πατήρ
English (LSJ)
ὁ, gen. and dat. πατέρος, πατέρι in Ep. and Lyr., Att. πατρός, πατρί (which is also the commoner form in Hom., Hes., and Pi.); acc. always πατέρα; voc. πάτερ: pl. πατέρες, πατέρας, πατέρων (πατρῶν only Od.4.687, 8.245); dat. πατράσι [ᾰ] (cf. Skt. loc. pl.
A pitṛṣu, no dat. pl. occurs in Hom. or Hes.), late Ep. πατέρεσσι Q.S.10.40:—father, Il.1.98, etc.; πατρὸς πατήρ = grandfather, 14.118, Od.19.180, X.HG6.3.4, etc.; τοῦδε κεκλῆσθαι πατρός S.Fr.86; μητρὸς καλεῖσθαι παῖδα τοῦ πατρός παρόν ib.564; τὰ πρὸς πατρός = by the father's side, Hdt.7.99, cf. SIG1015.7 (Halic.), etc.; especially of God, the father of the Israelites, LXXDe.32.6, al.; father of men, Ev.Matt. 6.8, al.; father of Jesus Christ, ib.7.21,al.
II esp. as epithet of Zeus, πατὴρ Ζεύς, πατὴρ Κρονίδης, πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε, Il.4.235, 21.508, 1.544, al.; Ζεὺς πατήρ A.Th. 512, etc.; Ζεῦ πάτερ καὶ θεοί Ar.Ach.225; πατέρ' Οὐρανιδᾶν Ζῆνα Pi.P.4.194; ὁ τῶν ἁπάντων Ζεὺς πατὴρ Ὀλύμπιος S.Tr.275, etc.
III respectful mode of addressing persons older than oneself, ξεὶνε πάτερ Od.7.28,48,8.145, cf. POxy. 1296.15 (iii A. D.), etc.; in addressing an elder brother, UPZ65.3 (ii B.C.).
IV metaph., father, author, ἀοιδᾶν π… εὐαίνητος Ὀρφεύς Pi.P.4.176; χρόνος ὁ πάντων πατήρ Id.O.2.17, cf. Pl.Ti.41a; τοῦ λόγου πατήρ Id.Smp. 177d, cf. Phdr.257b, etc.; ὁ πατὴρ τῶν φώτων, i.e. God, the father of the stars, Ep.Jac.1.17; οἱ πατέρες τῶν ἀτόμων = the authors of the atomic theory, Gal.1.246; of capital, τοῦ πατρὸς ἐκγόνους τόκους Pl.R.555e.
V title of a grade in the mysteries of Mithras, IG14.1272, etc.
VI πατὴρ πατρίδος, = Lat. pater patriae, Plu.Cic.23, BGU1074.1 (i A. D.), IG7.2713.33 (Acraeph., i A. D.), etc.; similarly, πατὴρ τῆς πόλεως = curator ciuitatis, pater ciuitatis ib.5(1).1417.11 (Methone).
VII in plural, πατέρες
1 forefathers, Il.6.209, etc.; ἐξέτι πατρῶν = from our fathers' time, Od.8.245; ἐκ πατέρων Pi.P.8.45.
2 parents, D.S.21.17, Alciphr.3.40, Epigr.Gr.227 (Teos).
3 parent nation, opp. colonists, Hdt.7.51, 8.22, Plu.Them.9. (Cf. Skt. pitár-, Lat. pater, etc.)
German (Pape)
[Seite 534] ὁ, gen. πατέρος, att. u. schon bei Hom. u. Hes. viel häufiger πατρός, eben so dat. πατέρι u. πατρί, acc. πατέρα, voc. πάτερ, gen. plur. πατέρων u. πατρῶν, dat. πατράσι, πατέρεσσι, Qu. Sm. 10, 40, – der Vater, pater; εἴπ' ὄνομ' ὅττι σε κεῖθι κάλεον μήτηρ τε πατήρ τε, Od. 8, 550; πατρὸς δ' ἐξ ἀγαθοῦ καὶ ἐγὼ γένος εὔχομαι εἶναι, Il. 14, 113, u. oft, wie bei den Folgdn überall; πατρὸς πατήρ, der Großvater, 14, 118 Od. 19, 180. Von den Göttern heißt bes. Zeus πατήρ, auch πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε, Hom. u. A. – Übh. wie bei uns ehrende Anrede Jüngerer an Aeltere mit dem Ausdruck der Hochachtung u. Liede, Od. 7, 48. 8, 145 u. sonst. – Übh. der Urheber wovon, der Erfinder, Jacobs Ach. Tat. p. 493; so πατὴρ ἔργων, ἃ δι' ἐμοῦ γιγνόμενα, Plat. Tim. 41 a, wie τὸν ποιητὴν καὶ πατέρα τοῦδε τοῦ παντός, 28 c; dah. auch vom Capital, τοῦ πατρὸς ἐκγόνους τόκους πολλαπλασίους κομιζόμενοι, Rep. VIII, 555 e; τοῦ λόγου, Conv. 177 d, u. öfter, wie Sp. – Im plur. die Väter, die Ahnherren, Vorfahren, Hom. u. Folgde, wie Pind. Ol. 2, 7 u. oft; Eur. Andr. 766; Thuc. 2, 11, oft; ἀγαθῶν πατέρων φύντι, Plat. Legg. VI, 772 e; ἐκ πατέρων, von den Vätern her, von den Vätern angestammt, Jac. A. P. p. 792; auch die Eltern, Vater und Mutter, D. Hal. u. Sp., vgl. Schäfer mel. p. 45. – Das Stammvolk, der Mutterstaat im Gegensatz der Colonie, vgl. Valck. zu Her. 7, 51. 8, 22.
French (Bailly abrégé)
gén. πατέρος, att. et poét. πατρός;
dat. πατέρι, att. et poét. πατρί ; acc. πατέρα ; voc. πάτερ;
plur. nom. πατέρες, gén. πατέρων, dat. πατράσι, acc. πατέρας;
I. père : πατρὸς πατήρ IL, OD, etc. père du père, grand-père, aïeul;
οἱ πατέρες;
1 les parents, càd le père et la mère;
2 les ancêtres;
3 les fondateurs d'une race, souche, métropole;
II. p. anal. père, titre de respect et d'affection qu'on donnait aux vieillards.
Étymologie: R. Πα, nourrir ; cf. R. skr. Pâ ; cf. lat. pater, skr. pitâr, etc.
Dutch (Woordenboekgrieks.nl)
πατήρ πατρός, ὁ Aeol. πάτηρ; gen. ep. en lyr. πατέρος, Aeol. πάτρος en πάτερος; dat. πατρί en πατέρι; acc. πατέρα, Aeol. πάτερα; vocat. πάτερ; nom. plur. πατέρες; gen. πατέρων, ep. ook πατρῶν; dat. πατρᾰ́σι(ν); acc. πατέρας vader:; πατὴρ ἐμὸς ἐσθλὸς Ὀδυσσεύς mijn vader, de edele Odysseus Od. 2.71; epithet van Zeus:; πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε vader van mensen en goden Il. 1.544; christ. God:; ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς jullie vader die in de hemel is NT Mt. 7.11; uitbr., plur. οἱ πατέρες de voorouders:; πατέρων θ’ ἕξει μέγαν ὄλβον hij zal de grote rijkdom van zijn voorouders bezitten Aeschl. Ch. 865; overdr.:; οὐ ποιέετε δίκαια ἐπὶ τοὺς πατέρας σρατευόμενοι jullie doen onrecht door tegen jullie vaderland op te trekken Hdt. 8.22.1; in vocat. beleefde aanspreekvorm van ouder persoon; ξεῖνε πάτερ geachte vreemdeling Od. 7.28; eretitel. π. πατρίδος vader des vaderlands Plut. Cic. 23.6. overdr. voor schepper, maker; Χρόνος ὁ πάντων πατήρ Tijd, de vader van alles Pind. O. 2.17; τὸν... ποιητὴν καὶ πατέρα τοῦδε τοῦ πάντος de maker en vader van dit alles Plat. Tim. 28c; van een hoofdsom (kapitaal). τοῦ πατρὸς ἐκγόνους τόκους πολλαπλασίους κομιζόμενοι (geldhandelaren) die rentes als veelvoudige nazaten van hun vader binnenhalen Plat. Resp. 555e.
Russian (Dvoretsky)
πᾰτήρ: gen. πατρός, эп. πᾰτέρος ὁ (voc. πάτερ, acc. πατέρα; pl.: πατέρες, dat. πατράσι)
1 отец (π. Ζεύς Hom.; χρόνος ὁ πάντων π. Pind.): πατρὸς π. Hom. дед с отцовской стороны; τὰ πρὸς πατέρα Her. с отцовской стороны;
2 pl. οἱ πατέρες родители Plat., Diod.;
3 pl. (пра)отцы, предки: μὴ γένος πατέρων αἰσχυνέμεν Hom. не позорить рода предков; ἐξ ἔτι πατρῶν Hom. из поколения в поколение;
4 создатель, творец, автор (δημιουργὸς π. τε ἔργων Plat.): π. τοῦ λόγου Plat. автор предложения;
5 (в почтительном обращении, к пожилым людям) отец: ξεῖνε πάτερ! Hom. почтенный странник!;
6 капитал (τόκοι, τοῦ πατρὸς ἔκγονοι Plat.).
