάμνω (fut. τεμῶ, aor. 2 ἔτεμον - ион. и дор. ἔτᾰμον, эп. τάμον, pf. τέτμηκα; pass.: fut. τμηθήσομαι, aor. ἐτμήθην, pf. τέτμημαι) (реже med.)
1 резать (Aesch., Plat.; οἱ ἰατροὶ καίουσι καὶ τέμνουσιν Xen.): τὸ τέμνον Plat. режущий предмет; τόμον τ. Plat. делать надрез;
2 вырезывать, извлекать оперативным способом (βέλος ἐκ μηροῦ Hom.);
3 разрезать, разрубать (ἰχθῦς Her.): τ. (δια)μελεϊστί Hom. или κατὰ μέλη Pind. разрубать на отдельные члены (по суставам); οἱ πρόσθεν ὀδόντες οἷοι τ. Xen. передние зубы, приспособленные к разрезанию;
4 вырезывать (ἱμάντας ἐκ δέρματος Her.);
5 отрезывать, отрубать (κεφαλὴν ἀπὸ δειρῆς Hom.; κάρα τινός Aesch.);
6 срезывать, обстригать (τρίχας ἐκ κεφαλέων Hom.; τὸν πλόκον Soph.): τρίχας ἐτμήθην Eur. я обстриг себе волосы;
7 рубить (δένδρεα Hom.; ὕλην Thuc.);
8 нарезать, крошить, т. е. приготовлять (φάρμακον Plat.);
9 вырубать, ломать, т. е. добывать (λίθον Plat.);
10 обтесывать (δούρατα μακρά Hom.);
11 поражать, ранить (χρόα χαλκῷ Hom.): ξιφουλκῷ χειρὶ πρὸς δέρην τεμών Aesch. пронзив горло вооруженной мечом рукой;
12 кастрировать, оскоплять (ἐρίφους Hes.);
13 зарезывать, закалывать (κάπρον Διΐ Hom.): τ. σφάγιά τινα Eur. закалывать кого-л. в жертву;
14 скреплять жертвоприношением, освящать жертвой: ὅρκια τ. Hom. произносить (взаимные) клятвы, заключать договор; τ. ὅρκια περί τινος πρός τινα Polyb. заключать договор о чем-л. с кем-л.;
15 клятвенно обязываться, заключать договор: τ. τινὶ μένειν αἰεὶ τὸ ὅρκιον Her. заключать с кем-л. договор о нерушимости клятвы (обязательства);
16 прорывать, прокапывать (τέλσον ἀρούρης Hom.; ὁχετούς Plat.; διώρυχες τετμημέναι Plat.);
17 прокладывать, проторять (ὁδούς Thuc.): ὥστε οὐ τετμημένων τῶν ὁδῶν Her. так как дороги не были проложены (ср. 18);
18 рассекать, бороздить, т. е. проходить (πέλαγος Hom.): βαθὺν ἠέρα τ. HH проноситься сквозь густой туман; ἐν ἄστροις οὐρανοῦ τ. ὁδόν Eur. совершать свой путь среди небесных светил (ср. 17); μέσον Plat. или τὴν μέσην τ. Plut. идти по среднему пути, держаться середины;
19 рассекать, разделять (τ. δίχα или διχῇ Plat.): μέσην τ. Λιβύην Her. (о Ниле) пересекать Ливию посредине; Ἀργείας ὅρους γαίας Σπαρτιάτιδός τε γῆς τ. Eur. (о реке Танай) отделять рубежи Аргивской земли от земли Спартанской;
20 мат. делить (ἀριθμὸν τ. τινί, ἑπτὰ μέρη τεμόμενος Plat.);
21 разбивать, классифицировать (τὴν δίποδα ἀγέλην Plat.);
22 выделять (в качестве надела), отводить (τεμενός τινι Hom.);
23 разорять, опустошать (γῆν Her.; ἀγρούς Plat.): τῆς γῆς τ. Thuc. разорять какую-то часть страны;
24 уничтожать на корню (τὸν σῖτον Xen.);
25 отсекать, т. е. отражать, отбивать (κίνδυνον σιδάρῳ Eur.);
26 решать, определять (τέλος μαχᾶν Pind.).
Greek (Liddell-Scott)
τέμνω: Ἰωνικ., Δωρικ., καὶ Ἐπικ. τάμνω, (ἴδε καὶ τέμω, τμήγω)· μέλλ. τεμῶ Εὐρ. Βάκχ. 493, Θουκ., κλπ.· Ἰων. τεμέω Ἱππ. 1. - ἀόρ. Ἰων. καὶ Δωρικ. ἔτᾰμον, Ἐπικ. τάμον, Ὅμ., Ἡρόδ., Πίνδ., Ἐπικ. ἀπαρ. ταμέειν Ἰλ. Τ. 197· Ἀττικ. ἔτεμον· - πρκμ. τέτμηκα Ἀριστ. Σοφιστ. Ἔλεγχ. 22, 3, (ἀπο-) Πλάτ. Μένων 85Α· Ἰων. καὶ Ἐπικ. μετοχ. (ἐπὶ παθητ. σημασ.) τετμηὼς Ἀπολλ. Ρόδ. Δ. 156. - Μέσ., μέλλ. τεμοῦμαι (ὑπο-) Ἀριστοφ. Ἱππ. 291, κλπ.· - ἀόρ. ἐταμόμην, ἀπαρ. ταμέσθαι Ἰλ., Ἀττικ. ἐτεμόμην Λουκ. ὑπὲρ τῶν Εἰκόνων 24· - Παθητ. μέλλ. τμηθήσομαι Ἀριστ. περὶ Ἀτόμων Γραμμ. 9. 30 κἑξ. ὡσαύτως τετμήσομαι Φιλόστρ., (ἐκ-) Πλάτ. Πολ. 564C· - ἀόρ. ἐτμήθην Εὐριπ., Θουκ., κλπ.