English (Autenrieth)
gen. πατρός and πατέρος, pl. gen. πατέρων and πατρῶν: father; pl. πατέρες, forefathers, Il. 4.405, Od. 8.245.
English (Slater)
πᾰτήρ (πατήρ, πατέρος, πατρός, πατρί, πατέρ（α), πάτερ; πατέρες, πατέρων.)
1 father υἱὲ Ταντάλου, ὁπότ' ἐκάλεσε πατὴρ (O. 1.37) Πισάτα παρὰ πατρὸς Oinomaos (O. 1.70) πατρὶ βωμῶν ἁγισθέντων Zeus (O. 3.19) ὃν πατέρ' Ἄκρων ἐκάρυξε καὶ τὰν νέοικον ἕδραν (O. 5.8) Φοίβου γὰρ αὐτὸν φᾶ γεγάκειν πατρός (O. 6.50) εὖτ' ἂν Ἡρακλέης πατρὶ ἑορτάν τε κτίσῃ Zeus (O. 6.68) ἄνδρα πατέρα τε Δαμάγητον (O. 7.17) πατρὶ δὲ πατρὸς ἐνέπνευσεν μένος (O. 8.70) ἀλλ' ὥτε παῖς ἐξ ἀλόχου πατρὶ ποθεινὸς (O. 10.86) πατρὸς δὲ Θεσσαλοἶ (O. 13.35) Πτοιοδώρῳ σὺν πατρὶ (O. 13.41) καὶ τὰν πατρὸς ἀντία Μήδειαν θεμέναν γάμον αὐτᾷ (O. 13.53) τοῖσι μὲν ἐξεύχετ' ἐν ἄστει Πειράνας σφετέρου πατρὸς ἀρχὰν καὶ βαθὺν κλᾶρον ἔμμεν (O. 13.61) “Δαμαίῳ πατρὶ δεῖξον” Poseidon, reputed father of Bellerophon (O. 13.69) ἔλθ, Ἀχοῖ, πατρὶ κλυτὰν φέροισ' ἀγγελίαν Kleodamos (O. 14.21) χάρμα δ' οὐκ ἀλλότριον νικαφορία πατέρος (P. 1.59) ἀμφοτέροις ὁμοῖοι τοκεῦσι, τὰ ματρόθεν μὲν κάτω, τὰ δ' ὕπερθε πατρός Kentauros (P. 2.48) κρύβδαν πατρός (P. 3.13) ἤ τινα Λατοίδα κεκλημένον ἢ πατέρος (P. 3.67) “πατρὸς ἐμοῦ” Aison (P. 4.106) ὀφθαλμοὶ πατρός Aison (P. 4.120) πατὴρ Βορέας (P. 4.182) πατέρ' Οὐρανιδᾶν Ζῆνα (P. 4.194) πατρὶ τεῷ, Θρασύβουλε Xenokrates (P. 6.15) (Ἀντίλοχος) ὃς ὑπερέφθιτο πατρός Nestor (P. 6.30) πρίατο μὲν θανάτοιο κομιδὰν πατρός (P. 6.39) “φυᾷ τὸ γενναῖον ἐπιπρέπει ἐκ πατέρων παισὶ λῆμα” (P. 8.45) πατὴρ δὲ θυγατρὶ φυτεύων κλεινότερον γάμον Antaios (P. 9.111) τὸ δὲ συγγενὲς ἐμβέβακεν ἴχνεσιν πατρὸς (P. 10.12) Ὀρέστα· τὸν δὴ φονευομένου πατρὸς Ἀρσινόα Κλυταιμήστρας χειρῶν ὕπο κρατερᾶν ἐκ δόλου τροφὸς ἄνελε Agamemnon (P. 11.17) ἢ πατρὶ Πυθονίκῳ τό γέ νυν ἢ Θρασυδᾴῳ (P. 11.43) εἰ δ' ἔτι ζαμενεῖ Τιμόκριτος ἁλίῳ σὸς πατὴρ ἐθάλπετο (N. 4.14) πατρὶ Σωγένης ἀταλὸν ἀμφέπων θυμὸν (N. 7.91) Δείνιος δισσῶν σταδίων καὶ πατρὸς Μέγα Νεμεαῖον ἄγαλμα (N. 8.16) πατρὶ δ' Ἀδράστοιο Λυγκεῖ τε Talaos (N. 10.12) ἄνδρα δ' ἐγὼ μακαρίζω μὲν πατέῤ Ἀρκεσίλαν (N. 11.11) τὰν Ἀσωποδώρου πατρὸς αἶσαν (I. 1.34) Αἴαντος Τελαμωνιάδα καὶ πατρός (I. 6.27) πατρὸς ἀγλαὸν Τελεσάρχου παρὰ πρόθυρον (I. 8.2) πατρὸς οὕνεκα δίδυμαι γένοντο θύγατρες Ἀσωπίδων ὁπλόταται Asopos (I. 8.17) πεπρωμένον ἦν φέρτερον πατέρος ἄνακτα γόνον τεκεῖν ποντίαν θεόν (Ahlwardt: γόν. ἄν. πατρὸς codd.: φέρτερόν γε γόνον Bury) (I. 8.32) ]ν ἀπὸ καὶ πατρός Πα. 7C. 9. ]υσε πατέρα Γοργόν[ων Phorkos Δ. 1. . μ]έμηλεν πατρὸς νόῳ Δ. 4. 35. pl. pro s., γόνον ὑπάτων μὲν πατέρων μελπόμενοι γυναικῶν τε Καδμειᾶν i. e. Dionysos, son of Zeus and Semele fr. 75. 11.
2 ancestor εὐωνύμων τε πατέρων ἄωτον (O. 2.7) σάφα δαεὶς ἅ τε οἱ πατέρων ὀρθαὶ φρένες ἐξ ἀγαθῶν ἔχρεον (O. 7.91) “λευκίππων δὲ δόμους πατέρων φράσσατέ μοι” (P. 4.117) φῶτες Αἰγείδαι, ἐμοὶ πατέρες (P. 5.76) πατρὸς δ' ἀμφοτέραις ἐξ ἑνὸς ἀριστομάχου γένος Ἡρακλέος βασιλεύει (P. 10.2) ]Φόρκοιο, σύγγονον πατέρων Δ. 1. 17, cf. (O. 13.61), 69.
3 met.
a guardian βασιλεύς, οὐ φθονέων ἀγαθοῖς, ξείνοις δὲ θαυμαστὸς πατήρ Hieron (P. 3.71) ζαθέων ἱερῶν πάτερ, κτίστορ Αἴτνας fr. 105. 3.
b φορμιγκτὰς ἀοιδᾶν πατήρ, Ὀρφεύς (P. 4.176)
4 epithet of various deities.
a Zeus. πατὴρ ὕπερ κρέμασε καρτερὸν αὐτῷ λίθον (O. 1.57) Ζεὺς πατήρ (O. 2.27) σὺν βαρυγδούπῳ πατρὶ (O. 6.81) πατέρος Ἀθαναία κορυφὰν κατ' ἄκραν ἀνορούσαισ (O. 7.36) πατρί τε θυμὸν ἰάναιεν κόρᾳ τ (O. 7.43) ἀλλ' ὦ Ζεῦ πάτερ (O. 7.87) πατρὶ μεγίστῳ (O. 10.45) Ζεῦ πάτερ (O. 13.26) αἰέναον σέβοντι πατρὸς Ὀλυμπίοιο τιμάν (O. 14.12) Ζεὺς πατὴρ (P. 3.98) “Κρονίων Ζεὺς πατὴρ” (P. 4.23) πὰρ βωμὸν πατέρος Ἑλλανίου στάντες (N. 5.10) ξεινίου πατρὸς χόλον δείσαις (N. 5.33) Ζεῦ πάτερ (N. 8.35), (N. 9.31), (N. 9.53), (N. 10.29) παρὰ πατρὶ φίλῳ Δὶ (N. 10.55) “πάτερ Κρονίων” Polydeukes speaks (N. 10.76) “ὦ Ζεῦ πάτερ” Herakles speaks (I. 6.42) βαρυσφαράγῳ πατρὶ (I. 8.22) Μοῖσαι, κελαινεφεῖ σὺν πατρὶ (Pae. 6.56) πατὴρ δὲ Κρονίων (Pae. 15.5) Δωδωναῖε μεγασθενὲς ἀριστότεχνα πάτερ fr. 57. 2. ]πάτερ fr. 59. 2. Ζεὺς πατὴρ fr. 93. ἕσσατο ἄνακτι βωμὸν πατρί τε Κρονίῳ (sc. Ἡρακλέης) fr. 140a. 64 (38). δεξιὰν κατὰ χεῖρα πατρὸς (sc. ἡμένα Ἀθάνα) fr. 146. 2.
b Apollo. ἀκερσεκόμα πάτερ (Pae. 9.45)
c Helios. ὀξειᾶν ὁ γενέθλιος ἀκτίνων πατήρ (O. 7.70)
d Time. Χρόνος ὁ πάντων πατήρ (O. 2.17)
e Kronos. πατὴρ μέγας πόσις ὁ πάντων Ῥέας ὑπέρτατον ἐχοίσας θρόνον (O. 2.76)
5 fragg. ]πατὴρ δεπ[ (Pae. 10.9) ]ἐν δασκίοισιν πατήρ fr. 177e. ]πατρὸς ἑοῖο[ ?fr. 335. ]πατρὸς εχ[ P. Oxy. 1792, fr. 34.