· - πρκμ. τέτμημαι Ὀδ. Ρ. 195. Ἀττ. (Ἐκ τῆς √ΤΕΜ, ΤΑΜ, παράγονται ὡσαύτως αἱ λέξ. τομή, τμῆμα, τμῆγω, τέμενος, τέμαχος, ταμίας· πρβλ. Σανσκρ. tam-âlas (culter).). Κόπτω, σχίζω, κομματιάζω, Ὅμ., κλπ.· ὀδόντας οἵους τέμνειν, ἐπιτηδείους πρὸς τὸ κόπτειν, Ξεν. Ἀπομν. 1. 4, 6 τοιοῦτον τμῆμα τέμνεται τὸ τεμνόμενον, οἷον τὸ τέμνον τέμνει Πλάτ. Γοργ. 476D. 2) κόπτω, τραυματίζω, ἀκρωτηριάζω, ἀλλήλων ταμέειν χρόα χαλκῷ Ἰλ. Ν. 501., Π. 761· πρὸς δέρην τ., τραυματίζειν πρὸς τὸν λαιμόν, Αἰσχύλ. Εὐμ. 592. 3) ἐπὶ χειρουργοῦ κόπτω, ἀποκόπτω, ἐκ μηροῦ τ. βέλος Ἰλ. Λ. 844· ἀπολ., ποιοῦμαι χρῆσιν τῆς χειρουργικῆς μαχαίρας, ἐνεργῶ ἐγχειρήσεις, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ καυτηριάζειν (κάειν), ἤτοι κέαντες ἢ τεμόντες Αἰσχύλ. Ἀγ. 849, πρβλ. Ξεν. Ἀν. 5. 8, 18, Πλάτ. Γοργ. 456Β, 480C, 521Ε, κλπ. - Παθ., ὑποβάλλομαι εἰς ἐγχείρησιν, Ἱππ. Ἀφ. 1260, Πλάτ. Γοργ. 479Α· πρβλ. τομάω. 4) ἐκτέμνω, εὐνουχίζω, ἐρίφους, βοῦν, κάπρον Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 784, 789· ἐπὶ ἀνδρῶν, Λουκ. π. τῆς Συρ. Θεοῦ 15. ΙΙ. κατακόπτω, κόπτω εἰς τεμάχια, ἐπὶ ζῴων, Ἰλ. Ι. 209· τ. μελεϊστί, διαμελεϊστί, κατὰ μέλη Ω. 409, Ὀδ. Ι. 291, Πινδ. Ο. Ι. 79· τ. ἰχθῦς Ἡρόδ. 2. 65., 3. 42, κλπ. - Μέσ., ταμνομένους κρέα πολλὰ Ὀδ. Ω. 364. β) σφάζω, θύω, ταμέειν Διὶ Ἠελίῳ τε Ἰλ. Τ. 197· σφάγια τ. Εὐρ. Ἱκετ. 1196. - Παθ., σφάγια τέμνεται ὁ αὐτ. ἐν Ἡρακλ. 400. 2) ὅρκια τάμνω, θυσιάζω εἰς βεβαίωσιν ὅρκου, ὅθεν, κάμνω ὅρκον σεμνοπρεπῆ, ὁρκίζομαι μετὰ πάσης τῆς δυνατῆς βεβαιώσεως, Ἰλ. Β. 124, Ὀδ. Ω. 483, κλπ.· (ὡσαύτως παρὰ μεταγεν. πεζογράφοις, οἷον Πολύβ. 22. 7. 3., 15, 15)· φιλότητα καὶ ὅρκια πιστὰ ταμεῖν Ἰλ. Γ. 73, κλπ.· θάνατόν νύ τοι ὅρκι’ ἔταμνον, «ἐπὶ τῷ σῷ θανάτῳ τοὺς ὅρκους ἐποίησα» (Σχόλ.), Ἰλ. Δ. 155 ἐπὶ τούτοισι τ. ὅρκιον, ἐπὶ τοῖς ὅροις τούτοις, Ἡρόδ. 7. 132· καὶ (ἄνευ τοῦ ὅρκιον) τ. τισὶ μένειν τὸ ὅρκιον, κάμνω συνθήκην νά..., ὁ αὐτ. 4. 201· ὡσαύτως σπονδὰς τέμωμεν Εὐρ. Ἑλ. 1235. - Μέσ., ἐπὶ δύο μερῶν, ὅρκια τάμνεσθαι Ἡρόδ. 4. 70, 71, 201· ἀλλ’ ὡσαύτως σχεδὸν ὡς τὸ ἐνεργ., ἆρα φίλιά μοι τεμεῖ καὶ τέκνοις ταφὰς ληψόμεθα; Εὐρ. Ἱκ. 375· - πρβλ. Λατ. foedus ferire, foedus ictum. 3) φάρμακον τέμνω, κατακόπτω φυτόν τι πρὸς παρασκευὴν ἰαματικοῦ φαρμάκου ἢ πρὸς τέλεσιν μαγείας, Ruhnk, εἰς Ὕμν. Ὁμ. εἰς Δήμ. 229, πρβλ. Blomf. Αἰσχύλ. Ἀγ. 16, καὶ ἴδε Πινδ. Π. 4. 393, Πλάτ. Νόμ. 836Β, 919Β· ὅθεν, πόρον ἢ ἄκος τέμνω, εὑρίσκω μέσον θεραπείας, ἐξευρίσκω μέσον ἢ τρόπον, Αἰσχύλ. Ἱκέτ. 807, Εὐρ. Ἀνδρ. 121, πρβλ. ἀντιτέμνω, ἀντίτομος, ἐντέμνω, τομαῖος. 4) διαιρῶ, χωρίζω, ἐπὶ ποταμοῦ, μέσην τ. Λιβύην, κόπτω αὐτὴν εἰς δύο, διαιρῶ, Ἡρόδ. 2. 33, πρβλ. Εὐριπ. Ἠλέκ. 411· ἐπὶ σειρᾶς ὀρέων, Διον. Π. 340, 890· δίχα τ., κόπτω εἰς δύο, διαιρῶ, διαχωρίζω, Πλάτ., Συμπ. 190D· Μέσ., ἑπτὰ μέρη τεμόμενος, διαιρέσας αὐτὸ εἰς ἑπτὰ μέρη, ὁ αὐτ. ἐν Νόμ. 696C· - Παθ., γραμμὴ δίχα τετμημένη ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 509D τετμημένος ἐξ ἑνὸς δύο, κεκομμένος..., ὁ αὐτ. ἐν Συμπ. 191D. 5) διαιρῶ λογικῶς, τ. δίχα ὁ αὐτ. ἐν Φιλήβ. 49Α, Πολιτικ. 287Β· τ. τὸν ἀριθμὸν ἀρτίῳ καὶ περιττῷ, εἰς ἀρτίους καὶ περιττούς, αὐτόθι 262Ε, πρβλ. 266Ε, κ. ἀλλ. - Παθ., διχῇ τέμνεσθαι ὁ αὐτ. ἐν Σοφ. 223C. ΙΙΙ. ἀποκόπτω, χωρίζω, ἐκ κεφαλέων τρίχας Ἰλ. Γ. 273· κεφαλὴν ἀπὸ δειρῆς Σ. 177· κάρα τινὸς Αἰσχύλ. Χο. 1047, Σοφ. Φιλ. 619· λαιμούς τινος Ἀριστοφάν. Ὄρν. 1560· πλόκον, φόβας, βοστρύχους Σοφ. Αἴ. 1179, κλπ.· τράχηλον σώματος χωρὶς Εὐρ. Βάκχ. 241· Ὕδραν τ. Πλάτ. Πολ. 426Ε· - ὡσαύτως μετὰ διπλῆς αἰτ., ἐρινεὸν ὀξέϊ χαλκῷ τάμνε νέους ὄρπηκας, ἀπέκοψε τοὺς νέους κλάδους ἐκ της συκῆς, Ἰλ. Φ. 38· καὶ ἐν τῷ παθ., τρίχας τ’ ἐτμήθην τάσδε πρὸς τύμβοις νεκρῶν Εὐρ. Τρῳ. 480. 2) ἀποχωρίζω, τέλσον ἀρούρης Ἰλ. Ν. 707· τέμενος Ζ. 194· ἄροισιν Ι. 580 - Μέσ., τάμνοντ’ ἀμφὶ βοῶν ἀγέλας, περιεκύκλωσαν, Σ. 528, πρβλ, περιτέμνω ΙΙ. IV. κατακόπτω, κόπτω, καταρρίπτω, ἐπὶ δένδρων ἢ ξύλων, τάμνον δένδρεα μακρὰ Λ. 88· δρῦς ὑψικόμους... τάμνον ἐπειγόμενοι Ψ. 119· φιτροὺς δ’ αἶψα ταμόντες Ὀδ. Μ. 11, κλπ., Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 895· τίς... ἔτεμε τὰν δακρυόεσσαν Ἰλίῳ πεύκαν; Εὐριπ. Ἑλ. 231, κλπ.· τ. ὕλην Θουκ. 2. 98· τ. ξύλα ἐκ τοῦ Κιθαιρῶνος αὐτόθι 75· χάρακας ἐκ τοῦ τεμένους ὁ αὐτ. 3. 70. - Παθ., [μελίη] χαλκῷ τεμνομένη Ἰλ. Ν. 180· ῥόπαλον τετμημένον Ὀδ. Ρ. 195· ἡ ὕλη ἡ τετμ., ἡ κοπεῖσα ξυλεία, Δημ. 1048. 16. - Μέσ., τάμνετο δοῦρα, ἔκοπτε ξύλα πρὸς ἰδίαν χρῆσιν, Ὀδ. Ε. 243 Ἡρόδ. 5. 82, πρβλ. Εὐρ. Ἑκ. 634. 2) λίθον τέμνειν, κόπτειν, ἐξάγειν ἐκ λατομείου, Πλάτ. Κριτί. 116Α, πρβλ. Διόδ. 5. 13· τ. μέταλλον, ἀνοίγω, ἢ ἐργάζομαι μεταλλεῖον, Ὑπερείδ. ὑπὲρ Εὐξενίππ. 44. - Μέσ., λίθους τάμνεσθαι, δι’ ἄλλου, Ἡρόδ. 1. 186. 3) κατακόπτω ὅπως καταστρέψω, γῆς τ. βλαστήματα Εὐρ. Ἑκ. 1204· τ. τὸν σῖτον Ξεν. Ἀπομν. 2. 1. 13· ἀκολούθως καί, τ. τὴν γῆν, ἐρημώνω τὴν γῆν κατακόπτων τὰ δένδρα καὶ καταστρέφων τὰ σπαρτά, κλπ., Ἡρόδ. 9. 86, Θουκ. 2, 19, 20, 55, Ἀνδοκ. 24. 25· τῆς γῆς ἔτεμον οὐ πολλὴν Θουκ. 6. 7, πρβλ. 2. 56· μετὰ γεν. διαιρετ., τῆς γῆς τ., ἐρημώνω μέρος αὐτῆς, ὁ αὐτ. 1. 30., 2. 56 καὶ ἐν τῷ παθ., ὁ αὐτ. 2. 18, 20. - Πρβλ. κείρω ΙΙ. 2. V. κόπτω ἢ πελεκῶ τι ὥστε νὰ λάβῃ σχῆμά τι ὡρισμένον, δούρατα Ὀδ. Ε. 162, Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 805· δέρμα βόειον Ὀδ. Ξ. 24· ἱμάντας ἐκ τοῦ δέρματος Ἡρόδ. 5. 25. - Μέσ., νομέας ἰτέης ταμόμενοι ὁ αὐτ. 1. 194. VI. κόπτω κατὰ μῆκος, τ. γῆν, ἄρουραν, ἀροτριῶ αὐτήν, Σόλων 4. 47, Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 198. 2) τ. ὁδόν, κόπτω ἢ ἀνοίγω, κατασκευάζω ὁδόν, τ. ὁδοὺς εὐθείας Θουκ. 2. 100· τ. διάπλους ἐκ τῶν διωρύχων Πλάτ. Κριτί. 118Ε· μεταφορικ., ὀχετοὺς ἐπὶ τὸν πλεύμονα ἔτεμον, ἤνοιξαν ὀχετοὺς ἢ ἀγωγοὺς πρὸς τοὺς πνεύμονας, αὐτόθι 70D, πρβλ. 77C. - Παθ., μυρίαι τέτμηνται κέλευθοι Πινδ. Ι. 6 (5). 31· οὐ τετμημένων τῶν ὁδῶν Ἡρόδ. 4. 136, κλπ. β) ἐπὶ ἄλλης ἐννοίας, διανύω, διέρχομαι, ὦ τὴν ἐν ἄστροις... τέμνων ὁδὸν Ἥλιε Εὐρ. Φοίν. 1· διὰ μέσου... αἰθέρος τέμνων κέλευθον Ἀριστοφ. Θεσμ. 1100, (οὕτως ἐν τῷ μέσ. τύπῳ Λουκ. Εἰκ. 24) τὴν μεσόγαιαν τ. τῆς ὁδοῦ, λαμβάνω τὴν μέσην ὁδόν, προβαίνω διὰ τῆς μεσογαίας, Ἡρόδ. 7. 124, πρβλ. 9. 89· μέσον τέμνειν, ἀκολουθεῖν μέσην ὁδόν, Πλάτ. Πρωτ. 338Α, πρβλ. Νόμ. 793Α· διὰ μέσων τ. ὁ αὐτ. ἐν Πολιτικ. 262Β· τὴν μέσην τ. Πλούτ. 2. 7Β· μεταφορ., τίνα πόρον τέμνω; «τί δρόμον νὰ πάρω»; (ἔνθα ὁ Ἑρμ. τέτμω) Αἰσχύλ. Ἱκ. 807· μέσον τινὰ [βίου] τ. Πλάτ. Νόμ. 793Α· βιότοιο τ. τρίβον Ἀνθολ. Π. 9. 359, 360· - ἀπολ., ἀνοίγω τὴν ὁδόν μου, Ἀπολλ. Ρόδ. Β. 1244., Δ. 771. 3) ἐπὶ πλοίων, διασχίζω τὰ κύματα, τὴν θάλασσαν, Λατ. secare mare, τ. πέλαγος μέσον, κύματα θαλάσσης Ὀδ. Γ. 175., Ν. 88, Πινδ. Π. 3. 121· μεταφορ., αἵ γε μὲν ἀνδρῶν πόλλ’ ἄνω, τὰ δ’ αὖ κάτω ψεύδη μεταμώνια τάμνοισαι κυλίνδοντ’ ἐλπίδες, τῶν ἀνθρώπων αἱ ἐλπίδες κυλινδοῦνται ἄνω καὶ κάτω διαπλέουσαι τὸ πέλαγος ματαίου ψεύδους, ὁ αὐτ. Ο. 12. 8· - οὕτως ἐπὶ τῶν πτηνῶν, αἰθέρος αὔλακα τ., διασχίζειν τὸν ἀέρα, Ἀριστοφ. Ὄρν. 1400, πρβλ. Εὐριπ. παρ’ Ἀθην. 61Β, Ὕμν. Ὁμ. εἰς Δήμ. 384. VII. συντέμνω, φέρω ἀμέσως εἰς πέρας, Λατιν. decidere, μαχᾶν τέμνειν τέλος Πινδ. Ο. 13. 80· κίνδυνον τ. σιδήρῳ Εὐριπ. Ἡρακλ. 758.