Spanish
English (Abbott-Smith)
πατήρ, πατρός, -τρί, τέρα, [in LXX chiefly and very freq. for אָב;]
a father;
1.prop.,
(a)of the male parent: Mt 2:22, Lk 1:17, Jo 4:53; anarth., He 12:7 (M, Pr., 82 f.); pl., of both parents (cl.), He 11:23; οἱ π. τ. σαρκός, He 12:9;
(b)of a forefather or ancestor (in cl. usually in plural; Hom., al.): Mt 3:9, Lk 1:73, Jo 8:39, al.; pl., Mt 23:30, 32 Lk 6:23, 26 Jo 4:20, I Co 10:1, al.
2.Metaph.,
(a)of an author, originator, or archetype (= αἴτιος, ἀρχηγός, etc.; Pind., Plat., al.): Jo 8:41-44, Ro 4:11, 12 16.
(b)as a title of respect or honour, used of seniors, teachers and others in a position of responsible authority (Jg 17:10, II Ki 2:12, Pr 1:8, al.): Mt 23:9 Ac 7:2 22:1, I Jo 2:13.
3.Of God (as in cl. of Zeus) as Father;
(a)of created things: τ. φώτων, Ja 1:17;
(b)of all sentient beings: Eph 3:14, 15 He 12:9;
(c)of men, esp. those in covenant relation with Him (freq in OT and later Jewish lit.; v. Dalman, Words, 184ff.): Mt 6:4, Lk 6:36, Jo 4:21, Ja 3:9, al.; ὁ π. ὁ ἐν (τ.) οὐρανοῖς, Mt 5:16, Mk 11:25; ὁ π. ὁ οὐράνιος, Mt 6:14 15:13; especially in the Epp., of Christians: Ro 8:15, II Co 6:18, Ga 4:6, Eph 2:18 4:6, I Jo 2:1; c. gen. qual., τ. οἰκτιρμῶν, II Co 1:3; τ. δοξῆς, Eph 1:17;
(d)of Christ (Dalman, Words, 190 ff.);
(α)by our Lord himself: ὁ π., Mt 11:25-27, Lk 10:2, 22 Jo 5:20-23, al.; ὁ π. μου, Mt 11:27, al.; ὁ ἐν τ. οὐρανοῖς, Mt 7:11, al.; ὁ οὐράνιος, Mt 15:13; vocat., Jo 11:41 12:27, 28 17:1, 5, 11, 20, 25 (cf. Abbott, JG., 96 f.);
(β)by Apostles: Jo 1:14 (anarth.; v. M, Pr., l.c.), Ro 15:6, II Co 1:3 11:31, Eph 1:3, Col 1:3, He 1:5, I Pe 1:3, Re 1:6 (cf. Westc., Epp. Jo., 27-34).
English (Strong)
apparently a primary word; a "father" (literally or figuratively, near or more remote): father, parent.
English (Thayer)
(from the root, pa; literally, nourisher, protector, upholder; (Curtius, § 348)), πατρός, πατρί, πατέρα, vocative πάτερ (for which the nominative ὁ πατήρ is five times used, and (anarthrous) πατήρ in T Tr WH, 24,25 L T Tr WH; cf. B. § 129,5; Winer's Grammar, § 29,2; WH's Appendix, p. 158), plural πατέρες, πατέρων, πατρασι (πατέρας, ὁ (from Homer down), the Sept. for אָב, a father;
1. properly, equivalent to generator or male ancestor, and either a. the nearest ancestor: οἱ πατέρες τῆς σαρκός, fathers of the corporeal nature, natural fathers (opposed to ὁ πατήρ τῶν πνευμάτων), parents, the founder of a race or tribe, progenitor of a people, forefather: so Abraham is called, fathers i. e. ancestor's, forefathers, Homer down; so too אָבות, the founders of a race, one advanced in years, a senior: πατήρ περιτομῆς, πατήρ πάντων τῶν πιστευόντων, ἐκ πατρός τίνος εἶναι is used of one who shows himself as like another in spirit and purpose as though he had inherited his nature from him, Sophocles, Lexicon, under the word), applied to α. teachers, as those to whom pupils trace back the knowledge and training they have received: β. the members of the Sanhedrin, whose prerogative it was, by virtue of the wisdom and experience in which they excelled, to take charge of the interests of others: God is called the Father, a. τῶν φώτων (A. V. of lights i. e.) of the stars, the heavenly luminaries, because he is their creator, upholder, ruler, of all rational and intelligent beings, whether angels or men, because he is their creator, preserver, guardian and protector: G L T Tr WH; τῶν πνευμάτων, of spiritual beings, of all men (πατήρ τοῦ παντός ἀνθρώπων γένους, Josephus, Antiquities 4,8, 24): so in the Synoptic Gospels, especially Matthew, ὁ πατήρ ὁ ἐν (τοῖς) οὐρανοῖς, the Father in heaven, R G L; ἐξ οὐρανοῦ; cf. Buttmann, § 151,2{a}; Winer's Grammar, § 66,6); ὁ πατήρ ὁ οὐρανοῖς, the heavenly Father, of Christians, as those who through Christ have been exalted to a specially close and intimate relationship with God, and who no longer dread him as the stern judge of sinners, but revere him as their reconciled and loving Father. This conception, common in the N.T. Epistles, shines forth with especial brightness in γεννάω, 2d.): absolutely, Θεός καί πατήρ πάντων, of all Christians, Winer's Grammar, § 34,3b.; § 132,10), ὁ πατήρ τῶν οἰκτίρμων, τῆς δόξης, ὁ Θεός καί πατήρ ἡμῶν, Θεός πατήρ, etc., see Θεός, 3, p. 288{a}.
d. the Father of Jesus Christ, as one whom God has united to himself in the closest bond of love and intimacy, made acquainted with his purposes, appointed to explain and carry out among men the plan of salvation, and (as appears from the teaching of John) made to share also in his own divine nature; he is so called, α. by Jesus himself: simply ὁ πατήρ (opposed to ὁ υἱός), ὁ πατήρ μου, ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς added, ὁ οὐράνιος, ὁ ἐπουράνιος, β. by the apostles:: John, pp. 27-34, and) below in υἱός and τέκνον.
Greek Monolingual
ο, ΝΜΑ, και πατέρας, ΝΜ
1. ο γεννήτορας, ο γονιός, ο γονέας (α. «του πατέρα σου, όταν έρθεις, δε θα βρεις παρά τον τάφο», Σολωμ.
β. «ἐπῆγεν ὁ πατέρας της εἰς κάποιον ταξίδι», Διγ. Ακρ.
γ. «τοῦδε κεκλῆσθαι πατρός», Σοφ.)
2. φρ. «Πάτερ ημών» — η Κυριακή προσευχή
νεοελλ.
1. προσφώνηση ιερέων («πάτερ Νικόλαε, προσκυνώ»)
2. ειδικά για μοναχούς χρησιμοποιείται ως παράθεση πριν από το όνομά τους σε ονομ. ή κλητ. (α. «ο πατήρ Ιάκωβος» β. «είναι του πάτερ Ανανία»)
3. προσφώνηση πάτρωνα, αφεντικού («πατέρα, πώς να μην τραγουδήσω;», Κρυστάλλ.)
4. φρ. α) «έγινε πατέρας» — απέκτησε το πρώτο του παιδί
β) «είναι παιδί του πατέρα του» — έχει τα ίδια προτερήματα ή ελαττώματα με τον πατέρα του
γ) «άκουγε τον πατέρα σου κι ορμήνευε τον γιο σου» — ο γιος πρέπει να υπακούει τον πατέρα του και ο πατέρας να συμβουλεύει τον γιο του
δ) «προς πατρός» — από την πλευρά του πατέρα («ο προς πατρός θείος»)
ε) «από πατέρα» — συγγενείς από πατέρα
στ) «Πατέρες της Εκκλησίας» — οι εκκλησιαστικοί άνδρες τών πρώτων μ.Χ. αιώνων που διακρίθηκαν με τον λόγο και τα συγγράμματα, με την επιστημονική και εκκλησιαστική δραστηριότητα και με την αγιότητά τους
ζ) «φιλοσοφία τών Πατέρων» — κλάδος της φιλοσοφίας που ασχολείται με τις κοσμοθεωρίες που αναπτύχθηκαν από τους Πατέρες της Ανατολικής και της Δυτικής Εκκλησίας
η) «Άγιοι Πατέρες» — οι συνοδικοί, οι επίσκοποι που αποτελούν την Ιερά Σύνοδο
θ) «ευλογείτε, Πατέρες Άγιοι» — φράση που λέγεται από τον αναγνώστη στα μοναστήρια πριν από την ανάγνωση του συναξαρίου
ι) «πατέρες του έθνους» ή, ειρωνικά, «εθνοπατέρες» — οι αιρετοί εκπρόσωποι του έθνους, οι βουλευτές
ια) «πατέρας του έθνους» ή «πατέρας της φυλής» — εμπνευσμένος, λαοπρόβλητος ηγέτης με μεγάλες υπηρεσίες στο έθνος
ιβ) «Κυριακή τών Αγίων Πατέρων» — η έκτη Κυριακή μετά το Πάσχα και η τρίτη Κυριακή του Οκτωβρίου, κατά τις οποίες η Εκκλησία τιμά τη μνήμη τών μεγάλων Πατέρων που συγκρότησαν τις οικουμενικές συνόδους
ιγ) «πάτερ φαμίλιας» — τίτλος που αποδίδεται στον αρχηγό της οικογένειας
νεοελλ.-μσν.