English (Autenrieth)
aor. τάμε, inf. ταμέειν, mid. aor. inf. ταμέσθαι, pass. perf. part. τετμημένον: cut, cut up, off, out, etc., mid. subjectively; of ‘felling’ or ‘lopping’ trees, ‘hewing’ beams, ‘marking off’ an enclosure, ‘furrowing’ the earth with the plough, ‘cutting off’ (intercepting, driving away) cattle, ‘cutting’ the waves in sailing, Il. 9.580, Il. 13.707, Il. 18.528, Il. 21.38, Od. 3.175; ὅρκια, ‘conclude’ a treaty, see ὅρκιον.;;: see τάμνω.
Spanish
Greek Monolingual
(I)
ΝΜΑ, και τέμω και επικ. και ιων. και δωρ. τ. τάμνω Α
1. κόβω, σχίζω, τεμαχίζω (α. «τέμνοντα όργανα» β. «τοιοῦτον τμήμα τέμνεται τὸ τεμνόμενον, οἷον τὸ τέμνον τέμνει;», Πλάτ.)
2. (για ποταμό ή οροσειρά) διαιρώ, χωρίζω (α. «η οροσειρά τέμνει από Βορρά προς Νότο τη χώρα» β. «ῥέει... ὁ Νεῖλος, καὶ μέσην τάμνει Λιβύην», Ηρόδ.)
3. (σε συνεκφορά με τη λ. οδός) ανοίγω χερσαίο δρόμο («ὁδοὺς εὐθείας ἔταμε», Θουκ.)
4. διέρχομαι («διὰ μέσου... αἰθέρος τέμνων κέλευθον», Αριστοφ.)
νεοελλ.
1. (το θηλ. μτχ. ενεστ. ως ουσ.) η τέμνουσα
μαθημ. α) (στη γεωμετρία) κάθε ευθεία που τέμνει καμπύλη ή επιφάνεια σε ένα τουλάχιστον σημείο
β) (στην τριγωνομετρία) ένας από τους έξι τριγωνομετρικούς αριθμούς μιας γωνίας
2. (το θηλ. μτχ. παθ. παρακμ. ως ουσ.) η τετμημένη
μαθημ. η πρώτη από τις τρεις καρτεσιανές συντεταγμένες ενός σημείου στον χώρο
3. φρ. «έταμε νέους δρόμους»
μτφ. εισήγαγε νέες μεθόδους, έκανε καινοτομίες
αρχ.
1. τραυματίζω, ακρωτηριάζω
2. (για χειρουργό) εξάγω με τομή ή αποκόπτω, εκκόπτω («ἔνθα μιν ἐκτανύσας ἐκ μηροῦ τάμνε μαχαίρῃ ὀξὺ βέλος περιπευκές», Ομ. Ιλ.)
3. απόλ. κάνω εγχείρηση, σε αντιδιαστολή προς το καυτηριάζω («οἱ ἰατροὶ τέμνουσι καὶ καίουσι ἐπ' ἀγαθῷ», Ξεν.)
4. ευνουχίζω
5. (σχετικά με ζώο) κατακομματιάζω, λειανίζω
6. σφάζω, θυσιάζω
7. κόβω και μαζεύω χόρτα και λαχανικά
8. ισχναίνω, αραιώνω («διὰ τῆς δριμυφαγίας εἰ καὶ τὸ πάχος τέμνοιτο τοῦ γάλακτος», Σωρ.)
9. αποκόπτω, αποχωρίζω («ἧς λαιμοὺς τεμών», Αριστοφ.)
10. (σχετικά με φυτά) α) κλαδεύω
β) κόβω από τη ρίζα, ξεριζώνω
11. αρπάζω
12. (σχετικά με δένδρα ή ξύλα) κόβοντας ρίχνω κάτω, υλοτομώ
13. (σε συνεκφορά με τη λ. λίθος) λατομώ («τὸν δὲ λίθον ἔτεμνον ὑπὸ τῆς νῆσου κύκλῳ τῆς ἐν μέσῳ», Πλάτ.)
14. (σε συνεκφορά με τη λ. μέταλλον) ανοίγω μεταλλείο
15. δίνω σε κάτι σχήμα με πελέκημα
16. (σχετικά με χώρα) καταστρέφω, λεηλατώ («τήν τε γῆν αὐτῶν ἔταμνον», Ηρόδ.)
17. (σε συνεκφορά με τη λ. γῆ ή ἄρουρα) οργώνω
18. ανοίγω θαλάσσιο δρόμο
19. (γενικά) ανοίγω
20. απόλ. βαδίζω
21. (για πλοίο) διασχίζω τη θάλασσα
22. (για πτηνά) διασχίζω τον αέρα
23. συντέμνω («ἐπ' ἀμφότερα μαχᾱν τέμνειν τέλος», Πίνδ.)
24. μτφ. α) αντλώ
β) χωρίζω λογικά, διαιρώ
25. μέσ. τέμνομαι
κόβω ξύλα για να οικοδομήσω
26. παθ. α) υποβάλλομαι σε εγχείρηση
β) καταστρέφομαι, ερημώνομαι
27. φρ. α) «τέμνω ὅρκια [ή σπονδάς]» — θυσιάζω για την επικύρωση όρκου ή συνθήκης Όμ.
β) «φάρμακον τέμνω» — κόβω βότανο για την παρασκευή φαρμάκου ή για την τέλεση μαγείας (Πλάτ.)
γ) «τέμνω δίχα» — χωρίζω στα δύο (Πλάτ.)
δ) «πόρον [ή ἄκος] τέμνω» — βρίσκω μέσο ή τρόπο θεραπείας (Αισχύλ.).
[ΕΤΥΜΟΛ. Το ρ. τέμ-νω (με ενεστ. έρρινο επίθημα -νω, πρβλ. δάκνω, κάμνω), κατά την επικρατέστερη άποψη ανάγεται στη μονοσύλλαβη μορφή τεμ- της δισύλλαβης ρίζας τεμᾱ- και συνδέεται με το ιρλδ. tamnaid «χωρίζει» και το λιθουαν. tinu, tinti «σφυροκοπώ». Πολύ αμφίβολη είναι η σύνδεση του ρ. με το λατ. temno «περιφρονώ». Στην ετεροιωμένη βαθμίδα τομ- της μονοσύλλαβης μορφής της ρίζας ανάγονται τα παράγωγα τομή, τόμος, ενώ στη δισύλλαβη μορφή της ρίζας, με μηδενισμένο το πρώτο και απαθές το δεύτερο φωνήεν ο παθ. αόρ. ἐ-τμή-θην (πρβλ. και τμᾱ-θείς), οι παρακμ. τέ-τμη-κα και τέ-τμη-μαι, το ρημ. επίθ. τμη-τός (πρβλ. και νεό-τμᾱτος), τα ουσ. τμή-μα (πρβλ. και τμᾶ-μα), τμῆ-σις και το ρ. τμή-γω (με ουρανικό επίθημα). Στη δισύλλαβη επίσης μορφή της ρίζας με απαθές το πρώτο και συνεσταλμένο το δεύτερο φωνήεν ανάγεται το ουσ. τέμα-χος, με ουρανικό επίθημα -χος (πρβλ. στέλεχος). Προβλήματα ωστόσο γεννά, σχετικά με τη μορφή της δισύλλαβης ρίζας, ο σχηματισμός του ουσ. τέμε-νος («τέμενος
πᾶς ὁ μεμερισμένος τόπος τινὶ εἰς τιμήν...» Ησύχ.). Ο τ. αυτός οδήγησε ορισμένους να θεωρήσουν ότι η μορφή της δισύλλαβης ρίζας είναι τεμη-, άποψη όμως που δεν θα μπορούσε να δικαιολογήσει το μακρό -ᾱ- τών τ. τμᾱθείς, τμᾶμα, νεότμᾱτος όπως επίσης και το -ă- του τέμαχος. Αν δεχθεί κανείς, τελικά, δισύλλαβη ρίζα τεμᾱ-, τότε η λ. τέμε-νος θα μπορούσε να αναχθεί σε αμάρτυρο τ. τέμă-νος, απ' όπου με αφομοίωση του -ă- σε -ε- ο τ. τέμενος (βλ. και λ. τέμενος). Διχογνωμία επίσης υπάρχει σχετικά με την αρχαιότητα τών τ. του ενεστώτα τέμνω, που χρησιμοποιείται στην αττ. διάλεκτο, και τάμνω (από τη συνεσταλμένη βαθμίδα της μονοσύλλαβης μορφής της ρίζας), που χρησιμοποιείται στη δωρ. και ιων. διάλεκτο. Ανάλογο πρόβλημα προκύπτει και για τους αντίστοιχους τ. αορ. β' ἔτεμον και ἔταμον. Με το ρ. τέμνω, τέλος, συνδέονται οι λ. ταμία(ς), τάμισος και πιθ. το ρ. τένδω (βλ. και λ. τέμπλο).
ΠΑΡ. τέμαχος, τμήμα, τμήση, τμητός, τομή, τόμος
αρχ.
τμητής
αρχ.-μσν.
τμητήρ.
ΣΥΝΘ. (Β συνθετικό) ανατέμνω, διατέμνω, εκτέμνω, εντέμνω, κατατέμνω, περιτέμνω, συντέμνω
αρχ.
αμφιτέμνω, αντιτέμνω, επιτέμνω, παρατέμνω, προστέμνω, προτέμνω, υποτέμνω
νεοελλ.
λοξοτέμνω].
(II)
Α
(κατά τον Ησύχ.) «τέμνοντα
ἀμέλγοντα».
[ΕΤΥΜΟΛ. Άγνωστης ετυμολ. Πρόκειται πιθανότατα για παρεφθαρμένο τ. Η σύνδεση της λ. με τον αρχ. ινδ. τ. cāmati «ρουφώ» δεν φαίνεται πιθανή. Δεν φαίνεται επίσης πιθανή και η άποψη ότι πρόκειται για ιδιαίτερη σημασιολογική εξέλιξη του ρ. τέμνω (Ι)].
Greek Monotonic
τέμνω: (√ΤΕΜ, πρβλ. τέμω), Ιων., Δωρ. και Επικ. τάμνω· μέλ. τεμῶ, Ιων. τεμέω· αόρ. βʹ ἔτεμον, Ιων. και Δωρ. ἔτᾰμον, Επικ. τάμον, Επικ. απαρ. ταμέειν· παρακ. τέτμηκα — Μεσ., μέλ. τεμοῦμαι, αόρ. βʹ ἐταμόμην, απαρ. ταμέσθαι — Παθ., μέλ. τμηθήσομαι, αόρ. ἐμήθην, παρακ. τέτμημαι·
I. 1. κόβω, κομματιάζω, σε Όμηρ. κ.λπ.· ὀδόντας οἵους τέμνειν, δόντια επιτήδεια στο κόψιμο, σε Ξεν.
2. κόβω, τραυματίζω, ακρωτηριάζω, σε Ομήρ. Ιλ.· πρὸς δέρην τέμνω, τραυματίζω στον λαιμό, σε Αισχύλ.
3. λέγεται για χειρουργό, κόβω, σε Ομήρ. Ιλ.· απόλ., κάνω χρήση του χειρουργικού μαχαιριού, αντίθ. προς τον καυτηριασμό (κάειν), σε Αισχύλ., Ξεν. κ.λπ. — Παθ., υποβάλλομαι σε εγχείριση, σε Πλάτ.