1. ο Θεός, κατά τη χριστιανική αντίληψη («Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς «ουρανοῖς», ΚΔ)
2. ο Θεός, όπως αποκαλείται από τον Χριστό («Πάτερ, εἰς χεῖράς σου παραδίδω τὸ πνεῦμα μου», ΚΔ)
3. ο Θεός, σε αντιδιαστολή προς τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα («πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν, Πατέρα...»)
4. στον πληθ. οι πατέρες
προσηγορία τών αγίων, καθώς και τών κληρικών
νεοελλ.-αρχ.
1. στον πληθ. οι πρόγονοι, οι προπάτορες («ἐκ πατέρων» — από την εποχή τών προγόνων, ΚΔ)
2. ο δημιουργός, ο εφευρέτης ενός πράγματος, ο εισηγητής, ο πρωτεργάτης (α. «ο πατέρας της Ιστορίας» — ο Ηρόδοτος
β. «ὁ πατὴρ τῶν φώτων» — ο Θεός
γ. «χρόνος ὁ πάντων πατήρ», Πίνδ.)
αρχ.
1. στον πληθ. oἱ πατέρες
οι δύο γονείς
2. ο γεννήτορας θεών και ανθρώπων, ο υπέρτατος αρχηγός και προστάτης, ο Ζεύς («ὁ τῶν ἁπάντων Ζεὺς πατήρ», Σοφ.)
3. (κατά την Παλ. Διαθήκη) ο γεννήτορας και προστάτης του γένους του Ισραήλ («οὗτος πατήρ... ἐποίησέ σε καὶ ἔπλασέ σε», ΠΔ)
4. (κατά την εβραϊκή παράδοση) ο Αβραάμ, ο προπάτορας και γενάρχης του εβραϊκού λαού («Ἀβραὰμ τὸν πατέρα ἡμῶν», ΚΔ)
5. προσφώνηση σε πρεσβύτη ή αξιοσέβαστο πρόσωπο ή ξένο («ξεῖνε πάτερ, δείξω τοι δρόμον», Ομ. Οδ.)
6. στον πληθ. οι εποικιστές μιας πόλεως, οι οποίοι αποτελούσαν τη μητρόπολή της, οι πρόγονοι μιας αποικίας («οὐ ποιέετε δίκαια ἐπὶ τοὺς πατέρας στρατευόμενοι», Ηρόδ.)
7. τίτλος ενός βαθμού της ιεραρχίας στα μυστήρια του Μίθρα
8. το χρηματικό κεφάλαιο, επειδή γεννάει τον τόκο («τοῦ πατρὸς ἐκγόνους τόκους», Πλάτ.)
9. φρ. α) «πατρὸς πατήρ» — ο παππούς, Ομ. Ιλ.
β) «τὰ πρὸς πατρός» — από την πατρική πλευρά, πατρόθεν
γ) «συγγεγραμμένοι πατέρες» — οι πληβείοι της Ρώμης που στις αρχές τών δημοκρατικών χρόνων έγιναν δεκτοί στη ρωμαϊκή σύγκλητο, αλλιώς εκλεγέντες πατέρες ή, κατά άλλη εκδοχή, γενικά οι συγκλητικοί
δ) «πατήρ πατρίδος» — τιμητικός τίτλος που απένεμαν οι Ρωμαίοι σε διακρινόμενους αρχηγούς του κράτους
ε) «πατήρ βουλής» — τιμητικός τίτλος τών Ρωμαίων, αρχηγός, καθοδηγητής της βουλής, της συγκλήτου
στ) «πατήρ συναγωγής» — τιμητικός τίτλος στους Εβραίους.
[ΕΤΥΜΟΛ. Η λ. πατήρ, αντίστοιχη του μήτηρ, ανάγεται στον ΙΕ τ. pәtēr «πατέρας, αρχηγός της οικογένειας» και απαντά στις περισσότερες ΙΕ γλώσσες (πρβλ. αρχ. ινδ. pitār-, αβεστ. pitar-, λατ. pater, αρχ. ιρλ. athir, αρχ. άνω γερμ. fater, γερμ. Vater, αγγλ. father) καθώς και στη Μυκηναϊκή στον τ. pate. Η λ. πατήρ έχει ιδιαίτερη κοινωνική αξία και δηλώνει τον πατέρα ως αρχηγό της οικογένειας και εκπρόσωπο τών παλαιότερων γενεών (πρβλ. τη χρήση του τ. πατέρες με σημ. «πρόγονοι»). Παράλληλα, η λ. έχει και θρησκευτικό περιεχόμενο (πρβλ. τη χρήση της ως προσωνυμίας του Διός στις φρ. πάτερ Ζεῦ, πατήρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε). Και οι δύο αυτές χρήσεις της λ. υπάρχουν ήδη και στην ΙΕ. Η λ. πατήρ απαντά ως α' συνθετικό σε αρχαϊκά ανθρωπωνύμια με τη μορφή Πατρο- (πρβλ. Πατροκλῆς, Πάτροκλος, Πάτριππος), καθώς και ως β' συνθετικό με τις μορφές -πάτρα (πρβλ. Φιλο-πάτρα = μυκηναϊκό piropatara, Κλεο-πάτρα, Θεο-πάτρα, Νικο-πάτρα) και αργότερα -πατρoς (πρβλ. Ἀντίπατρος, Κλεινόπατρος, Κλεόπατρος). Από τη λ. πατήρ προέρχονται, επίσης, και τα ανθρωπωνύμια Πατρέας, Πατρίσκος, Πάτρων, Πατρώ. Ο νεοελλ. τ. πατέρας έχει σχηματιστεί από την αιτιατική πατέρα του πατήρ κατά τα αρσ. σε -ας. Τέλος, η λ. απαντά και σε προσηγορικά ως α' συνθετικό με τη μορφή πατρο- και ως β' συνθετικό με τη μορφή -πάτωρ και σπανιότερα -πάτηρ σε υστερογενείς σχηματισμούς.
ΠΑΡ. πατριά, πατρικός, πάτριος, πατριός, πατρότητα(-της)
αρχ.
πάτρα, πατριάζω, πατριαστί, πατρίδιον, πατριστί, πατρόθεν, πατροφιστί, πατρώζω, πάτρως.
ΣΥΝΘ. (Α' Συνθετικό) πατραγαθία, πατροκτασία, πατροκτόνος, πατροπαράδοτος, πατρώνυμος
αρχ.
πατραδέλφεια, πατραδέλφη, πατραλοίας, πάτραρχος, πατρελασία, πατρογένειος, πατρογενής, πατρογενίδης, πατρογέννητος, πατρογέρων, πατροδότωρ, πατροδώρητος, πατροκασίγνητη, πατροκασίγνητος, πατροκελεύστως, πατροκόμος, πατρολάθησις, πατρολέτωρ, πατρολόος, πατρολύμας, πατρομάχος, πατρομήτωρ, πατρομύστης, πατρονόμος, πατροπάτωρ, πατροποίητος, πατροποιούμαι, πατρόπολις, πατρορραίστης, πατροστερής, πατροτυπία, πατροτύπτης, πατροφάγος, πατροφαής, πατροφεγγής, πατροφονεύς, πατροφόνος, πατροφόντης
αρχ.-μσν.
πατράδελφος, πατροδίδακτος, πατροκίνητος, πατροποθήτως
μσν.
πατρακούομαι, πατρεπωνυμία, πατρογεώργητος, πατρόδοτος, πατροείκελος, πατρόθειος, πατρόθεος, πατροθετούμαι, πατρομαχία, πατρομητρόθεν, πατρομητρόμοιος, πατρομιμήτως, πατρομιξία, πατρόμοιος, πατρόπαππος, πατροπαράδοσις, πατροπρεπής, πατροσθενής, πατροτροφώ, πατρόφιλος
νεοελλ.
πατρογονικός, πατροκλινής, πατρολογία, πατρομανώ, πατροτοπικός. (Β' Συνθετικό σε -πάτωρ) απάτωρ, προπάτωρ
αρχ.
αμφιπάτωρ, αυτοπάτωρ, βροντοκεραυνοπάτωρ, επιπάτωρ, ευπάτωρ, θεοπάτωρ, κλωποπάτωρ, κοινοπάτωρ, λιποπάτωρ, μαμμοπάτωρ, μεγιστοπάτωρ, μισοπάτωρ, μονοπάτωρ, ομοπάτωρ, ορφανοπάτωρ, ουσιοπάτωρ, πατροπάτωρ, ταυροπάτωρ, τριπάτωρ, τριτοπάτωρ, φιλοπάτωρ, χρυσοπάτωρ, ψευδοπάτωρ. (Β' συνθετικό σε -πατηρ) αινοπάτηρ, οβριμοπάτηρ, ομοπάτηρ, φιλοπάτηρ].