II. 1. κατακόβω, κόβω σε τεμάχια, σε Όμηρ. κ.λπ.· σφάζω, θυσιάζω, σε Ομήρ. Ιλ., Ευρ.
2. ὅρκια τάμνειν, θυσιάζω ως επικύρωση όρκου, και ομοίως κάνω σεμνοπρεπείς όρκους, σε Όμηρ.· θάνατόν νύ τοι ὅρκοι ἔταμνον, για το δικό σου θάνατο έκανα τους όρκους, σε Ομήρ. Ιλ. — Μέσ., λέγεται για δύο μέρη, ὅρκια τάμνεσθαι, σε Ηρόδ.· πρβλ. Λατ. foedus ferive.3. φάρμακον τέμνειν, κόβω ή τεμαχίζω φυτό για την παρασκευή ιαματικού φαρμάκου ή για την τέλεση μαγείας, σε Αισχύλ. κ.λπ.· ἄκος τέμνειν, βρίσκω τρόπο ή μέσο θεραπείας, σε Ευρ.
4. διαιρώ, χωρίζω, λέγεται για ποταμό, μέσην τέμνω Λιβύην, την κόβω στα δύο, σε Ηρόδ.· δίχα τέμνω, κόβω στα δύο, διαχωρίζω, σε Πλάτ.
III. αποκόπτω, αποχωρίζω, κεφαλὴν ἀπὸ δειρῆς, σε Ομήρ. Ιλ. κ.λπ.· με διπλή αιτ., ἐρινεὸν τάμνε νέους ὄρπηκας, απέκοψε τα νέα κλαδιά απ' τη συκιά, στο ίδ.· και στην Παθ., τρίχας ἐτμήθην, τις είχαν κομμένες, σε Ευρ.
2. αποχωρίζω, τέμενος, σε Ομήρ. Ιλ.
IV. 1. καταρρίπτω κόβοντας, λέγεται για δέντρα, στο ίδ. κ.λπ. — Μέσ., δοῦρα τάμνεσθαι, έκοβε ξυλεία για τον εαυτό του, σε Ομήρ. Οδ., Ηρόδ.
2. λίθον τέμνειν, σπάζω πέτρα (από λατομείο), σε Πλάτ. — Μέσ., λίθους τάμνεσθαι, τις έχω σμιλευμένες ή πελεκημένες, σε Ηρόδ.
3. κατακόβω με σκοπό να καταστρέψω, σε Ευρ. κ.λπ.· τέμνω τὴν γῆν, ερημώνω τη χώρα κόβοντας τα δέντρα και καταστρέφοντας τα σπαρτά, σε Ηρόδ., Θουκ.· με γεν. διαιρ., τῆς γῆς τέμνω, ερημώνω μέρος αυτής, σε Θουκ.
V. κόβω ή πελεκάω κάτι ώστε να λάβει ορισμένο σχήμα, δούρατα, σε Ομήρ. Οδ. κ.λπ. VI.1. κόβω κατά μήκος, διασχίζω, σε Σόλωνα.
2. τέμνω ὁδόν, κόβω ή ανοίγω, κατασκευάζω δρόμο, σε Θουκ. — Παθ., τέμνηνται κέλευθοι, σε Πίνδ.
3. διανύω, διέρχομαι, τέμνων ὁδόν, σε Ευρ.· τὴν μεσόγαιαν τέμνω τῆς ὁδοῦ, παίρνω τη μέση οδό, πλήττω από το εσωτερικό, σε Ηρόδ.· μέσον τέμνειν, να ακολουθείς τη μέση οδό, σε Πλάτ.
4. λέγεται για πλοία, διασχίζω τα κύματα, διαπερνώ τη θάλασσα, σε Ομήρ. Οδ.· ομοίως, λέγεται για τα πτηνά, διασχίζω τον αέρα, σε Αριστοφ.
VII.φέρνω σε πέρας, Λατ. decidere, σε Πίνδ., Ευρ.
Middle Liddell
[Root !τεμ, cf. τέμω
I. to cut, hew, Hom., etc.; ὀδόντας οἵους τέμνειν teeth fit for cutting, Xen.
2. to cut, wound, maim, Il.; πρὸς δέρην τ. to wound her in the neck, Aesch.
3. of a surgeon, to cut, Il.: absol. to use the knife, as opp. to cautery (κάειν), Aesch., Xen., etc.:—Pass. to be operated upon, Plat.
II. to cut up, cut to pieces, Hom., etc.:—to slaughter, sacrifice, Il., Eur.
2. ὅρκια τάμνειν to sacrifice in attestation of an oath, and so to take solemn oaths, Hom.; θάνατόν νύ τοι ὅρκι' ἔταμνον I made a truce which was death to thee, Il.:—Mid., of two parties, ὅρκια τάμνεσθαι Hdt.:—cf. Lat. foedus ferire.
3. φάρμακον τέμνειν to cut or chop up a plant for purposes of medicine or witchcraft, Aesch., etc.; ἄκος τέμνειν to contrive a means or remedy, Eur.
4. to divide, of a river, μέσην τ. Λιβύην to cut it in twain, Hdt.; δίχα τ. to cut in two, bisect, Plat.
III. to cut asunder, cut off, sever, κεφαλὴν ἀπὸ δειρῆς Il., etc.; with double acc., ἐρινεὸν τάμνε ὄρπηκας cut the branches off the fig-tree, Il.; and in Pass., τρίχας ἐτμήθην had them cut off, Eur.
2. to part off, mark off, τέμενος Il.
IV. to cut down, fell trees, Il., etc.:—Mid., δοῦρα τάμνεσθαι to fell oneself timber, Od., Hdt.
2. λίθον τ. to hew stone, Plat.: Mid., λίθους τάμνεσθαι to have them wrought or hewn, Hdt.
3. to cut down for purposes of destruction, Eur., etc.; τ. τὴν γῆν to ravage the country by felling the trees and cutting the corn, Hdt., Thuc.; with partit. gen., τῆς γῆς τ. to waste part of it, Thuc.
V. to cut or hew into shape, δούρατα Od., etc.
VI. to cut lengthwise, to plough, Solon.
2. τ. ὁδόν to cut or make a road, Thuc.:—Pass., τέτμηνται κέλευθοι Pind.
3. also to make one's way, advance, τ. ὁδόν Eur.; τὴν μεσόγαιαν τ. τῆς ὁδοῦ to take the middle road, strike through the interior, Hdt.; μέσον τέμνειν to hold a middle course, Plat.
4. of ships, to cut through the waves, plough the sea, Od.:—so of birds, to cleave the air, Ar.
VII. to bring to a decision, Lat. decidere, Pind., Eur.
Frisk Etymology German
τέμνω: {témnō}
Forms: ep. ion. dor. τάμνω (zu τέμει Ν 707 s. zu τετμεῖν), Aor. τεμεῖν, ep. ion. dor. ταμεῖν, Fut. τεμῶ, ion. τεμέω, τμη- (Archim. τμα-) in Aor. Pass. τμηθῆναι, Perf. Pass. τέτμημαι (seit Od., auch Pi.) und Akt. -κα (att.), Verbaladj. τμητός (att. usw., auch A. und S. in lyr.; ἐΰ-τμητος Hom.),
Grammar: v.