Greek Monotonic
πᾰτήρ: ὁ, γεν. και δοτ. πατέρος, πατέρι, συνηρ. Αττ. πατρός, πατρί· αιτ. πάντα πατέρα, κλητ. πάτερ· πληθ. πατέρες, πατέρας, πατέρων (σπάνια πατρῶν)· δοτ. πατράσι [ᾰ]·
I. πατέρας, σε Όμηρ. κ.λπ.· πατρός πατήρ, παππούς, σε Ομήρ. Ιλ.· τὰ πρὸς πατρός = πατρόθεν, από τη μεριά του πατέρα, σε Ηρόδ.
II. ανάμεσα στους θεούς ο Δίας καλείται πατήρ, πατὴρ Ζεύς, πατήρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε, σε Όμηρ., Ησίοδ.· ομοίως, Ζεὺς πατήρ, σε Αισχύλ.· Ζεῦ πάτερ καὶ θεοί, σε Αριστοφ.
III. τρόπος προσφώνησης ηλικιωμένων ανθρώπων που δείχνει σεβασμό, σε Ομήρ. Οδ.
IV. μεταφ., πατέρας των πάντων, Λατ. auctor, πατὴρ ἀοιδᾶν, σε Πίνδ. κ.λπ.
V. στον πληθ., πατέρες, δηλ. πρόγονοι, σε Όμηρ.· ἐξ ἔτι πατρῶν, ως κληρονομιά από τον πατέρα κάποιου, σε Ομήρ. Οδ.
Greek (Liddell-Scott)
πᾰτήρ: ὁ, γεν. καὶ δοτικ. πατέρος, πατέρι παρὰ τοῖς Ἐπικ. καὶ Λυρ. ποιηταῖς, ἀλλὰ παρὰ τοῖς Ἀττικ. πατρός, πατρὶ (ἅπερ εἶναι οἱ συνηθέστατοι τύποι παρ’ Ὁμήρ., Ἡσ., καὶ Πινδ.)· αἰτ. ἀείποτε πατέρα· κλητ. πάτερ· - πληθ., πατέρες, πατέρας, πατέρων (πατρῶν μόνον ἐν Ὀδ. Δ. 687., Θ. 245)· δοτ. ἀείποτε πατράσι [ᾰ] (ἥτις ὅμως δὲν ἦτο ἐν χρήσει παρ’ Ὁμ. καὶ Ἡσ.), παρὰ μεταγεν. Ἐπικ. πατέρεσσι, Κόϊντ. Σμ. 10. 40, Ἰακώψιος εἰς Ἀνθ. Π. 4, σ. 969· πρβλ. μήτηρ· - ὡς καὶ νῦν, κοινῶς «πατέρας», Ὅμηρ., κλ.· πατρὸς πατήρ, ὁ πάππος, Ἰλ. Ξ. 118, Ὀδ. Τ. 180, Πίνδ., κλ.· καταρκεῖ τοῦδε κεκλῆσθαι πατρός, ἀρκεῖ εἰς ἐμὲ νὰ μὲ ὀνομάζωσιν υἱὸν τούτου τοῦ πατρός, Σοφ. Ἀποσπ. 107· τὰ πρὸς πατρός,= πατρόθεν, Ἡρόδ. 7. 99. ΙΙ. μεταξὺ τῶν θεῶν ὁ Ζεὺς καλεῖται μετ’ ἐμφάσεως πατήρ, πατὴρ Ζεύς, π. Κρονίδης, π. ἀνδρῶν τε θεῶν τε, Ὅμ. καὶ Ἡσίοδ.: οὕτω, Ζεὺς π. Αἰσχύλ. Θήβ. 512, κτλ.· Ζεῦ πάτερ καὶ θεοὶ Ἀριστοφ. Ἀχ. 225 πατέρ’ Οὐρανιδᾶν ἐγχεικέραυνον Ζῆνα Πινδ. Π. 4. 344· ὁ τῶν ἁπάντων Ζεὺς πατὴρ Ὀλύμπιος Σοφ. Φιλ. 275, κτλ. ΙΙΙ. ἡ λέξις πατὴρ ἐχρησίμευεν εἰς τὸ προσφωνεῖν ἄνδρας πρεσβευτέρους τὴν ἡλικίαν χάριν σεβασμοῦ ὡς συμβαίνει ἐν πάσαις ταῖς γλώσσαις, ξεῖνε πάτερ Ὀδ. Η. 28, 48, 145, κτλ. IV. μεταφορ., ὡς τὸ αἴτιος, ἀρχηγός, Λατιν. auctor, π. ἀοιδᾶν .. εὐαίνητος Ὀρφεὺς Πινδ. Π. 4. 314· χρόνος ὁ πάντων π. ὁ αὐτ. ἐν Ο. 2. 32, πρβλ. Πλάτ. Τίμ. 41Α, Συμπ. 177D, Φαῖδρ. 257Β, κτλ.· ἐπὶ χρηματικοῦ κεφαλαίου, τόκοι ... τοῦ πατρὸς ἔκγονα ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 555Ε. V. ἐν τῷ πληθυντ., 1) πατέρες, δηλ. προπάτορες, πρόγονοι, Ἰλ. Ζ. 209, κτλ.· ἐξ ἔτι πατρῶν, ὡς κληρονομία ἐκ τῶν προγόνων, Ὀδ. Θ. 245· ἐκ πατέρων Πινδ. Π. 8. 65. 2) οἱ γονεῖς τινος, Διον. Ἁλ. 2. 26, Διοδ. Ἐκλογ. 561. 23, Ἀλκίφρων 3. 40, 3, Ἑλλ. Ἐπιγράμμ. 227· οὕτω Λατ. patres, Burm. Ov. Met. 4. 61, καὶ soceri (ἀντὶ socer et socrus), Gron. Liv. 1. 39, 2. 3) ὡς τὸ Λατιν. parens, ἡ μητρόπολις, ἡ πόλις ἡ ἀποστέλλουσα ἀποικίαν, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ ἀποικία, Wess. καὶ Valck. εἰς Ἡρόδ. 7. 51., 8. 22, Duker Flor. 1. 3, 9· πρβλ. πρόγονος. - (Πρβλ. Σανσκρ. pit-â, pit-ri, Ζενδ. pit-a· Λατιν. καὶ Οὐμβρ. paler· Γοτθ. fad-ar Ἀρχ. Γερμ. fat-ar, κτλ.· πρβλ. πάτρως. Λατ. pat-ruus, Ἀρχ. Γερμαν. fat-aro, Ἀγγλο-Σαξον. fadh-u (father’s sister)· ὡσαύτως πάτριος, πατρῷος, Λατ. patrius, paternus, Σανσκρ. pitryas· - ἡ ῥίζα φαίνεται ὅτι εὕρηται ἐν τῷ Σανσκρ. pâ (nutrire).
Frisk Etymological English
πατρός, πατέρα
Grammatical information: m.
Meaning: father (Il.); for the inflection Schwyzer 567.
Other forms: Myc. pate.
Compounds: Many compp., e.g. πατρο-φόνος parricidal, parricide (trag., Pl.) with metr. condit. acc. -ῆα (Od.), also -φόντης m. f. id. (S.; Fraenkel Nom. ag. 1, 24 n. 4 a. 239 n. 1), πατρ-αλοίας s. ἀλωή; ἀ-πάτωρ fatherless (trag., Pl.); Ἀπατούρια s. v. On the compp. Sommer Nominalkomp. 141 ff. (esp. ὄ-πατρος a. ὀβριμο-πάτρη; cf. s. vv.), Risch IF 59, 17.
Derivatives: 1. Dimin.: πατρ-ίδιον n. (com.), also πατέρ-ιον (Luc.) with -ίων m. (late; from voc. πάτερ; -ίων like μαλακ-ίων a.o.), Georgacas Glotta 36, 175f., Maas Mél. Bq 2, 130 f. -- 2. πάτρ-α, Ion. -η f. paternal ancestry, tribe; native city, country, fatherland (Il.; Wackernagel Festg. Kaegi 57ff. = Kl. Schr. 1, 485ff.). -- 3. πατρ-ιά, Ion. -ιή f. paternal ancestry, lineage, family (Hdt., El., Delph., LXX, NT; Wackernagel l.c., Scheller Oxytonierung 71 f.) with -ιώτης, Dor. -ιώτας, f. -ιῶτις from the same lineage, native, fellow-countryman (Att., Troizen, Delphi Va), -ιωτικός belonging to fellow-countrymen, fatherland (Delphi IVa, Arist.). -- 4. πάτρ-ιος paternal, hereditary, customary (Pi., IA.), f. πατρ-ίς paternal, fatherland (Il.); younger πατρ-ικός paternal (Democr., Att., hell.); in the same meaning also πατρώϊος s. on 7. πάτρως. -- 5. πατρ-όθεν from ones father (Il). -- 6. εὑ-πατρ-ίδης, Dor. -ίδας, f. -ις of a noble father, noble, usually as name of the Oldatt. nobles (trag., Att.), opposite κακο-πατρ-ίδας, f. -ις (Alc., Thgn.; Wackernagel Glotta 14, 50f. = Kl. Schr. 2, 858f.). -- 7. πάτρως, -ωος a. -ω m. male relative, esp. father's brother, uncle (Pi., Cret., Ion. Att.); formation like μήτρως (s.v.); Lat. patruus, Skt. pitr̥vyà- id. (e.g. Schmeja IF 68, 22). From it πατρώ-ϊος, πατρῳ̃ος belonging to the paternal clan, paternal = πάτρως, πατρικός (Il.), cf. μητρώ-ϊος and Wackernagel Festg. Kaegi 50ff. = Kl. Schr. 1,478ff.; on πατρικός also Chantraine Études (s. Index). -- 8. πατρωός m. stepfather (hell.; formation unclear); also πατρυιός (late, after μητρυιά, s.v.). -- 9. Verbs: πατερ-ίζω (Ar. V. 652) to call father (from voc.), -εύω to hold office of πατηρ πόλεως (πατερ-ία) (Miletos VIp); πατρ-ῴζω to take after ones father (Philostr., Alciphr.; cf. μητρ-ῴζω), -ιάζω id. (Poll.); also *πατρίζω > lat. patrissāre id. (Leumann Die Sprache 1, 207 = Kl. Schr. 174). -- On πατήρ w. derivv. also Chantraine REGr. 59-60, 219ff.