Meaning: ‘schneiden, ab-, zerschneiden, spalten, verwüsten’.
Composita: sehr oft m. Präfix, z.B. ἀπο-, ἐκ-, ἐν-, κατα-, περι-, συν-,
Derivative: Zahlreiche Ableitungen. A. Mit ο-Abtönung: 1. τομή, dor. -ά f. das Schneiden, Schnitt, der abgeschnittene Teil, Stumpf (seit Il.), ἀνα-, ἀπο-, ἐκ-, περι- ~ u.a. (von ἀνατέμνω usw.). 2. τόμος m. Abschnitt, Stück, Teil eines literarischen Werkes, Papyrusrolle, Volumen (Kom., Inschr., Pap. usw.); oft zu den präfigierten Verba m adj. Funktion, z.B. ἀπότομος (: ἀποτέμνω) abgeschnitten, steil, schroff (ion. att.) mit f. -άς (D. S., J. u.a.), -ία f. ‘Schroffheit (hell. u. sp.). Adj. τομός einschneidend, scharf (S., Pl. u.a.), oft als Hinterglied in Univerbierungen, z.B. δρυτόμος ‘holz- hauend' (Il. usw.). Zu τομή und τόμος Chantraine Form. 21, Porzig Satzinhalte 253. — Von 1. (und 2.): 3. τομεύς (ἐκ-, περι-, ὑπο-, ἀπο-) m. Schneidender, Schneide, Messer, mathem. Sektor (Trag. Adesp., Pl. Alk., X., Arist., hell. u. sp.; Bosshardt 38 f.); zu τομεύς, τομή, τόμος und τμῆμα als mathem. (geometr.) Termini Mugler Dict. géom. s.vv. 4. -ίας (gew. ἐκ- ~) m. Geschnittener (ion. att.) mit -ιαῖος (PMag. Par., Gloss.). 5. -άς f. Ausholzung, Lichtung (ark. IVa). 6. -ίς f. Messer (LXX). 7. -ιον, pl. τὰ -ια geschnittenes Opfertier, herausgeschnittene Teile eines Opfertieres, Schnitte (att. usw.), -ιος = -ίας (Pap.). 8. -αῖος mit einem Schnitt versehen, abgeschnitten (A., E.). 9. -ικός nur mit ἀνα- (: ἀνατομή) zur Anatomie gehörig (Gal.) u.a. ebenso wie mit nominalem Vorderglied, z.B. λατομικός (: λατομία, λατόμος) ‘zum Steinbruch, -brecher gehörig’ (D. S.). 10. -άριον n. kleines Volumen (Stob., Eust., EM). 11. Denom. Verba: -άω nur Ptz. Dat. τομῶντι (πήματι) schnittverlangend (S.Aj.582); ἐκ-, συντομίζω = ἐκ-, συντέμνω (PMag. Par., Suid.); ἐκτομάζω kastrieren (Gloss.). — B. Mit Schwundstufe der ersten und Dehnstufe der zweiten Silbe: 1. τμῆμα, auch m. ἀπο-, περι-u.a., n. Abschnitt, Teil (Hp., Pl., att. Inschr. u.a.), -μάτιον (Eust.), -ματώδης (Hp. Loc. Hom.). 2. -σις, auch m. ἀπο-, ὑπο-u.a., f. das Schneiden, Verwüsten (Pl., Arist. usw.). 3. -τήρ m. Zerschneider (Nonn.); -τής H. als Erkl. von ἐκτομεύς; -τικός (ἀνα- ~) schneidend, stechend (Pl., Arist. usw.). 4. -δην einschneidend (H 262). — C. Mit zweisilbiger Hochstufe: τέμαχος n. ‘Stück, bes. von eingesalzenem Fisch’ mit Demin. -ιον n. (ion. att.); Bildung wie σέλαχος, στέλεχος u.a. (Chantraine Form. 403 u. 421, Schwyzer 496). Davon τεμαχίτης (ὶχθῦς) m. zerstückelter und eingesalzener Fisch (Kom., Pap.; Redard 115, zur Bild. Fraenkel Nom. ag. 2, 210f.), -ίζω (ἀπο-) zerstückeln zum Einsalzen, einpökeln mit -ισμός, -ιστός (sp.). —D. Vom Aorist ταμεῖν: ταμεσίχρως die Haut zerschneidend' (Il.; schwerlich für *τεμασί- mit Schwyzer 362 nach Specht). —Zu τέμενος, ταμία, ταμίας, τάμισος s. bes.
Etymology: Anfänglich standen ein schwundstufiges Nasalpräsens τάμνω und ein hochstufiger, urspr. athematischer Wurzelaorist ἔτεμον (3.sg. *ἔτεμετ) einander gegenüber, die durch wechselseitige Ausgleichung τέμνω (auch vom Fut. τεμῶ begünstigt) und ἔταμον ergaben. Ausführliche Behandlung (mit Belegstellen u. Lit.) von Forssman Glotta 44, 5 ff. Die einsilbigen τέτμηται, τμηθῆναι usw. stimmen zu βέβληται, βληθῆναι u.a. Ein urgr. τμα- scheint durch die von Archim. gebrauchten Formen (s. ob.) und durch τμᾶξαι (s. τμήγω) verbürgt zu sein; andererseits ist τέτμηνται bei Pi. I. 6, 22 einstimmig überliefert und ist auch in lyrischen Partien der Tragiker zu belegen (Forssman Unt. zur Spr. Pindars 158 ff.). — Neben dem themat. τάμν-ω steht im Keltischen eine athematische nā-/nə-Bildung, air. tamnaid schneidet ab; Vermutungen über das Verhältnis der beiden Typen zueinander bei Cardona Lang. 36, 502 ff. Zu τάμνω (und τέμνω) stimmt formal lat. (con-)temnō verachten, verspotten. Eine schon von den Alten angenommene Bed.entwicklung aus zerschneiden, verstümmeln (vgl. κατατέμνω, okkasionell auch verspotten, herabsetzen) ist möglich, aber nicht zu beweisen (anders über temnō W.-Hofmann s.v.). Ein n-Präsens wird auch fürs Balt.-Slavische vermutet, z.B. aruss. tьnu, tjati, russ. tnu, tjatь schlagen, ukr. tnu, t’áty schlagen, schneiden, hauen, mähen, lit. tinù, tìnti dengeln (eig. durch Klopfen mittels eines Hammers schärfen), die auf eine Reduktionsstufe *temnō zurückgeführt werden; s. Vasmer und Fraenkel s.vv. m. weiteren Formen u. Lit.; zur ganzen Sippe auch WP. 1, 719f., Pok. 1062f. —S. auch τένδω und τμήγω.
Page 2,874-876
Mantoulidis Etymological
(=κόβω, κομματιάζω, χωρίζω). Ἀπό ρίζα τεμ-. Θέματα: α) τεμ + πρόσφυμα ν + ω → τέμνω, β) μέ ἑτεροίωση: τομ- ἤ ταμκαί γ) τμημέ μετάθεση φθόγγου καί ἔκταση (τεμ – τμε – τμη). Τό τάμνω εἶναι πιό ἀρχαῖος τύπος. Παράγωγα ἀπό ἴδια ρίζα: ταμίας (=μοιραστής), ταμιεύω (=διευθύνω), ταμιεῖον, ταμιεία, τέμαχος, τό (=κομμάτι), τεμάχιον (ὑποκορ.), τέμενος, τεμενίζω (=ἀφιερώνω), τμήγω (=κόβω), τμῆμα (=κομμάτι), τμῆσις, τμητέον, ἀποτμητέον, τμητήρ, τμήτης, τμητικός (=κοφτερός), τμητός, ἄτμητος, νεότμητος, ρινότμητος, τομή, κατατομή, περιτομή, προτομή, τομαῖος, τομεύς (=μαχαίρι τοῦ τσαγγάρη, φαλτσέτα), οἱ τομεῖς (=τά μπροστινά δόντια), τόμιον (=θῦμα), τομός (=κοφτερός), τόμος, ὁ (=κομμάτι), ἄτομος (=ἀδιαίρετος), ἄτομον (=τό ἐλάχιστο στοιχεῖο τῆς ὕλης), ἀτομικός, ἔντομον, ἀπότομος, δενδροτόμος, διχοτόμος, καινοτόμος, καρατόμος, λαιμητόμος, λατόμος, σκυτοτόμος, σύντομος, ὑλοτόμος.
Léxico de magia
sent. fig. cortar como acción de la divinidad ref. a la divinidad suprema ἐλθέ μοι, ὁ τῶν θεῶν θεός, ... ὁ τὸ σκότος τέμνων ven a mí, dios de dioses, el que corta la oscuridad P LXII 26 ref. a Hécate-Selene τοὔνεκα σε κλῄζουσι Ἑκάτην, πολυώνυμε, Μήνην, ἀέρα μὲν τέμνουσαν por ello te llaman Hécate, que tienes muchos nombres, Mene, que cortas el aire P IV 2816 ref. a Hermes Ἑρμῆν σὲ καλῶ, θεὸν ἀθάνατον, ὅς κατ' Ὄλυμπον αὔλακα τέμνεις te invoco, Hermes, dios inmortal, que abres un surco en el Olimpo P V 174
Lexicon Thucydideum
caedere, succidere, to cut down, fell, 2.75.2, 2.98.1, 3.70.4,
aperire (viam), to open up (a road), 2.100.2,
vastare, populari, to ravage, lay waste, 1.30.2, 1.81.6, 1.82.5, 2.19.2, 2.19.22.20.4, 2.55.1, 2.55.12.56.4, 2.56.5. 2.6.1, 2.57.2, 2.73.1, 3.26.4, 3.88.4, 3.91.6, 5.14.3, 5.31.3, 5.55.4, 6.7.1, 6.75.2. 6.105.3. 7.42.6,
PASS. vastari, to be laid waste, 1.143.4, 2.18.5, 2.20.2, 2.21.2, 2.21.3, 2.59.1, 2.74.1, 3.26.3.
Translations
plough
Afrikaans: ploeg; Albanian: plugoj, lëroj; Arabic: حَرَثَ; Egyptian Arabic: حرت; Moroccan Arabic: حرت; Armenian: վարել, արորել, հերկել; Aromanian: ar; Assamese: হাল বোৱা; Azerbaijani: şumlamaq, kotanlamaq; Belarusian: араць, узараць; Bulgarian: ора; Burmese: ထယ်ထိုး, ခွဲ, ထွန်; Catalan: llaurar; Cherokee: ᎦᏓᎷᎩᎠ; Chinese Mandarin: 耕, 耕地, 耕田; Czech: orat; Danish: pløje; Dutch: ploegen; English: plough, plow; Esperanto: plugi; Estonian: kündma; Faroese: pløga; Finnish: kyntää; French: labourer; Friulian: arâ; Galician: arar; Gallurese: laurà; German: pflügen; Ancient Greek: ἀπαροτριάω, ἀπαρόω, ἀράω, ἄρδω, ἀροτρεύω, ἀροτριάω, ἀρότρωμι, ἀρόω, ἀρῶ, αὐλακίζω, βαιδυμῆν, βαιτρεύειν, βοηλατέω, βοωτέω, βωλοστροφέω, γατομέω, γεωργέω, γεωργῶ, γητομέω, διαλαχαίνω, διαρόω, διατμήγω, ἐμπολεύω, ἐχετλεύω, πολέω, πολῶ, τέμνω; Hebrew: חָרַשׁ; Hindi: हल चलाना; Hungarian: szánt; Icelandic: plægja; Irish: treabh; Italian: arare; Japanese: 耕す; Kazakh: айдау, жырту; Khmer: ភ្ជួរ, ភ្ជួរដី; Korean: 갈다; Kurdish Central Kurdish: کێڵان; Kyrgyz: жер айдоо; Lao: ໄຖ; Latgalian: art; Latin: aro; Latvian: art; Lithuanian: arti; Macedonian: ора; Malayalam: ഉഴുക; Maori: parau; Marathi: नांगरणे; Mongolian Cyrillic: хагалах; Mongolian: ᠬᠠᠭᠠᠯᠬᠤ; Norman: tchéthuer; North Frisian: pluuge; Norwegian: pløye; Occitan: laurar, arar; Old Church Slavonic Cyrillic: орати; Old East Slavic: орати, пахати; Old English: erian; Oromo: qotuu; Persian: شخم زدن; Polish: orać; Portuguese: arar, lavrar; Quechua: yapuy; Romanian: ara; Russian: пахать, вспахивать, вспахать, орать; Santali: ᱥᱤ; Sardinian Campidanese: arai, manixài; Logudorese: laorare, laurare, manizare; Sassarese: laurà; Scots: pleuch, plou; Serbo-Croatian Cyrillic: о̀рати; Roman: òrati; Slovak: orať; Slovene: orati; Sorbian Lower Sorbian: wóraś, zwóraś; Spanish: arar, labrar, barbechar; Swedish: plöja; Tajik: шудгор кардан; Telugu: దున్ను; Thai: ไถ; Ugaritic: 𐎈𐎗𐎘; Ukrainian: орати, зорювати, зорати; Urdu: ہل چلانا; Uzbek: haydamoq, er haydamoq; Vietnamese: cày; Walloon: tcherwer, rabourer; Welsh: aredig