Origin: IE [Indo-European] [829] *ph₂ter father
Etymology: Old inherited word for father (as head of the family), in most IE languages retained, e.g. Skt. pitár-, Lat. pater, Germ., e.g. Goth. fadar. With πάτριος agree Skt. pítriya und Lat. patrius; with ὁμο-πάτωρ, -πάτριος from the same father (Att. resp. Ion. Att.) OPers. hama-pitar- resp. OWNo. sam-feðr; on possible cognates of πάτρως s. above 7. -- Further forms w. rich lit. in WP. 2, 4, Pok. 829 and in separate dictionaries.
Middle Liddell
[acc. always πατέρα gen. pl. rarely πατρῶν]
I. a father, Hom., etc.; πατρὸς πατήρ a grandfather, Il.; τὰ πρὸς πατρός = πατρόθεν, by the father's side, Hdt.
II. among the gods Zeus is called πατήρ, πατὴρ Ζεύς, π. ἀνδρῶν τε θεῶν τε Hom., Hes.; so Ζεὺς π. Aesch.; Ζεῦ πάτερ καὶ θεοί Ar.
III. a respectful mode of addressing elderly persons, Od.
IV. metaph. the father of anything, Lat. auctor, π. ἀοιδᾶν Pind., etc.
V. in plural fathers, i.e. forefathers, Hom.; ἐξ ἔτι πατρῶν as an inheritance from one's fathers, Od.
Frisk Etymology German
πατήρ: πατρός, πατέρα usw. (Schwyzer 567)
{patḗr}
Forms: myk. pa-te.
Grammar: m.
Meaning: Vater (seit Il.);
Composita: Zahlreiche Kompp., z.B. πατροφόνος vatermordend, Vatermörder (Trag., Pl.) mit metr. bedingtem Akk. -ῆα (Od.), auch -φόντης m. f. ib. (S.; Fraenkel Nom. ag. 1, 24 A. 4 u. 239 A. 1), πατραλοίας s. ἀλωή; ἀπάτωρ vaterlos (Trag., Pl. u.a.); Ἀπατούρια s. bes. Zu den Kompp. Sommer Nominalkomp. 141 ff. (bes. ὄπατρος u. ὀβριμοπάτρη; vgl. s. vv.), Risch IF 59, 17.
Derivative: Ableitungen. 1. Demin.: πατρίδιον n. (Kom.), auch πατέριον (Luk.) mit -ίων m. (sp.; vom Vok. πάτερ; -ίων wie μαλακίων u.a.), Georgacas Glotta 36, 175f., Maas Mél. Bq 2, 130 f. — 2. πάτρα, ion. -η f. ‘väterliche Ab- stammung, Sippe; Vaterstadt, -land, Heimat’ (ep. poet. seit Il.; Wackernagel Festg. Kaegi 57ff. = Kl. Schr. 1, 485ff.). — 3. πατριά, ion. -ιή f. väterliche Abstammung, Geschlecht, Familie (Hdt., el., delph., LXX, NT usw.; Wackernagel a.a.O., Scheller Oxytonierung 71 f.) mit -ιώτης, dor. -ιώτας, f. -ιῶτις aus demselben Geschlecht, einheimisch, Landsmann (att., Troizen, Delphi Va), -ιωτικός zu den Landsleuten, zur Heimat gehörig (Delphi IVa, Arist. u.a.). — 4. πάτριος väterlich, althergebracht, gebräuchlich (Pi., ion. att.), f. πατρίς väterlich, Vaterland (seit Il.); jünger πατρικός väterlich (Demokr., att., hell. u. sp.); in ders. Bed. auch πατρώϊος s. zu 7. πάτρως. — 5. πατρόθεν vom Vater her (seit IL). — 6. εὐπατρίδης, dor. -ίδας, f. -ις ‘von edlem Vater, vor- nehm', gew. als Ben. der altatt. Adeligen (Trag. in lyr., att.), Gegensatz κακοπατρίδας, f. -ις (Alk., Thgn.; Waekernagel Glotta 14, 50f. = Kl. Schr. 2, 858f.). — 7. πάτρως, -ωοςu. -ω m. ‘männlicher Verwandter, bes. Bruder des Vaters, Oheim' (Pi., kret., ion. att.); Bildung wie μήτρως (s.d.); lat. patruus, aind. pitr̥vyà- ib. u.a. (z.B. Schmeja IF 68, 22) scheinen damit entfernt verwandt zu sein. Davon πατρώϊος, πατρῳ̃ος der väterlichen Sippe gehörig, väterlich = πάτρως, πατρικός (seit Il.), vgl. μητρώϊος und Wackernagel Festg. Kaegi 50ff. = Kl. Schr. 1,478ff.; zu πατρικός noch Chantraine Études (s. Index). — 8. πατρωός m. Stiefvater (hell. u. sp.; Bildung unklar (πατρωός zu μητρυιά nach -ώς: -υῖα? Tierfelder briefl.); auch πατρυιός (sp., nach μητρυιά, s.d.). — 9. Verba: πατερίζω (Ar. V. 652) Vater nennen (vom Vok.), -εύω ‘das Amt des πατὴρ πόλεως (πατερία) besorgen’ (Miletos VIp); πατρῴζω ‘dem Vater (den Vätern?) nacharten’ (Philostr., Alkiphr. u.a.; vgl. μητρῴζω), -ιάζω ib. (Poll.); auch *πατρίζω > lat. patrissāre ib. (Leumann Die Sprache 1, 207 = Kl. Schr. 174). — Zu πατήρ m. Ableitungen auch Chantraine REGr. 59—60, 219ff.
Etymology: Altes, auf das Lallwort in πάππα (s.d.) zurückgehendes Erbwort für Vater (als Oberhaupt der Familie), in den meisten idg. Sprachen erhalten, z.B. aind. pitár-, lat. pater, germ., z.B. got. fadar. Zu πάτριος stimmen noch aind. pítriyaund lat. patrius; zu ὁμοπάτωρ, -πάτριος von demselben Vater (att. bzw. ion. att.) apers. hama-pitar- bzw. awno. sam-feðr; über mögliche Verwandte von πάτρως s. oben 7. — Weitere Formen m. reicher Lit. bei WP. 2, 4, Pok. 829 und in den Spezialwörterbüchern.
Page 2,481-482
Chinese
原文音譯：patšr 爬帖而
詞類次數：名詞（418）
原文字根：父親 相當於： （אָב）
字義溯源：父親*，先祖，列祖，始祖，祖宗，祖先，祖，主，父，父老，父母，主人。這字普通都譯為：父親，若是用複數，就譯為：先祖，袓先，祖宗。在舊約，猶太人稱亞伯拉罕為父親，先祖（ 路16:24,30； 徒7:2）。在新約，那創造的全能神乃是我們信徒的父親（ 弗3:14； 來12:9）。主耶穌教導門徒禱告，就說，我們在天上的父（ 路11:2）。主耶穌死而復活後，就說，我的父，也是你們的父（ 約20:17）
同源字：1） （ἀπάτωρ）無父的 2） （προπάτωρ / πατήρ）父親 3） （πατραλῴας / πατρολῴας）弒父的 4） （πατριά）父系血統 5） （πατριάρχης）先祖 6） （πατρικός）父系的 7） （πατρίς）父地，家鄉 8） （πατροπαράδοτος）傳統的 9） （πατρῷος）父親的 10） （προπάτωρ）祖宗，先祖參讀 （ἀββά）同義字
出現次數：總共（416）；太（63）；可（19）；路（58）；約（136）；徒（35）；羅（14）；林前（6）；林後（5）；加（5）；弗（11）；腓（4）；西（5）；帖前（5）；帖後（3）；提前（2）；提後（1）；多（1）；門（1）；來（9）；雅（4）；彼前（3）；彼後（2）；約壹（14）；約貳（4）；猶（1）；啓（5）
譯字彙編：
1） 父（267）數量太多，不能盡錄；
2） 父親（49） 太2:22； 太4:21； 太4:22； 太8:21； 太10:21； 太10:35； 太10:37； 太19:29； 太21:31； 可1:20； 可9:21； 可9:24； 可10:29； 可13:12； 可15:21； 路1:59； 路1:62； 路1:67； 路2:48； 路8:51； 路9:42； 路9:59； 路11:11； 路12:53； 路12:53； 路15:12； 路15:12； 路15:17； 路15:18； 路15:18； 路15:20； 路15:20； 路15:21； 路15:22； 路15:27； 路15:28； 路15:29； 約4:53； 約6:42； 徒7:4； 徒7:14； 徒7:20； 徒16:1； 徒16:3； 徒28:8； 加4:2； 帖前2:11； 提前5:1； 來12:7；
3） 祖宗（41） 太3:9； 太23:30； 太23:32； 路1:73； 路3:8； 路6:23； 路6:26； 約4:12； 約4:20； 約6:31； 約6:49； 約6:58； 約8:53； 約8:56； 徒4:25； 徒5:30； 徒7:2； 徒7:11； 徒7:12； 徒7:15； 徒7:19； 徒7:38； 徒7:39； 徒7:44； 徒7:45； 徒7:45； 徒7:51； 徒7:52； 徒13:17； 徒13:32； 徒13:36； 徒15:10； 徒22:14； 徒26:6； 徒28:25； 羅4:12； 羅9:5； 羅9:10； 林前10:1； 來3:9； 雅2:21；
4） 父阿（21） 太6:9； 太11:25； 太11:26； 太26:39； 太26:42； 可14:36； 路10:21； 路10:21； 路11:2； 路16:27； 路22:42； 路23:34； 路23:46； 約11:41； 約12:27； 約12:28； 約17:1； 約17:5； 約17:11； 約17:24； 約17:25；
5） 先祖（8） 可11:10； 路1:32； 路11:47； 路11:48； 路16:24； 路16:30； 徒3:25； 來7:10；
6） 列祖（7） 路1:55； 路1:72； 徒3:13； 羅11:28； 來1:1； 來8:9； 彼後3:4；
7） 父的（6） 太5:45； 太7:21； 太10:20； 太16:27； 約14:24； 約15:10；
8） 父老們（3） 徒22:1； 約壹2:13； 約壹2:14；
9） 父親的（2） 林前5:1； 來12:9；
10） 父親們（2） 弗6:4； 西3:21；
11） 為父的（1） 林前4:15；
12） 父母（1） 來11:23；
13） 列祖的（1） 羅15:8；
14） 對父親（1） 腓2:22；
15） 主人（1） 路16:13；
16） 使為父的（1） 路1:17；
17） 主（1） 路2:22；
18） 祖先（1） 約7:22；
19） 諸位父老（1） 徒7:2；
20） 祖（1） 徒7:32
Léxico de magia
ὁ padre ref. a la divinidad suprema σέ, τὸν ἕνα καὶ μάκαρα τῶν Αἰώνων πατέρα τε κόσμου, κοσμικαῖς κλῄζω λιταῖς a ti, el único y bienaventurado entre los Eones y padre del cosmos, invoco con súplicas cósmicas P IV 1169 καλῶ σε, πατέρα τῶν ὅλων δυνάμεων, πατέρα τοῦ ἅπαντος κόσμου te invoco a ti, padre de todas las fuerzas, padre de todo el cosmos P XXIIb 4 a Helios χαῖρε, Ἥλιε, ... σὺ εἶ ὁ π. τῆς ἀπλάτου Φύσεως te saludo, Helios, tú eres el padre de la inaccesible Naturaleza P VII 511 σὺ εἶ ὁ π. τοῦ παλιγγενοῦς Αἰῶνος tú eres el padre del Eón renacido P VII 510 en pap. crist.: ref. a Dios padre δόξα τῷ πατρὶ καὶ τῷ υἱῷ καὶ τῷ ἁγίῳ πνεύματι gloria al Padre, al Hijo y al Espíritu Santo C 5d 1 πάτερ ἡμῶν, ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου Padre nuestro, que estás en los cielos, santificado sea tu nombre C 9 15 O 4 1 SM 29 13 διὰ τὸ ὄνομα τοῦ πατρὸς καὶ υἱοῦ en el nombre del Padre y del Hijo C 12 1 C 7 21 SM 31 4 ἐλθέ, ... ὁ ἐλθὼν ἐκ δεξιῶν τοῦ πατρός, τὸ ἀρνίον τὸ εὐλογημένον ven, el que vino de la derecha del Padre, el corderillo bendito C 13 9 διὰ τὴν δύναμιν τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος por el poder del Padre, del Hijo y del Espíritu Santo C 15a 19 C 15b 5 ref. a los apóstoles διὰ τὸ ὄνομα ... τῶν ἁγίων πατέρων ἡμῶν ἀποστόλων en el nombre de los santos padres nuestros apóstoles C 12 4
Lexicon Thucydideum
pater, father, 1.9.2, 1.71.7. 1.85.1. 1.122.3, 1.137.4. 1.144.4. 2.11.1, 2.11.2. 2.29.2. 2.36.2. 2.36.4. 2.62.3. 2.71.2. 2.71.3. 2.73.3. 2.74.3. 2.99.3. 3.26.2, 3.57.2, 3.58.4. 3.58.5. 3.59.2. 3.67.2. 3.67.3. 3.81.5, 4.92.7. 4.95.3. 6.17.7. 6.18.6. 6.55.2. 6.59.3. 6.104.2. 8.18.1. 8.37.2. 8.52.1.
Translations
father
Abaza: аба; Abkhaz: аб; Acholi: abaa; Adyghe: ты; Afar: abba; Afrikaans: vader, pa; Ainu: アチャ; Aiton: ပေႃ; Akkadian: 𒀜; Aklanon: ama; Albanian: baba, atë, tatë; Aleut: adax; Amharic: እባት; Amis: ama^, wama; Ammonite: 𐤀𐤁; Amurdag: iraba; Andi: има; Angloromani: dad, daddarus, daddi, daddus; Apache Western Apache: tʼaah; Arabic: أَب, وَالِد; Hijazi Arabic: أَبو, بابا, وَالِد; North Levantine Arabic: أب, بي, بابا; South Levantine Arabic: أب, بابا; Aragonese: pai; Aramaic Assyrian Neo-Aramaic: ܒܵܒܵܐ, ܐܲܒ݂ܵܐ, ܝܵܠܘܿܕܵܐ; Classical Syriac: ܐܒܐ, ܝܠܘܕܐ, ܒܒܐ; Jewish Aramaic: אַבָּא; Armenian: հայր, պապա; Aromanian: tatã; Assamese: দেউতা, পিতা, বাপ, আব্বা; Asturian: padre, pá; Atayal: yaba; Avar: эмен; Avestan: 𐬞𐬌𐬙𐬀𐬭; Aymara: tata; Azerbaijani: ata, dədə; Baba Malay: bapak; Balinese: bapa, aji; Baluchi: پت, پس, ابا; Bashkir: атай; Basque: aita; Bats: დად; Bavarian: vadda; Beja: baab; Belarusian: бацька, айцец, тата; Bengali: আব্বা, পিতা, বাবা; Bikol Central: ama; Bourguignon: peire, poupa, 'pa; Brahui: baawa; Breton: tad, tadoù; Buginese: ambo; Bulgarian: баща, татко, тати, отец; Bunun: tama; Burmese: အဖေ, အဖ, ဖခင်; Buryat: эсэгэ; Caló: dada; Catalan: pare; Cebuano: amahan; Central Dusun: tapa; Central Huishui Hmong: txiv; Central Sierra Miwok: ʔypýˑ-; Chavacano: tata; Chechen: да; Cherokee: ᎡᏙᏓ, ᎠᏓᏙᏓ; Chichewa: bambo, tate; Chinese Cantonese: 父親／父亲, 爸爸, 老竇／老窦, 老豆; Dungan: фучин, дада, да, де, деде, лозы, ада; Hakka: 父親／父亲, 阿爸; Mandarin: 父親／父亲, 父, 爸爸, 爹, 老子; Min Nan: 爹親／爹亲, 娘爸/娘父, 父親／父亲, 阿爸; Wu: 父親／父亲, 爸爸; Chinook Jargon: papa; Chuukese: sam; Chuvash: атте; Comanche: apʉ; Coptic Bohairic: ⲓⲱⲧ, ⲡⲁⲧⲣⲟⲥ, ⲓⲟϯ; Sahidic: ⲉⲓⲱⲧ, ⲡⲁⲧⲣⲟⲥ, ⲉⲓⲟⲧⲉ; Cornish: tas, sira; Corsican: babbu, padre; Crimean Tatar: baba; Czech: otec, táta, tatínek, taťka, fotr; Dalmatian: tuota, teta; Danish: far, fader; Deori: bang, bako, বাং, বাক'; Darkinjung: biambai; Dhivehi: ބައްޕަ; Dolgan: ага; Dongxiang: ada; Dutch: vader, papa; Eastern Mari: ача; Eastern Mnong: bap; Edomite: 𐤀𐤁; Elfdalian: faðer; Erzya: тетя; Eshtehardi: دادا; Esperanto: patro; Estonian: isa; Etruscan: 𐌀𐌐𐌀; Even: аман; Evenki: амин; Extremaduran: pairi; Faroese: faðir, pápi, babba; Fataluku: palu; Fijian: tama; Finnish: isä; French: père, papa; Friulian: pari; Gagauz: boba, ata; Galician: pai, padre; Ge'ez: ኣብ; Georgian: მამა; German: Vater; Alemannic German: Vatter; Gilaki: پیر; Gooniyandi: ngaboo; Gothic: 𐌰𐍄𐍄𐌰, 𐍆𐌰𐌳𐌰𐍂; Greek: πατέρας; Ancient Greek: πατήρ, φύσας, φύτωρ; Greenlandic: ataata; Guaraní: úva, túva, ru, itúva, ru; Gujarati: પિતા; Gunwinggu: ngabba; Haitian Creole: papa; Hausa: ùbā, bā̀ba; Hawaiian: makua kāne; Hebrew: אָב; Higaonon: amay; Hiligaynon: amay; Hindi: पिता, वालिद, बाप, पिदर; Hittite: 𒀜𒋫, 𒀜𒋫𒀸; Hungarian: apa; Hunsrik: Fatter; Iban: apai; Icelandic: faðir, pabbi; Ido: patro; Igbo: nna; Ilocano: ama; Indonesian: bapa, bapak, ayah, ayahanda; Ingrian: isä, ätti, taatta, iso; Ingush: да; Interlingua: patre; Inuktitut: ᐊᑖᑕ; Inupiaq: aapa, taata; Iranun: ama'; Irish: athair; Old Irish: athair; Italian: padre, papà, babbo; Japanese: お父さん, 父, パパ; Jarai: ama, ama; Javanese: bapa, bapak; Jeju: 아방; Jersey Dutch: vâder; K'iche': qajaw; Kabardian: адэ; Kaingang: panh; Kalmyk: эцк; Kamba: ethe; Kannada: ತಂದೆ, ಅಪ್ಪ; Kapampangan: tatang; Karachay-Balkar: ата; Karelian: ižä, tuatto; Kashmiri: مول, بَب; Kashubian: òjc, tatk; Kavalan: tama; Kazakh: ата, әке, көке; Khmer: ឪពុក, ពុក, ឳ; Klamath-Modoc: ptisap; Komi-Permyak: бать; Korean: 아버지, 아빠, 아버님, 애비; Kristang: pai; Kumyk: ата; Kurdish Central Kurdish: باوک, باو, باب; Northern Kurdish: bab, bav; Kven: isä; Kyrgyz: ата; Laboya: ama; Lao: ພໍ່; Latgalian: tāvs; Latin: pater, genitor, parens; Latvian: tēvs, tētis, papucītis; Laz: მუმული; Lezgi: буба; Ligurian: pàre; Lisu: ꓐꓹ ꓐꓽ, ꓮꓽ ꓐꓽ, ꓐꓹꓽ; Lithuanian: tėvas; Livonian: izā, tōți; Lombard: papà; Louisiana Creole French: pè, pèr, pær, pap, papa, papi, popa; Low German: Vader, vader; Dutch Low Saxon: voa, pabbe; Lugbara: ata; Luhya: papa; Luo: baba; Lutshootseed: bad; Luxembourgish: Papp; Lydian: 𐤠𐤯𐤠; Lü: ᦗᦸᧈ; Macedonian: татко; Maguindanao: ama; Makasae: boba; Malagasy: aba, ada; Malay: bapa, ayah, bapak, ayahanda, rama, abah; Malayalam: അച്ഛൻ, പിതാവ്; Maltese: missier; Manchu: ᠠᠮᠠ; Mansaka: ama; Mansi: а̄сь; Manx: ayr; Maore Comorian: ɓaɓa; Maori: matua taane, tāne; Maranao: ama'; Marathi: पिता; Mazanderani: پیهر; Mbabaram: nganjan; Middle English: fader; Middle Persian: pid; Minaean: 𐩱𐩨; Mingrelian: მუმა; Mirandese: pai; Miyako: アサ; Moabite: 𐤀𐤁; Moksha: аля; Mongolian: аав, эцэг; Muong: pổ; Mwani: baba, wawa; Mycenaean Greek: 𐀞𐀳; Mòcheno: tata; Nahuatl: tahtli; Nama: ǁgûb; Nanai: ама; Navajo: azhéʼé, ataaʼ; Neapolitan: pate; Nepali: बाबु, बुवा, बा; Nheengatu: paia; Nivkh: ытк, ытык, ытка, ытыка; Norman: père, pére, péthe; North Frisian Föhr-Amrum: aatj; Hallig: baabe; Mooring: tääte; Sylt: Faađer; Northern Ohlone: ká̄nak'ap̄a; Norwegian: far, pappa, fader; O'odham: o꞉g; Occitan: paire; Ojibwe: imbaabaa, indede; Old Church Slavonic Cyrillic: отьць; Glagolitic: ⱁⱅⱐⱌⱐ; Old East Slavic: отьць; Old English: fæder; Old Persian: 𐎱𐎡𐎫𐎠; Old Prussian: tāws, tāwas; Old Turkic: 𐰴𐰭, 𐰯𐰀; Oriya: ବାପା; Oromo: abbaa; Oscan: 𐌐𐌀𐌕𐌝𐌓; Ossetian: фыд; Ottoman Turkish: بابا, اب, پدر, والد, اتا; Pacoh: counh, a-ám; Pali: janako; Devanagari: जनको; Papiamentu: tata; Pashto: پلار; Pennsylvania German: Vadder, Daadi; Persian: پدر, بابا; Phoenician: 𐤀𐤁; Phrygian: πατερης; Piedmontese: papà; Pirahã: baíxi; Pitjantjatjara: mama, punari; Plains Apache: t'aah; Plautdietsch: Voda; Polabian: aită; Polish: ojciec pers, tata pers; Portuguese: pai; Punjabi: ਪਿਓ, ਪਿਤਾ, ਬਾਪ; Q'eqchi: yuwaʼ; Quechua: tayta, tata; Rade: ama; Rohingya: bab, baf, abba; Romagnol: ba, bab; Romani: dad; Balkan Romani: dad, dat; Baltic Romani: daad, dad; Carpathian Romani: dad; Kalo Finnish Romani: daad; Sinte Romani: dad; Vlax Romani: dad; Welsh Romani: dad; Romanian: tată; Romansch: bap, bab; Russian: отец, папа, батя, батюшка, батька, папаша, тятя; Rusyn: няньо, нянько, отець; Rwanda-Rundi: so; Saaroa: ama'a; Sabaean: 𐩱𐩨; Saho: abba; Saisiyat: yaba'; Sami Inari: eeči; Kemi: äätj; Lule: áhttje; Northern: áhčči; Pite: áhttje; Skolt: eʹčč; Southern: aehtjie; Samoan: tama; Sanskrit: पितृ, पितर; Sardinian: babbu; Saterland Frisian: Foar; Scots: faither, fader; Scottish Gaelic: athair; Serbo-Croatian Cyrillic: о̀тац; Roman: òtac; Shan: ပေႃႈ; Sherpa: འ་བ; Shona: baba; Sicilian: patri; Silesian: uojćec; Sindhi: پيء, بابو; Sinhalese: තාත්තා; Slovak: otec, tato, tatko, tatíčko, foter; Slovene: oče, očka, tata, ata; Somali: aabo, aabbe; Sorbian Lower Sorbian: nan; Upper Sorbian: nan, wótc; Sotho: ntate; South Picene: 𐌐𐌀𐌕𐌄𐌓𐌄𐌝𐌇; Spanish: padre; Sudovian: tews; Sumerian: 𒀀𒀀, 𒀁, 𒀋, 𒀜𒁕; Sundanese: rama, abah; Svan: მუ; Swahili: baba, mzee; Swedish: fader, far, pappa; Sylheti: ꠛꠣꠙ, ꠀꠛ꠆ꠛꠣ; Tabasaran: адаш, аба; Tagalog: ama, tatay, papa, tatang, itay, tay; Tajik: падар, бобо; Talysh Asalemi: دده; Tamil: அப்பா, தந்தை, அத்தன், அப்பன்; Taos: tǫ̏ména; Tarantino: attàne; Taroko: tama; Tatar: ата, әти, атай; Tausug: ama; Taíno: baba; Telugu: నాన్న, తండ్రి; Ternate: baba; Tetum: aman; Thai: พ่อ, บิดา; Thao: ama; Tibetan: པ་ཕ, ཕ་ལགས; Tigre: አብ; Tigrinya: ኣቦ; Tocharian A: pācar, āp; Tocharian B: pācer, āppo; Tok Pisin: papa; Traveller Norwegian: dad; Tsou: amo; Tupinambá: uba; Turkish: baba, ata; Turkmen: kaka; Tuvan: ача, ада; Tày: 嗓, 嗚, 嗟; Udi: баба; Udmurt: атай, бубы, айы; Ugaritic: 𐎀𐎁; Ukrainian: батько, отець, тато; Urdu: والد, باپ; Uyghur: دادا, ئاتا; Uzbek: ota; Venetian: pare; Veps: tat; Vietnamese: ba, cha, tía, thầy, cậu, bố, bác, bọ, áng; Vilamovian: foter; Volapük: fat; Votic: isä; Võro: esä; Walloon: pere; Wambaya: irda; Waneci: پيار; Welsh: tad; West Frisian: heit, faar; Wiradhuri: babiin; Wolof: baay, pàppa; Wutunhua: aba, ha; Xhosa: ubawo, utata, uyise; Yagara: babun, bing; Yakut: аҕа; Yami: ama; Yiddish: פֿאָטער, טאַטע; Yoruba: bàbá; Yucatec Maya: taat; Yup'ik: aata, ata; Yuracare: tata; Yámana: imu; Zazaki: pi; Zealandic: vaoder, vaer; Zhuang: baz, baq, boh, box, dax, dez; Zulu: ubaba, uyihlo, uyise; ǃXóõ: a̰a